Alaska — nurniczki i obopólny dobór płciowy

Powyżej na zdjęciu: Nurniczki krasnodziobe (Aethia psittacula) były najczęstszymi nurniczkami na St Paul. Podobnie jak maskonury gniazdują w szczelinach skał. Mają dziwaczny kształt dziobu, od którego pochodzi ich nazwa. Ten kształt jest związany z ich dietą – jedzą oślizgłą zwierzynę, taką jak meduzy i żebropławy, jak również małe skorupiaki, takie jak obunogi.  

Widzieliśmy dużo sprzeczek, często dotyczących trzech ptaków. Nie było jasne czy w zamieszaniu chodziło o partnerów i kopulację, czy o miejsce gniazdowania. Wysokiej jakości szczelina mogła  być warta walki o nią. Nurniczki krasnodziobe i oba gatunki maskonurów spędzają wiele czasu siedząc przed szczelinami, w których są ich gniazda i wygląda, jakby ich pilnowały.

Poniżej: Maskonur pacyficzny (Fratercula corniculata) zajmuje miejsce nurniczka krasnodziobego na półce skalnej. Najwyraźniej oba ptaki chciały usiąść na tej samej półce.  

Poniżej: nurniczek krasnodzioby w locie.

Nurniczek, którego najbardziej chciałem zobaczyć, to nurniczek czubaty (Aethia cristatella), częściowo dlatego, że jest tak charyzmatyczny i interesujący, ale także dlatego, że jest obiektem klasycznego obecnie badania obopólnego doboru płciowego. Nie ma ich zbyt dużo na  St Paul, ale udało nam się je zobaczyć parę razy.

Poniżej: Para nurniczków czubatych, a wokół trzy gatunki alk.

Poniżej: WIDEO, KTÓRE TRZEBA ZOBACZYĆ! Fotografie po prostu nie potrafią oddać sprawiedliwości tym fantastycznym ptakom, więc poniżej jest uroczy zestaw wideo Iana Jonesa z jego badań na Buldir Island, odległej wyspie niemal na końcu łańcucha Aleutów. Zwróćcie uwagę na zachowania godowe, włącznie z  trąbieniem i wzajemnym wąchaniem karków. Zwróćcie też uwagę na gęste formacje ptaków w locie – prawdopodobnie obronę przed mewami i sokołami wędrownymi, które żerują na tych ptakach. Uważam, że jest to jeden z najbardziej interesujących ptaków na świecie. Nurniczek malutki (Aethia pusilla) także na krótko pojawia się w tym wideo.  

Obopólny dobór seksualny: Podobnie jak u maskonurów, obie płci nurniczka czubatego (i wielu innych ptaków morskich) są podobnie ubarwione i ozdobione. Jednym z możliwych wyjaśnień tego jest idea Darwina obopólnego doboru płciowego  - obie płci mają preferencje do kojarzenia się z najbardziej ozdobionymi osobnikami płci przeciwnej. W standardowym doborze płciowym osobniki z bardziej seksownymi cechami (ozdobami) są faworyzowane, ponieważ zdobywają więcej partnerek, a więc mają więcej potomków. Obopólny dobór płciowy stosuje się do gatunków monogamicznych, a więc liczba partnerów nie odgrywa roli. Zamiast tego ważna może być jakość partnera i bardziej seksowny, wysokiej jakości partner może dostarczyć więcej korzyści wybrednemu osobnikowi, który ma preferencję dla ozdób:   wysokiej jakości partner pozwala parze na lęg wcześnie w sezonie, kiedy jest więcej pokarmu dla piskląt, lub wysokiej jakości partner dostarcza więcej pokarmu dla piskląt, albo potrafi lepiej bronić wysokiej jakości miejsce gniazdowania. Darwin naszkicował podstawową myśl w książce o doborze płciowym, ale szybko ją zbył w tym samym akapicie: „Z tego jednak co wiemy o zwyczajach zwierząt, ten pogląd jest mało prawdopodobny, bowiem samiec na ogół ochoczo kojarzy się z każdą samicą. Jest bardziej prawdopodobne, że ozdoby wspólne obu płciom są nabywane przez jedną płeć, na ogół samców, a następnie przekazywane potomkom obu płci”. Innymi słowy, samice są barwne wyłącznie dlatego, że odziedziczyły geny, które są adaptacyjne dla samców.  

Okazuje się, że Darwin mylił się co do własnego pomysłu – to może działać! Pierwsze dowody na tę teorię pochodzą z eksperymentalnego badania nurniczków czubatych na Buldir Island Iana Jonesa i Fiony Hunter, obojga wówczas tuż po doktoracie na Cambridge University. Przeprowadzili eksperyment używając wypchanych nurniczków czubatych – mieli wypchane samce i samice (”modele”) i każdemu modelowi można było dać mniejszy lub większy czub (wymienne czuby!). Badacze umieścili modele w kolonii lęgowej na półkach skalnych, gdzie ptaki zbierały się towarzysko, po jednym modelu na jedną próbę i obserwowali reakcje samców i samic na różne modele. Koniecznie trzeba było identyfikować płeć ptaków, które reagowały na modele. Ponieważ jednak kolonia lęgowa była tak duża, wiele ptaków które reagowały na modele, nie miało kolorowych obrączek i nie były indywidualnie rozpoznawalne. Płeć reagujących ptaków dawała się jednak rozróżnić z odległości przy pomocy lornetki, ponieważ samce i samice różnią się pod względem kształtu i rozmiarów dziobu.   

Wiele osobników zalecało się do modeli i te osobniki wykazywały taki sam bogaty repertuar zachowań godowych jak prawdziwe ptaki okazują podczas godów, wydawało się więc, że – przynajmniej początkowo – ptaki dawały się nabrać na wypchane modele. Samce zalecały się do wypchanych samic i okazywały znacznie silniejsze reakcje wobec modeli samic z większymi czubami niż z mniejszymi. Również samice zalecały się do wypchanych samców i okazywały silniejsze reakcje, kiedy model miał większy czub. Wyraźnie  zarówno samce, jak samice są zainteresowane partnerami o większych czubach, jak zakładała teza o obopólnym doborze płciowym. Eksperyment nie ujawnił, w jaki sposób ptaki odnoszą korzyści ze swoich preferencji do dłuższych czubów – tj. po co być wybrednym? – ale Jones i Hunter zgadywali, że ptaki z dłuższymi czubami wcześniej połączą się w pary i zdobędą korzyści rozrodcze z rozmnożenia się wcześniej w sezonie. W późniejszym badaniu Jones z kolegami pokazali, że rozmiar czuba powiększa się z wiekiem, a więc preferencje do większych czubów mogą być napędzane korzyściami, jakich dostarcza starszy i mądrzejszy partner.  

Te ptaki są niezwykłe na jeszcze jeden sposób – pachną mandarynkami! Zdjęcie poniżej, zrobione przez Iana Jonesa, pokazuje trzy nurniczki czubate. Dwa ptaki dokonują „obwąchiwania krezy”, żeby poczuć zapach mandarynek, który jest najsilniejszy u podstawy karku. Jones z kolegami dokonali kolejnych prezentacji modeli, ale niektórym wypchanym ptakom dodali zapachu mandarynek. Chociaż nie znaleźli wyraźnych preferencji wobec zapachu (żadnych pokazów godowych), do modeli z zapachem ptaki obu płci podchodziły bliżej, co sugeruje jakiś rodzaj funkcji społecznej. Inne eksperymenty z labiryntem dawały ptakom wybór różnych zapachów i pokazały, że ptaki kierowały się do zapachu mandarynek. Były także sugestie innych badaczy, że ten zapach może działać redukująco na obciążenie ektopasożytami.

Poniżej: Trzecim gatunkiem nurniczków, jakie widzieliśmy, był uroczy nurniczek malutki, najmniejszy z alk. Jest maciupki, tych samych rozmiarów co amerykański drozd wędrowny (80 gramów). Na ogół gniazduje poniżej klifów, głęboko w szczelinach głazów lub na polach głazów z dala od klifów. Zbierają się w wielkich gromadach i udzielają się towarzysko na szczytach głazów.

Poniżej: Wideo, jakie zrobiłem nurniczkom, które przebywały na szczytach głazów.  

Poniżej jest inna grupa nurniczków malutkich zabawiająca się na skałach. Proszę zauważyć zróżnicowane upierzenie ptaków: jeden ptak jest niemal czysto biały z przodu, wiele ma nakrapiane upierzenie, a para ptaków jest bardzo ciemna. W badaniu na St Paul Island, Jones i Montgomerie odkryli, że ptaki kojarzą się według koloru upierzenia, co znaczy, że ciemniejsze osobniki kojarzą się z ciemniejszymi osobnikami, a jaśniejsze ptaki z jaśniejszymi. W innym badaniu Jones odkrył, że kolor upierzenia służy jako „sygnał statusu” – jaśniejsze ptaki wydają się dominować nad ciemniejszymi. Ptaki jaśnieją z wiekiem, więc może dominacja jest także związana z wiekiem.  

Poniżej: Nurniczek malutki w locie.

Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 5 sierpnia 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Bruce Lyon

Profesor biologii ewolucyjnej na University of California. Jego główny obszar badań to ekologiczne i ewolucyjne podstawy strategii reprodukcyjnych, społeczne zachowania zwierząt oraz reprodukcyjne pasożytnictwo, opieka rodzicielska i harce godowe.