Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 22:57

« Poprzedni Następny »


GMO i model deficytu wiedzy


Steven Novella 2019-08-12


Według sondażu Pew z 2015 roku 88% naukowców z AAAS [American Association for Advancement of Science] uważało, że GMO (genetycznie modyfikowane organizmy) są bezpieczne do jedzenia, jednak wówczas tylko 37% społeczeństwa tak sądziło. To była największa rozbieżność, 51%, jakiekolwiek postawy naukowej, jaką badali – większa niż w sprawie ewolucji i zmiany klimatu. Od tego czasu nic się nie zmieniło. Według sondażu Pew z 2018 roku 49% dorosłych w USA uważa, że GMO są złe dla zdrowia. Te dane są także podobne w innych krajach.

U podstaw leży ważne pytanie dla popularyzatorów nauki – jaki jest powód tej rozbieżności opinii między ekspertami a społeczeństwem? Innymi słowy – co wywołuje antynaukowe i pseudonaukowe postawy w społeczeństwie? Klasyczną odpowiedzią jest model deficytu wiedzy – ludzie odrzucają naukę, bo jej nie rozumieją. Jeśli to jest prawda, to odpowiedzią jest edukacja naukowa i promowanie większej znajomości nauki.


Psychologiczne badania prowadzone przez ostatnich dwadzieścia lat zakwestionowały jednak model deficytu nauki. W badaniach odkryto, że podawanie faktów często nie daje rezultatów, a może nawet stworzyć efekt odwrotny od zamierzonego (chociaż zasięg tego nadal jest przedmiotem kontrowersji). Jedne badania sugerują, że trzeba skonfrontować wyjaśniającą narrację danej osoby i zastąpić ją inną narracją. Inne wskazują, że ideologiczne przekonania są niezwykle odporne na zmianę przez samo pokazanie faktów.  


Model deficytu wiedzy nie jest jednak jeszcze martwy. Wydaje się, że musimy przyjąć bardziej zniuansowane podejście do nienaukowych przekonań w społeczeństwie. To jest heterogeniczne zjawisko z wieloma przyczynami, a więc z wieloma potencjalnymi rozwiązaniami. Dla każdego tematu musimy zrozumieć, co napędza to konkretne przekonanie, a następnie przykroić właściwe podejście.


Wydaje się, że dla przekonań anty-GMO model deficytu nauki jest ogólnie właściwy. Po pierwsze, przekonania anty-GMO nie wiążą się silnie z polityczną tożsamością (w odróżnieniu od, powiedzmy, negacjonistów globalnego ocieplenia). Nie wiążą się także z tożsamością religijną (w odróżnieniu od niewiary w ewolucję). Właściwie nie ma silnego związku z żadnym wskaźnikiem demograficznym – płcią, polityką, dochodem lub wykształceniem.


Jednak silna opozycja wobec żywności GMO nie koreluje dobrze z wiedzą naukową. Skrajni przeciwnicy wiedzą najmniej o genetyce i genetycznych modyfikacjach, ale wierzą, że wiedzą najwięcej. Związek między rzeczywistą wiedzą a samooceną wiedzy jest ogólnie pozytywny, ale w miarę wzrostu opozycji wobec GMO, ten stosunek odwraca się z wzrastającą samooceną korelującą z mniejszą wiedzą.


Efekt Dunning-Krugera nie pokazuje tego odwróconego stosunku – nadal jest tam pozytywna korelacja między wiedzą a samooceną na całej krzywej, a zmienia się jedynie różnica między nimi. Tak więc skrajne postawy anty-GMO są gorsze niż Dunning-Kruger, z wzrostem ignorancji korelującym z wzrostem samooceny – krzywa autentycznie zmienia kierunek.  


Tak więc brak korelacji z tożsamością ideologiczną i pozytywna korelacja z brakiem wiedzy sugerują, że może postawy anty-GMO są autentycznym przejawem modelu braku wiedzy. No cóż, nowe badanie sprawdza tę hipotezę. Autorzy przeprowadzili cztery badania:  

Wyniki z badania 1 i 2 pokazały, że wiedza o technologii GM jest unikatowym prognostykiem postaw wobec żywności GM, silniejszym niż wiedza ogólna i czy zmienne demograficzne.

Najpierw więc potwierdzili hipotezę deficytu wiedzy i pokazali, że brak konkretnej wiedzy o GMO, bardziej niż brak wiedzy ogólnej, przewiduje sprzeciw. W badaniu 3 powtórzyli te wyniki dla USA, Wielkiej Brytanii i Holandii, żeby pokazać, że można je uogólniać. W czwartym badaniu chcieli zobaczyć, czy interwencja będzie skuteczna:

W badaniu 4 staraliśmy się przezwyciężyć ten brak wiedzy przez uczenie ludzi podstaw nauki technologii GM, używając pięciotygodniowej strategii wydłużonychbadań obserwacyjnych. Wyniki pokazały, że wiedza o nauce, która leży u podstaw technologii GM, prowadzi do bardziej pozytywnych postaw wobec żywności GM, większej gotowości do jedzenia produktów GM i obniżenia postrzegania żywności GM jako niebezpiecznej.

Przynajmniej więc w tej jednej sprawie model deficytu nauki nadal ma jakąś skuteczność. Możemy coś wygrać po prostu przez zwiększenie wiedzy specyficznej dla tej dziedziny.


To prawdopodobnie wynika z głównego powodu opozycji wobec GMO. Sądzę, że częściowo opiera się ona na fakcie, że genetyczna technologia jest zawsze skomplikowana, co może przerażać. Nie myślę jednak, by to było pełne wyjaśnienie. Musimy także wytłumaczyć rozziew między wiedzą a samooceną tych, którzy bardzo silnie sprzeciwiają się GMO. To sugeruje nie tylko brak wiedzy, ale dezinformację, która daje fałszywe złudzenie wiedzy.  


Jest podobny związek
 między wiedzą o przyczynach autyzmu, samooceną tej wiedzy i opozycją wobec szczepień. To jest kolejna sytuacja, w której dezinformacja prawdopodobnie odgrywa znaczącą rolę.  


Dezinformacja wydaje się odgrywać ważną rolę w systemie antynaukowych wierzeń, ale może odgrywać jeszcze większą rolę w jednych systemach niż w innych. Dla każdego poszczególnego, antynaukowego przekonania istnieje kombinacja naukowej ignorancji, dezinformacji, spiskowego myślenia, zaprzeczania, czynników psychologicznych takich jak efekt potwierdzenia i sianie paniki, apelowanie do ideologii religijnych, kulturowych i politycznych oraz do tożsamości. Ale siła wpływu tych czynników jest różna dla różnych tematów.


Na przykład, opozycja wobec ewolucji opiera się głównie na religijnej tożsamości. Inne czynniki odgrywają tylko wspierającą rolę, ale napędzającą przyczyną jest religia. Badania pokazują, że sprzeciw wobec nauki o zmianie klimatu jest całkowicie przewidywalny na podstawie tożsamości politycznej.


Dla postaw anty-GMO, z tego, co widzę i co teraz popierają nowe dowody, sprzeciw koreluje z ogólnym brakiem wiedzy naukowej, konkretnym brakiem wiedzy naukowej o genetyce i genetycznych modyfikacjach, specyficznej dezinformacji o GMO (prawdopodobnie najsilniejszy czynnik) i innymi czynnikami, które odgrywają niewielką, wspierającą rolę i zmieniają się zależnie od danych demograficznych jednostki. Tak więc liberałowie będą powoływać się na wykroczenia korporacji, libertarianie na nadmierną ingerencję rządu, a wyznawcy New Age będą skupiać się na tym, że GMO jest „nienaturalne”. Tymczasem ludzie w krajach rozwijających się często powołują się na technologiczny imperializm. 


To wszystko są usprawiedliwienia lub preteksty, by sprzeciwiać się GMO, ale wiodącym czynnikiem wydaje się być konkretna dezinformacja, której rezultatem są strach i odraza (zarówno fizyczna, jak moralna). Dobra wiadomość: to jest problem, któremu potencjalnie można zaradzić. To może być jedna z tych dziedzin, gdzie edukacja naukowa może być wyjątkowo skuteczna.


To także jest zgodne z moim osobistym doświadczeniem. Gdy tylko mam okazję rozmawiać nieco dłużej z kimś, kto jest anty-GMO, zawsze mogę zidentyfikować specyficzną dezinformację i wyjaśnienie jej wydaje się mieć skutek. Emocjonalne przywiązanie do tego poglądu wydaje się u większości ludzi być niezbyt silne i bez większego trudu zmieniają swoje przekonanie w oparciu o nową informację. 


Dlatego musimy zająć się bezpośrednio kampanią zwalczania dezinformacji o GMO. Ta kampania jest tym, co naprawdę napędza postawy anty-GMO. To jest coś, co potrafi robić każdy naukowiec i popularyzator nauki. Nie wymaga to specjalistycznej wiedzy o myśleniu spiskowym lub o innych czynnikach krytycznego myślenia (choć taka wiedza nie zaszkodzi). Naukowcy muszą zaangażować się w tę sprawę i doprowadzić do zmiany postaw.

 

GMOs and the Knowledge Deficit Model

NeuroLogica, 1 sierpnia 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 



Steven Novella 

Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe. Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine. Prowadzi blog Neurologica.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk