Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 11:04

« Poprzedni Następny »


Geny, które wpływają na ludzką inteligencję i osobowość


Matt Ridley 2018-10-30


Przez długi czas w świecie genetyki behawioralnej istniał niewygodny paradoks. Dowody na silny wpływ genów na osobowość, inteligencję i niemal wszystko w ludzkim zachowaniu nabierały coraz większej mocy wraz z licznymi badaniami bliźniąt i ludzi adoptowanych. Jednak dowody wskazujące na jakiś konkretny gen na te cechy uparcie nie dawały się odkryć, a kiedy odkrywano jakiś, kolejne badania nie dawały tych samych wyników.

Pamiętam, jak dziesięć lat temu rozmawiałem z Robertem Plominem o tym kryzysie w nauce, w której był (i jest nadal) nestorem. Był równie skonsternowany jak wszyscy inni. Im większe wydawało się znaczenie genów, tym bardziej nie dawały się one identyfikować. Czy nie rozumieliśmy czegoś o dziedziczności? Plomin był bliski zrezygnowania z badań, przejścia na emeryturę i żeglowania po morzach.  


Na szczęście nie zrobił tego. Przy pomocy najnowszych technik genetycznych Plomin rozwiązał teraz tę zagadkę i w nowej książce przedstawia odpowiedź. Jest to niezmiernie ważna książka – i znakomicie opowiedziana historia. Plomin tak płynnie łączy pasję z rozumem (i pasję dla rozumu), że trudno uwierzyć, iż jest to jego pierwsza popularno-naukowa książka po ponad 800 naukowych publikacjach.


Jego historia jest niezwykle istotna, bo w ostatnim rozdziale pokazuje czytelnikom własne geny jako test dla przedstawionych argumentów. Dowiadujemy się więc, że Plomin, profesor genetyki behawioralnej w King’s College London, “wychował się w jednopokojowym mieszkaniu w śródmieściu Chicago, bez książek”. Nikt w rodzinie nie był na uniwersytecie, niemniej on sam nienasycenie pożerał książki.


Test inteligencji pokazał uzdolnienia Plomina i spowodował, że dostał się do szkół, gdzie miał szanse rozwijania swoich talentów. I to jest jedno ze źródeł jego pasji: uważa, że jeśli dzieci mają mieć możliwość spełnienia swojego potencjału, to nie można wierzyć, że są produktem wychowania i edukacji. Trzeba zrozumieć, że mają wrodzone zdolności, które mogą przezwyciężyć obciążenia środowiskowe. Uważa on, że nic nie jest bardziej ponure niż determinizm środowiskowy.


Badania, jakie Plomin prowadził na bliźniętach i ludziach adoptowanych nieubłaganie dowiodły prawdziwości tego twierdzenia, któremu przez tak długi czas zaprzeczali dogmatycy z epoki żyjącej hasłem: ”nie w naszych genach”. Wyłoniło się pięć kluczowych spostrzeżeń, niektóre z nich tak sprzeczne z intuicją, że w głowie się kręci.  


Po pierwsze, większość miar ”środowiska” pokazuje znaczny wpływ genetyczny. To jest, ludzie adaptują środowisko, by lepiej pasowało do ich natury. Na przykład, Plomin odkrył, że liczba godzin poświęconych na oglądanie telewizji przez adoptowane dzieci koreluje się dwukrotnie silniej z liczbą godzin oglądania TV przez ich biologicznych rodziców niż przez adopcyjnych.


Plomin wahał się przed opublikowaniem tego niezwykłego odkrycia o ”naturze wychowania” w 1989 r. Wiedząc, co przydarzyło się każdemu, kto omawiał geny i zachowanie, od EO Wilsona do Charlesa Murraya, Plomin rozumiał, że powiedzenie światu, iż zwyczaje oglądania telewizji są pod wpływem genetycznym, spotkałoby się z szyderstwem ludzi z nauk społecznych i z mediów, niezależnie od tego, jak silne miałby dowody. Obawiał się, że byłoby to zawodowe samobójstwo. Niemniej to spostrzeżenie potwierdzono w badaniach od tego czasu ponad 18 razy. 


Na nasze osobowości wpływa także środowisko, ale drugim kluczowym spostrzeżeniem Plomina jest to, że większy wpływ wywierają na nas przypadkowe, krótkotrwałe  wydarzenia niż rodzina. Nie do wiary, ale dzieci wyrastające w tej samej rodzinie nie są bardziej podobne do siebie niż dzieci wyrastające w różnych rodzinach, jeśli bierze się poprawkę na ich genetyczne podobieństwo. Rodzice liczą się, ale nie ujednolicają.


Plomin mówi, że przypadkowymi wydarzeniami mogą być rzeczy duże i traumatyczne, takie jak wojna lub żałoba, ale na ogół są to drobne, przypadkowe sprawy, jak wybór Karola Darwina do załogi HMS Beagle, ponieważ kapitan Robert Fitzroy wierzył w „frenologię” i uważał, że może odczytać charakter Darwina z kształtu jego nosa. Środowiskowe wpływy okazują się „niesystematycznymi, specyficznymi, przypadkowymi zdarzeniami o trwałych skutkach”, mówi Plomin.


Ponadto, zaskakująco, odziedziczalność wzrasta w miarę jak robimy się starsi. Im dłużej żyjemy, tym bardziej wyrażamy własną naturę zmniejszając znaczenie wpływów innych na nas. „Dorastamy do naszych genów”, jak to ujmuje Plomin. Oczywistym przykładem jest łysienie, które wykazuje niską odziedziczalność w wieku 20 lat, ale bardzo wysoką w wieku 60 lat.   


Dwoma innymi odkryciami jest to, że na normalne i nienormalne zachowania wpływają te same geny oraz, że jest ogólny wpływ genetyczny na pewne cechy, ale nie ma   specyficznych genów na inteligencję, schizofrenię lub osobowość – wszystkie podzielają zestawy genów.


To ostatnie prowadzi do przełomu w identyfikowaniu genów, które stanowią o różnicy. Pierwsze próby znajdowania genów, które wpływają na zachowanie i psychikę polegały na szukaniu „genu-kandydata”. Znajdź gen, który może tu działać i sprawdź, czy rzeczywiście. Z nielicznymi wyjątkami, takimi jak gen APOE i Alzheimera, to podejście było ponurą porażką. Pozytywnych wyników było niewiele i nie dawało się ich powtórzyć.


Pojawiła się technika multipleksowej analizy genomu SNP: szukanie wielu różnych mutacji równocześnie w dużej próbie z nadzieją na wychwycenie słabszych skutków. Znowu nic:  pierwsze badanie Plomina nie pokazało żadnych genów związanych z inteligencją. Potem, na początku lat 2000, pojawiły się chipy genowe i wtedy mógł patrzeć równocześnie na 10 tysięcy mutacji. Nadal nic. „Zacząłem myśleć, że skończyła mi się szczęśliwa passa – po dziesięciu latach pracy to był trzeci falstart”.


Problem polegał na tym, że wszyscy myśleli, że polują na dużą zwierzynę – geny z ogromnym wpływem na konkretne cechy. Okazuje się, że powinni byli szukać znacznie drobniejszej zdobyczy: genów z bardzo małym wpływem, ale znacznie ich więcej. Wiemy teraz, że potrzeba próby wielkości 80 tysięcy ludzi zanim można wykryć bardzo drobne zmiany, jakie powoduje każda mutacja genetyczna, ale kiedy dochodzi się do takiej skali, znajduje się tysiące związanych z tym genów, każdy dodający tylko mały ułamek do szansy na posiadanie danej cechy. To jest złoty piasek, a nie samorodki. 


Jednak efekty sumują się i kiedy masz wiele genów, możesz zacząć wyjaśniać znaczące części zróżnicowania między osobnikami. Plomin ilustruje to wzrostem. Mierząc, podobnie jak ja, 195 cm, nie zdziwiło go odkrycie, że jego poligeniczny wynik, oparty na tysiącach genów, umieszcza go w 90. percentylu wzrostu. Geny w tej próbce wyjaśniają, jak dotąd, tylko 15 procent zmienności wzrostu jednostek, co może wydawać się niewiele w sytuacji, w której wzrost w społeczeństwach zachodnich jest w 80 procentach dziedziczny. Trzeba jednak pamiętać, że jest to lepszy wskaźnik niż jakikolwiek inny czynnik – taki jak wzrost rodziców lub wzrost danej osoby w dzieciństwie, nie mówiąc już o historii chorób lub pozycji społeczno-ekonomicznej – i działa od urodzenia, a właściwie od poczęcia.   


Plomina bardzo interesują możliwości poligenicznych wyników, które częściowo umożliwią przewidywanie psychicznych cech takich jak depresja, schizofrenia i osiągnięcia edukacyjne. Wynik osiąga się przez przepuszczenie próbki krwi przez krzemowy chip, który testuje tysiące mutacji, następnie dodaje je, dając łączny wynik wielu tysięcy jednoliterowych zmian kodu, jakie masz, z których każdy w bardzo niewielkim stopniu przyczynia się do tego, że, na przykład, osiągniesz dobre wyniki w nauce w szkole.        


Przewidywania, jakie dają te wyniki, są probabilistyczne, nie zaś pewne, ale ulegają ulepszeniu. Plomin twierdzi, że geny pozwalają probabilistycznie przewidywać cechy jednostki, odróżniając ją od rodzeństwa, i mogą to zrobić od początku życia. Osiągnięcia w szkole można teraz przewidzieć lepiej na podstawie poligenicznych wyników niż w jakikolwiek inny sposób – jest to lepsze niż wiedza o osiągnięciach szkolnych rodziców, lepsze niż pozycja społeczno-ekonomiczna, lepsze niż rodzaj szkoły (który okazuje się mieć bardzo mały wpływ po uwzględnieniu faktu, że szkoły, które wybierają uczniów, wybierają bardziej utalentowane dzieci). 


Plomin uważa, że rodzice, którzy robią taki test swojemu nowonarodzonemu dziecku i dowiadują się, że niezależnie od tego jak bardzo będą nad nim pracowali, nie jest prawdopodobne, że zostanie geniuszem, wyrządzają dziecku przysługę. „Rodzice mogą zrelaksować i cieszyć się swoim dzieckiem zamiast próbować ukształtować je” – mówi.


Jest dużo słuszniejsze, mówi Plomin, odkrycie w czym dzieci będą dobre i pomagać w rozwoju tego niż tworzyć nierówności w oparciu o dochód i możliwości. A – czego nie podkreśla wystarczająco mocno – fakt, że inteligencja i osobowość wynikają z działania tysięcy genów, każdy o maleńkim wpływie, oznacza, że stworzenie superinteligentnego dziecka na zamówienie będzie niemal niemożliwie.   


Mam tylko jedno zastrzeżenie do tej znakomitej książki: tytuł. Z dwóch powodów nienawidzę słowa “blueprint” [światłokopia projektu] w związku z genetyką: po pierwsze, jest to przestarzała metafora do techniki, której nikt już nie używa. Po drugie, daje błędne wrażenie, że każda część dorosłego człowieka jest zdeterminowana przez inny zestaw genów, jak to jest z architektonicznym blueprint, co stoi w ostrej sprzeczności z ogólnym efektem, który tak starannie identyfikuje Plomin. Jesteśmy ciastkami upieczonymi według przepisu, nie zaś budynkami zbudowanymi według projektu.


Pierwsza publikacja w The Times.


The Genes That Contribute to Human Intelligence and Presonality

Rational Optimist, 21 października 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk