“
Lucy” jest szkieletem samicy
Australopithecus afarensis, datowanym na 3,18 milionów lat i odkrytym przez zespół Donalda Johansona w 1971 r. w dolinie Auash w Etiopii. Lucy zyskała sławę, ponieważ z 40% szkieletu odzyskanego z jednego miejsca dała niezwykle kompletny obraz tego, jak mogli wyglądać nasi przodkowie wkrótce po oddzieleniu się od naszego wspólnego z szympansami przodka nowoczesnych szympansów. (Uwaga: nie jesteśmy pewni, że współcześni ludzie naprawdę są potomkami gatunku Lucy.)
Krótko mówiąc, Lucy była niska (1,30 m), była dorosła i miała mózg wielkości współczesnego szympansa (450 cc; współczesne szympansy mają około 400 cc a ludzie około 1150 cc). Potrafiła poruszać się na nogach, na co wyraźnie wskazuje jej miednica i nogi przystosowane do chodzenia w postawie pionowej. Mamy także odciski stóp z Laetoli dwóch idących homininów – prawdopodobnie także
A. afarensis ale jeszcze starszych niż Lucy (3,7 lat temu). Niemniej kości palców Lucy były zakrzywione, jak u małp człekokształtnych, sugerując, że jej gatunek albo nie stracił wszystkich śladów swojej nadrzewnej przeszłości, albo że
A. afarensisnadal łaził po drzewach.
Nowy artykuł w „Nature” Johna Kappelmana i in. (odnośnik poniżej) sugeruje, że Lucy spotkała śmierć, kiedy spadła z drzewa. Chociaż ten wniosek jest nieco kontrowersyjny, nie należy zlekceważyć dowodów. Jakie są dowody?
- Głównym dowodem jest to, jak złamane są kości Lucy, szczególnie bliższy korpusu koniec prawej kości ramiennej. Kappelman i in. odkryli patrząc na odlew kości i drukując je w 3-d, że ten koniec kości ramiennej był roztrzaskany w sposób sugerujący gwałtowne uderzenie w ziemię. To właśnie widzimy u współczesnych ludzi, którzy próbują zamortyzować upadek przez wyciągnięcie ramion. Tutaj jest zdjęcie popękanej kości ramiennej z tego artykułu z pełnym szkieletem Lucy po prawej:
Fakt, że połamane kości pozostały razem sugeruje autorom, że złamania powstały, kiedy Lucy nadal żyła, nie zaś na długo po jej śmierci, bo pozostały w połączonym stawie, a byłyby prawdopodobnie rozrzucone na ziemi, gdyby było to pośmiertne połamanie kości podczas naturalnego pogrzebania. Sugeruje to także, że jeśli śmierć Lucy – spowodowana złamaniem kości i uszkodzeniem narządów wewnętrznych (to ostatnie spowodowane być może odłamkami kości) – była wynikiem upadku, wyciągnęła ona ręce tuż przed uderzeniem o ziemię (patrz poniżej), a więc była przytomna, kiedy uderzała w ziemię.
Głowa drugiej kości ramiennej, lewej, także pokazuje pewne złamania, choć szkody nie są tak rozległe.
- Są także inne złamania kości rąk: trzon prawej kości ramiennej pokazuje spiralne pęknięcie (“d” powyżej) i są ślady wskazujące na pęknięcia w przedramionach, bez śladów zagojenia. Także obojczyk wykazuje poziome pęknięcia.
- Są także wyraźne złamania kości nóg i miednicy: złamanie kości piszczelowej, w kości strzałkowej lewej nogi (poważne złamanie) i w miednicy. Tutaj są ich zdjęcia:
Złamania w szyjce kości udowej
Miednica jest naprawdę poharatana! Spójrzcie na te przypuszczalne złamania:
- Poza tym są jeszcze inne prawdopodobne złamania czaszki, kręgów lędźwiowych i żuchwy.
Co więc przydarzyło się Lucy? Ponieważ połamane są zarówno ręce, jak nogi, autorzy przypuszczają, że Lucy spadła z dużej wysokości, uderzając najpierw nogami w ziemię, a potem wyciągając ręce, by zamortyzować upadek. Autorzy pokazują diagram:
Co Lucy robiła tam na drzewie? Autorzy sugerują, że gniazdowała, tak samo, jak robią współczesne szympansy, budując gniazda wysoko nad ziemią. Wysokość gniazd szympansów (8-21 metrów) jest wystarczająca, by zabić zwierzę, które z gniazda wypada.
Czy coś innego mogło spowodować złamania? Autorzy notują, że ciało kolidujące z dużymi obiektami podczas powodzi może doznać podobnych złamań; jeśli duże zwierzę uderzyło w Lucy ze znaczną szybkością lub jeśli uderzył w nią piorun. Twierdzą jednak, że te zdarzenia nie tylko są niezwykle rzadkie, ale że wzór złamań kości Lucy jest całkowicie spójny z uszkodzeniami ludzi współczesnych, którzy spadają ze znacznej wysokości. Wiemy także, że współczesne szympansy giną czasami przy upadku z drzewa.
Czy były jednak drzewa na terenie, na którym żyła Lucy? Dobre pytanie! Autorzy mówią, że teren w pobliżu wsi Hadar, gdzie znaleziono szkielet Lucy, prawdopodobnie był “trawiastym terenem zadrzewionym z drzewami o znacznych rozmiarach”. Dowody pochodzą z skamieniałości pyłku, umieszczenia szkieletu (koło cieku wodnego, który prawdopodobnie porośnięty był drzewami) i dowodów izotopowych.
Czy inni eksperci zgadzają się? No cóż, nie całkiem. Carl Zimmer przeprowadził wywiady z kilkoma ludźmi do artykułu w “New York Times” (który przeczytałem już po napisaniu powyższego) i nie zgadzają się oni, że w ogóle są to złamania, a jeśli tak, to czy są wynikiem upadku. A nawet jeśli są wynikiem upadku, może Lucy spadła nie z powodu gniazdowania, ale z jakiejś innej przyczyny. Jednym z wątpiących jest Don Johanson, który odkrył Lucy. Oto kilka cytatów z artykułu Zimmera:
Inni eksperci powiedzieli jednak, że dr Kappelman i jego koledzy nie zrobili wystarczająco dużo, by wykluczyć inne wyjaśnienia złamań.
Ericka N. L’Abbé, profesor antropologii z University of Pretoria a Afryce Południowej, powiedziała, że kiedy łamią się żywe kości, niektóre części wyginają się. Bliskie zbadanie kości Lucy mogłoby ujawnić te wygięcia.
“Główną wadą jest to, że nie spojrzeli pod mikroskop” – powiedziała dr L’Abbé.
Dr Johanson [który odkrył Lucy] powiedział, że jest znacznie bardziej prawdopodobne, że złamania, które dr Koppelman przypisuje upadkowi, zdarzyły się na długo po jej śmierci, bo jej szkielet był zagrzebany w piasku.
“Kości słoni i żebra hipopotama wydają się mieć ten sam rodzaj złamań – powiedział dr Dr. Johanson – Jest nieprawdopodobne, by spadły one z drzewa”.
. . .Niektórzy badacze argumentowali, że w czasach Lucy nasi przodkowie nie byli już dobrymi wspinaczami drzew, po ewolucji powodującej znajdowanie pokarmu na ziemi. “Australopithecus afarensis był zasadniczo stworzeniem naziemnym” – powiedział dr Johanson.
. . . .Dr Kappelman i jego koledzy rozważali możliwość, że Lucy wypadła z gniazda podczas snu. Szympansy budują gniazda przeciętnie 40 stóp nad ziemią. Upadek z takiej wysokości mógł zabić Lucy, wyliczyli naukowcy.
Ale Nathaniel Dominy, biolog ewolucyjny z Dartmouth College, uważa to za nieprawdopodobne. “Dla mnie znacznie bardziej prawdopodobnym scenariuszem jest, że wspinała się po żywność” - powiedział.
Szympansy zbierają czasem miód z uli, które są dużo wyżej niż ich gniazda. Jedną ręką trzymają się gałęzi, drugą wpychają patyk do ula.
“Lucy mogła być żądlona, tak jak szympansy. To byłoby dotkliwe” – powiedział dr Dominy.
Wnioski. Nie jestem w pełni przekonany, że złamania wskazują na upadek, szczególnie wobec zastrzeżeń Dona Johansona, że „złamania” mogą być pośmiertne. Jest to jednak intrygujące i pokazuje, że nadal można dowiedzieć się czegoś nowego z najbardziej na świecie przebadanej skamieniałości hominina. Byłoby super, gdyby to rzeczywiście były złamania odniesione podczas upadku, bo dałoby to nam silny dowód, że A. afarensis nadal żył częściowo na drzewach po tym, jak wyewoluował zdolność chodzenia wyprostowany po ziemi.
______
Kappelman, J., R. A. Ketcham, S. Pearce, L. Todd, W. Akins, M. W. Colbert, M. Feseha, J. A. Maisano, and A. Witzel. 2016. Perimortem fractures in Lucy suggest mortality from fall out of tall tree. Nature, advance online publication,doi:10.1038/nature19332.
Lucy may have died by falling out of a tree
Why Evolution Is True, 30 sierpnia 2016
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
