Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 07:01

« Poprzedni Następny »


Wolna prasa, wolność słowa, wolność handlu

 


Andrzej Koraszewski 2018-08-24


Wszyscy, którzy otarli się o dziennikarstwo, wielokrotnie słyszeli dowcip, a może raczej informację, że pogryzienie listonosza przez psa nie jest żadną wiadomością, ale pogryzienie psa przez listonosza to dopiero jest wiadomość. Szefowie redakcji opowiadają ten dowcip częściej i śmieją się głośniej. O tym, że informacja jest towarem, pisało już wielu, pytanie, czy niewidzialna ręka działa również na rynku obrotu słowami?

Przez lata zajmowałem się badaniem jak niewidzialna ręka jest neutralizowana na rynku towarów rolnych i badaniem reform, które pozwalały na włączenie producentów żywności do rynku wolnego od elementów przymusu. Ideału nie ma, ale są miejsca na świecie, gdzie niewidzialna ręka rynku działa niemal sprawnie i są miejsca, gdzie jej działanie jest iluzoryczne. Arthur W. Lewis, jak dotychczas jedyny czarny laureat nagrody Nobla w ekonomii, poświęcił życie poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, dlaczego rynkowe reformy ekonomiczne w niektórych krajach są tak trudne do wprowadzenia. Jeden czynnik wydawał mu się ważniejszy od wielu innych – ziemiaństwo. Tam gdzie jest silna warstwa właścicieli ziemskich, produkcja rolna oparta jest na jawnej lub ukrytej pracy przymusowej i cały system wymiany towarów i usług jest wykolejony. Co więcej, kraje, w których produkcja rolna oparta jest na pracy przymusowej, silnie wpływają na międzynarodowy handel, oferując po dumpingowych cenach towary kradzione, co niesłychanie komplikuje działanie niewidzialnej ręki rynku w krajach, które przeprowadziły reformy umożliwiające swobodną konkurencję i gdzie wygrywa ten, kto produkuje wydajniej, dostarczając towary lepsze i tańsze.                 


Zajmowalem się tymi problemami w czasach Gierka, kiedy polska szynka zalała zachodnie rynki, a polscy ekonomiści nie ukrywali, że mają nadzieję, iż sprzedaż polskiej żywności na rynkach międzynarodowych sfinansuje szybkie przyspieszenie rozwoju polskiego przemysłu. Żywności na rynku krajowym było coraz mniej, rolnicy mieli więcej pieniędzy, ale częściej inwestowali je w budowę domów i kupno ziemi niż w sprzęt rolniczy i modernizację produkcji. Ten dziwaczy fenomen wynikał z faktu, że krajowy przemysł nie reagował na potrzeby tego klienta i nie interesował się jego pieniędzmi. Żywności było coraz mniej, ceny trzeba było podnosić, robotnicy strajkowali, władze ze strachu stale podnosiły ich wynagrodzenie za coraz mniej wydajną produkcję, rolnicy nie mieli szans na radykalny wzrost produkcji, socjalizm kwitł, przekwitł i usechł.


W socjalizmie wolnej prasy nie było, chociaż w miarę przekwitania systemu rozrastał się drugi obieg, który oferował informację o tym, że coraz więcej mieszkańców Polski chciałoby, żeby było inaczej oraz że kapitalizm może dostarczać ludziom więcej żywności i więcej wolności. Kapitalistyczna rewolucja obiecywała również wolność słowa, ale to raczej cieszyło robotników słowa, podczas gdy producenci żywności częściej żywili nadzieję na prawdziwą wymianę towarów z producentami towarów przemysłowych. (W okresie upadania socjalizmu jedni i drudzy zajmowali się pokątnym handlem obwoźnym).                 


Nadzieje na kapitalistyczny cud były przesadne, wiedza o tym jak tu zorganizować obrót towarami, żeby nie utrudniać życia niewidzialnej ręce rynku, z natury rzeczy była skromna (wcześniej niewidzialna ręka rynku odwiedzała Polskę równie często jak Matka Boska, czyli nigdy).


W Związku Radzieckim pojawił się nowy przywódca, który chciał zorganizować głasnost i pierestrojkę, czyli uwolnić i słowo, i handel innymi towarami równocześnie. Dość poprawnie doszedł do wniosku, że trzeba zacząć od własności ziemi i handlu żywnością. Szybko okazało się, że włodarze upaństwowionej ziemi na takie reformy zgody nie dają. Nowy przywódca stracił posadę, została głasnost, a pierestojka owszem dokonywała się, ale z kategorycznym zakazem wstępu dla niewidzialnej ręki rynku.  


Pisałem niegdyś o tym, że w Japonii, Korei Południowej, na Tajwanie umiarkowanie sympatyczni władcy zarządzili, że najpierw musi działać niewidzialna ręka rynku, a o wolności słowa pogadamy później. (Chińczycy postanowili pójść tą samą drogą i do wolności słowa do dziś jakoś nie dotarli, ich reformy gospodarcze też były dalekie od doskonałości, ale jakby skuteczniejsze niż u rosyjskich sąsiadów.) Jedno wydaje się pewne, że dobre rady tych, którzy byli na innym etapie rozwoju, nie zawsze okazywały się tak dobre, jak mogło by się wydawać.


W procesie przechodzenia od komunizmu do kapitalizmu pierestojka wychodziła w różnych krajach różnie, tak całkiem zadowolonych nie znaleziono nigdzie, chociaż właściwie wszędzie dokonał się znaczący skok cywilizacyjny. Z głasnostią  poszło jakby lepiej, a przynajmniej mniej było powodów do narzekań i zdecydowanie mniej niezadowolonych.  


Podobnie jak w kwestii reform gospodarczych, również w sprawie wolności słowa korzystaliśmy z porad i doświadczeń tych, którzy nas na drodze do kapitalizmu zdystansowali, tu jednak mając jakby większą pewność siebie, bo wolność słowa albo jest, albo jej nie ma i nie bardzo jest o czym dyskutować. Owszem kopano się trochę o władzę nad telewizją, bo pamiętając o niedawnym centralnym sterowaniu informacją, zasadnie obawiano się zakusów na tę część środków masowego przekazu, która oddziaływuje najsilniej, czyli jest poniekąd chlebem powszednim.


Kiedy piszemy o odziaływaniu mediów zazwyczaj wprost lub w domyśle pojawia się sugestia, że informacja zmieszana jest z dezinformacją, a powodów tego fenomenu może być kilka – po pierwsze władza szuka poparcia i do informacji dodawane są półprawdy i kłamstwa korzystne dla władzy (podobne motywy mogą kierować opozycją, która w celu zdobycia poparcia wyborców może czasem oszczędnie posługiwać się prawdą), po drugie, konglomeraty medialne są w systemie kapitalistycznym  przedsiębiorstwami, które są zorientowane na zysk i w pogoni za zyskiem przedkładają sensację nad rzetelnością, po trzecie niemal wszystkie media mają powiązania z konkretnymi środowiskami politycznymi, a ideologia często popycha w kierunku politycznej ewangelizacji, po czwarte wreszcie, media mają ogromnie wysoki poziom tolerancji dla nierzetelności, informacje prasowe są często pospiesznie powielane z innych mediów, bez sprawdzania i bez wymogu, żeby dziennikarz posiadał fachową wiedzę w dziedzinie, o której ma informować.


Reputacja jest zasobem, nic dziwnego, że na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, kiedy nowe techniki druku i nowe formy mediów spowodowały kryzys tradycyjnej prasy, cieszące się dobrą reputacją tytuły przeszły w ręce magnatów prasowych dążących do maksymalizacji zysku. Tabloidyzacja renomowanej prasy dokonywała się błyskawicznie, a gazety, które nie zostały wykupione przez magnatów prasowych, musiały się albo dostosować, albo przegrywały konkurencję.


Mark Twain mówił: „Zdobądź najpierw fakty, a zniekształcisz je sobie później”. Dotarcie do faktów bywa raz łatwiejsze raz trudniejsze, czasem można je nawet wyłuskać z sugerownej przez renomowaną gazetę gotowej opinii. Bardzo ciekawy przykład dziennikarstwa produkowanego przez dziennikarzy przekonanych, że trzeba dostarczyć informacji o pogryzieniu psa przez listonsza serwował niedawno cieszący się doskonałą reputacją „New York Times”, który prosząc o przedłużenie subskrypcji reklamuje się jako gazeta oferująca dziennikarstwo najlepsze z najlepszych.


Wiadomość, że policja aresztowała człowieka poszukiwanego w związku z podejrzeniami o morderstwo nie jest właściwie żadną wiadomością, ale wiadomość o aresztowaniu imigranta wiozącego żonę do szpitala na poród, to wiadomość, która każdemu powinna podnieść ciśnienie.              



„New York Times” 19 sierpnia 2018 donosił: „Policja imigracyjna zatrzymała człowieka, który wiózł ciężarną żonę do szpitala”. Z pierwszych słów sporządzonego przez dwóch autorów doniesienia dowiadujemy się, że pewien człowiek wiózł żonę do szpitala, kiedy policja imigracyjna aresztowała go, pozwalając żonie na samotną jazdę do szpitala, gdzie była umówiona na cesarskie cięcie. W drugim akapicie dramat rośnie i dowiadujemy się, że na stacji benzynowej policja podeszła do ich samochodu i zażądała dokumentów. Mąż ciężarnej nie miał prawa jazdy przy sobie i został aresztowany.    


„New York Times” wprowadza czytelnika w wielką politykę i informuje, że to aresztowanie wywołało oburzenie, ponieważ antyimigracyjna polityka Trumpa spowodowała rozszerzenie uprawnień policji i imigranci są aresztowani, kiedy dostarczają pizzę lub pomagają komuś w ogrodzie.


Teraz dopiero dowiadujemy się o oświadczeniu policji, że aresztowany przebywa w USA nielegalnie, a w Meksyku jest poszukiwany w związku z podejrzeniem o morderstwo. Dziennikarze NYT nie twierdzą, że jest inaczej, ani że cokolwiek samodzielnie sprawdzali, informują, że reprezentujący aresztowanego przedstawiciel jakiejś organizacji zapewnił ich, że Meksykanin nie ma kryminalnej przeszłości, a w Mesyku też nie zalazł jego nazwiska w kartotekach osób poszukiwanych. Z samą policją, jak można wnosić z doniesienia, nie kontaktowano się, gazeta wyraża oburzenie, że policja aresztowała człowieka nie zważając na stan zdrowia jego żony i dziecka, które przyszło na świat już po aresztowaniu ojca.


Zapewne artykuł z „New York Timesa” mógłby służyć jako materiał pomocniczy dla studentów dziennikarstwa, by wiedzieli, jak pisać nie należy i nie sugerowali się nawet najdoskonalszą reputacją tego, czy innego medium. Prawdopodobnie jestem niepoprawnym optymistą, bo właśnie zobaczyłem następujące doniesienie:


Zrzut z erkanu - wiadomości, gazeta.pl 23.08.2018
Zrzut z erkanu - wiadomości, gazeta.pl 23.08.2018

Wszystko wskazuje na to, że nasi dziennikarze czerpią garściami z najlepszych wzorów, a niewidzialna ręka rynku nawet palcem nie kiwnie.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Znasz li ten kraj

Znalezionych 386 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Agenci propagandy nienawiści   Koraszewski   2023-11-05
Modne słowo: narracja   Koraszewski   2023-10-06
Jaka religia, jaki ateizm?   Koraszewski   2023-10-02
Płacimy za grzechy dziadów   Koraszewski   2023-09-26
Poranne refleksje mieszkańca Polski   Koraszewski   2023-09-22
Dlaczego film Holland jest zły   Wójcik   2023-09-20
Śmierć byłego nauczyciela historii   Kruk   2023-09-18
Jeśli mam zacząć od nowa…   Koraszewski   2023-09-12
Osiem gwiazdek na grobie, Richard Dawkins i moje miasteczko   Koraszewski   2023-09-09
Elekcja posłów polskich   Koraszewski   2023-09-07
Powróćmy jak za dawnych lat w zaczarowanych bajek świat   Koraszewski   2023-08-29
Głosuj 4 razy NIE, czyli jak Jarosław Kaczyński poszedł śladami Bolesława Bieruta   Koraszewski   2023-08-15
Przedwyborcza kampania prania mózgów   Koraszewski   2023-07-19
Poemat o oszczędnym posługiwaniu się prawdą   Koraszewski   2023-07-06
Smutek plemiennego humanizmu   Koraszewski   2023-06-19
“Ewa” i Pola. Głos kobiet żydowskich   Walter   2023-06-14
Ordo Juris, ludzkie dramaty i złe dziennikarstwo   Koraszewski   2023-05-12
Papierowym okrętem po ojczystych kałużach   Koraszewski   2023-04-24
Wobbly hypothesis i życie współczesne   Koraszewski   2023-04-21
Powrót konfederatów polskich   Koraszewski   2023-04-18
Człowieku, zbliża się Dzień Darwina   Koraszewski   2023-02-04
Śmierć prezydenta i dylemat sędziego   Koraszewski   2022-12-17
Nacjonalistyczna patoekonomia wiecznie żywa   Łukaszewski   2022-12-16
Kogo i w jaki sposób chciałby zniszczyć ob. Kaczyński?   Koraszewski   2022-12-10
Listopadowe powstanie i sprawa dla niektórych niekoszerna   Łukaszewski   2022-11-30
Polityka jest sztuką realizowania tego co jest  możliwe   Koraszewski   2022-11-28
Państwo, religia, dzieci i Żydzi   Koraszewski   2022-11-17
W poszukiwaniu katolickich konstytucyjnych demokratów   Koraszewski   2022-11-15
Polityka, czyli taniec świętego Wita   Koraszewski   2022-10-20
Czy przywódcy organizacji rolniczych są największymi wrogami rolników?   Koraszewski   2022-10-15
Oświecony lud tego nie kupi   Zbierski   2022-10-10
Potforny ftorek i ojczyzna w potszebie   Kruk   2022-10-08
Do przyjaciół Moskali   Łukaszewski   2022-09-29
List otwarty do pewnego typa   Koraszewski   2022-09-28
Hic Rhodus, hic salta!   Koraszewski   2022-09-21
Głupota zawsze dziewica   Koraszewski   2022-09-19
Jesień oświecenia i owoc poznania   Koraszewski   2022-09-13
Od sierpnia 1980 do sierpnia 2022   Koraszewski   2022-08-30
Gdybym ja był Panem Bogiem   Kruk   2022-08-11
Przemilczana pielgrzymka posłów polskich do grobu Arafata   Koraszewski   2022-08-04
Kaczyński w Kórniku i powrót towarzysza Szmaciaka   Koraszewski   2022-07-26
Polska demokracja wyznaniowa   Koraszewski   2022-05-30
Ból głowy po święcie pracy   Kruk   2022-05-02
Świat się zmienia na lepsze   Kruk   2022-04-22
Pisowska wojna z rozumem   Koraszewski   2022-04-14
Oni się nie wstydzą, państwo nie reaguje   Koraszewski   2022-03-23
Kto dostrzeże grozę wzrostu cen żywności?   Koraszewski   2022-03-18
Cicho płynie solidarność   Koraszewski   2022-03-09
Pokaż figę sykofantom   Koraszewski   2022-02-19
Nie oskarżam, tylko przypominam   Koraszewski   2022-02-10
List otwarty do wice-ministra zdrowia Piotra Bombera, nadzorującego Departament Dialogu Społecznego   Koraszewski   2022-02-03
Pierwsza poprawka do, że tak powiem   Koraszewski   2021-12-08
Dzyndzyk patriotyczny i kwestie prawne   Kruk   2021-11-19
Głupota oparta na wiedzy   Koraszewski   2021-11-15
Jezus, Mahomet i cała reszta   Koraszewski   2021-11-11
 Byłem z Romanem na ty   Koraszewski   2021-11-09
Jarosław Kaczyński i historia polskiego analfabetyzmu   Koraszewski   2021-10-28
Czy można zrozumieć pamięć i tożsamość?   Koraszewski   2021-10-25
My naród i klops   Koraszewski   2021-10-15
Saga rodu Fedorowiczów, powiatowa walka z zaborcą i proces Katarzyny Mrówczyny   Koraszewski   2021-10-04
Historia pewnego teatru   Łukaszewski   2021-09-25
Niech żywi nie tracą nadziei   Kruk   2021-09-15
Dyskurs nasz powszedni pozwól zmienić Panie   Koraszewski   2021-09-11
Zawieszony w prawach członka   Kruk   2021-07-21
Codzienne obowiązki sołtysa honoris causa   Koraszewski   2021-06-26
Czy warto być Polakiem – wyjaśniamy   Koraszewski   2021-06-18
Polityczna kamasutra i umysł człowieka podnieconego   Koraszewski   2021-06-12
Dławiący wiatr historii   Koraszewski   2021-06-07
Piasek dla kota i inne troski   Koraszewski   2021-06-02
Nowy ład, Polski ład, czyli Nowa Ekonomiczna Polityka   Koraszewski   2021-05-29
Sen nocy wiosennej   Koraszewski   2021-05-14
Owszem żyję, ale trudno to potwierdzić   Koraszewski   2021-05-08
Święto flagi i inne święta   Kruk   2021-05-05
Demokracja umarła, niech żyje demokracja   Koraszewski   2021-04-30
Uczucia patriotyczne w promocji   Koraszewski   2021-04-28
Chuć w narodzie, czerep nadal rubaszny, dusza anielska trzepocze sztucznymi rzęsami   Kruk   2021-04-20
Czy wicepremier zarządzi wcześniejsze wybory?   Koraszewski   2021-04-14
Nie marszcz czoła, stawiaj go wyzwaniom   Kruk   2021-04-12
Bliźni gorszego sortu i problem moralności   Koraszewski   2021-04-10
Prawda, sumienie, zgoda   Koraszewski   2021-04-07
Rewolucja w NBP, nominały jawne i poufne   Koraszewski   2021-04-01
Mural w mieście Dobrzyniu   Koraszewski   2021-03-19
Groza reedukacji narodowej   Koraszewski   2021-02-27
Państwo mi nie służy   Koraszewski   2021-02-24
Prymas częściowo nieświeży   Koraszewski   2021-02-19
Teologia zniewolenia kontra społeczeństwo obywatelskie   Koraszewski   2021-02-01
Zostałem zaszczepiony przeciw wrednemu wirusowi   Koraszewski   2021-01-27
Opowieść o Polaku, który się prawdzie nie kłaniał   Koraszewski   2021-01-06
Rok parasola i parasolki?   Koraszewski   2021-01-04
Wypas środowiskowych prawd   Koraszewski   2020-12-28
„Uwaga, tu obywatelki i obywatele, to jest legalne zgromadzenie!”. Powolne budowanie mostów ponad podziałami.   Górska   2020-12-19
Doktor Dolittle i zielony kanarek    Garczyński-Gąssowski   2020-12-12
Seks bez seksizmu, kapłaństwo bez pedofilii   Koraszewski   2020-12-08
Opowieść o nocnym stróżu, kucharce i wartościach   Koraszewski   2020-12-06
Cyrkowe fikołki, teatralne gesty i realne działania opozycji   Górska   2020-11-30
Lekcja zdalna i pytanie dodatkowe   Kruk   2020-11-26
Przez okno wszedł Ziobro, a spod łóżka wylazł biskup, czyli jak Jarosław Kaczyński rozpętał wojnę domową   Górska   2020-11-24
Mowa pozasejmowa do obywatela Kaczyńskiego   Koraszewski   2020-11-21
Przekleństwo naszych czasów i wszystkich wcześniejszych   Kruk   2020-11-16
Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie!   Koraszewski   2020-11-11

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk