Prawda

Czwartek, 3 lipca 2025 - 12:46

« Poprzedni Następny »


Giganci podejrzanej profesji


Andrzej Koraszewski 2021-12-23


Nie mogę wykluczyć, że wrocławski psycholog Tomasz Witkowski jest lepiej znany poza Polską niż w Polsce. Oczywiście mogę być w będzie. Pytałem o to nazwisko kilku młodych psychologów i patrzyli na mnie mętnym wzrokiem. Próbka maleńka, wynik bez znaczenia. Czytałem również wypowiedzi polskich psychologów, którzy doskonale znają nazwisko Tomasza Witkowskiego i bardzo go nie lubią. To psycholog, który jest podejrzliwy wobec swojego zawodu i pokazujący, że jest w nim bardzo dużo szarlatanerii. Jego (chyba) najbardziej znana książka, Zakazana psychologia jest, jak sam pisał, próbą “oczyszczenia” psychologii z hochsztaplerstwa. Czy można nauki społeczne oczyścić z hochsztaplerstwa? Między nami mówiąc szczerze w to wątpię. Sam jestem z wykształcenia socjologiem i często powtarzam, że socjologia nie jest nauką. Są wspaniali socjolodzy, ale nie ma niczego takiego jak teoria socjologiczna, którą można sfalsyfikować. Już na pierwszym roku studiów Stanisław Ossowski ostrzegał nas, że socjologia jest bardziej wiedzą niż nauką. Było to ostrzeżenie, którego wagę rozumiałem lepiej z każdym rokiem życia.

Tomasz Witkowski przygląda się pracy psychoterapeutów i ma wątpliwości, ogląda przeprowadzane przez psychologów eksperymenty i nieodmiennie zadaje pytanie, czy wyniki są powtarzalne. Zauważa, że nie tylko aż nazbyt często te wyniki nie są powtarzalne, ale mamy tu długą historię badań nie tylko nie całkiem rzetelnych, ale wręcz sfałszowanych. Witkowski nie porzucił jednak swojego zawodu psychologa i uparcie szuka w nim tego, co można nazwać nauką, nawet jeśli to nie jest nauka w tym samym rozumieniu co fizyka, chemia, czy biologia, ale jednak dziedzina, w której obowiązują metody naukowe i w której daje się zredukować dowolność. Witkowski nie tylko demaskuje szalbierstwo, uparcie szuka tego, co po odrzuceniu szalbierstwa pozostaje. Stąd właśnie jego książka pod tytułem  Giganci psychologii. 14 wywiadów z tymi, którzy są dla Autora wzorem, że można psychologię uprawiać rzetelnie i jeden wywiad, którego obecności w tym zestawie nie rozumiem, (ale o tym później). Książka ukazała się pierwotnie po angielsku, a teraz nakładem wydawnictwa „Bez maski” ukazała się po polsku, a przełożyła ją trójka tłumaczy: Magdalena Wajda-Kacmajor, Anna Alochno-Janas oraz Agnieszka Cioch.     


We wstępie autor pisze, że psychologia jest dziś jednym z najbardziej popularnych kierunków. (Nie dodaje, że może to być spowodowane spadkiem zainteresowania zakonami żeńskimi i męskimi). Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych około półtora miliona studentów rocznie wybiera kurs wprowadzenia do psychologii. Zatrudnienie w psychologii rośnie dziś szybciej niż w rolnictwie maleje. W gazetach widzimy całe strony porad psychologów, a wielu ludzi spędza po kilka godzin w tygodniu na spowiedzi u psychoterapeutów. Dziennikarze w świątek i piątek zapraszają psychologów do studia, żeby nam wyjaśnili zawiłości duszy polityków i innych przestępców.


Jednocześnie – pisze we wstępie Tomasz Witkowski – dziedzina ta jest pełna kontrowersji, błędów, niepewnych twierdzeń, a nawet miotów. W ciągu ostatnich lat psychologią wstrząsnęły kolejne skandale, takie jak udział psychologów w doskonaleniu przesłuchań więźniów, zdemaskowanie jednego z największych oszustów naukowych czy wielokrotne porażki replikacji znanych eksperymentów, głównie w psychologii społecznej.”

 

Autor pisze, że jego wywiady z najbardziej znanymi psychologami na świecie to substytut tak potrzebnej debaty na temat wad i tego, co wartościowe w tej dziedzinie. Skorzystał z internetowego rankingu 50 najbardziej wpływowych psychologów na świecie. Jedni z tej listy odmówili udziału w tym projekcie, inni nie odpowiedzieli, w efekcie dostaliśmy niesłychanie ciekawą solidną próbę opinii przedstawicieli Olimpu tej profesji.


Kiedyś zapytano mnie, czy jestem marksistą. Odpowiedziałem uprzejmie, że nie, że od Kapitału Karola Marksa zdecydowanie wolę jego Nędzę filozofii, ale i inne jego książki są nadal ciekawe dla historyków gospodarki. Książka Tomasza Witkowskiego może nie jest skierowana do masowego odbiorcy, nie traktuje również wyłącznie o nędzy psychologii, ale dla każdego, kogo interesuje dramat nauk społecznych, jest to pozycja fascynująca. 


Zastanawiając się jak podejść do drugiego czytania, pomyślałem, że warto rozłożyć lekturę na piętnaście dni i czytać każdy z tych wywiadów osobno. W pierwszym podejściu zacząłem od poprzedzających każdy z tych wywiadów not biograficznych, które same w sobie mogą stanowić jakby osobny esej. Drogi życiowe naprawdę wielkich ludzi nauki są nieodmiennie fascynujące. Jedne nazwiska dobrze znałem, o innych czytałem, z jeszcze innymi spotykałem się po raz pierwszy, ale też psychologia nie jest dziedziną, którą rzetelnie obserwuję.


Ten zestaw wywiadów otwiera rozmowa z Elizabeth F. Loftus. Tomasz Witkowski, w odróżnieniu od większości dziennikarzy, do każdego wywiadu przygotowywał się całymi miesiącami, próbując dowiedzieć się wszystkiego o człowieku, z którym zamierzał przeprowadzić rozmowę. Jak pisze, życiorys Lofus, mógłby być kanwą wstrząsającego filmu. Urodziła się w 1944 roku jako córka lekarza, jako sześciolatka była molestowana przez opiekuna, jej matka prawdopodobnie popełniła samobójstwo, kiedy Elisabeth miała 14 lat. Na studia poszła na kierunek psychologii matematycznej, gdzie była jedyną dziewczyną. W pierwszym okresie po studiach zajęła się dość abstrakcyjnym tematem organizacji informacji semantycznej w pamięci długotrwałej. Podczas lunchu z kuzynką, prawniczką, usłyszała niepokojące pytanie – ile podatnicy płacą za jej badania i co za to dostają? Niebawem miała zmienić kierunek swoich badań i skoncentrować się na kwestii działania pamięci w naturalnych warunkach, rozpoczynając od empirycznego badania naocznych świadków. (To, że nasze wspomnienia ulegają deformacji, wiemy wszyscy i to od dzieciństwa. Wystarczy przypomnieć sobie spory rodziców, o takie czy inne wydarzenie, którego oboje byli świadkami.) Loftus wzięła się jednak za sprawy, w których zniekształcona pamięć może mieć tragiczne konsekwencje. Obserwacja rozpraw sądowych i jej pierwszy artykuł na ten temat wywołał lawinę reakcji prawników i próśb o pomoc, co rozpoczęło zupełnie nowy rozdział w jej życiu. Zyskała sławę pokazując, że możemy pamiętać rzeczy, które nigdy nie  miały miejsca, a co więcej, że mogą w tym maczać palce psychoterapeuci. Oczywiście tej sławie towarzyszyły również konflikty, wrogość poczucie osamotnienia i zdrady ze strony macierzystej uczelni.           


Tak jak dla Elisabeth Loftus ważna jest matematyka i logika, dla Roberta Plomina psychologia jest nierozłączna z genetyką. Ktokolwiek czyta prace biologów, a w szczególności genetyków, spotykał nazwisko tego psychologa setki razy. Oczywiście to jego zainteresowanie wiedzą ścisłą wiele razy narażało go na podejrzliwe spojrzenia kolegów psychologów. Jak pisze Tomasz Witkowski, Plomin zaczynał studia od filozofii, przeskoczył na psychologię, a podczas pracy nad doktoratem, wpadł po uszy w genetykę. Problem gdzie decydują o naszej osobowości geny, a gdzie środowisko, długo był dla wielu swego rodzaju tabu, bo lewicowa ideologia pchała do jezuickiej wiary, że absolutnie wszystko można załatwić przez wychowanie. Niektórzy pamiętają burzę jaką wywołała publikacja The Bell Curve Richarda J. Herrnsteina i Charlesa Murraya, Rober Plomin nie tylko wystąpił w ich obronie, ale po publikacji tej książki przestał robić uniki. Plomin jest słynny przede wszystkim z powodu swoich badań nad bliźniakami, które dają niesamowity wgląd w to, jak bardzo rządzą nami geny, ale również w to, jak silnie działanie genów modyfikuje środowisko. Na pytanie, czy jesteśmy świadkami rewolucji DNA w psychologii klinicznej i psychoterapii, Plomin odpowiada stanowczo, że tak. Dziś, kiedy badania DNA są już łatwo dostępne i stosunkowo tanie, możemy ustalić, czy dany pacjent będzie lepiej reagował na leczenie farmakologiczne, czy na terapię poznawczo-behawioralną. Badanie DNA daje szanse wczesnego ostrzegania. Roberta Plomina nie interesują różnice między całymi klasami, płciami, czy innymi grupami ludzi. Istotne są różnice między jednostkami, istotne są pytania, co jest możliwe, co działa, a co nie działa i skupienie się na tym, co daje się rzetelnie badać bez ulegania ideologii. Jak mówi, psychologia pozostaje ważna, jednak nie sama, ale w połączeniu z innymi naukami przyrodniczymi.        


W sumie to bardzo interesujący projekt pokazujący nadzieje i obawy ze strony tych, którzy ze względu na swoją nieprzeciętną wrodzoną inteligencję, pracowitość i rzetelność pchają ten wózek do przodu, narażając się na gniewne okrzyki z środka peletonu. Spotykamy w tej książce znakomite i głośne nazwiska, chociaż zdumienie budzi obecność Noama Chomsky’ego. Znakomity lingwista, który sławę w swojej dyscyplinie wykorzystał, żeby zostać gigantem psychomanipulacji, guru lewicowych agitatorów, człowiek, który nie spotkał tyrana, który nie wzbudzałby jego głębokiego szacunku, wielbiciel Mao, Pol Pota, wielki zwolennik „pokoju” z Iranem, cichy sympatyk Hezbollahu i specjalista od wszystkiego, pytany przez tak wielu o zdanie we wszystkich sprawach. Zdziwiłem się, że Autor omawianej książki nie wspomina jak często łapano tego uczonego na kłamstwach, ani nie wyjaśnia dlaczego właściwie zaliczył go do gigantów psychologii. Badań w tej dziedzinie nie dostarczył, ale wiedzę z tej dziedziny stosuje sprawnie jak biskup Jędraszewski. Nawiasem mówiąc, w ostatniej,  bardzo ciekawej rozmowie z Carol Tarvis, pada nazwisko Judith Rich Harris, zabawne, bo zabrakło mi tego nazwiska już przy czytaniu spisu treści.              


W posłowiu Autor pisze, że może z tym kryzysem to przesada, że czas porzucić poszukiwania jakiejś wielkiej unifikującej teorii o naszej psyche; wydaje się powtarzać, to co mówię od lat, że tak w socjologii. jak i w psychologii spotykamy fascynujących ludzi i są naprawdę ciekawe badania, które dają wkład w naukę z prawdziwego zdarzenia. Kryzysem jest zaufanie do czegoś, co zaledwie udaje naukę i tu giganci z ich rzetelnością i rozwagą są na wagę złota. Polecając tę książkę, muszę się zastrzec, że nie mam pojęcia jak ją odbiorą inni, ja zamierzam do niej niebawem wrócić, bo jest tam wiele myśli, które warto przetrawić. Dlaczego po zamknięciu książki przypomniała mi się opowieść o parze psychologów behawioralnych w łóżku i pytanie po stosunku: tobie było dobrze, a jak mnie było? Tak czy inaczej, polecam tę i inne książki Tomasza Witkowskiego, bo dobre są, jak mawiał Pan stworzony na obraz i podobieństwo człowieka, którego to człowieka psyche poznawać warto, ale i tak dogadać się będzie trudno.                                                                             


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2974 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Islam skutecznie wyeksportował swoje zakazy do mediów zachodnich – które odmawiają publikacji fikcyjnego „rysunku Mahometa”     2025-07-03
Empatia to piękna rzecz – dopóki nie przestaje być piękna.   Tabrizi   2025-07-01
Wyciek informacji z CNN to desperacka próba zaprzeczenia zwycięstwu Izraela   Goldberg   2025-06-30
Przeczytaj konstytucję Iranu i rozbij reżim   i Bill Siegel   2025-06-28
Reakcje ONZ na ataki Iranu na izraelskich cywilów     2025-06-27
Wyobraź sobie, że Hitler pozostał nietknięty   Hoffman   2025-06-26
Kurdowie: zapomniany naród w świecie odurzonym wybiórczym oburzeniem   Finlayson   2025-06-26
Ataki Trumpa na Iran były sygnałem dla Chin   Greenfield   2025-06-25
Czas, którego nigdy nie zapomnimy   Chesler   2025-06-25
Od wtorku do wtorku minął tydzień   Koraszewski   2025-06-24
Iran jest z Ameryką w stanie wojny od 46 lat   Greenfield   2025-06-23
Nieznośna lekkość oporu: Granice nieposłuszeństwa obywatelskiego w cieniu antysyjonizmu i antysemityzmu   Walter   2025-06-21
Większość podstawowych elementów do przeprowadzenia rewolucji na Zachodzie już obecnie istnieje, ale jakiej rewolucji?   Fernandez   2025-06-21
Komiczny upadek kultu kefiji   O'Neill   2025-06-18
Izrael wykonuje brudną robotę za innych     2025-06-16
Logika i uprzedzenia: od starożytności do BBC   Tsalic   2025-06-13
Dlaczego administracja Trumpa sprzedaje broń państwom, które przodują w sponsorowaniu terroryzmu?   Williams   2025-06-13
Gaza – Palestyna - kalifat   Koraszewski   2025-06-12
Krzyż na drogę jachtowi głupków płynących z Gretą do Gazy   O'Neill   2025-06-11
Nikt ich nie przekona, że białe jest białe, a czarne jest czarne   Koraszewski   2025-06-07
Antyizraelska prawica łączy się z proirańską lewicą   Smith   2025-06-07
To Amerykanie zmienią stanowisko, a nie Iran     2025-06-06
Antysemityzm należy badać jako poważną chorobę psychiczną   Hoffman   2025-06-05
Krytyka Izraela przez ONZ w sprawie pomocy dla Gazy dowodzi, że dobrze wiedzieli, iż Izrael nie okupował Gazy     2025-06-04
Krwawe oszczerstwo dociera do kolejki po chleb: fabrykowanie masakry w Rafah   Oz   2025-06-03
Wzniosłe zasady i sentymenty   Taheri   2025-06-01
Wywiad z Alanem Dershowitzem   Ruda   2025-05-31
List z Wydziału Praw Obywatelskich Departamentu Sprawiedliwości USA do Franceski Albanese   Terrell   2025-05-30
Najnowsza zbrodnia Izraela? Karmienie mieszkańców Gazy   O'Neill   2025-05-29
List otwarty do prezydenta Trumpa wzywający go do zapobieżenia irańskiemu arsenałowi nuklearnemu   I Andrew Stein   2025-05-28
„Nakba” nie jest naszym problemem   Cohen   2025-05-27
Gaza to więzienie na świeżym powietrzu. Jak śmiesz proponować komukolwiek, żeby wyjechał! (Z satyrycznej strony PreOccupied Territory)     2025-05-26
Iran używa strategii Korei Północnej — a USA znów dają się na to nabrać   Rafizadeh   2025-05-25
Human Rights Watch @HRW jest niemoralny     2025-05-25
Anglia, którą kiedyś szanowaliśmy   Haug   2025-05-24
List otwarty do dziennikarskiej braci   Koraszewski   2025-05-24
Wielką ironią jest to, że Stany Zjednoczone rezygnują z miękkiej siły, jednocześnie przyjmując prezenty od Kataru     2025-05-22
Achillesowa pięta inteligenta   Koraszewski   2025-05-20
Jak rozprzestrzenia się antysemicka nauka: wadliwa metodologia liczenia ofiar śmiertelnych w Strefie Gazy jest promowana przez @TheEconomist     2025-05-19
Samer Berany: Nadszedł czas na przywrócenie Druzom autonomii – państwa, którego Turcy zawsze się bali   Oz   2025-05-17
Czy Unia Europejska rzeczywiście oczekuje, że radykalni islamiści mogą się zreformować?   Haug   2025-05-17
Turcja: masowe aresztowania, tortury, cenzura   Bulut   2025-05-16
Tętent galopujących wiadomości   Koraszewski   2025-05-15
Kącik Miłośników Językoznawstwa, czyli: co znaczy słowo "antysemityzm"?      Kerner   2025-05-15
Benjamin Netanjahu kontra Edward Said: globalna wojna o idee przebudzone   Taub   2025-05-14
Nielegalne przejmowanie ziemi przez Europę   Rhea   2025-05-12
Siedem największych kłamstw na temat działań Izraela i Sił Obronnych Izraela w Gazie   i Arsen Ostrovsky   2025-05-09
Krótka historia antysemityzmu jako sygnalizacji cnoty     2025-05-07
Sąd Najwyższy Wielkiej Brytanii potwierdza, że kobiety istnieją   Greenfield   2025-05-07
Malowane papugi na plafonie jak długi   Koraszewski   2025-05-05
Koszmarne dziedzictwo kolonializmu   Koraszewski   2025-05-02
Departament Sprawiedliwości stwierdza, że UNRWA może zostać pozwana przed amerykańskim sądem   Fitzgerald   2025-05-02
„Guardian” przedstawia antysemityzm na kampusach jako wytwór naszej wyobraźni   Levick   2025-04-29
Zachód znów wpada w pułapkę Iranu   Rafizadeh   2025-04-28
Jak ekstremizm maszeruje bez przeszkód   Bryen   2025-04-28
Vermont, Mohsem Mahdawi i tabun użytecznych idiotów   Collier   2025-04-25
Azerbejdżan: rozszerzenie Porozumień Abrahamowych   Sherman   2025-04-24
Dwa pełne lata piekła w Sudanie   Fernandez   2025-04-23
Szalona kampania mająca na celu dekryminalizację Hamasu   O'Neill   2025-04-21
Najnowsza próba podważenia Izraela? Wykorzystywanie palestyńskich chrześcijan   Bard   2025-04-20
Sytuacja kryzysowa kanadyjskich Żydów   Hecht   2025-04-19
Sahel: rodzące się centrum globalnego islamizmu   Haug   2025-04-19
Drodzy uprzejmi Żydzi i inni o mentalności „Nie chcę się do tego mieszać”:To nie działa.   Finlayson   2025-04-17
Żydowska ambiwalencja w walce z antysemityzmem   Bard   2025-04-17
Biesy napadają raz jeszcze   Koraszewski   2025-04-16
Zapomniana wojna w Sudanie ujawnia nieludzkość izraelofobii   O'Neill   2025-04-16
Zastosowanie żydowskiej perspektywy etycznej do zidentyfikowania i ujawnienia stronniczości mediów (znowu @NYTimes)     2025-04-15
Żydowska etyka polityczna: projekt dla sprawiedliwych     2025-04-14
Realistyczne spojrzenie na kolonializm osadniczy   Finlayson   2025-04-14
Ramy uniwersalnej etyki żydowskiej     2025-04-13
Trump i pułapka Najwyższego Przywódcy   Taheri   2025-04-13
Antyglobalista w Białym Domku   Koraszewski   2025-04-12
Etyka żydowska: wróg każdej wadliwej filozofii     2025-04-11
Udawanie rozbrajania Hezbollahu nic nie pomoże   Abdul-Hussain   2025-04-10
Wojna ONZ z sukcesem Żydów     2025-04-10
Ludobójcza krucjata Iranu     2025-04-09
Trzydzieści lat temu Izrael deportował przywódców Hamasu. Świat zmusił Izrael do przyjęcia ich z powrotem   Greenfield   2025-04-09
Turcja idzie w ślady demokracji z tradycjami   Koraszewski   2025-04-08
Nazistowski supersesjonizm: unicestwienie żydowskiej „antyrasy”     2025-04-08
Wojna socjalizmu z Żydami – od Marksa do dzisiaj     2025-04-07
Zbrodnia to niesłychana   Koraszewski   2025-04-06
Czy rząd USA ma prawo stawiać warunki finansując uniwersytety?   Dershowitz   2025-04-05
Palestyńscy mężczyźni dopuszczają się przemocy wobec kobiet, ale winą obarcza się Izrael   Levick   2025-04-05
Turcja: moment neoosmański   Fernandez   2025-04-04
Jak świecki progresywizm stał się moralnie regresywny     2025-04-04
Samą istotą palestynizmu jest supersesjonizm     2025-04-03
Zawsze przyczyna, nigdy skutek   Malicki   2025-04-02
Tożsamość w czasach zarazy   Koraszewski   2025-04-01
Sprawiedliwość społeczna i supersesjonizm     2025-04-01
Gaza, Trump, prawda i… „transfer”   Sherman   2025-03-31
Nie ma różnicy między “politykami” Hamasu a jego terrorystami   Toameh   2025-03-30
UE musi przestać podważać starania o uratowanie jej samej   Rafizadeh   2025-03-29
Rządy terroru w Bangladeszu: w stronę kolejnego islamistycznego centrum w Azji Południowej?   Bulut   2025-03-28
Jednolita teoria pola antysemityzmu     2025-03-27
Irak: Nieustające ataki na Jazydów   Bulut   2025-03-26
Dają nam słowo Hamasu, że piszą prawdę i tylko prawdę   Koraszewski   2025-03-26
Nie licz na to, że Arabowie odbudują Gazę lub pomogą Palestyńczykom   Toameh   2025-03-25
Jedna wojna ale w różnych odsłonach   Bryen   2025-03-23
Sieć kłamstw Hamasu i współudział mediów (w tym @NYTimes)     2025-03-22
Najwyższy czas usunąć biurokrację ONZ sprzyjającą Hamasowi   Cohen   2025-03-21

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk