Prawda

Piątek, 2 maja 2025 - 00:08

« Poprzedni Następny »


Nanoracjonalizm wojen religijnych w epoce nuklearnej


Andrzej Koraszewski 2023-08-21

Kadr z amerykańskiego filmu niemego „Nietolerancja” z 1916 roku. (Źródło: Britannica)
Kadr z amerykańskiego filmu niemego „Nietolerancja” z 1916 roku. (Źródło: Britannica)

Absolutny racjonalizm jest absolutną utopią, jesteśmy jednak istotami racjonalnymi, więc złodziej uważa, że jest rzeczą irracjonalną nie skorzystanie z okazji, jeśli sądzi, że ryzyko złapania i kary jest stosunkowo niewielkie. Codziennie przeprowadzamy liczne kalkulacje racjonalności wyboru takiego lub innego zachowania. Codziennie oskarżamy innych o brak racjonalności.   


Richard Dawkins w artykule na łamach „Evening Standard” pisze o trudnościach dyskusji, kiedy mówimy różnymi językami. Brytyjski biolog pisze o patologicznej nadwrażliwości, która praktycznie uniemożliwia rozumienie tego, co ludzie widzą i słyszą. W efekcie nie ma szans na żadną dyskusję, reakcją są inwektywy i cenzura, przerwanie komunikacji. 


„Jeśli chcemy owocnych sporów, powinniśmy mówić tym samym językiem - pisze Dawkins - rozumiejąc przez to poszanowanie znaczenia słów, badanie kto i co przez dane słowo rozumie, rzeczową argumentację”.


Autor opisuje zdumiewający, a równocześnie znamienny incydent z lutego 2020 roku, kiedy brytyjski satyryk, Harry Miller napisał, że przy narodzinach przypisano mu tożsamość ssaka, ale on czuje się rybą, więc prosi, żeby nie mylono go z innym gatunkiem. Po tej publikacji w jego domu pojawiła się policja. Poinformowano go, że co prawda nie popełnił przestępstwa, ale został wpisany do rejestru jako osoba szerząca nienawiść. Dawkins przypomina, że satyra jest satyrą, że wywołuje dobroduszny śmiech i otrzeźwia. Dotarliśmy jednak do sytuacji, w której mówienie, że dwa i dwa jest cztery wymaga odwagi. Jak pisze w zakończeniu tego artkułu, coraz częściej zaciskamy zęby i wybieramy autocenzurę w obawie przed atakami podnieconego tłumu oburzonych.


Oczywiście ten napastliwy tłum przekonuje nas, że kieruje się racjonalnymi przesłankami i szlachetnymi intencjami. Być może warto zastanowić się nad pytaniem, na czym właściwie polega ta racjonalność i gdzie są fundamenty tych „szlachetnych intencji”.            


Mogę być w błędzie, ale mam wrażenie, że łatwiej analizować ten problem posługując się przykładem, który w Polsce nie wywołuje emocji, a wydaje się dobrze pokazywać ten racjonalizm prowadzący do zaburzeń postrzegania rzeczywistości.


Arian Khameneh jest młodym dziennikarzem pochodzącym z Bliskiego Wschodu, mieszka obecnie w Danii, nie jest związany z żadną redakcją, publikuje gdzie się da. Jego najnowszy artykuł opublikowany na łamach amerykańskiego magazynu „Tablet”, (polskie tłumaczenie jest tutaj), traktuje o zdumiewająco wykoślawionej percepcji Iranu w amerykańskich mediach głównego nurtu i na amerykańskich uniwersytetach. Pisze o szoku irańskich emigrantów nie mogących w żaden sposób zrozumieć, dlaczego obraz ich ojczystego kraju rozpowszechniony w społeczeństwie amerykańskim tak dalece różni się od tego, co znają z własnych doświadczeń i dlaczego amerykańska lewica ocenia tyranię w Islamskiej Republice Iranu w sposób, który uciekinierom z tej tyranii wydaje się rażąco sprzeczny z tym, co znali jako „wartości wolnego świata”.         


(Czytając ten artykuł przypominałem sobie jak poł wieku temu obserwowałem to samo zjawisko, kiedy jako emigrant z komunistycznej dyktatury próbowałem na szwedzkim uniwersytecie prezentować rzeczywistość w krajach Europy Wschodniej.)


Khameneh opisuje doświadczenia irańskich badaczy na amerykańskich uniwersytetach. Młoda feministka opowiadająca o dyskryminacji kobiet w Iranie była przekonywana przez amerykańskich kolegów, że musi się dokształcić. Ostatecznie dowiedziała  się, że jest „prawicowa” i popiera imperializm. Jej rozmówcy zdają sobie sprawę, że „nie wszystko jest dobrze”, ale święcie wierzą w jakiś irański „obóz reformatorski”. Dominuje przekonanie, że system jest stabilny, zwykli Irańczycy prowadzą normalne życie, a krytyka tyranii jest islamofobią. 


Próby dyskusji o masowych protestach irańskiego społeczeństwa natychmiast są zalewane lawiną argumentów o kolonializmie, Black Live Matters, izraelskiej przemocy i biednych Palestyńczykach oraz, oczywiście, o amerykańskich imperialistach, którzy wspierali irańską burżuazję okradającą robotników.


Jeśli próbujesz dyskutować z tego rodzaju papką, zostajesz skreślony, przestają cię zapraszać do dyskusji, twoje artykuły są odrzucane, a jeśli masz etat na uczelni lub w redakcji, to albo zostajesz zwolniony, albo po pewnym czasie sam rezygnujesz.     


Inna rozmówczyni autora tego artykułu opisuje kampanię przeciwko niej, kiedy w 2018 roku napisała książkę o irańskich protestach. Niektórzy Amerykanie z czasem zmienili trochę narrację, usprawiedliwiając swoje wcześniejsze napastliwe zachowanie twierdzeniem, że przecież „Nikt z nas nie wiedział, wszyscy tak myśleliśmy”. Ci ludzie natychmiast wyparli fakt, że sami byli narzędziem uciszania, że ostracyzm wobec tych, którzy wiedzieli więcej i myśleli inaczej, był ich raison d'etre.  


Racjonalizm tych postaw jest racjonalizmem religijnym, racjonalizmem braterstwa polegającego na mówieniu dwa razy dwa jest pięć. Wspólnotowe „razem” dostarcza poczucia moralnej wyższości, walki ze złem, przynależności do awangardy, do wybranych, którym powierzono losy świata. Decyzja o wysłuchaniu argumentów osób, które sprzeciwiają się katechizmowi lub dopuszczają wątpliwości, jest irracjonalna, ponieważ może prowadzić do dobrowolnego usytuowania się na marginesie, a tym samym do utraty przyjaciół, może zagrażać zawodowej karierze opartej na przynależności do religijnej wspólnoty, która kontroluje rynek pracy.


Twierdzenie Dawkinsa, że powinniśmy mówić tym samym językiem w religijnej wspólnocie oznacza coś zupełnie innego niż dla ludzi gotowych uznać, że mogą być w błędzie. W tych wspólnotach maksyma, iż warto być przyzwoitym, jest albo herezją albo wezwaniem do wstąpienia w szeregi inkwizytorów. Pozostają  nadal istotami racjonalnymi, świadomymi, że zwykła przyzwoitość pociąga za sobą wysokie koszty. Twierdzenie, że powinniśmy mówić tym samym językiem, często ma domyślne zastrzeżenie, że to zależy z kim.


Porzucenie wiary, w którą zaopatrzono nas w pierwszym okresie życia, nie oznacza porzucenia wszelkiej wiary. Religie się zmieniają, potrzeba przynależności do wybranych, do  najmądrzejszych i najszlachetniejszych skłania do gorliwości neofity, znajdującego racjonalność w fanatycznym konformizmie, co z natury rzeczy musi prowadzić do pogardy dla beznamiętnego poszukiwania prawdy o otaczającej nas rzeczywistości.


W ubiegłym stuleciu byliśmy świadkami starcia dwóch fanatycznych nowoczesnych religii, które spowodowało setki milionów ludzkich ofiar. Przez krótki okres czasu mogło się wydawać, że przyziemny racjonalizm umiarkowania zaczyna brać górę nad fanatyzmem religijnym (zarówno tym tradycyjnym, jak i nowoczesnym, w postaci ideologii przebranej za naukę). Dziś widzimy zdumiewający powrót atrakcyjności fanatycznych wspólnot z istotną różnicą w porównaniu do tego, co widzieliśmy zaledwie sto lat temu – postęp techniczny pozwala nie tylko na wielokrotnie sprawniejszą kontrolę jednostki przez dominujące fanatyczne grupy, ale starcia fanatycznych religii z permanentnymi zaburzeniami obrazu rzeczywistości przechodzą w fazę, w której ilość broni nuklearnej w rękach obłąkanych może skłaniać do pytań, których jeszcze boimy się zdawać.        


W krajach zachodnich od dziesięcioleci widzimy słabnące zainteresowanie seminariami dla duchownych, pustoszeją kościoły, nowa warstwa kapłańska przeniosła się do redakcji, gdzie wygłasza inne kazania z tym samym odwiecznym celem – umacniania przekonań o moralnej wyższości wierzących i podżegania przeciwko wszelkim próbom mówienia tym samym językiem. Czasem nazywają to nową plemiennością, czasem piszą o środowiskowych bańkach, zazwyczaj zapominając, jak łatwo racjonalizm lojalności osiąga poziom całkowitego zatracenia zdolności rozumienia rzeczywistości.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2922 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Guardian” przedstawia antysemityzm na kampusach jako wytwór naszej wyobraźni   Levick   2025-04-29
Zachód znów wpada w pułapkę Iranu   Rafizadeh   2025-04-28
Jak ekstremizm maszeruje bez przeszkód   Bryen   2025-04-28
Vermont, Mohsem Mahdawi i tabun użytecznych idiotów   Collier   2025-04-25
Azerbejdżan: rozszerzenie Porozumień Abrahamowych   Sherman   2025-04-24
Dwa pełne lata piekła w Sudanie   Fernandez   2025-04-23
Szalona kampania mająca na celu dekryminalizację Hamasu   O'Neill   2025-04-21
Najnowsza próba podważenia Izraela? Wykorzystywanie palestyńskich chrześcijan   Bard   2025-04-20
Sytuacja kryzysowa kanadyjskich Żydów   Hecht   2025-04-19
Sahel: rodzące się centrum globalnego islamizmu   Haug   2025-04-19
Drodzy uprzejmi Żydzi i inni o mentalności „Nie chcę się do tego mieszać”:To nie działa.   Finlayson   2025-04-17
Żydowska ambiwalencja w walce z antysemityzmem   Bard   2025-04-17
Biesy napadają raz jeszcze   Koraszewski   2025-04-16
Zapomniana wojna w Sudanie ujawnia nieludzkość izraelofobii   O'Neill   2025-04-16
Zastosowanie żydowskiej perspektywy etycznej do zidentyfikowania i ujawnienia stronniczości mediów (znowu @NYTimes)     2025-04-15
Żydowska etyka polityczna: projekt dla sprawiedliwych     2025-04-14
Realistyczne spojrzenie na kolonializm osadniczy   Finlayson   2025-04-14
Ramy uniwersalnej etyki żydowskiej     2025-04-13
Trump i pułapka Najwyższego Przywódcy   Taheri   2025-04-13
Antyglobalista w Białym Domku   Koraszewski   2025-04-12
Etyka żydowska: wróg każdej wadliwej filozofii     2025-04-11
Udawanie rozbrajania Hezbollahu nic nie pomoże   Abdul-Hussain   2025-04-10
Wojna ONZ z sukcesem Żydów     2025-04-10
Ludobójcza krucjata Iranu     2025-04-09
Trzydzieści lat temu Izrael deportował przywódców Hamasu. Świat zmusił Izrael do przyjęcia ich z powrotem   Greenfield   2025-04-09
Turcja idzie w ślady demokracji z tradycjami   Koraszewski   2025-04-08
Nazistowski supersesjonizm: unicestwienie żydowskiej „antyrasy”     2025-04-08
Wojna socjalizmu z Żydami – od Marksa do dzisiaj     2025-04-07
Zbrodnia to niesłychana   Koraszewski   2025-04-06
Czy rząd USA ma prawo stawiać warunki finansując uniwersytety?   Dershowitz   2025-04-05
Palestyńscy mężczyźni dopuszczają się przemocy wobec kobiet, ale winą obarcza się Izrael   Levick   2025-04-05
Turcja: moment neoosmański   Fernandez   2025-04-04
Jak świecki progresywizm stał się moralnie regresywny     2025-04-04
Samą istotą palestynizmu jest supersesjonizm     2025-04-03
Zawsze przyczyna, nigdy skutek   Malicki   2025-04-02
Tożsamość w czasach zarazy   Koraszewski   2025-04-01
Sprawiedliwość społeczna i supersesjonizm     2025-04-01
Gaza, Trump, prawda i… „transfer”   Sherman   2025-03-31
Nie ma różnicy między “politykami” Hamasu a jego terrorystami   Toameh   2025-03-30
UE musi przestać podważać starania o uratowanie jej samej   Rafizadeh   2025-03-29
Rządy terroru w Bangladeszu: w stronę kolejnego islamistycznego centrum w Azji Południowej?   Bulut   2025-03-28
Jednolita teoria pola antysemityzmu     2025-03-27
Irak: Nieustające ataki na Jazydów   Bulut   2025-03-26
Dają nam słowo Hamasu, że piszą prawdę i tylko prawdę   Koraszewski   2025-03-26
Nie licz na to, że Arabowie odbudują Gazę lub pomogą Palestyńczykom   Toameh   2025-03-25
Jedna wojna ale w różnych odsłonach   Bryen   2025-03-23
Sieć kłamstw Hamasu i współudział mediów (w tym @NYTimes)     2025-03-22
Najwyższy czas usunąć biurokrację ONZ sprzyjającą Hamasowi   Cohen   2025-03-21
Palestyńczycy: “Giniemy z powodu Hamasu”   Toameh   2025-03-21
Dziwaczne zainteresowanie Mahmoudem Khalilem   Fitzgerald   2025-03-20
Kolejne kłamstwa ONZ na temat Izraela   O'Neill   2025-03-18
„Negocjator” USA w sprawie zakładników mówi, że Hamas chce pokoju, oferuje „15-letni rozejm” i odbudowę Gazy przez USA   Greenfield   2025-03-17
MKCK nie jest neutralny w żadnym sensie. Jest pro-Hamas     2025-03-16
Biden obiecał, że pomoc nie trafi do Hamasu. Działania USAID, które miały zapewnić realizacje tej obietnicy, były kiepskim żartem     2025-03-13
Wysokie notowania kryptoracjonalizmu   Koraszewski   2025-03-12
Przeczytajcie konstytucję Iranu i obalcie reżim   i Bill Siegel   2025-03-11
Jak Hamas uzyskał zawieszenie broni w Ramadanie bez uwolnienia zakładników   Frantzman   2025-03-11
Przywłaszczanie słów Goldy Meir   Oz   2025-03-10
Papież Franciszek ignoruje dżihadystyczną masakrę w kościele   Greenfield   2025-03-09
Prawie jeden na trzech Demokratów i prawie połowa młodych ludzi w USA popiera Hamas a nie Izrael     2025-03-08
Talibanizacja Bangladeszu   Bulut   2025-03-08
Reżim Iranu: Dlaczego dyplomacja i układy zawsze zawodzą   Rafizadeh   2025-03-07
Jak wyjaśnić wydarzenia z tego weekendu?     2025-03-04
Irytujący czubek góry lodowej   Koraszewski   2025-03-04
Hunter College poszukuje wykładowcy     2025-03-03
Dyplomaci, pokerzyści i matematycy   Koraszewski   2025-03-02
Stawianie czoła terroryzmowi i przesłanie wiadomości   Collins   2025-03-01
Tajemnica popularności sprawy palestyńskiej   Koraszewski   2025-02-28
Hamas zachowuje się tak, jakby Izrael nie był już tym, czym był kiedyś   Frantzman   2025-02-28
Przekręcanie słów w świadomości społecznej   Koraszewski   2025-02-26
ZEA obiecuje 200 milionów dolarów na wsparcie Sudanu   Williams   2025-02-26
Gaza. Plan Trumpa i trochę kontekstu   Anderson   2025-02-24
Nieunikniona konieczność wyciągnięcia wniosków o społeczeństwie palestyńskich Arabów   Tobin   2025-02-23
Dzień po zakończeniu pierwszego etapu zawieszenia broni w Gazie   Koraszewski   2025-02-23
Biznes poszukiwania rozwiązań   Bryen   2025-02-21
Trump ma rację, a @NYTimes myli się w sprawie usuwania materiałów wybuchowych w Gazie     2025-02-20
Haniebna reklama wykupiona przez Żydów w „New York Times”   Chesler   2025-02-19
Sokrates, Trump i Ukraina   Koraszewski   2025-02-18
Artykuł w katarskiej gazecie rządowej: Hamas wyłonił się jako zwycięzca z nienaruszoną siłą, armią i bronią; ludność Gazy nigdy jej nie opuści     2025-02-18
Strategia przetrwania reżimu irańskiego: opóźnić, oszukać, przetrwać Trumpa   Rafizadeh   2025-02-17
Proste pytanie, które pokazuje szkodliwość @UNRWA     2025-02-16
Jak bardzo nadal jest z nami?   Koraszewski   2025-02-16
Długa “Czarna Ręka” i 7 października   Collier   2025-02-15
Rozpoczął się niezwykle ważny proces   Spencer   2025-02-14
Burza piaskowa na Bliskim Wschodzie   Koraszewski   2025-02-13
Krytycy Trumpa chcą uczynić Amerykę bezpieczną dla antysemitów   Tobin   2025-02-13
Prawo do istnienia Spośród ponad 200 państw w systemie międzynarodowym, przetrwanie tylko jednego – państwa Izrael – wydaje się być kwestią dyskusyjną.   Cohen   2025-02-10
Liban i Izrael powinny zacząć rozmawiać o pokoju. Wojna Izraela, która zmiażdżyła Hezbollah, dała Libańczykom szansę. Powinni ją wykorzystać   Abdul-Hussain   2025-02-09
Kłamią i wiedzą, że kłamią   Koraszewski   2025-02-08
Koniec „Palestyny” Donald Trump przypomina światu, że idee mają termin zdatności do użycia   Smith   2025-02-07
Dlaczego Autonomia Palestyńska nie jest zdolna do sprawowania władzy w Gazie   Toameh   2025-02-07
Syria ma nowego autokratę, Szaraa przyznał sobie tytuł „prezydenta”   Abdul-Hussain   2025-02-06
Hamas i Czerwony Krzyż   Steinberg   2025-02-05
Trump ma rację, pozwalając Palestyńczykom opuścić Gazę   Tobin   2025-02-04
USA wysłały ponad 3 miliardy dolarów “armii” Hezbollahu   Greenfield   2025-02-02
Kłamstwo relatywizmu kulturowego. Nie jesteśmy tacy sami   Finlayson   2025-02-01
Dla zapewnienia pokoju na Bliskim Wschodzie, Trump musi przenieść amerykańską bazę lotniczą Al-Udeid z Kataru do Zjednoczonych Emiratów Arabskich   Williams   2025-02-01
Wykład, którego nie było    Koraszewski   2025-01-31
Palestyńczycy, którzy chcą zacząć nowe życie gdzie indziej, powinni mieć taką szansę     2025-01-31
Iran i zabawa w układanki   Taheri   2025-01-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk