Pozwólcie, że zacznę od powtórzenia: W nauce nie decydują prawa, sądy, prawnicy ani ławy przysięgłych. Poprawność tego zdania powinna być tak całkowicie oczywista. Często jednak nie jest możliwe uniknięcie sytuacji, w której prawodawcy uchwalają prawo o tym, co słuszne w nauce, a sądy wydają wyroki w sprawach dotyczących naukowej i medycznej poprawności.
Niebezpieczeństwem jest tu jednak to, że wynikiem będzie groteskowy werdykt, taki jak niedawne przyznanie przez ławę przysięgłych 289 milionów dolarów człowiekowi, który twierdził, że glifosat spowodował jego raka, podczas gdy w rzeczywistości istnieją przytłaczające dowody, że glifosat nie ma związku z rakiem, mimo błędnych wniosków Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem Światowej Organizacji Zdrowia (IARC). Pełno jest innych przykładów, takich jak pozwy zbiorowe przeciwko Dow Corning w latach 1990., twierdzące, że silikonowe implanty piersi powodują rozmaite choroby autoimmunologiczne i tkanki łącznej, choć tego nie robią. Nawet Vaccine Court, który zazwyczaj poprawnie pojmuje naukę, partaczy od czasu do czasu, jak w przypadku kiedy zasądził na rzecz powodów, którzy twierdzili, że szczepienia spowodowały śmierć ich dziecka z diagnozą „nagła śmierć łóżeczkowa” (SIDS). A teraz mamy ten wyrok w sprawie firmy Boiron i jej homeopatycznego środka na grypę, Oscillococcinum, o którym dowiedziałem się parę dni temu od Jonathana Jarry’ego:
Zanim omówię wyrok, przypomnijmy, czym jest homeopatia i homeopatyczny środek Boirona na grypę, Oscillococcinum. (Przepraszam czytelników, którzy już to wiedzą.) Często mówię o homeopatii jako “Jednej Szarlatanerii, Która Rządzi Wszystkimi”. Mam po temu dobre powody. Aby homeopatia działała, trzeba wykazać, że dobrze ustalone prawa fizyki i chemii, które są poparte masą druzgoczących dowodów, są nie tylko błędne, ale spektakularnie błędne. Spójrzmy tylko na dwa główne “prawa” homeopatii. Pierwszym jest Zasada Podobieństwa, która mówi, że dla złagodzenia objawów należy wybrać substancję, która powoduje te same objawy u zdrowych ludzi. Nie tylko nie ma żadnej medycznej lub fizycznej podstawy dla tego prawa, ale dowcipem mógłby być przykład, homeopatyczny wirusa Ebola do leczenia Eboli, gdyby nie fakt, że oni to faktycznie napisali Albo homeopatyczna ślina wściekłego psa, jako terapia na warczenie u dziecka? Lista absurdów ciągnie się. (Nawet nie zamierzam poruszać homeopatycznego “dowodzenia”, czyli jak homeopaci twierdzą, że ustalają, który środek jest dobry na które objawy.) Zasadniczo homeopatia opiera się na zasadach magii sympatycznej.
Na szczęście w większości środków homeopatycznych po prostu niczego nie ma. W wypadku homeopatycznej śliny wściekłego psa lub homeopatycznej Eboli jedynym niebezpieczeństwem jest niebezpieczeństwo dla homeopaty, starającego się przygotować taki środek bez zabijania siebie samego. (Właściwie to nie jest pełna prawda. Homeopaci są tak niekompetentni, że mogą pozwolić na pozostawienie części aktywnej substancji, narażając tym samym każdego, kto mógłby użyć ich środka.)
Drugim Prawem homeopatii jest Prawo Rozcieńczania. Prawo to mówi, że dla wzmocnienia środka, rozcieńczasz go. I to właśnie robią homeopaci, i to jak! Typowy środek homeopatyczny jest 30C, z “C” oznaczającym 100-krotne rozcieńczenie. A więc homeopatyczne rozcieńczenie 30 C równa się trzydziestu stokrotnym rozcieńczeniom czyli (10-2)30, 1060-krotnemu rozcieńczeniu. Ci z was, którzy znają nieco chemię, zauważą od razu, że jest to niewiarygodnie wysoka liczba w porównaniu do liczby Avogadro, która wynosi 6,022 x 1023 i jest liczbą cząsteczek zawartych w jednym molu substancji. Tak więc, nawet jeśli zaczyna się od jednego mola substancji (którego waga równa się jego molekularnej wadze w gramach) wynikające rozcieńczenie 30C rozcieńczy to ponad 1036-krotnie poza liczbę wyjściową cząsteczek. Innymi słowy, jest niesłychanie mało prawdopodobne, by pozostała choćby jedna cząsteczka wyjściowej substancji poza tymi, które mogłyby „przenieść się” między seriami rozcieńczeń przez przylgniecie do szklanej ścianki naczynia. Jak to mówi Richard Dawkins, liczby po prostu się nie sumują:
30C w żadnym razie nie jest „najsilniej działającym” rozcieńczeniem homeopatycznego środka. Niektóre środki dochodzą do setek C lub nawet “M”, co oznacza tysiąc. Zasadniczo, każde homeopatyczne rozcieńczenie powyżej 12C jest wodą, a rozcieńczenia „słabsze” niż to są na ogół tak rozcieńczone, że jest mało prawdopodobne, by mogły mieć jakiś efekt, choć, niestety, nie zawsze tak jest, jak na przykład z belladonną w homeopatycznych gryzakach na ząbkowanie.
Od 1925, Oscillococcinum jest przygotowywane następująco. Do litrowej butelki wlewa się mieszankę soku trzustki i glukozy. Następnie dokonuje się dekapitacji Canard de Barbarie i wkłada do butelki 35 gramów jej wątroby i 15 gramów jej serca. Dlaczego wątroby? Doktor Roy pisze: “Starożytni uważali wątrobę za miejsce cierpienia, nawet ważniejsze od serca, co jest głębokim spostrzeżeniem, ponieważ to na poziomie wątroby dzieją się patologiczne modyfikacje krwi, a także tam w trwały sposób zmienia się energia naszego mięśnia sercowego”. Być może ma z tym również coś wspólnego francuska tendencja nazywania każdego rodzaju niedomogów zdrowia “crise de foie” (“atak żółciowy). Po 40 dniach w wysterylizowanej butelce wątroba i serce dezintegrują się w rodzaj breji, która jest następnie „potencjonowana” metodą Korsakowa.
Metoda Korsakowa jest szybszą i brudniejszą metodą dokonywania seryjnych rozcieńczeń. Przed „odkryciem” Siemjona Nikołajewicza Korsakowa homeopaci używali czystych szklanych pojemników do każdego nowego stukrotnego rozcieńczenia. „Odkrycie” Korsakowa polegało na ponownym używaniu tego samego pojemnika dla każdego kroku, co oszczędzało pieniędzy i wysiłku, kiedy trzeba zrobić setki rozcieńczeń. Używał także destylowanej wody zamiast etanolu.
Nie, nie stroję sobie żartów. Tym właśnie jest Oscillococcinum. Tak jest przygotowywany poza tym, że Boiron zmechanizował cały proces, żeby produkować olbrzymie ilości. Oscillococcinum Boirona jest niczym więcej jak rozcieńczoną 200C (lub 200 CK, jeśli chcesz zaznaczyć, że rozcieńczanie odbywa się metodą Korsakowa) zmieloną wątrobą i sercem kaczki, którym pozwolono gnić przez kilka tygodni, aż zamieniły się w obrzydliwą breję. Oczywiście, nie ma żadnych rygorystycznie zgromadzonych dowodów, że Oscillococcinum ma jakiekolwiek terapeutyczne właściwości (w odróżnieniu od wielu naprawdę śmiesznych dowodów z marnie zaprojektowanych i niekontrolowanych badań klinicznych, które homeopaci lubią przytaczać). A jeśli cofniemy się do pierwotnego uzasadnienia dla tego środka, zobaczymy dra Josepha Roya, który był francuskim lekarzem wojskowym, kiedy w 1918 roku uderzyła pandemia hiszpańskiej grypy i badał krew ofiar. Twierdził, że znalazł dziwny mikroorganizm, który składał się z dwóch nierównych, szybko wibrujących kulek. Roy nazwał je “oscillococci”. Znalazł także te dziwne „organizmy” we wrzodach syfilitycznych, w krwi pacjentów chorych na raka, w płucach pacjentów chorych na gruźlicę i w ropie cierpiących na rzeżączkę. Dzisiaj nikt nie jest pewien, co właściwie widział Roy. (Może to był kurz.) W każdym razie, używając homeopatycznych zasad, Roy wziął źródło tych “oscillococci”, a z nieznanej przyczyny tym źródłem okazała się być kaczka piżmowa. Tak narodziło się to, co teraz znamy jako środek homeopatyczny Oscillococcinum.
8 listopada 2018 r. Dziewiąty Sąd Okręgowy zatwierdził wyrok ławy przysięgłych w sprawie konsumenckiego pozwu zbiorowego o wprowadzającą w błąd reklamę na rzecz pozwanych Boiron Inc. i Boiron USA, Inc. (razem, “Boiron”), sprzedawców homeopatycznego preparatu na objawy grypy o nazwie Oscillococcinum (“Oscillo”). Chociaż notatka służbowa z decyzją Dziewiątego Sądu Okręgowego jest zaznaczona „Nie do publikacji” i dlatego nie jest precedensowa zgodnie z regułami Dziewiątego Sądu Okręgowego, nadal warto zauważyć tę decyzję, jako że wyroki ławy przysięgłych w pozwach zbiorowych o fałszywą reklamę są rzadkie. Według dokumentów aktywnym składnikiem Oscillo jest związek chemiczny (wydobyty z serca i wątroby kaczki piżmowej), który jest poddany homeopatycznemu procesowi rozcieńczania. Rozcieńczony środek zostaje następnie rozpryskany na specjalnie produkowanych granulkach. Powód argumentował, że w wyniku homeopatycznego procesu rozcieńczania Oscillo jest zasadniczo „wodą rozpryskaną na cukrze”, co nie może dostarczyć złagodzenia objawów grypy, jak reklamuje Boiron. Powód twierdził, że Boiron naruszył tym samym dwie ustawy w Kalifornii o wprowadzającej w błąd reklamie, Unfair Competition Law (“UCL”) i Consumers Legal Remedies Act (“CLRA”).
W zakończeniu trwającego przez tydzień procesu ława przysięgłych osądziła na rzecz Boiron, że jej twierdzenie, że Oscillo łagodzi objawy grypopodobne nie było fałszywe. Po odwołaniu Dziewiąty Sąd Okręgowy zatwierdził to, stwierdzając, że werdykt ławy przysięgłych nie stanowi jawnego błędu, ponieważ Boiron przedstawiła wystarczające dowody, na podstawie których ława przysięgłych mogła dojść do wniosku, że Oscillo istotnie działa na grypopodobne objawy. To była dla ławy przysięgłych „bitwa ekspertów”, napisał sąd, o którą nie można ponownie procesować się przy odwołaniu. A, zdaniem sądu, ława przysięgłych bardziej wierzyła ekspertowi Boiron, badaniom klinicznym i dowodom anegdotycznym niż ekspertowi powoda.
To jest często problem, kiedy proces z ławą przysięgłych dotyczy medycyny i nauki. Często sprowadzają się one do oceny, czy ekspert tej, czy tamtej strony jest bardziej przekonujący. Po stronie broniącej nauki będzie najprawdopodobniej występował naukowiec, który przedstawi fakty naukowe, ale to jest nudne. Ale po stronie pseudonauki występują niemal zawsze szarlatani i pseudonaukowcy, a szarlatani i pseudonaukowcy często mówią w przekonujący sposób.
Co to więc była za sprawa? To był pozew zbiorowy przeciwko Boiron, i jak ława przysięgłych orzekła na rzecz Boiron, co rozradowało zwolenników homeopatii:
Jak doszło do tego wyroku? Najpierw musimy cofnąć się do 2012 roku, kiedy Boiron zawarł ugodę w sprawie z pozwu zbiorowego, według której Boiron zgodził się wypłacić 5 milionów dolarów jako zwrot pieniędzy tym konsumentom, którzy kupili pewne homeopatyczne produkty, włącznie z Oscillo, Arnicare, Chestal i Coldcalm. Steve Novella pisał w owym czasie o tej ugodzie, notując, że Boiron użył jako głównego świadka-eksperta homeopatę, który jest także lekarzem i który przyznał, że nie ma żadnych naukowych dowodów na poparcie twierdzeń stawianych przez Boiron, a następnie dodał nonsensowny argument, że istniej 200 lat anegdotycznego doświadczenia homeopatów z używaniem tych składników. (Nieważne, że w sprawie, na przykład, Oscillococcinum, środek ten ma tylko 100 lat.) Żadne solidne badanie naukowe nigdy nie wykazało, by te produkty były skuteczne na cokolwiek, chociaż notuje, że Boiron nadal podpiera się dwoma badaniami sprzed 20 lat, które było kontrolowane na placebo, a które twierdzą, że odkryły, iż Oscillococcinum zmniejsza uciążliwość i długość trwania związanych z grypą objawów (Czyli placebo vs. Placebo.) Przegląd Cochrane z 2015 r. podał jednak wniosek:
Nie ma dość dobrych dowodów, które uzasadniałyby wniosek o zapobieganiu i leczeniu grypy i podobnych do grypy chorób przez Oscillococcinum.
Przy skrajnym nieprawdopodobieństwie, by kacze serce i wątroba rozcieńczone do nicości, miały jakiś wpływ na przebieg i objawy grypy, uważam, że powinno to zasadniczo zostać uznane za powiedzenie, że Oscillococcinum nie działa. I, nie, żadne dalsze badania nie są już potrzebne, by dojść do takiego wniosku, moim nieskromnym zdaniem.
Ale chwileczkę! Ktoś może powiedzieć: ”Była ugoda w 2012 roku”. Dlaczego ta sprawa trafiła przed sąd w 2016? Było tak:
Jednym była krajowa ugoda, która obejmowała wszystkie homeopatyczne produkty Boiron za okres 12 lat.
Ta ugoda w sprawie Gallucci v. Boiron, Inc., S.D. Cal., Nr 11-2039, zapewniała 5 milionów dolarów, by zwrócić koszty członkom pozwu i wzywała do zmiany oznakowania, by było jasne, że reklamowany produkt nie został oceniony przez Food and Drug Administration (16 CLASS 200, 2/27/15).
Druga ugoda, w sprawie DeLaRosa v. Boiron, Inc., C.D. Cal. Nr 10-1569, dotyczyła jednego produktu Boiron, Childrens’ Coldcalm. Ugoda DeLaRosa także zapewniała finansowe zadość uczynienie członków pozwu i podobną zmianę oznakowania.
Ale sprawa trwała, mimo ugody.
W sprawie, która trafiła przed sąd, Christopher Lewert, reprezentujący kalifornijski pozew zbiorowy, twierdził, że środek na grypę tej firmy, Oscillococcinum (Oscillo), nie jest skuteczniejszy niż pigułka z cukru.
Więc:
“Wyjątkowe w naszej sprawie jest to, że zawarliśmy wcześniej ugodę i jest tak, jakby pozywający nie dali nam wyboru” – powiedziała do Bloomberg BNA Christina G. Sarchio, która reprezentuje Boiron.
“Firma powiedziała: ’wiecie, mamy zaufanie do faktów, mamy zaufanie do naszych dowodów, nie uważamy, byśmy zrobili cokolwiek złego i pozostawimy systemowi przysięgłych podjęcie tej decyzji za nas’” - powiedziała Sarchio z Orrick Herrington and Sutcliffe w Waszyngtonie.
“Inaczej będzie to śmierć przez tysiąc drobnych nacięć. Zdejmijmy po prostu plaster i zobaczmy, co się stanie” – powiedziała.
A tutaj jest naprawdę komiczny fragment:
Sprawa produktu na grypę była sądzona przez siedmiu przysięgłych, z których jeden mówił potem ze stronami, powiedziała Sarchio.
Ten przysięgły powiedział, że uważa, iż powód nie spełnił swojego obowiązku dowodu, powiedziała. „Aby mogli twierdzić, że produkt nie działa tak jak jest reklamowany, powinni byli pokazać, że rzeczywiście nie działa, a tego nie zrobili”.
Nie, nie, nie, nie! W wypadku produktu, o którym twierdzi się, że jest lekarstwem i leczy stan medyczny, ciężar dowodu w naucenie spoczywa na osobie, która twierdzi, że nie działa. Spoczywa na firmie, która sprzedaje ten produkt z twierdzeniem, że działa. Jeśli to nie wystarczy, przeczytaj ten absurdalny z naukowego punktu widzenia fragment z rzeczywistego zatwierdzenia wyroku z 2016 r.:
Po czwarte, jedyną teorią Lewerta, dlaczego reklama Boiron wprowadza w błąd lub jest oszukańcza, było, że Oscillo jest pigułką z cukru, a więc nie może leczyć objawów grypy. Kiedy ława przysięgłych jawnie uznała, że twierdzenia Boiron nie były fałszywe, musiała skrycie odrzucić argument Lewerta, że Oscillo jest tylko cukrem. Sąd nie popełnił błędu w traktowaniu tego faktograficznego stwierdzenia jako mającego wykluczający skutek na twierdzenia UCL.
Ponieważ Lewert nie przedstawił teorii, w jaki sposób opakowanie Oscillo może wprowadzać w błąd, jeśli istotnie leczy objawy grypy – niezależnie od mechanizmu, w jaki to robi – nie przedstawił dowodu, który pozwoliłby mu na przeważenie po tym, jak ława przysięgłych odrzuciła jego twierdzenia CLRA. Patrz Cal. Bus. & Prof. Code § 17200. Faktograficzne stwierdzenie sądu, że twierdzenia Boiron nie były wprowadzające w błąd ani oszukańcze, było zatem poparte wystarczającymi dowodami i nie było ewidentnie błędne.
Pozostaję, potrząsając głową w niedowierzaniu nad tą naukową ignorancją i zwykłym idiotyzmem.
Tak, wiem, że ten wyrok nie jest precedensowy, niemniej jest przykładem wyjaśniającym, dlaczego naukowcy i lekarze nieprzychylnie patrzą na sądy wyrokujące o nauce i medycynie i dlaczego o poprawności nauki i medycyny nie decydują prawa, sądy, sędziowie i przysięgli. Niestety, aż nazbyt często robią to w sprawach polityki dotyczącej nauki i medycyny.
Lekarz onkolog i naukowiec, autor blogu Respectful Insolence, (w życiu codziennym David Gorski). Autor stanowczo podkreśla, że cokolwiek czytamy na jego blogu, to opinie Orca i tylko Oraca dodając, że nie reprezentuje niczyich interesów i krytykuje różne poglądy całkowicie niezależnie od sympatii politycznych ich autorów.
