Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 17:03

« Poprzedni Następny »


Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań


Brandon Bretl 2020-01-31


“Inną teorią jest, że ludzi stworzył Bóg” – oznajmiła moja uczennica podczas lekcji biologii w drugiej klasie licealnej, kiedy przeskoczyła przez slajdy z PowerPoint z ziębami Darwina i zatrzymała się na obrazie katastrofalnej powodzi. Po jej prezentacji starannie unikałem bezsensownej debaty i po prostu powtórzyłem jak naukowe metody pomagają nam w czynieniu poprawnych prognoz. Następnie przygotowałem się na odpór ze strony rodziców i administracji szkoły. I oczywiście, następnego dnia dyrektor z okręgowej administracji szkolnej (odpowiednik polskiego kuratorium – tłum.) przyszedł do mojej klasy z kreacjonistyczną literaturą, która – jak był pewien – zmieni mój pogląd na całą teorię ewolucji drogą doboru naturalnego. Nie zrobiła tego, ale doprowadziła mnie do rozpoczęcia doktoratu z psychologii edukacyjnej w poszukiwaniu wyjaśnienia, jak taka wiara może trwać w nowoczesnych czasach, szczególnie w obliczu tak silnych dowodów.

Jak się okazuje, teoria ewolucji drogą doboru naturalnego dostarcza mocnego wyjaśnienia tego, jak i dlaczego niektórzy ludzie nie wierzą, że ewolucja drogą doboru naturalnego kiedykolwiek miała miejsce. Początkowo sądziłem, że jest to kwestia wiedzy i standardów, jakie ludzie mają wobec tego, co stanowi wiedzę, ale z czasem stało się jasne, że wyznawcy antynaukowych przekonań (od Williama Jennings Briana z procesu Scopes Monkey do dzisiejszych wyznawców teorii spiskowych) na ogół zakorzeniają swoje przekonania w obowiązku moralnym.


Dla zrozumienia moralności z ewolucyjnego punktu widzenia, trzeba zdać sobie sprawę z tego, że ludzie zawsze istnieli w grupach. Te grupy często konkurują ze sobą, a to znaczy, że naciski selekcyjne na poziomie grupowym wpłynęły na indywidualne cechy, włącznie z cechami psychologicznymi. Na przykład, jeśli dwa plemiona ścierają się w konflikcie, plemię, którego członkowie potrafią lepiej współpracować, zwycięży. Tak więc psychologiczne zjawiska, takie jak empatia, troska o sprawiedliwość i wzajemność, grupowa lojalność i respekt wobec hierarchii miały selektywną przewagę w grupowej konkurencji i natychmiast rozpoznajemy brak tych cech jako psychopatię. Innymi słowy, większość ludzi ma wrodzone tendencje, które kierują rozwojem moralnym – uczestniczenie w sprawiedliwej wymianie i widzenie natychmiastowej kary dla łamiących normy moralne są z natury przyjemne, podczas gdy widok niesprawiedliwości i cierpienia są naturalnie nieprzyjemne (tak samo jak słodki smak jest w sposób wrodzony przyjemny, a gorzki nieprzyjemny, także dla niemowląt).


Tak więc to, co uważamy za moralne i dlaczego uważamy to za moralne nie jest arbitralne ani nie jest wyłącznie kierowane społecznym uczeniem się. Nasze moralne intuicje są zakorzenionymi w doborze naturalnym odpowiedziami na społeczne problemy, jakie systematycznie powstawały przez całą naszą ewolucyjną przeszłość. Niemniej to, co rozpoznajemy jako moralne, zależy od szerokiego wachlarza pojęciowych zdolności, które muszą być wystarczająco elastyczne, by przystosować się do kulturowego kontekstu i żeby używać ich poprawnie w specyficznych okolicznościach społecznych (na przykład, empatia wobec straty członka grupy, ale przyjemność ze straty wroga), a więc znaczna część naszych moralnych intuicji zależy również od uczenia się i społecznych doświadczeń.   


Tę dynamiczną interakcję genów, kultury i uczenia się nazywa się często koewolucją genów i kultury, i przyjmuje się, że kiedy ludzie zaczęli polegać na przekazywaniu kulturowej wiedzy dla swojego przetrwania, kulturowe uczenie się stało się czynnikiem, które współdziała z genami przy kierowaniu ewolucyjnymi skutkami. Na przykład, ludy Inuitów, żyjących w Arktyce, polegają na skomplikowanych strategiach zdobywania żywności i schronienia. Utrata nawet niewielkiej ilości tej wiedzy byłaby katastrofalna, więc zdolność osobnika do nauczenia się (i grupy do nauczania) niezbędnej wiedzy i umiejętności jest naciskiem selekcyjnym, który wpłynął na geny i cechy Inuitów.  


Naukowcy mają dość dobre pojęcie o tym, kiedy kulturowe uczenie się zyskało znaczenie jako nacisk selekcyjny. Paleontolodzy znaleźli praworęczne narzędzia do cięcia i dłubania sprzed około dwóch milionów lat temu. Dominacja jednej ręki jest wynikiem wyspecjalizowanych funkcji lewej i prawej półkuli mózgowej (lateralizacja mózgu), a lateralizacja mózgu jest dowodem na abstrakcyjne zdolności językowe – fundament kulturowego przekazu. Tak więc, około dwa miliony lat temu, a może więcej, koewolucja genów i kultury wpłynęła na wiele naszych skrzywień uczenia się, włącznie z dostarczeniem psychologicznych mechanizmów, dzięki którym naciski kulturowe i społeczne mogą przeważyć nad bezpośrednim doświadczeniem i racjonalną myślą.  


Przed powstaniem nauki i poprawnych modeli przyczynowych zjawisk naturalnych same kultury ewoluowały metodą prób i błędów, polegając na przesądach, mitach i tradycji by zachować sprzyjającą przetrwaniu wiedzę i umiejętności. W takich okolicznościach zdolność przeważenia racjonalnej myśli na korzyść konformizmu mogła dawać reprodukcyjne korzyści. Widzimy dowody takich konformistycznych skrzywień w badaniach obrazowania mózgu – kiedy uczestnicy zmieniają swoją opinię, by pasowała do opinii innych, aktywizuje się część mózgu biorąca udział w uczuciach przyjemności i szczęścia. Chętniej również imitujemy i uczymy się od osób o wysokim prestiżu i dlatego ludziom o wysokim prestiżu płaci się tak dużo za reklamowanie produktów (zjawisko znane jako „efekt prestiżu”).  Wreszcie, w najbardziej skrajnych wypadkach, wielkie emocjonalne podniecenie może całkowicie zamknąć racjonalne zdolności. Dlaczego akademicka dyskusja o warstwach osadów w skorupie ziemskiej może wywołać czyjąś wysoce emocjonalną reakcję? Ponieważ grozi ich członkostwu w ich plemieniu, a nasze umysły są tak okablowane, że nasze emocje mogą zamknąć nasz racjonalny umysł w obliczu takiej groźby.   


Co doprowadza nas do antynaukowych przekonań. Co doprowadza nas do antynaukowych przekonań. Jeśli jesteś członkiem grupy, w której członkostwo zależy od wyznawania pewnych przekonań, nie będzie niczego, co bardziej rozbudza emocje, niż zagrożenie tych przekonań, bo jest to zagrożenie integralności twojej grupy i twojego w niej członkostwa. Przez miliony lat to nie lwy i węże były największym zagrożeniem dla naszych przodków, ale ostracyzm, wykluczenie z grupy, które narażało ich na wszelkiego rodzaju niebezpieczeństwa. Jeśli wątpisz, że te mechanizmy psychologiczne istnieją, spróbuj użyć dowodów, by przekonać kreacjonistę, że ewolucja drogą doboru naturalnego jest faktem, lub negacjonistę zmiany klimatu, że zmiana klimatu jest rzeczywista, lub fanatycznego kibica Cowboys, że Green Bay Packers są lepszą drużyną futbolową. Najprawdopodobniej już próbowaliście czegoś takiego i wiecie doskonale, że jest to daremne, doprowadzające do wściekłości, a czasami nawet traumatyczne.


Jest jednak nadzieja. Nie same emocje są siłą napędową moralnych intuicji w tych grupowych skrzywieniach i dowody neurologiczne pokazują, że mózg jest wrażliwy na oceny moralne, wartościując je emocjonalnie. Mózg nie jest ewolucyjnie okablowany „dla” emocji. Mózg jest okablowany do spełniania skomplikowanych celów społecznych i używa emocji jako jednego ze źródeł informacji, by ten cel spełnić. To jest istotne w nauczaniu i popularyzacji nauki, ponieważ kiedy brak racjonalnych wyjaśnień i dowodów (na przykład, w wypadku kreacjonizmu), orędownicy automatycznie przekształcą debatę w sprawę moralną. Będą apelować, albo w sposób zawoalowany, albo wyraźnie, do takich moralnych wartości jak troska, krzywda, sprawiedliwość, szacunek dla autorytetu, lojalność grupowa, czystość lub świętość. Umieszczanie dyskusji w takich moralnych ramach jest tym, co wywołuje emocjonalne reakcje, nie zaś odwrotnie; to używanie ram moralnych jest zaprojektowane do wykorzystania niektórych naszych najgłębszych, wyewoluowanych cech.  


Na zakończenie: popularyzacją i nauczaniem nauki zajmują się ludzie, a każdy człowiek jest wynikiem milionów lat selektywnych nacisków społecznych, które traktowały priorytetowo grupowość. Jako społeczeństwa tworzymy pojęciowe domeny moralności na fundamentach naszych wyewoluowanych cech moralnych i stworzyliśmy kulturowe narzędzia i instytucje na poparcie tego procesu. Pewne aspekty naszego moralnego świata i naszej zdolności uczenia się są wrodzone, ale sposoby, na jakie używa się tych moralnych narzędzi, są skonstruowane społecznie. Jesteśmy odpowiedzialni za tworzenie naszego moralnego świata, używając szczątkowych pozostałości naszej plemiennej przeszłości i nagromadzonej mądrości naszych wyewoluowanych intuicji moralnych. Ignorowanie tego prowadzi do porażki wysiłków nauczania i popularyzacji nauki oraz do frustracji nauczycieli i popularyzatorów nauki.


Wreszcie, uważni obserwatorzy mogli zauważyć niedawny trend ku moralizowaniu racjonalności, kiedy to naukowcy chętnie przedstawiają kwestie naukowe odwołując się do pojęć z dziedziny moralności (np. GMO, zmianę klimatyczną i szczepienia) a członkostwo w grupie i pozycja społeczna zależą od zajęcia takiego lub innego stanowiska w danej sprawie. To wydaje się być nieuniknionym rezultatem tego, że nauką parają się ludzie. Jednak, biorąc pod uwagę moc ludzkich grup społecznych oraz zdolność do irracjonalnego grupowego myślenia i działania, kiedy te grupy są podburzane przez moralne zatroskanych, jest to ryzykowne.


An Evolutionary Explanation for Unscientific Beliefs

Qullette, 13 stycznia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Brandon Bretl

 

Doktorant na wydziale psychologii ewolucyjnej na University of Kansas. Zajmuje się badaniami wpływu ideologii i innych czynników kulturowych na rozwój zdolności poznawczych w okresie dorastania.  

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk