Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 06:41

« Poprzedni Następny »


Zbrodnia to niesłychana, ryba zabija pana


Paulina Łopatniuk 2017-03-11

Ilustracja Alexandra Zicka do baśni “O rybaku i złotej rybce”, domena publiczna, za Wikipedią
Ilustracja Alexandra Zicka do baśni “O rybaku i złotej rybce”, domena publiczna, za Wikipedią

Ryby są smaczne, ryby są zdrowe, ryby są polecane przez dietetyków, książki kucharskie, ekskluzywne restauracje i sushi-bary. Rybami karmi się także metaforycznie kolejne pokolenia, serwując im opowieść o rybaku i złotej rybce, pamięta się o nich w chwilach rozrywki (rybka lubi pływać, prawda?) i w dysputach na ważkie tematy społeczno-ekonomiczne (być może kojarzycie popularyzowane w Polsce intensywnie przez grę Cywilizacja powiedzenie “Give a man a fish, and you feed him for a day; show him how to catch fish, and you feed him for a lifetime“?  … warto pamiętać, że gra raczej mijała się z prawdą w kwestii pochodzenia cytatu), gdzie również zresztą budzą pozytywne skojarzenia. Dobrze jest dostać czy złapać rybę. No chyba że akurat nie. W końcu patolodzy zazwyczaj zajmują się przypadkami, w których coś poszło nie tak.


Dziura w jelicie jako pozostałość po rybnej uczcie; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4529669/, CC BY-NC-ND 4.0
Dziura w jelicie jako pozostałość po rybnej uczcie; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4529669/, CC BY-NC-ND 4.0

Ryby mogą zrobić krzywdę na wiele różnych sposobów, i nie mówię tu bynajmniej jedynie o banalnych przypadkach, gdy okazywały się być zwyczajnie trujące ani o mrożących krew w żyłach historiach rodem z którychś “Szczęk”. Ot, reakcje anafilaktyczne chociażby (i to po spożyciu zaskakujących niekiedy produktów, w tym niektórych suplementów), ot dziurawiące przewód pokarmowy ości, żebra i kręgosłupy. I jasne, wiem, że krzywdę może też zrobić nieopatrznie połknięta kość kurczęca czy królicza, a wstrząs anafilaktyczny może dotyczyć nieomalże wszystkiego. Po prostu dzisiaj swój dzień mają ryby. I to ryby w dość szczególnych okolicznościach napotkane.



Taka właśnie ryba, sola kunatka, Dicologlossa cuneata, zabiła nieostrożnego rybaka; Myrabella, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Wedge_sole

Widzicie rybę? [z lewej tuż nad początkiem strzałki widać nagłośnię, tuż nad grotem strzałki – płetwa] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12773857
Widzicie rybę? [z lewej tuż nad początkiem strzałki widać nagłośnię, tuż nad grotem strzałki – płetwa] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12773857

Zacznijmy może historyjką. Krótką, smutną i nieco makabryczną (ale tylko nieco, prawdziwie makabrycznych historii nie będziemy ruszać). Pewien zdrowy, w pełni trzeźwy pięćdziesięcioletni rybak wypłynął na połów u wybrzeży Portugalii, w pobliżu Figueira da Foz. Złowił rybę. Baaa, złowił nawet więcej ryb – ten dzień mógł się okazać dniem naprawdę udanym. Wszystko szło dobrze dopóki chęć zaoszczędzenia czasu nie przywiodła naszego bohatera do zguby. Otóż by uwolnić ręce i sprawniej zgarniać ryby do kosza, pochwycił w zęby (w dziąsła właściwie, słabował bowiem na uzębieniu) ostatnią swą zdobycz, dziwięciocentymetrową solę (sola kunatka, Dicologlossa cuneata). A ta zwinęła się, szarpnęła i wyślizgnęła. Nie w tym kierunku, który byłby zapewne bardziej pożądany niestety. Co za pech. Popłynąwszy w dół krtani, utknęła w górnej części tchawicy, dusząc nieszczęsnego poławiacza pomimo wysiłków jego kolegów próbujących wyrwać mu z gardła zamachowczynię. Dopiero sekcja zwłok pozwoliła wydobyć rybę z dróg oddechowych pechowca.


Rybka, która zaklinowała się na poziomie krtani, rys anatomiczny (kolejno – nagłośnia, ryba, fałd nalewkowo-nagłośniowy, przełyk, tchawica); https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5949967
Rybka, która zaklinowała się na poziomie krtani, rys anatomiczny (kolejno – nagłośnia, ryba, fałd nalewkowo-nagłośniowy, przełyk, tchawica); https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5949967

Przypadek – choć w pierwszej chwili może się wydać  zadziwiający – bynajmniej nie jest przypadkiem odosobnionym. Swego czasu bass niebieski (Lepomis macrochirus) doczekał się przezwiska ryby zabójcy (killer fish) po dość spektakularnej historii wędkarza, który to złowionego bassa uniósł do góry, by popodziwiać zdobycz, po czym… Tak, dobrze się domyślacie. Bass wyślizgnął się mężczyźnie z rąk, lądując w jego ustach, potem gardle, potem… hmmm – dość rzec, że choć ratownikom udało się usunąć rybę, nie zdążyli uratować pacjenta. Kolejna ofiara zabójczego bassa po prostu głupio popisywała się na imprezie, chwaląc się, że połknie rybkę w całości. Cóż. Nie wyszło. Bass – trzynastocentymetrowy tym razem – zaklinował się w gardle. To zresztą interesujące, że przypadki takie jak ostatni – źle kończące się celowe próby połknięcia ryby – są pośród podobnych opowieści wyjątkowe. Większość raportów dotyczy zwykłych (choć trochę niezwykłych jednak) wypadków.


Ta tilapia dotarła u pewnego dwudziestolatka z Ghany aż do poziomu rozwidlenia tchawicy; CC-BY, http://www.agialpress.com/journals/oajost/2014/101074/
Ta tilapia dotarła u pewnego dwudziestolatka z Ghany aż do poziomu rozwidlenia tchawicy; CC-BY, http://www.agialpress.com/journals/oajost/2014/101074/

Można znaleźć dalsze historie o pechowych rybakach. Niekiedy zresztą udawało się ich odratować, wcale też nie wszyscy jak bohater pierwszej historii cechowali się brakami w uzębieniu. Wydaje się, że niekoniecznie w świetle przywoływanej literatury całkiem bezpieczny zwyczaj przytrzymywania ryby zębami (tudzież przywoływane niekiedy jako sposób szybkiego uśmiercania ryby na miejscu połowu odgryzanie jej głowy, które grozi podobnymi konsekwencjami)  jest zwyczajem dość powszechnym w różnych rejonach świata – opisywane przypadki pochodzą z różnych kontynentów, dotyczą ryb różnych gatunków i rozmiarów, którym to rybom zresztą – by urozmaicić obraz – zdarzało się utkwić w różnych częściach dróg oddechowych, od gardła i krtani poczynając, by niekiedy sięgnąć nie tylko tchawicy, ale i oskrzeli. Usunięcie niepożądanego gościa z organizmu pacjenta często opisywane jest jako spore wyzwanie niekiedy możliwe jedynie dzięki szybkiej interwencji medycznej, często wymagające tracheotomii i zastosowania rurki tracheostomijnej. Rybie łuski i płetwy często wydatnie utrudniają bezzabiegowe wyjęcie intruza zakotwiczonego w miękkiej błonie śluzowej dróg oddechowych. Jeśli jednak wybaczycie odrobinę makabry – już w dziewiętnastym wieku z tym akurat problemem dzięki tracheotomii właśnie umiano sobie poradzić. W 1874 roku w London Medical Times and Gazette George Smith opisuje jak to zaopatrzonego w rurkę tracheostomijną rybaka w podobnej sytuacji pozostawiono z rybą w gardle póki ta w cieple pacjenckich wnętrzności nie poczęła się rozkładać, co ułatwiło lekarzom jej wydobycie. Można się domyślać niejakiego dyskomfortu u poddanego procedurze pacjenta, z drugiej jednak strony, uniknięcie uduszenia można chyba uznać za wystarczający sukces, by na odrobinę dyskomfortu przymknąć oko.


Szesnastocentymetrowego węgorzyka plamistego (Macrognathus pancalus) udało się wydobyć z oskrzela szesnastolatka zanim młodemu wędkarzowi stała się krzywda; CC BY 4.0, http://bmcresnotes.biomedcentral.com/articles/10.1186/1756-0500-7-658
Szesnastocentymetrowego węgorzyka plamistego (Macrognathus pancalus) udało się wydobyć z oskrzela szesnastolatka zanim młodemu wędkarzowi stała się krzywda; CC BY 4.0, http://bmcresnotes.biomedcentral.com/articles/10.1186/1756-0500-7-658


Połknięta przypadkowo podczas kąpieli ryba utkwiła na szczęście dość wysoko i udało się ją bezpiecznie usunąć; CC-BY, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24371443

Połknięta przypadkowo podczas kąpieli ryba utkwiła na szczęście dość wysoko i udało się ją bezpiecznie usunąć; CC-BY, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24371443




Rybę udało się w przychodni wydobyć z gardła bez większych trudności; CC-BY, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24371443
Rybę udało się w przychodni wydobyć z gardła bez większych trudności; CC-BY, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24371443

Ale też nie tylko nieostrożne obchodzenie się z rybacką zdobyczą niesie ze sobą takie zagrożenia. I nie tylko wędkarska rekreacja. Rybką można się przytkać podczas zwykłej niewinnej kąpieli w stawie – naprawdę, taka właśnie przykrość spotkała pewnego ewidentnie cokolwiek pechowego pięćdziesięciodwuletniego mężczyznę. Pływał on sobie spokojnie, nie przeczuwając nieszczęścia, aż tu nagle “nadział się” na rybę (tym razem to ryba wykazała się brakiem należytej ostrożności). Na szczęście tu akurat zwierzę – choć niemałe, bo dziesięciocentymetrowej długości – utkwiło dość wysoko i medykom udało się je sprawnie wydobyć bez większych perypetii jedynie z zastosowaniem miejscowego znieczulenia i kleszczyków Magilla. Co więcej – ha! – nie jest to wcale pierwszy czy jedyny znany taki przypadek, jakkolwiek poprzedni jest natury mocno archiwalnej. O zakończonej mniej szczęśliwie (całkiem nieszczęśliwie w sumie) przygodzie pewnego zażywającego kąpieli w jeziorze księdza wzmiankuje ponoć szesnastowieczna encyklopedia Theatri Vitae Humane  Teodora Zwingera.


By uniknąć grożącej zanudzeniem was wyliczanki wspomnę tylko, by nie kończyć tragiczną historią szesnastowiecznego księdza, że zakrapiana impreza z historii wcześniej przytoczonej to nieczęsty acz wcale nie jedyny w swoim rodzaju przykład celowego połknięcia żywej ryby. Przypadek równie niemądry, choć zupełnie inaczej motywowany, zupełnie świeżo (bo na początku tego roku) opisano w czasopiśmie Journal of Bronchology & Interventional Pulmonology. Czterdziestoletniego pacjenta z udokumentowaną w historii choroby astmą oskrzelową przyjęto w stanie zaostrzenia choroby z ciężkimi dusznościami na oddział. Pomimo leczenia przez kolejne trzy dni nie zanotowano znaczącej poprawy, w związku z czym lekarze postanowili spróbować zajrzeć pacjentowi do wnętrza sprawiających kłopot dróg oddechowych. Bronchoskopia przyniosła nieoczekiwane odpowiedzi. Jakieś dwa tygodnie wcześniej pacjent w ramach “leczenia” swojej astmy uczestniczył w lokalnej procedurze religijno-altmedowej obejmującej połknięcie żywej ryby nafaszerowanej ziołami. Ryba trafiła nie do końca do tego otworu, do którego miała trafić. Szczęśliwie – pewnie ze względu na swój niewielki rozmiar – nie udusiła mężczyzny od razu, ale jej rozłożone szczątki wymieszane z resztami ziół i śluzem podrażniły drogi oddechowe i częściowo przytkały oskrzela. Usunięcie zalegających resztek spowodowało dramatyczną poprawę stanu chorego.

 


Haczyk w świetle prawego oskrzela; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23207367
Haczyk w świetle prawego oskrzela; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23207367

Oczywiście w drogach oddechowych może utkwić wiele mniej czy bardziej zaskakujących rzeczy, niekiedy zresztą także mogących się kojarzyć z tematyką tego tekstu (haczyk wędkarski może się kojarzyć, prawda?). Fakt, że może się to przytrafić i rybom, nie jest powodem, by obawiać się wędkarstwa czy sportów wodnych (choć niemądrych praktyk pseudomedycznych lepiej unikać, aczkolwiek nie tylko ze względu na strach przed uduszeniem się). W końcu u początków historii bronchoskopii stał Gustav Killian usuwający w 1897 roku z dróg oddechowych pewnego niemieckiego rolnika kość wieprzową. I nikt tego dziś świniom nie pamięta.


(Przypominam też, że patologów możecie śledzić też na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)


Literatura:

Choking death on a live fish (Dicologoglossa cuneata). J Pinheiro, C Cordeiro, DN Vieira; American Journal of Forensic Medicine and Pathology 2003;24(2):177-8

Alive in the Airways: Live Endobronchial Foreign Bodies. SR Ali, AC Mehta; Chest 2017;151(2):481-491

Sudden death by Lepomis macrochirus (the killer fish). JR Pritchard; American Journal of Forensic Medicine and Pathology 1989;10(3):245-6

Return of the killer fish: accidental choking death on a bluegill (Lepomis macrochirus). R Deidiker; American Journal of Forensic Medicine and Pathology 2002;23(2):197-8

Live fish in the trachea and bronchus: a case report. KL Saha, DC Talukder, MA Rasel, A Saha; BMC Research Notes 2014;7:658

Inhaled Live Fish—A Case Report. P Appiah-Thompson, K Ngyedu, F Mintah, K Akakpo; The Open Access Journal of Science and Technology 2014; Article ID 101074, doi:10.11131/2014/101074

Live fish in the endobronchial tree. S Raju, P Jhawar; Journal of Bronchology & Interventional Pulmonology 2015;22(2):175-7

An Unusual Case of Foreign Body Whole Fish in Throat – A Case Report. R Sangma, K Ranjan; IOSR Journal of Dental and Medical Sciences 2015;14(6):57-9

An unusual case of live fish obstructing the airway. A case report. KM Rajendran, S Satyanand; British Journal of Anaesthesia 1966;38(6):492-3

Accidental entry of fish into throat while bathing in a pond. PK Parida, G Surianarayanan; Case Reports in Medicine 2013;2013:604687

Unusual foreign body in nose and nasopharynx – a rare case. RKR Mudunuri, DP Gannavarapu, ANM Mukkamala, KM Jameel; Journal of Clinical and Diagnostic Research: JCDR 2015;9(4):MD01-MD02

Airway obstruction from accidental ingestion of a live fish. T Tam T, L Weinberg, J Edington; BMJ Case Reports 2013;2013

Catch of the Day. SR Ali, E Albayrak, AC Shah; Journal of Bronchology & Interventional Pulmonology 2017;24(1);e3–e4

 



Paulina Łopatniuk


Lekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk