Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 05:05

« Poprzedni Następny »


Porywacze ciał


Athayde Tonhasca Júnior 2023-04-25


Pełno jest rodzinnych waśni w historii i w tabloidach, ale sprawy naprawdę wymknęły się spod kontroli z potomstwem egipskich bogów Geb (Ziemia) i Nut (niebo). Jako pierworodny, Ozyrys został naturalnie wybrany na władcę świata. Ale jego brat Set nie przejmował się ani trochę tym niedemokratycznym układem, więc zdecydował się wysłać Ozyrysa do zaświatów. Ułożył morderczy plan godny powieści Agathy Christie. Set najpierw zamówił piękną trumnę, dopasowaną do ciała według dokładnych wymiarów Ozyrysa. Set zorganizował następnie wspaniały bankiet, na który zaprosił niebiańskie osobistości i brata Ozyrysa. Kiedy wszyscy skończyli jeść i pić, Set ogłosił niespodziankę. Wniesiono trumnę, a gospodarz powiedział swoim gościom, że ktokolwiek zmieści się w środku, może ją zabrać do domu (być może dziwny prezent, ale kim my jesteśmy, by osądzać egipskich bogów?) Goście jeden po drugim wchodzili do trumny, która okazywała się za mała lub za duża – aż Ozyrys spróbował. Położył się w trumnie, która ku jego radości idealnie do niego pasowała. Pułapka Seta została zastawiona; zatrzasnął wieko trumny i zamknął ją, zabijając swojego brata. Później Set odzyskał ciało Ozyrysa i posiekał je na małe kawałki.

Mumia (1932) uciekła z sarkofagu, ale Ozyrys nie miał takiego szczęścia. Grafika autorstwa Karoly'ego Grosza, Wikimedia Commons:



Wyczyny Seta były idealną inspiracją do nazwania nowego gatunku z rodzaju Euderus, niewielkiej grupy pasożytniczych os z rodziny Eulophidae. Większość gatunków Euderus to parazytoidy ćmy i chrząszcza, ale osa odkryta przez Egana i in. (2017) na Florydzie (USA) jest co najmniej osobliwa. Jej żywiciel, Bassettia pallida, sama jest pasożytniczą osą, ale innego rodzaju: ten gatunek jest jedną z wielu os galasowych lub galasówkowatych (rodzina Cynipidae), które składają jaja na dębach (Quercus spp.) i rzadziej na pokrewnych roślinach (rodzina Fagaceae). Składanie jaj powoduje, że roślina wytwarza galasy, które są anormalnymi naroślami wzrostem wynikającymi ze zwiększonego rozmiaru lub liczby komórek (galasy mogą być również spowodowane żerowaniem lub infekcjami bakterii, wirusów, grzybów i nicieni). Galasówkowate powodują, że ich rośliny żywicielskie wytwarzają pożywną tkankę w galasach, które stają się idealnymi miejscami do rozwoju larw: nie ma nic lepszego dla przetrwania niż przytulny, bezpieczny i karmiący żłobek.


Galasy dębowe lub jabłka dębowe, narośle będące wynikiem chemikaliów wstrzykiwanych przez larwy os galasowych © Maksim, Wikimedia Commons:



W przypadku B. pallida indukuje ona tworzenie się galasów wewnątrz łodyg roślin z rodziny bukowatych Quercus geminata i Quercus virginiana. Każdy z tych galasów nazywany jest „kryptą”. Tak więc B. pallida jest znana jako kryptowa osa galasowa. Kiedy dorosła osa kończy swój rozwój, wygryza otwór wylotowy z wnętrza swojej zdrewniałej siedziby i odlatuje.


(a): kryptowa osa galasowa; (e): otwory wyjściowe dorosłych © Weinersmith et al., 2020:



Życie wyglądało dobrze dla kryptowej osy w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych - dopóki nie dowiedzieliśmy się o machinacjach jej niedawno odkrytego wroga. Parazytoid Eulophidae lokalizuje kryptę i przebija ją pokładełkiem, składając jajo w komorze, w pobliżu rozwijającej się osy. Nie wiemy dokładnie, co dzieje się w komorze, ale wynik wcale nie jest dobry dla kryptowej osy galasowej. Kiedy próbuje się wydostać, nie jest już w stanie stworzyć dziury wystarczająco dużej, aby zmieścić się w niej: osa zostaje uwięziona w swojej krypcie, jak Ozyrys. Podczas nieudanej próby wydostania się, jej głowa blokuje otwór wyjściowy. Tym lepiej dla larwy pasożyta, która wykluła się w krypcie: może swobodnie żerować na osłabionym ciele żywiciela. Po zakończeniu rozwoju dorosła osa pasożytnicza przeżuwa czop, którym jest głowa jej żywicielki i wychodzi na wielki, szeroki świat. Nie było więc lepszej nazwy dla tego gatunku niż Euderus set, osa strażnik krypt.

 

 ( c ): poczwarka osy strażnika krypt w komorze wykonanej przez kryptową osę galasową; ( f ): otwór wyjściowy zatkany przez głowy martwej lub umierającej osy galasowej; ( g ): głowa osy galasowej przegryziona przez wychodzącą osę strażnika krypt © Weinersmith et al., 2020.



Relacje między dębami a tymi osami są przykładami manipulacji żywicielem, co ma miejsce, gdy pasożyt wpływa na zachowanie lub fizjologię żywiciela na swoją (pasożyta) korzyść. Kryptowa osa galasowa indukuje rośliny żywicielskie do produkcji galasów na swoją korzyść, a z kolei osa strażnik krypt zmusza żywiciela do pozostania w uwięzieniu, czyniąc z niej łatwy posiłek dla larw pasożyta: manipulacja manipulatorem jest znana jako hiper-manipulacja, rzadko spotykane zjawisko.


Samica osy strażnika krypt, hiper-manipulator © Egan i in ., Wikimedia Commons.

smith et al., 2020.



Istnieje wiele przypadków manipulacji żywicielem, a grzyb, który zamienia mrówki w zombie, opisany przez współtwórcę teorii ewolucji drogą doboru naturalnego Alfreda Russela Wallace'a (1823-1913), jest jednym z bardziej znanych. Grzyb ten (Ophiocordyceps unilateralis) powoduje, że jego żywiciele, mrówki, wspinają się po roślinności i zaciskają szczęki wokół żyły gałązki lub liścia. Zarażona mrówka pozostanie na swoim miejscu, niezależnie od pogody, podczas gdy grzyb będzie się w niej rozwijał. Po 4-10 dniach mrówka umiera, grzyb wyrasta z głowy mrówki i uwalnia zarodniki, które zarażają kolejne mrówki chodzące po lesie.


Martwa mrówka Camponotus leonardi przyczepiona do żyły liściowej. Podkładka (stroma) grzyba wyłania się z tyłu głowy mrówki © Pontoppidan i in., 2009:



Im bardziej badacze przyglądają się temu, tym więcej znajdują przypadków manipulatorów żywicielami, takich jak osy Darwina Hymenoepimecis spp., które pasożytują na kilku gatunkach pająków krzyżakowatych w regionie neotropikalnym. Samica osa kłuje i tymczasowo paraliżuje swoją ofiarę, składając jajo na jej brzuchu. Wyłaniająca się larwa przegryza naskórek pająka i żywi się jego „krwią” (hemolimfą). Pająk kontynuuje swoje życie, budując pajęczyny i łowiąc zdobycz, ale rosnący parazytoid zbiera swoje żniwo; w końcu zabija swojego żywiciela.


Po lewej: Jajo H. heidyae przyczepione do Kapogea cyrtophoroides. Po prawej: Larwa H. heidyae w trzecim stadium rozwojowym żerująca na niedawno zabitym pająku; wstawka pokazuje szczegóły haków grzbietowych używanych przez larwy do przyczepiania się do żywiciela © Barrantes i in., 2008.



Jednak na krótko przed śmiercią pająka, w jakiś sposób — prawdopodobnie przez zastrzyk hormonalny — larwa przejmuje kontrolę nad zachowaniem żywiciela. Pająk buduje kokon z gęsto utkanej nici pajęczej, który w niczym nie przypomina zwykłej pajęczyny. Pająk umiera, larwa wchodzi do kokonu i kończy swój rozwój. Kilka dni później dorosła osa przegryza kokon i odlatuje.


A. Normalna pajęczyna K. cyrtophoroides ; B. Centrum pajęczyny; C. Kokon pajęczy spowodowany przez pasożyta; D. Środkowa część kokonu pajęczego i kokonu osy © Barrantes i in., 2008.



Pasożytniczych os nie odstraszają mechanizmy obronne żywicieli, takich jak Anelosimus eximius. Jest to jeden z nielicznych gatunków pająków społecznych; budują ogromne, podobne do namiotów gniazda, które dają schronienie setkom lub tysiącom osobników, które polują stadnie, a także współpracują przy wychowywaniu młodych (kliknij następny link, aby zobaczyć ich działania). Ale w regionie Amazonii A. eximius nie może uniknąć osy Darwina, Zatypota sp. Zarażony pasożytem pająk opuszcza kolonię i buduje własną pajęczynę przypominającą kokon. Następnie zostaje unieruchomiony, dzięki czemu larwa osy może go bez pośpiechu skonsumować. Po zjedzeniu posiłku larwa wchodzi do kokonu, aby dokończyć swój rozwój. Im większa kolonia pająków, tym większe szanse na pasożytnictwo; do 2% osobników staje się żywicielami pasożyta (Fernandez-Fournier i in., 2018).


Po lewej: Grupa A. eximius we wspólnej sieci pajęczej © Bernard Dupont, Wikimedia Commons. Po prawej: Kolonia A. eximius o długości 5 m i wysokości 3 m ; fot. A. Bernard © Krafft & Cookson, 2012:



Groźnie wyglądający H. neotropica i jego larwy żerujące na Araneus omnicolor © Sobczak i in., 2012.



Manipulacja żywicielem wydaje się być znacznie bardziej powszechna, niż sądziliśmy, więc nie powinniśmy oczekiwać, że zapylacze będą przed nią bezpieczne. I nie są. Mucha (rodzina Conopidae) Physocephala tibialis zmusza swoich żywicieli – trzmiele - do zakopania się w ziemi tuż przed śmiercią. Nicienie Sphaerularia bombi, występujące na półkuli północnej i w Ameryce Południowej, zakażają królowe kilku gatunków trzmieli, kastrując żywiciela. I przynajmniej w przypadku trzmiela ziemnego (Bombus terrestris), nicienie zmieniają również jego zachowanie (Kadoya i Ishii, 2015). Zarażona królowa żywi się normalnie, ale nie rozmnaża się ani nie buduje gniazda. Zamiast tego lata do wczesnych miesięcy letnich, a robiąc to, nieumyślnie pomaga rozprzestrzeniać nicienie. Z pewnością wiele innych przypadków manipulacji owadami zapylaczami przez pasożyty czeka na odkrycie, ponieważ ich skutki bywają subtelne i mało widoczne.


CSI Garden: sekcja trzmiela ziemnego znalezionego martwego na chodniku przy drodze w Anglii ujawniła inwazję manipulującego żywicielem nicienia Sbombi © The Encyclopedia of Life:



Manipulacja żywicielem może być postrzegana jako forma rozszerzonego fenotypu (Dawkins, 1982; fenotyp odnosi się do obserwowalnych cech gatunku wynikających z ekspresji jego genów). Zmieniając zachowanie żywiciela dla własnej korzyści, pasożyt – a w ostatecznym rachunku jego geny – wyraża swój fenotyp. Według słów Dawkinsa, „zachowanie zwierzęcia ma tendencję do maksymalizacji przeżycia genów ‘na’ to zachowanie, niezależnie od tego, czy te geny znajdują się w ciele konkretnego zwierzęcia, które je wykonuje”. Zjawisko to miałoby głębokie konsekwencje dla doboru naturalnego, ale zakres rozszerzonych fenotypów był przedmiotem dyskusji od czasu opublikowania książki Dawkinsa.


Jeśli z zadowoleniem zakładacie, że manipulacje behawioralne są losem tylko niższych zwierząt, takich jak owady, lepiej pomyślcie jeszcze raz. Niektóre badania sugerują, że gryzonie zakażone pierwotniakiem Toxoplasma gondii stają się bardziej aktywne, ale wolniej reagują na sygnały alarmowe; co gorsza, może ich pociągać zapach kociego moczu. Jeśli tak, zarażona mysz ma duże szanse na przedwczesny koniec życia w paszczy kota – co było „zamiarem” T. gondii od samego początku, ponieważ koty są jego ostatecznym żywicielem. Sprawy komplikują się dalej: zarażone koty wydalają zarodniki T. gondii w kale, które mogą przedostać się do innych ssaków. 26-letnie badanie wilków szarych (Canis lupus) z Parku Narodowego Yellowstone w stanie Wyoming w USA ujawniło, że zarażone osobniki – prawdopodobnie w wyniku kontaktu z pumami (Puma concolor) – są odważniejsze, mają większe szanse zostać przywódcami stada i mają większe szanse na rozmnażanie się ( Meyer i in., 2022 ). U ludzi toksoplazmoza, infekcja wywołana przez T. gondii , jest szeroko rozpowszechniona, ale zwykle nie daje żadnych objawów. Większość ludzi nawet nie wie, że to ma, ale najrozmaitsze zachowania i zaburzenia psychiczne, takie jak podwyższona agresja i choroba Parkinsona, zostały powiązane z infekcją. Wpływ T. gondii na gryzonie i ludzi był kwestionowany, ponieważ dane często wykazują słabe, niejednoznaczne wpływy lub ich brak (Johnson & Koshy, 2020 ). W każdym razie nasza niewrażliwość na manipulacyjną siłę pasożytów nie powinna być uważana za oczywistą. Przeformułowując cytat błędnie przypisywany Margaret Mead, zawsze pamiętaj, że w biologii Homo sapiens jest wyjątkowy. Tak jak każdy inny gatunek.


Inwazja porywaczy ciał
 (1956). Grafika autorstwa Allied Artists Pictures Corporation. Wikimedia Commons.



Readers wildlife photos and story of gruesome manipulations by parasites

Why Evolution Is True, 20 kwietnia 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska


*Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem. 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk