Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 07:04

« Poprzedni Następny »


Książka Andrzeja Koraszewskiego „Skąd się wzięło dobro i zło i kilka innych pytań”


Jacek Tabisz 2021-12-01

Zdjęcie: Paulina Raniszaewska 
Zdjęcie: Paulina Raniszaewska 

Tę recenzję mógłbym zamknąć w kilku słowach – „mądra i piękna książka”. To jednak nie wystarczy, gdyż książka Andrzeja Koraszewskiego jest ważna i od każdego czytelnika domaga się komentarza, przemyśleń i wewnętrznych, intelektualnych odkryć. Mamy tu bowiem do czynienia z filozoficzną rozprawą ukrytą pod niewinnym pozorem przyjaznej i niewolnej od żartów opowieści zainspirowanej spotkaniem z gimnazjalistami w ogrodzie Autora i ich pytaniem o genezę dobra i zła.

Andrzej Koraszewski znany jest od dekad ze swojej działalności dziennikarskiej, racjonalistycznej i popularyzatorsko naukowej. Sam pisze, ale też publikuje na swoich portalach własne i swojej żony tłumaczenia wybitnych naukowców, popularyzatorów i racjonalistycznych działaczy społecznych. Ten ocean myśli i krąg znakomitych przyjaciół, których Koraszewski niejednokrotnie podejmował osobiście w swoim ogrodzie, wpływają na bardzo szeroki horyzont intelektualny zakreślony w „Skąd się wzięło dobro i zło”.


Tu można książkę zamówić: https://www.stapis.com.pl/?product=skad-sie-wzielo-dobro-i-zlo-andrzej-koraszewski&fbclid=IwAR23ovaBTbEM4qVi6EqCa0qvg6WjIfOeiCOavPkM9XW91EZ6NQA-xLi8I4M
Tu można książkę zamówić: https://www.stapis.com.pl/?product=skad-sie-wzielo-dobro-i-zlo-andrzej-koraszewski&;fbclid=IwAR23ovaBTbEM4qVi6EqCa0qvg6WjIfOeiCOavPkM9XW91EZ6NQA-xLi8I4M

Książka na postawione w tytule pytanie odpowiada starannie i po kolei. Zaczynamy od świata zwierząt, w którym ewoluowały coraz bardziej świadome zachowania społeczne, będące zarówno korzeniami tego, co nazywamy dobrem, jak i tego co nazywamy złem. Autor przytacza najnowsze odkrycia dotyczące zachowania zwierząt i analizuje je w lekkim i błyskotliwym stylu. Od prostszych i bardziej złożonych zwierząt Koraszewski przechodzi w końcu do najbardziej złożonego z nich -człowieka. Tu czeka nas wiele zaskoczeń. Ogromnie spodobało mi się na przykład płynne przejście od początków współpracy między osobnikami w danym stadzie danego gatunku, przez rytuały godowe do wymiany mającej na początku znaczenie czysto rytualne po handel będący rzeczywistym gwarantem budowania większych struktur społecznych i praw strzegących łączących różne siedliska kupców i wędrowców. Pytania, które Autor stawia, analizując badane przez archeologów stanowiska neolitycznych Homo sapiens sapiens, są niesamowicie trafne i pobudzające wyobraźnię. Wyobrażamy sobie taki wczesny, prehistoryczny handel jako odyseję pierwszych kupców – wędrowców między sanktuariami gwarantującymi im względne bezpieczeństwo. Bowiem dla ludzi z przedwiośnia cywilizacji obcy byli najpewniej likwidowanym rutynowo i „na wszelki wypadek” zagrożeniem. Wiele trzeba było, aby ta postawa się zmieniła, aby powstały pierwsze prawa wydające się dziś okrutne i skrajne surowe, będące jednak oznaką humanitaryzmu na tle ludzkich zachowań, które zastąpiły.


Zastanawiamy się zatem wraz z Autorem nad tym, skąd się wzięła moralność. Czy systemy etyczne służące wierzeniom strzegą ludzkiego dobrostanu, czy raczej się z nim rozmijają. A jeśli tak, jeśli się rozmijają, to dlaczego się tak dzieje? Rozmyślamy nad tym, na ile człowiek jest dziełem milionów lat powolnej ewolucji, a na ile niezależnie buduje swój kodeks zachowań. Idziemy też w inną stronę. Rozmyślamy też nad tym, gdzie na drzewie ewolucji zwierząt przed człowiekiem pojawia się skomplikowany system komunikacji, lęk przed śmiercią,  pojęcie przyjaźni, używanie narzędzi, przekazywanie wyuczonych kultur. Książkę ilustruję zdjęcia kotów będących, zdaniem Koraszewskiego i jego żony, ważnymi pomocnikami przy przedsięwzięciach takich, jak filozoficzne rozważania na temat genezy dobra i zła. Szefową wszystkich kotów z ogrodu Koraszewskiego jest Hili, jednak tym razem za kocią modelkę do ilustrowania kwestii poruszonych w książce posłużyła pojawiająca się gościnnie w sadzie pisarza Kulka.


Pisząc o tej książce miałbym ochotę opowiedzieć ją całą, po swojemu oczywiście. Z jednej strony nie raz stykałem się z podobnymi rozważaniami wybitnych racjonalistów, starających się napisać bardziej prawdziwą historię początków człowieczeństwa i ludzkich cywilizacji. Z drugiej strony książka Koraszewskiego nadaje dobrze przemyślane ramy rozważaniom na temat początków człowieka jako istoty świadomej i społecznej, ukształtowanej przez rewolucję rolniczą, potrzebującej zarówno praw, jak i wolności, władzy jak i sprawiedliwości. Autor w żadnym momencie nie daje się ponosić zbyt daleko idącym spekulacjom, co często się zdarza potrzebnym skądinąd psychologom ewolucyjnym, nie wpada też ze swoją opowieścią na mielizny ideologiczne, nakazujące wielu innym autorom pomijanie rozmaitych aspektów ludzkiej drogi ku nowoczesnemu Homo sapiens. Często pomijany jest na przykład handel, albo to, że każdy ustrój społeczny, nie tylko tyrania, jest pewną równowagą między przemocą i wolnością. W demokracji najwięcej miejsca pozostawiono wolności, ale tylko dzięki pewnym elementom przemocy, takim jak więzienia dla przestępców czy armia strzegąca przed najazdami znacznie mniej demokratycznych państw, owa wolność jest rzeczywiście możliwa.


Jednocześnie grupa istot, którym współczujemy, którym chcemy nadać chroniące je prawa, poszerza się wraz z dojrzewaniem człowieka i najlepszych ustrojów społecznych, jakie zdołał wypracować już jako istota posługująca się mową, pismem, prawem i analizą historii.  Oczywiście Autor zdaje sobie sprawę z zagrożeń i z tego, że proces budowania postaw racjonalnych i humanistycznych wśród ludzi nie zawsze postępuje. Ale o tym mówią więcej liczne artykuły na portalach Andrzeja Koraszewskiego. W trakcie lektury „Skąd się wzięło dobro i zło” możemy zachować młodość marzeń i podobnie jak gimnazjaliści, którzy odwiedzili kiedyś ogród Autora, aby zadać mu ważne pytania, szukać odpowiedzi w sobie, w innych ludziach i w innych mniej lub bardziej świadomych gatunkach spokrewnionych z nami mniej lub bardziej zwierząt. A jeśli będziemy tych odpowiedzi szukać, zamiast udawać i łudzić się, że zesłano nam je z tego lub innego nieba, religijnego lub Orwellowskiego, nasz ludzki świat stanie się lepszy, bardziej dojrzały, przez co mogący patrzeć mądrze i z pożytkiem w gwiazdy nad nami i atomy w każdej grudce ziemi.


*Tekst ukazał się pierwotnie na stronie portalu Racjopnalista TV. 

 



Jacek Tabisz

Wieloletni prezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów. Muzyk, poeta, ateista. Studiował historię sztuki, a następnie prowadził własne badania dotyczące sztuki Orientu podczas pobytów w Indiach, na Sri Lance i w Turcji. Prowadzi również portal racjonalista.tv . 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2570 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Odwaga białej flagi i mój Poznań   Koraszewski   2024-03-17
Izraelska pisarka wycofuje się z zaplanowanego wystąpienia, zanim zostanie anulowana z powodu „złych poglądów”   Coyne   2024-03-16
Demokracja protestów i piwny parlamentaryzm   Kruk   2024-03-16
Dlaczego nowo niepodległe kraje muszą odrzucić radykalną dekolonizacjęKontrastujące historie Singapuru, Tanzanii i Sri Lanki ukazują niebezpieczeństwa związane z próbą całkowitego wymazania kolonialnej przeszłości.   Sophalkalyan   2024-03-15
Dlaczego lewica musi kłamać o Hamasie i gwałtach   Tobin   2024-03-13
Departament Edukacji USA ukrywa zagraniczne darowizny na rzecz uniwersytetów   Bard   2024-03-13
Od miesięcy oficjalna polityka Autonomii Palestyńskiej zakłada zadawanie cierpień Gazańczykom     2024-03-11
Wybory wartości w globalnej wiosce   Koraszewski   2024-03-11
Czy Gaza naprawdę jest przypadkiem największych cierpień Arabów?   Abdul-Hussain   2024-03-09
Przestępstwa seksualne Hamasu-UNRWA i Międzynarodowy Dzień Kobiet   Blum   2024-03-08
Homeopatyczny środek na wydłużanie rzęs   Koraszewski   2024-03-08
Czy odbędzie się strategiczny dialog USA-Katar?   Carmon   2024-03-07
Kiedy polityka wobec zagranicznych wojen staje się krajową polityką wyborczą   Fernandez   2024-03-05
Palestyński handlarz kłamstw   Bawer   2024-03-05
Wszyscy jesteśmy imigrantami   Koraszewski   2024-03-02
Współudział UE w finansowaniu irańskiego terrroru   Rafizadeh   2024-03-01
Dzień po i jego konteksty   Koraszewski   2024-02-26
Sabotowanie romansu USA-Izrael   Altabef   2024-02-24
Eurowizja i bębny wojny   Collins   2024-02-23
Milczenie feministycznych owiec: ani słowa o horrorach HamasuZwolennicy #MeToo milczeli.   Chesler   2024-02-22
A zwycięzcą jest – Hamas!   Dershowitz   2024-02-21
"Palestyńczycy są tacy sami jak my", zapewnia mędrzec Blinken   Pandavar   2024-02-20
Żyjemy w momencie kulturowego chaosu   Meotti   2024-02-20
Chleba naszego powszedniego daj nam Google   Koraszewski   2024-02-19
Jak propalestyńscy są zachodni demonstranci?     2024-02-16
@Guardian kłamie, żeby przedstawić żołnierzy IDF jako potwory – ale pokazuje, że @IDF pozostaje najbardziej moralną armią na świecie     2024-02-15
Blinken powinien wiedzieć, że Autonomia Palestyńska jest równie zła jak rządy Hamasu w Gazie   Marcus   2024-02-14
Czy może istnieć uczciwa propalestyńska lewica?   Levick   2024-02-14
Hipokryzja zdefiniowana: grupy praw człowieka martwią się wszelkimi ograniczeniami w przepływie uchodźców, ale milczą w sprawie Egiptu, który zakazuje wjazdu jakimkolwiek uchodźcom z Gazy     2024-02-13
Czy uchodźcy żydowscy i arabscy są równi?Mimo prawie miliona żydowskich uchodźców z krajów arabskich, Organizacja Narodów Zjednoczonych nadal ma obsesję wyłącznie na punkcie potomków uchodźców arabskich.   Julius   2024-02-11
Kilka uwag wokół niepewności   Koraszewski   2024-02-09
Moi drodzy Palestyńczycy: Czas pozbyć się naszych przywódców i przyjąć izraelskie oferty pokojowe   Eid   2024-02-07
Jak zdemontować UNRWA: instrukcja krok po kroku     2024-02-07
Wojna Izraela z Hamasem jest najmniej śmiercionośną wojną w regionieDlaczego więc media opisują go jako „jedną z najbardziej śmiercionośnych… w historii”?   Greenfield   2024-02-06
Zdradziecka awangarda intelektualna   Koraszewski   2024-02-04
Departament Stanu a rzeczywistość   Bard   2024-02-03
Szef ONZ twierdzi, że Palestyńczycy mają „prawo do państwowości”. Dlaczego?   Fitzgerald   2024-02-03
UNRWA istnieje, aby pomóc w prowadzeniu wojny, której celem jest likwidacja Izraela   Tobin   2024-02-02
Islamscy terroryści tworzą klęski głodowe, żeby czerpać korzyści z pomocy zagranicznejWalka z terrorystami nie powoduje klęsk głodowych; pomoc humanitarna dla terrorystów powoduje klęski głodowe.   Greenfield   2024-02-01
Kto pierwszy mrugnie w wojnie w Gazie?   Fernandez   2024-02-01
Dokumentowanie działań umożliwiających zbrodnie wojenne Hamasu: agencje ONZ, programy pomocy rządowej i organizacje pozarządowe   Steinberg   2024-01-31
Prawdziwe ludobójstwa, które świat ignorujeZamiast przeciwstawić się prawdziwym zbrodniom przeciw ludzkości, społeczność międzynarodowa obrzuca Izrael krwawymi oszczerstwami.   Bryen   2024-01-29
Wysoki Przedstawiciel UE, Josep Borrell, przyznaje, że chce „dwóch państw”, a nie „pokoju”     2024-01-26
Błędna odpowiedź Bidena w sprawie TajwanuGłównym zagrożeniem dla pokoju w Azji nie jest niepodległość Tajwanu, ale chińska wojowniczość.   Jacoby   2024-01-26
Jak zakończyć cierpienia Palestyńczyków   Tawil   2024-01-24
Dla mediów terroryści Hamasu to duchy   Bard   2024-01-23
Złóżmy pozew przeciwko UNRWA w Hadze   Bedein   2024-01-23
Jak Princeton wybiela haniebną historię Kena Rotha   Steinberg   2024-01-22
Jedna wojna i dwie wizje   Taheri   2024-01-21
Pytasz, czy jesteś antysemitą?   Koraszewski   2024-01-21
“Koszmar zatajonych pieniędzy”: jak Katar kupił Ligę Bluszczową   Williams   2024-01-20
“Krwawe Boże Narodzenie”: chrześcijanie masakrowani w nigeryjskim ludobójstwie   Ibrahim   2024-01-17
Pracownicy pomocy humanitarnej wspierają Hamas   Bard   2024-01-13
Samobójcza głupota „rozwiązania w postaci dwóch państw”   Anderson   2024-01-12
Starzy orędownicy procesu pokojowego i wojna w Gazie   Flatow   2024-01-11
Dlaczego chrześcijańscy przywódcy ignorują ataki na swoją społeczność   Tawil   2024-01-10
Masha Gessen, lub, ври, да знай же меру   Fitzgerald   2024-01-09
Dla mediów terroryści Hamasu to duchy   Bard   2024-01-06
Izrael ma nie tylko armię najbardziej moralną, ale także najbardziej przejrzystą     2024-01-06
Krytycy Izraela po prostu nie chcą, aby Izrael zwyciężył   Tobin   2024-01-05
Kto popiera Hamas?   Dershowitz   2024-01-04
Nie ma „upokorzonej izraelskiej męskości”   Chesler   2024-01-02
Nie ma porównania pomiędzy przemocą palestyńską i żydowską na Zachodnim Brzegu     2024-01-02
Odzyskanie romantyzmu naszej sprawy   Greenfield   2023-12-28
Przyszła strategia ekonomiczna dla pokoju   Mahjar-Barducci   2023-12-25
“Przebudzenie” zagraża amerykańskim Żydom   Tobin   2023-12-23
Dziesięć podstawowych faktów na temat wojny z Hamasem, o których media nie mówią     2023-12-23
Zakazanie przez Bidena prawa wjazdu do USA dla „stosujących przemoc osadników” izraelskich zablokowałby tych, którzy po prostu nie zgadzają się z jego polityką   Kontorovich   2023-12-21
Wojna w Ukrainie i na Bliskim Wschodzie   Koraszewski   2023-12-20
Czy dysonans poznawczy Bidena może pozwolić Izraelowi wygrać wojnę?   Tobin   2023-12-19
Dlaczego islamiści roszczą sobie prawa do ziemi niemuzułmańskiej?   Bulut   2023-12-18
Polityka tożsamości i zaburzenia kognitywne   Koraszewski   2023-12-18
Symfoniczna wersja terroru   Taheri   2023-12-15
Wsparcie dla terroru: jak terroryści wykorzystują organizacje humanitarne   i Nathaniel Rabkin   2023-12-14
Zdumiewająca naiwność Izraelofobów. Zachodnie oburzenie wywołane wyłapywaniem przez IDF podejrzanych członków Hamasu jest absurdalnym kwiecistym moralizowaniem.   O'Neill   2023-12-13
Redaktor kuwejckiej gazety: Hamas powinien być ścigany sądownie za śmierć i zniszczenie, jakie ściągnął na Gazańczyków atakiem z 7 października     2023-12-11
Tak daleko, tak blisko   Koraszewski   2023-12-10
Za kulisami Human Rights Watch: nienawiść i korupcjaPamięci Roberta Bernsteina, założyciela Human Rights Watch   Steinberg   2023-12-09
Najnowszy hit Pallywoodu. Jak usłużne relacje mediów o „zbombardowaniu” szpitala Al-Ahli promowały propagandę Hamasu   Landes   2023-12-07
Nagroda Nobla za terror i inne absurdy   Fernandez   2023-12-06
Gaza – kto z kim walczy i w imię czego?   Koraszewski   2023-12-05
Unia Europejska jest wspólnikiem Iranu   Rafizadeh   2023-12-05
W  Betlejem Boże Narodzenie zostało odwołane , a winni są Żydzi.     2023-12-04
Porażka zachodniego feminizmu, kiedy jest najbardziej potrzebny   Chesler   2023-12-04
Huti: kim są i dlaczego atakują Izrael?   Flatow   2023-12-03
Krótka historia długiej odpowiedzialności zbiorowej   Koraszewski   2023-12-02
Dlaczego Arabowie “zdradzili” Palestyńczyków   Toameh   2023-12-01
Coleman Hughes atakuje porównania między Palestyńczykami a walką Czarnych o wolność w Afryce Południowej i w Ameryce   Coyne   2023-12-01
Prawdziwi eksperci prawa międzynarodowego są zgodni: Hamas jest winny zbrodni wojennych i niemal na pewno ludobójstwa. Ale media ignorują ten przekaz     2023-11-30
Czerwony Krzyż po raz kolejny zawodzi Żydów   Bard   2023-11-28
“Rozwiązanie w postaci dwóch państw” oznacza terroryzm   Greenfield   2023-11-27
Niebezpieczne fantazje Bidena o państwie palestyńskim   Tobin   2023-11-26
Nie, Joe. Powierzenie ONZ odpowiedzialności za Gazę byłoby kiepskim dowcipem   Kontorovich   2023-11-24
Nagroda administracji Bidena dla Iranu w wysokości 10 miliardów dolarów: tylko małe podziękowanie za zorganizowanie wojny, zranienie 56 żołnierzy amerykańskich i próbę wypędzenia USA z Bliskiego Wschodu.   Rafizadeh   2023-11-23
Gaza moja miłość   Koraszewski   2023-11-22
Oszczerstwa o popełnianiu „ludobójstwa przez Izrael mają na celu usprawiedliwienie ewentualnego prawdziwego ludobójstwa na Żydach     2023-11-21
Dlaczego Palestyńczycy nie chcą rządzić Gazą?   Abdul-Hussain   2023-11-18
Gaza, islam i Zachód   Smith   2023-11-17
Pora, żeby Biden publicznie przyznał, że jest to wojna irańskich mułłów przeciwko Izraelowi i Stanom Zjednoczonym   Rafizadeh   2023-11-15
Amerykański front   Rosenthal   2023-11-07

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk