Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?

Istotnie, szeroko cytowane badania antysemityzmu popierają przekonanie, że jest on związany z niskim wykształceniem. Na przykład, sondaż Anti-Defamation League, Global 100, w kwestii antysemityzmu, który przeprowadzono na całym świecie, pokazał, że “wśród chrześcijan i niewierzących wyższy poziom edukacji prowadzi do mniejszej liczby antysemickich postaw”.  Sondaż, który obejmował społeczeństwo Iranu i Turcji, pokazał, że “wśród muzułmańskich respondentów jest zgoła odwrotnie”. Niemniej, pomijając systemy szkolne, które jawnie uczą nienawiści do Żydów, edukacja rzeczywiście wydaje się redukować antysemityzm. Po przejrzeniu wielu badań socjolog Frederick Weil doszedł do wniosku, że “w USA lepiej wykształceni są znacznie mniej skłonni do antysemityzmu niż gorzej wykształceni i żadna inna miara statusu społecznego (tj. dochody, zawód) nie wyjaśnia tego związku”.

Dużym problemem z tym powszechnym przekonaniem – które dominowało w podejściu amerykańskiej społeczności żydowskiej do zwalczania nienawiści od dni Louisa Brandeisa – jest to, że polega ono na pytaniach zadawanych w badaniach, które prawdopodobnie nie mogą wychwycić antysemityzmu wśród ludzi dobrze wykształconych. Na ogół te badania mierzą antysemityzm przez proste pytanie respondentów, co myślą o Żydach lub przez pytanie, czy zgadzają się z jawnie antysemickimi stereotypami. Wykształceni ludzie jednak, którzy mają doświadczenie z odpowiadaniem na pytania w testach, wiedzą, które odpowiedzi są „złe”.

Na przykład, niedawne badanie zaprojektowane do zmierzenia antysemityzmu na kampusach uniwersyteckich, opierało się na stopniu zgody respondentów ze stwierdzeniami takimi jak: “Żydzi mają za dużo wpływu na międzynarodowych rynkach finansowych” lub „Żydów nie obchodzi, co dzieje się z kimkolwiek poza innymi Żydami”. Wykształceni respondenci z większym prawdopodobieństwem rozumieją, o co tak naprawdę są pytani i dają społecznie poprawne odpowiedzi, które mogą ukrywać bardziej zniuansowany antysemityzm. Wiara, że antysemityzm jest związany z niższym poziomem wykształcenia, może być tylko funkcją tego, kto daje się przyłapać w sondażu, nie zaś na związku między edukacją a antypatią do Żydów.

Dla sprawdzenia tej hipotezy stworzyliśmy nową miarę badawczą w oparciu o to, co działacz praw człowieka i były sowiecki refusenik, Natan Szaranski, identyfikuje jako definiującą cechę antysemityzmu: podwójne standardy. Stworzyliśmy dwie wersje tego samego pytania, jedną, proszącą respondentów o zastosowanie zasady do żydowskiego przykładu, i drugą, by zastosowali tę samą zasadę do nieżydowskiego przykładu. Badanym losowo przydzieliliśmy  jedną lub drugą wersję i żaden badany nie widział obu wersji pytania. Ponieważ nikt nie mógł zobaczyć obu wersji pytania, respondenci nie mieli żadnej możliwości odgadnięcia, że mierzymy ich uczucia do Żydów i żadnej wskazówki, kierującej ku politycznie poprawnej odpowiedzi.

Kiedy zastosowaliśmy te pomiary podwójnych standardów w sondażu na ogólnokrajowej reprezentatywnej próbie ponad 1800 osób, nasze wyniki były całkowicie różne od konwencjonalnego poglądu o stosunku między wykształceniem a antysemityzmem. W rzeczywistości wyniki pokazały, że wyżej wykształceni ludzie częściej stosowali ostrzejsze zasady do żydowskich przykładów. Przez ukrycie przed badanymi, że pytamy ich o ich uczucia wobec Żydów, odkryliśmy, że wyżej wykształceni ludzie w Stanach Zjednoczonych mają tendencję do większej antypatii do Żydów niż mniej wykształceni ludzie.

Wbrew wcześniejszym twierdzeniom edukacja wydaje się nie dostarczać żadnej ochrony przed antysemityzmem, a właściwie może nawet służyć do wzmacniania go – częściowo przez dostarczanie ludziom bardziej wyrafinowanych i społecznie akceptowalnych sposobów jego wyrażania.  

Nasze badanie składało się z 29 tematów, gdzie respondentów pytaliśmy o rozmaite polityczne kwestie i kontrowersje, jak również informacje demograficzne, wykształcenie itd.  Rozszerzyliśmy próbę nauczycieli szkolnych i uniwersyteckich, żeby dostarczyć zwiększonej wagi statystycznej do wyciągania wniosków o ludziach na wyższych poziomach edukacji. Użyliśmy stosownych wag, by zapewnić, że połączona próba była reprezentatywna dla Stanów Zjednoczonych. W badaniu było siedem par pytań, w których respondenci musieli zastosować zasadę albo do żydowskiego, albo do nieżydowskiego przykładu.  

Z przyczyn, które wyjaśnimy poniżej, skupiamy się na czterech z tych siedmiu pytań, by stworzyć naszą miarę antysemityzmu. W pierwszym pytamy, czy “rząd powinien ustalić minimalne wymagania tego, co jest nauczane w prywatnych szkołach”, a jako przykłady podaliśmy szkoły ortodoksyjnych Żydów lub szkoły Montessori. W drugim pytamy, czy “przywiązanie człowieka do innego kraju tworzy konflikt interesów przy działaniu na rzecz jakichś stanowisk polityki zagranicznej USA’, z Meksykiem i Izraelem oferowanymi jako ilustrujące przykłady. W trzecim pytamy, czy “należy pozwolić armii USA na zakazanie” noszenia religijnych nakryć głowy, z żydowską jarmułką i turbanem Sikhów jako ilustrującymi przykładami. I w czwartym pytamy, czy publiczne zgromadzenia podczas pandemii “stanowiły zagrożenie zdrowia publicznego i należało im zapobiec” z ortodoksyjnymi żydowskimi pogrzebami lub protestami Black Lives Matter (BLM) jako ilustrującymi przykładami.

Rozumowanie za tymi pytaniami o podwójne standardy jest następujące: sytuacje są wystarczająco porównywalne przy przykładach żydowskim i nieżydowskim, że respondenci powinni – przeciętnie rzecz biorąc – odpowiadać na nie podobnie. Ludzie mogą domagać się mniej lub więcej regulacji tego, co jest nauczane w prywatnych szkołach, bardziej lub mniej przejmować się problemami podwójnej lojalności, bardziej lub mniej szanować reguły munduru wojskowego i wierzyć, że publiczne zgromadzenia stanowią większe lub mniejsze zagrożenie dla zdrowia publicznego. Niezależnie od tego, co badani uważają w każdej z tych kwestii, nie powinni, jako zbiór, odpowiadać inaczej, jeśli pokazuje się im przykład żydowski lub nieżydowski.  

W pozostałych trzech pytaniach okoliczności między sytuacją żydowską i nieżydowską mogły być na tyle różne, że ludzie mogli odpowiadać na nie inaczej bez odzwierciedlania antypatii lub sympatii do Żydów. W pierwszym pytaliśmy, czy izraelskie Prawo Podstawowe jest “dyskryminujące” , kiedy mówi, że “państwo Izrael jest państwem narodowym narodu żydowskiego”. W nieżydowskiej wersji pytaliśmy o postanowienia duńskiej konstytucji, która mówi, że “Kościół ewangelicko-luterański będzie Kościołem Danii i jako taki będzie wspierany przez państwo” lub o postanowienie jordańskiej konstytucji, które mówi, że „Islam jest religią państwową i arabski jest jego oficjalnym językiem”. W drugim pytaliśmy, czy naukowcy z Izraela albo z Chin powinni być przedmiotem akademickiego bojkotu “by zaprotestować przeciwko łamaniu praw człowieka przez rządy tych krajów”. A w trzecim pytaliśmy, czy profesor powinien zostać zwolniony z pracy za zaprzeczanie Holocaustowi lub za krytykowanie imigrantów. Dla wszystkich trzech pytań sytuacje można uznać za wystarczająco niepodobne, by przeciętny respondent nie traktował ich podobnie, więc pominęliśmy je z naszej miary antysemityzmu. Jednak także tutaj rezultaty były podobne do pozostałych pytań. Naszą miarą antysemityzmu dla każdej z dwóch podgrup jest różnica między odpowiedziami tych podgrup na żydowską i nieżydowską wersję każdego pytania.

Odkryliśmy, że respondenci o wyższym poziomie edukacji stosują podwójne standardy nieprzyjazne Żydom znacznie częściej niż respondenci o niższym poziomie edukacji. Na wszystkie cztery pytania, w których żydowska i nieżydowska wersja wydawały się najbardziej podobne, ogólna próba odpowiadała z grubsza w ten sam sposób, wśród respondentów ze stopniem licencjata 5 procent więcej zastosowało zasadę ostrzej wobec Żydów niż wobec nie-Żydów. Wśród ludzi z tytułami magistra i wyżej 15 procent więcej respondentów było bardziej nieżyczliwych wobec przykładów żydowskich niż nieżydowskich.

Patrząc osobno na te cztery pytania, widzimy respondentów o wyższym poziomie edukacji prezentujących bardziej nieżyczliwe postawy wobec Żydów w trzech pytaniach i nie widzimy różnicy w czwartym. W pytaniu o regulowanie treści nauczania w prywatnych szkołach ludzie o wyższym poziomie edukacji wydają się preferować więcej rządowych regulacji, ale nie wydają się stosować tej zasady w znacząco inny sposób, jeśli ilustrującym przykładem jest szkoła ortodoksyjno-żydowska lub Montessori.

Zapytani o to, czy “przywiązanie do innego kraju tworzy konflikt interesów” respondenci z licencjatem o 7 procent częściej wyrażali o to troskę, a ci z wyższymi tytułami o 13 procent częściej, kiedy pytanie dotyczyło Izraela niż Meksyku. Ludzie z wyższymi tytułami mieli o 12 procent wyższe prawdopodobieństwo popierania zakazu wobec żydowskiej jarmułki niż zakazu turbanu Sikhów jako części munduru. Ci z licencjatami odpowiedzieli na to pytanie tak samo, niezależnie, czy przykładem był Żyd, czy Sikh.

Ogólna próba była dość zaniepokojona publicznymi zgromadzeniami podczas pandemii z 61% popierającymi zakaz publicznych zgromadzeń niezależnie od tego, czy na żydowski pogrzeb, czy na protest BLM. Ci z licencjatem o 11 procent częściej sprzeciwiali się publicznym zgromadzeniom na żydowski pogrzeb niż na protest BLM. Ludzie z dyplomami od magistra w górę o 36% częściej chcieli zakazu żydowskich pogrzebów niż protestów BLM.

Nasza miara podwójnego standardu antysemityzmu nie pozwala nam mierzyć absolutnego poziomu antysemityzmu w Stanach Zjednoczonych, ponieważ skupiamy się na kwestiach, które przeciętny człowiek uważa za porównywalne w żydowskich i nieżydowskich wersjach. W zasadzie różnice w całej populacji powinny być bliskie zera.To podejście jednak pozwala nam podzielić próbę według poziomu edukacji, żeby zobaczyć, gdzie jest stosunkowo więcej, czy mniej antypatii do Żydów. Wbrew konwencjonalnej mądrości i wcześniejszym badaniom, ludzie mający wyższy poziom wykształcenia wydają się bardziej niechętni Żydom.

Ten większy antagonizm wobec Żydów wśród bardziej wykształconych jest niepokojący z szeregu powodów. Po pierwsze, Żydzi mogą mylić się w sprawie tego, gdzie dominuje zagrożenie dla nich. Żydzi mogą wierzyć, że niebezpieczeństwo głównie pochodzi ze strony odległych i nieznajomych grup, a nie z kręgów, w których zazwyczaj żyją. Po drugie, dobrze wykształceni ludzie na ogół mają większy wpływ na bieg zdarzeń, więc nie wróży dobrze Żydom, że są u nich w niełasce. Po trzecie, nasze strategie zajmowania się nietolerancją ogólnie i antysemityzmem w szczególności na ogół obracają się wokół wiary, że powodem nienawiści do innych grup jest ignorancja i że rozwiązaniem jest edukacja. Niemniej, jeśli wyżej wykształceni ludzie są bardziej wrodzy wobec Żydów, wyższe poziomy edukacji i więcej kursów i szkolenia mogą powodować wzrost uprzedzeń zamiast je zmniejszać.

Wydaje się, że edukacja, która po prostu dostarcza informacji o historycznych wydarzeniach, swobodach obywatelskich i innych grupach kulturowych, jest niewystarczająca. Zwalczanie antysemityzmu i ogólnie uprzedzeń wobec innych może wymagać kultywowania pewnych cech charakteru. Konkretniej, kształtowania charakteru, który nie tylko zna inne grupy i demokratyczne normy, ale także kieruje się prawością,by zachowywać się w sposób, który pokazuje branie pod uwagę ich interesów i powściągliwość w użyciu władzy politycznej w dążeniu do osobistych interesów.

Profesor Ruth Wisse z Harvard University zwróciła uwagę na fakt, że antysemityzm nie nasilał się z powodu wzrostu ignorancji, ale dlatego, że “tworzy część politycznego ruchu i służy politycznym celom”. Te polityczne ruchy, które posługują się antysemityzmem, są coraz bardziej faworyzowane przez dobrze wykształconych ludzi w USA. Przeciwdziałanie antysemityzmowi dobrze wykształconych będzie polityczną i moralną walką, której nie można prowadzić konwencjonalnym działaniem skierowanym na samą edukację.  

This story originally appeared in English in Tablet Magazine, at tabletmag.com, and is reprinted with permission.

Are Educated People More Anti-Semitic?  

Tablet Mag., 30 marca 2021

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Jay P. Greene

Jest profesorem wykładającym politykę edukacyjną  na University of Arkansas.

Albert Cheng

Wykładowca na wydziale Polityki Edukacyjnej i Reform Systemu Oświatowego University of Arkansas.

Ian Kingsbury

Zrobił niedawno doktorat na Wydziale Polityki Edukacyjnej i Reform Systemu Oświatowego na University of Arkansas, pracuje w Empire Center for Public Policy w Nowym Jorku.