Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 05:33

« Poprzedni Następny »


GMO i model deficytu wiedzy


Steven Novella 2019-08-12


Według sondażu Pew z 2015 roku 88% naukowców z AAAS [American Association for Advancement of Science] uważało, że GMO (genetycznie modyfikowane organizmy) są bezpieczne do jedzenia, jednak wówczas tylko 37% społeczeństwa tak sądziło. To była największa rozbieżność, 51%, jakiekolwiek postawy naukowej, jaką badali – większa niż w sprawie ewolucji i zmiany klimatu. Od tego czasu nic się nie zmieniło. Według sondażu Pew z 2018 roku 49% dorosłych w USA uważa, że GMO są złe dla zdrowia. Te dane są także podobne w innych krajach.

U podstaw leży ważne pytanie dla popularyzatorów nauki – jaki jest powód tej rozbieżności opinii między ekspertami a społeczeństwem? Innymi słowy – co wywołuje antynaukowe i pseudonaukowe postawy w społeczeństwie? Klasyczną odpowiedzią jest model deficytu wiedzy – ludzie odrzucają naukę, bo jej nie rozumieją. Jeśli to jest prawda, to odpowiedzią jest edukacja naukowa i promowanie większej znajomości nauki.


Psychologiczne badania prowadzone przez ostatnich dwadzieścia lat zakwestionowały jednak model deficytu nauki. W badaniach odkryto, że podawanie faktów często nie daje rezultatów, a może nawet stworzyć efekt odwrotny od zamierzonego (chociaż zasięg tego nadal jest przedmiotem kontrowersji). Jedne badania sugerują, że trzeba skonfrontować wyjaśniającą narrację danej osoby i zastąpić ją inną narracją. Inne wskazują, że ideologiczne przekonania są niezwykle odporne na zmianę przez samo pokazanie faktów.  


Model deficytu wiedzy nie jest jednak jeszcze martwy. Wydaje się, że musimy przyjąć bardziej zniuansowane podejście do nienaukowych przekonań w społeczeństwie. To jest heterogeniczne zjawisko z wieloma przyczynami, a więc z wieloma potencjalnymi rozwiązaniami. Dla każdego tematu musimy zrozumieć, co napędza to konkretne przekonanie, a następnie przykroić właściwe podejście.


Wydaje się, że dla przekonań anty-GMO model deficytu nauki jest ogólnie właściwy. Po pierwsze, przekonania anty-GMO nie wiążą się silnie z polityczną tożsamością (w odróżnieniu od, powiedzmy, negacjonistów globalnego ocieplenia). Nie wiążą się także z tożsamością religijną (w odróżnieniu od niewiary w ewolucję). Właściwie nie ma silnego związku z żadnym wskaźnikiem demograficznym – płcią, polityką, dochodem lub wykształceniem.


Jednak silna opozycja wobec żywności GMO nie koreluje dobrze z wiedzą naukową. Skrajni przeciwnicy wiedzą najmniej o genetyce i genetycznych modyfikacjach, ale wierzą, że wiedzą najwięcej. Związek między rzeczywistą wiedzą a samooceną wiedzy jest ogólnie pozytywny, ale w miarę wzrostu opozycji wobec GMO, ten stosunek odwraca się z wzrastającą samooceną korelującą z mniejszą wiedzą.


Efekt Dunning-Krugera nie pokazuje tego odwróconego stosunku – nadal jest tam pozytywna korelacja między wiedzą a samooceną na całej krzywej, a zmienia się jedynie różnica między nimi. Tak więc skrajne postawy anty-GMO są gorsze niż Dunning-Kruger, z wzrostem ignorancji korelującym z wzrostem samooceny – krzywa autentycznie zmienia kierunek.  


Tak więc brak korelacji z tożsamością ideologiczną i pozytywna korelacja z brakiem wiedzy sugerują, że może postawy anty-GMO są autentycznym przejawem modelu braku wiedzy. No cóż, nowe badanie sprawdza tę hipotezę. Autorzy przeprowadzili cztery badania:  

Wyniki z badania 1 i 2 pokazały, że wiedza o technologii GM jest unikatowym prognostykiem postaw wobec żywności GM, silniejszym niż wiedza ogólna i czy zmienne demograficzne.

Najpierw więc potwierdzili hipotezę deficytu wiedzy i pokazali, że brak konkretnej wiedzy o GMO, bardziej niż brak wiedzy ogólnej, przewiduje sprzeciw. W badaniu 3 powtórzyli te wyniki dla USA, Wielkiej Brytanii i Holandii, żeby pokazać, że można je uogólniać. W czwartym badaniu chcieli zobaczyć, czy interwencja będzie skuteczna:

W badaniu 4 staraliśmy się przezwyciężyć ten brak wiedzy przez uczenie ludzi podstaw nauki technologii GM, używając pięciotygodniowej strategii wydłużonychbadań obserwacyjnych. Wyniki pokazały, że wiedza o nauce, która leży u podstaw technologii GM, prowadzi do bardziej pozytywnych postaw wobec żywności GM, większej gotowości do jedzenia produktów GM i obniżenia postrzegania żywności GM jako niebezpiecznej.

Przynajmniej więc w tej jednej sprawie model deficytu nauki nadal ma jakąś skuteczność. Możemy coś wygrać po prostu przez zwiększenie wiedzy specyficznej dla tej dziedziny.


To prawdopodobnie wynika z głównego powodu opozycji wobec GMO. Sądzę, że częściowo opiera się ona na fakcie, że genetyczna technologia jest zawsze skomplikowana, co może przerażać. Nie myślę jednak, by to było pełne wyjaśnienie. Musimy także wytłumaczyć rozziew między wiedzą a samooceną tych, którzy bardzo silnie sprzeciwiają się GMO. To sugeruje nie tylko brak wiedzy, ale dezinformację, która daje fałszywe złudzenie wiedzy.  


Jest podobny związek
 między wiedzą o przyczynach autyzmu, samooceną tej wiedzy i opozycją wobec szczepień. To jest kolejna sytuacja, w której dezinformacja prawdopodobnie odgrywa znaczącą rolę.  


Dezinformacja wydaje się odgrywać ważną rolę w systemie antynaukowych wierzeń, ale może odgrywać jeszcze większą rolę w jednych systemach niż w innych. Dla każdego poszczególnego, antynaukowego przekonania istnieje kombinacja naukowej ignorancji, dezinformacji, spiskowego myślenia, zaprzeczania, czynników psychologicznych takich jak efekt potwierdzenia i sianie paniki, apelowanie do ideologii religijnych, kulturowych i politycznych oraz do tożsamości. Ale siła wpływu tych czynników jest różna dla różnych tematów.


Na przykład, opozycja wobec ewolucji opiera się głównie na religijnej tożsamości. Inne czynniki odgrywają tylko wspierającą rolę, ale napędzającą przyczyną jest religia. Badania pokazują, że sprzeciw wobec nauki o zmianie klimatu jest całkowicie przewidywalny na podstawie tożsamości politycznej.


Dla postaw anty-GMO, z tego, co widzę i co teraz popierają nowe dowody, sprzeciw koreluje z ogólnym brakiem wiedzy naukowej, konkretnym brakiem wiedzy naukowej o genetyce i genetycznych modyfikacjach, specyficznej dezinformacji o GMO (prawdopodobnie najsilniejszy czynnik) i innymi czynnikami, które odgrywają niewielką, wspierającą rolę i zmieniają się zależnie od danych demograficznych jednostki. Tak więc liberałowie będą powoływać się na wykroczenia korporacji, libertarianie na nadmierną ingerencję rządu, a wyznawcy New Age będą skupiać się na tym, że GMO jest „nienaturalne”. Tymczasem ludzie w krajach rozwijających się często powołują się na technologiczny imperializm. 


To wszystko są usprawiedliwienia lub preteksty, by sprzeciwiać się GMO, ale wiodącym czynnikiem wydaje się być konkretna dezinformacja, której rezultatem są strach i odraza (zarówno fizyczna, jak moralna). Dobra wiadomość: to jest problem, któremu potencjalnie można zaradzić. To może być jedna z tych dziedzin, gdzie edukacja naukowa może być wyjątkowo skuteczna.


To także jest zgodne z moim osobistym doświadczeniem. Gdy tylko mam okazję rozmawiać nieco dłużej z kimś, kto jest anty-GMO, zawsze mogę zidentyfikować specyficzną dezinformację i wyjaśnienie jej wydaje się mieć skutek. Emocjonalne przywiązanie do tego poglądu wydaje się u większości ludzi być niezbyt silne i bez większego trudu zmieniają swoje przekonanie w oparciu o nową informację. 


Dlatego musimy zająć się bezpośrednio kampanią zwalczania dezinformacji o GMO. Ta kampania jest tym, co naprawdę napędza postawy anty-GMO. To jest coś, co potrafi robić każdy naukowiec i popularyzator nauki. Nie wymaga to specjalistycznej wiedzy o myśleniu spiskowym lub o innych czynnikach krytycznego myślenia (choć taka wiedza nie zaszkodzi). Naukowcy muszą zaangażować się w tę sprawę i doprowadzić do zmiany postaw.

 

GMOs and the Knowledge Deficit Model

NeuroLogica, 1 sierpnia 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 



Steven Novella 

Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe. Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine. Prowadzi blog Neurologica.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk