Widziane z Ugandy: Krytycy GMO szkalują Cornell, afrykański uniwersytet popularyzatorów nauki

Przez ostatnie trzy lata ten sojusz dla nauki dokonał niesłychanej ilości pracy, szkoląc młodych naukowców i popularyzatorów nauki, by lepiej rozumieli i skuteczniej przekazywali informacje o biotechnologii, robiąc to otwarcie i z szacunkiem – nie widzi tego jednak Stacy Malkan, współzałożycielka i współdyrektorka amerykańskiej organizacji Right to Know, finansowanej setkami tysięcy dolarów przez Stowarzyszenie Konsumentów Organicznych i poświęconej blokowaniu badań i rozwojowi biotechnologii. W niedawnym artykule atakującym Cornell Alliance for Science, opublikowanym w „The Ecologist”, Malkan  oskarżyłaCornell o “…propagowanie GMO nieuczciwymi informacjami i taktykami PR tworzonymi przez korporacje agrochemiczne …” I dalej:

Przegląd materiałów i programów grupy sugeruje, że obiecując “przywrócenie znaczenia dowodom naukowym przy podejmowaniu decyzji” CAS propaguje GMO nieuczciwymi informacjami i taktykami PR tworzonymi przez korporacje agrochemiczne z długą historią wprowadzania publiczności w błąd w sprawie nauki”.

Malkan najwyraźniej uważa, że szkolenie popularyzatorów nauki w Cornell, by byli niezależni i otwarcie dyskutowali o argumentach przemawiających za i przeciw nowej technologii, jest sprzeczne z rewolucyjnym duchem i wizją założycieli uniwersytetu. Jest to klasyczne otwarcie, prawdopodobnie mające na celu wywołanie protestów wśród części studentów i absolwentów.

Według strony internetowej Cornell Alliance for Science, jednym z flagowych projektów jest Global Leadership Fellows Program, 12-tygodniowy program, zaprojektowany do wyszkolenia i wyposażenia wyłaniających się liderów, którzy będą wykonywali wspólną misję Sojuszu, polegającą na promowaniu dostępu do innowacji naukowych jako środka podniesienia bezpieczeństwa żywnościowego, ulepszenia zrównoważenia ekologicznego i podnoszenia jakości życia globalnie. Program jest nakierowany na promowanie podejmowania decyzji w oparciu o dowody i usprawnianie popularyzacji nauki.  

Relacja z pierwszej ręki

W 2015 r. Afryka wysłała do USA 15 stypendystów, z których pięciu było z Ugandy. Trzej stypendyści z Ugandy byli pracownikami państwowymi; dwaj z nich pracują w instytutach badawczych zajmujących się różnymi roślinami transgenicznymi, które mogą być odpowiedzią na rozmaite wyzwania, przed jakimi stoją farmerzy ugandyjscy, trzeci pracuje w Ministerstwie Rolnictwa.

Skontaktowałem się z jednym z nich, żeby dowiedzieć się, czego nauczyli się w Stanach Zjednoczonych i czy sądzili, że są celem programu propagandowego zaprojektowanego do wspierania interesów „korporacji” – co jest jednym z głównych oskarżeń Malkan. Nassib Mugwanya, który pracuje w Centrum Informacyjnym Bionauk Ugandy, założonym przez Krajową Organizację Badań Rolnych dla potrzeb informowania o odkryciach badawczych w bionauce, był jednym ze stypendystów z Ugandy.  

Pod koniec szkolenia w Ithace, Nassib został wybrany jako reprezentant kolegów-stypendystów do dyskusji panelowej zorganizowanej przez ONZ. Oto co odpowiedział na moje pytanie o oskarżenia o propagandę:

Podczas szkolenia mieliśmy okazję słuchania rozmaitych wykładowców z różniącym się spojrzeniem na GMO (za, neutralni, przeciw). Gdyby oskarżenia o propagandę były prawdziwe, nie wyszlibyśmy z tego jako grupa o zróżnicowanych poglądach: za, neutralni, przeciw. Byłem wojującym zwolennikiem GM zanim zostałem tym stypendystą, ale teraz jestem nieco spokojniejszy, kiedy spotykam ludzi o innych poglądach.

Jako człowiek, który większość czasu spędza na słuchaniu o problemach farmerów, odbieram te debaty i dyskusje jako czasami oderwane od prawdziwych problemów, z jakimi borykają się farmerzy. Na przykład, ani jedno moje spotkanie z farmerami manioku nie skończyło się bez pytania, czy istnieje odmiana, którą rozwinięto tak, by była odporna na chorobę brunatnych bruzd. Farmerów niezbyt interesuje, czy została wyhodowana konwencjonalnymi metodami, czy przez inżynierię genetyczną. Farmer potrzebuje rozwiązania problemu, nie zaś debaty. Ja wybrałem promowanie każdego rozwiązania naukowego, jakie istnieje, które może rozwiązać problemy farmerów. Jeśli to znaczy, że jestem propagandystą, to nie zamierzam za to przepraszać!

O tym, dlaczego zamienił się z “wojującego zwolennika GM” w „nieco spokojniejszego” przy spotkaniach z ludźmi o innych poglądach, mówi:  

Mimo naszych różnic troszczymy się o to samo po obu stronach debaty. Po żadnej ze stron nikt nie chce głodującego społeczeństwa lub zanieczyszczonego środowiska. Po prostu różnimy się opinią o tym, jak najlepiej rozwiązać te problemy. Zachowanie spokoju jest punktem wyjścia do  trzeźwej rozmowy o znalezieniu wspólnego gruntu dla rozwiązania tych problemów.

Kiedy zapytałem go o jego pogląd na tych, którzy uważają, że w GMO nie ma nic dobrego i nie wierzą, że te dwie strony mogą mieć jakiś punkt styczny, odpowiedział:

Jeśli ktoś nie widzi niczego dobrego w GMO, żadne argumenty nie zmienią jego zdania! Debata o GMO w kategoriach „dobre czy złe” nie rozwiąże problemów farmerów.  

Co jest propagandą?

We wrześniu ubiegłego roku grupa nazywająca się Konsorcjum na rzecz Bezpieczeństwa Żywnościowego w Afryce zorganizowała konferencję w stolicy Kenii, Nairobi. Odbywała się głównie poprzez webcasty i podcasty, i podobno ściągnęła wielu działaczy i środowiskowców oraz delegatów krajowych. Przedstawiciele rządów także byli zaproszeni jako „zainteresowani obserwatorzy”.”

Oskarżenia nie były ograniczone do wielkich korporacji, zaatakowano także rządy tych krajów. Zostały one oskarżone o naiwną akceptację rozwiązania oferowanego przez „Monsanto i Billa Gatesa” dostarczenia im manioku GMO. Powiedzieli następnie, że oznaczałoby to, że maniok sadzony w Afryce musiałby od tej chwili pochodzić tylko z jednego źródła – Monsanto. Twierdzili, że w ten sposób ta amerykańska firma przejęłaby całą globalną podaż manioku i zagroziła bezpieczeństwu żywnościowemu krajów afrykańskich, szkodząc małym farmerom i Afryce jako całości. Dziennikarze cytowali delegatów rzekomo z Afryki południowej i wschodniej, krytykujących swoje rządy za pozwolenie Billowi Gatesowi i Monsanto na przygotowanie spisku przymusowego karmienia Afryki „toksyczną GMO” odmianą manioku przy równoczesnym zabiciu „naturalnego manioku” przez użycie „zmutowanych wirusów manioku”.

To wszystko jest nonsensem, ale łatwo jest oszukać ludzi nie obeznanych z nauką lub z kontekstem debaty o GMO.

Konsorcjum na rzecz Bezpieczeństwa Żywnościowego w Afryce nie ma adresu ani nawet strony internetowej. Jego celem, podobnie jak Malkan, jest zdyskredytowanie poważnych i od dawna działających organizacji, włącznie z Instytutem Badań Krajowych Zasobów Upraw Ugandy (1954), Międzynarodowym Instytutem Rolnictwa Tropikalnego Afryki (1967), Instytutem Badań Rolnych Kenii a obecnie Organizacja Badań Rolnych i  Inwentarza Żywego Kenii (1979) i finansowanego przez USA Ośrodka RoślinDonalda Danfortha (1998). Razem są one instytucjami, które prowadzą nasze wspólne badania nad odmianą transgenicznego manioku, odporną zarówno na chorobę brunatnych bruzd, jak wirusa mozaikowego. W odróżnieniu od Konsorcjum na rzecz Bezpieczeństwa Żywnościowego w Afryce, te instytucje są odpowiedzialne, bo pracują od dziesięcioleci i mają historię przejrzystości i dobrej pracy.

Kim są ci ludzie, którzy przedstawiają się jako święci, kiedy nie udaje się nawet odnaleźć wirtualnej strony internetowej, nie wspominając o fizycznym adresie? Czy popieranie inżynierii genetycznej czyni, że człowiek traci wiarygodność?

Grupy takie jak Konsorcjum na rzecz Bezpieczeństwa Żywnościowego w Afryce wiedzą, że Afryce brak wystarczającej informacji faktograficznej o roślinach GM. Wiedzą, że prezentowanie przerażających scenariuszy odłamom społeczeństwa, które najgłośniej krzyczą, może spowodować opóźnienie w dostępie Afryki do nowoczesnej biotechnologii – nie dlatego, że troszczą się o wiejską populację Afryki, zagrożoną głodem, ale dlatego, że chcą służyć swoim anty-GMO urojeniom.

Jaka jest prawda o genetycznie modyfikowanym manioku i chorobie brunatnych bruzd manioku?

Choroba brunatnych bruzd może zniszczyć do 100% plonów, powodując głód w wielu rodzinach farmerskich i zagrażając ich możliwościom utrzymania się. Według opublikowanych raportów zdrowe plony manioku mogłyby podnieść dochody ponad połowy gospodarstw w uprawiających maniok regionach Ugandy i Kenii. Maniok jest ważnym źródłem żywności i dochodów dla drobnych farmerów w Afryce, ponieważ rośnie dobrze w warunkach suszy i na mało urodzajnych glebach.

W 2011 r. eksperci Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa w Nairobi powiedzieli, że choroba brunatnych bruzd (CBSD) staje się epidemią i wezwali do pilnego podniesienia finansowania, badań, szkolenia, nadzoru i innych środków, by pomóc farmerom. Zauważyli, że pojawiła się w poprzednio niedotkniętych regionach i że brak ciągłego finansowania badań i rozwoju prac, by przeciwdziałać CBSD w regionie, tylko powiększył problemy z już obecną chorobą mozaikową manioku.

Projekt Odporny na Wirusa Maniok dla Afryki (VIRCA) zaczął działać w 2006 r. i obejmuje organizacje afrykańskie i międzynarodowe, które pracują razem nad znalezieniem skutecznych rozwiązań dla opanowania chorób wirusowych manioku. Badacze VIRCA używają technik modyfikacji genetycznej, by ulepszyć odporność na chorobę brunatnych bruzd (CBSD) w znanych i lubianych odmianach, by pomóc farmerom w otrzymaniu dobrych plonów, żeby mogli zaopatrzyć swoje rodziny i dzielić się nadwyżką ze społecznością.

Przez ostatnich kilka lat zespół VIRCA przeprowadził szereg prób polowych w Ugandzie i w Kenii. Te próby były przeprowadzane za zgodą, we współpracy z rządami i pod ich nadzorem. W ulepszonych roślinach manioku zaobserwowano bardzo silną odporność na CBSD. We współpracy z doświadczonymi hodowcami manioku w regionie projekt VIRCA stosuje obecnie znane techniki konwencjonalnego hodowania roślin, by połączyć transgeniczną odporność CBSD z nie-transgeniczną odpornością CMD i stworzyć nowe odmiany, które dostarczą odporności szerokiego spektrum.

Czy Cornell University jest zagrożeniem dla finansów propagandy anty-GMO?

Czy niezależny uniwersytet, taki jak Cornell, powinien gościć program pomagający informować publiczność o biotechnologii? Jak naukowcy, dziennikarze i farmerzy mają prowadzić dialog z politykami i społeczeństwem o biotechnologii, kiedy spotykają się z wrogością tylko dlatego, że aktywiści z grup anty-GMO, takich jak Action Aid, powiedzieli im, że GMO powodują raka i bezpłodność? Czy nauczenie się, jak odpowiadać na propagandę faktami, jest propagandą?

Kiedy kraje afrykańskie tracą zaufanie do swoich publicznych instytutów badawczych, czy anty-GMO aktywiści dadzą rozwiązania problemów? Co robią kaznodzieje zasady ostrożności, żeby pomóc farmerom walczącym z pasożytniczymi lub inwazyjnymi roślinami,  takimi jak striga, Parthenium hysterophorus i lantana, które zainfekowały większość ziemi uprawnej i pastwisk Afryki? Czy oczekują, że krowa lub koza, która jadła trawę z ubogiej gleby, da mleko z wystarczającą ilością składników odżywczych?

Posługiwanie się propagandą przez lata oliwiło silnik kampanii przeciwko GMO. Największym zagrożeniem dla tej propagandy jest dostarczenie wiedzy i faktów tym, którzy komunikują się z publicznością, i wyposażenie ich w metody edukowania publiczności, które są proste i łatwe do zrozumienia. Jeśli to właśnie robi Sojusz dla Nauki, to każdy uniwersytet powinien uczyć ludzi, jak przekazywać naukę w ten sposób.

W Ugandzie, skąd pochodzi Nassib i czterech innych stypendystów Alliance for Science, dwa podstawowe produkty żywnościowe – banany i maniok – są zagrożone. Atakują je odpowiednio, bakteryjna choroba bananów BXW i choroba brunatnych bruzd. Badacze i hodowcy próbowali konwencjonalnych metod i nie znaleźli rozwiązania. W wypadku manioku, kilka konwencjonalnych odmian wypuszczono na rynek, ale szybko one także padły ofiarą choroby brunatnych bruzd.

Aktywiści robią, co mogą, żeby zapewnić, że farmerzy nie będą mieli dostępu do odmian GM, przez wiązanie ich z wszystkim możliwym: rakiem, impotencją, bezpłodnością. Mimo tego prezydent Ugandy wyraźnie poparł naukowców, którzy ciężko pracują, by znaleźć rozwiązanie dla farmerów ugandyjskich. Poprosił tych, którzy sprzeciwiają się tej technologii, by zmodyfikowali swoje myślenie. Alliance for Science, który daje popularyzatorom nauki pracującym z farmerami i publicznością faktograficzne informacje i umiejętności przeciwstawienia się antynaukowej propagandzie, pomoże zwykłym farmerom dotrzeć do  faktów o GMO, co wpłynie na ich decyzję, czy mają przyjąć biotechnologiczne wersje różnych roślin uprawnych, czy nie. Decyzje powinny być w rękach farmerów, nie zaś aktywistów.

Uganda anti GMO Critics Smear Cornell African Science Communicators

Genetic Literacy Project, 23 lutego 2016

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska