Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 05:12

« Poprzedni Następny »


Co przemawia przeciw otworzeniu amerykańskiego konsulatu w Jerozolimie


Liat Collins 2021-11-25

Demonstracja w zeszłym miesiącu przed budynkiem byłego konsulatu w centrum Jerozolimy przeciwko jego ponownemu otwarciu.(zdjęcie: YONATAN SINDEL/FLASH90)

Demonstracja w zeszłym miesiącu przed budynkiem byłego konsulatu w centrum Jerozolimy przeciwko jego ponownemu otwarciu.

(zdjęcie: YONATAN SINDEL/FLASH90)



To było wzruszające przeżycie. Kiedy ambasada USA przeniosła się z Tel Awiwu do Jerozolimy w 2018 roku, świętowaliśmy na całego. Było wszystko, od kawalkad motocykli do pełnych patosu przemówień. Witaliśmy nową epokę, która tak długo nie nadchodziła.

 

Amerykański “Jerusalem Embassy Act”, ustawę wymagającą przeniesienia ambasady do Jerozolimy – stolicy Izraela - uchwalono w 1995 roku, ale kolejni prezydenci USA co sześć miesięcy podpisywali odroczenie wprowadzenia tej decyzji w życie. Administracja prezydenta Baracka Obamy nie chciała nawet widzieć obok siebie słów „Jerozolima i Izrael”. 


I wtedy pojawił się Donald Trump. W swoim niedyplomatycznym, niekonwencjonalnym stylu odmówił dalszego odsuwania sprawy i napis “Ambasada USA” pojawił się na budynku konsulatu w jerozolimskiej dzielnicy Arnona. To jest, na jednym z konsulatów.   

 

Osobliwością (nawet jak na izraelskie standardy) był także drugi konsulat USA w pięknym, kamiennym budynku na ulicy Agrona w środku Jerozolimy. 

 

Ile konsulatów potrzebuje jeden kraj w jednym mieście? To nie było jednak myślenie pod hasłem: im więcej, tym lepiej. Po Porozumieniach z Oslo konsulat na ulicy Agrona służył głównie Palestyńczykom. Nie tylko istniały dwa konsulaty, ale miały one obsługiwać dwie różne populacje. Nawet obchody 4 lipca odbywały się osobno: jedne dla Żydów i drugie dla Arabów.    


Kryzys czy stary obyczaj? Konsulat generalny USA na ulicy Agrona w Jerozolimie. (zdjęcie: YONATAN SINDEL/FLASH90)
Kryzys czy stary obyczaj? Konsulat generalny USA na ulicy Agrona w Jerozolimie. (zdjęcie: YONATAN SINDEL/FLASH90)

Jak często powtarza poseł z ramienia Likudu i były burmistrz Jerozolimy, Nir Barkat, konsulat USA na ulicy Agrona służył w praktyce jako de facto ambasada w Izraelu dla Autonomii Palestyńskiej.  

 

Trump w 2019 roku skonsolidował wszystkie dyplomatyczne i konsularne usługi w nowootwartej ambasadzie i stworzył Jednostkę ds. Palestyńskich, która miała załatwiać kontakty z Palestyńczykami.

 

Jako że chodzi o Jerozolimę, historia konsulatu USA jest skomplikowana i rozciąga się daleko wstecz. No dobrze, nie tak daleko jak na miasto, które Król Dawid uczynił stolicą ponad 3000 lat temu, ale sięga roku 1844. Tego roku Stany Zjednoczone otworzyły konsulat na Starym Mieście. Konsulat przeprowadził się w 1912 roku ze Starego Miasta do tego, co potem uzyskało nazwę ulicy Agrona. W tym czasie Jerozolima była nadal pod rządami osmańskimi. Wielka Brytania wygnała Osmanów w 1917 roku, a Izrael zdobył niepodległość w 1948 roku. (Niepodległość oznacza również prawo do ustalenia własnej stolicy, przynajmniej jest to akceptowane jako prawo dla wszystkich innych krajów poza państwem żydowskim.)

 

Stare Miasto i to, co znane jest jako “wschodnia Jerozolima” dostało się pod panowanie Jordanii podczas wojny o niepodległość w 1948 roku i zostało ponownie połączone z resztą miasta 19 lat później, kiedy Jordanii i światu arabskiemu nie udało się zniszczyć Izraela podczas wojny sześciodniowej. Nigdy, na żadnym etapie historii, nie było palestyńskiego państwa, a Jerozolima nigdy nie była stolicą żadnego innego państwa poza Izraelem.


Nigdy nie było kwestionowania adresu ulicy Agrona (chyba że kwestionujesz samo prawo Izraela do istnienia). Nawiasem mówiąc, ta ulica nosi nazwisko zmarłego burmistrza Jerozolimy, Gershona Agrona, który wcześniej założył tę gazetę [„Jerusalem Post” – M.K.] jako „Palestine Post”, w czasach, kiedy Żydów uważano za Palestyńczyków, a Palestyńczycy nazywali siebie Arabami. Jest tu zatem miejsce na mętlik w głowie, ale nie ma miejsca w jednym kraju na dwie dyplomatyczne misje w tym samym mieście.

 

Jerozolima jest stolicą Izraela i duszą narodu żydowskiego. W tym mieście jest parlament, Sąd Najwyższy, rezydencja premiera i rezydencja prezydenta.  

 

Parlament i główne urzędy Autonomii Palestyńskiej są natomiast ulokowane w Ramallah.

 

Biuro USA oferujące konsularne usługi w Ramallah byłoby bardziej dostępne dla Palestyńczyków żyjących na terytoriach Autonomii Palestyńskiej i oferowałoby im większy stopień uznania przez USA. (Chociaż zapewnienie bezpieczeństwa personelowi USA na kontrolowanym przez Palestyńczyków obszarze byłoby zdecydowanie trudniejsze.)

 

Podobno prezydent USA, Joe Biden, dał obietnicę wyborczą ponownego otwarcia konsulatu generalnego na ulicy Agrona i teraz bardzo chce spełnić tę swoją obietnicę. Docierają informacje, że były konsulat USA na Nablus Road, który w 2010 roku połączono z kompleksem Arnona, może również odżyć dla zachowania symetrii.   

 

Istniało ciche porozumienie, że USA nie będą naciskać w tej sprawie do czasu, kiedy eklektyczny rząd Naftalego Bennetta i Jaira Lapida uchwali budżet, do uchwalenia którego potrzebny był głos każdego posła koalicji, by zapobiec automatycznemu rozwiązaniu Knesetu.   

 

Ale teraz jest już budżet i rząd ma dyplomatyczny ból głowy.

 

Nie jest przypadkiem, że budżet uchwalono we wczesnych godzinach w poprzedni piątek, a w sobotę wieczorem zarówno Bennett, jak Lapid podkreślali, że sprzeciwiają się ponownemu otwarciu konsulatu. 

 

“Moim stanowiskiem, które przedstawiłem sam Amerykanom, co zrobił również minister spraw zagranicznych, Lapid, jest, że nie ma w Jerozolimie miejsca dla amerykańskiego konsulatu, który służy Palestyńczykom – oświadczył Bennett na konferencji prasowej. – Jerozolima jest stolicą wyłącznie Izraela”.

 

Bennett i Lapid bardzo chcą poprawić stosunki z Demokratami po epoce Trumpa i Netanjahu – a Biden wydaje się zdecydowany na wymazanie wszystkich śladów poprzedniego mieszkańca Białego Domu – ale zarówno premier, jak alternatywny premier rozumieją, jak wygląda sytuacja.  

 

Izraelczycy są podzieleni na punkcie wielu spraw. Podzielenie Jerozolimy nie jest jedną z nich. Istnieje powszechna zgoda, że ponowne otwarcie konsulatu USA w Jerozolimie nie będzie dobre dla nikogo. Ponieważ ambasada USA mieści się obecnie w Jerozolimie, bezprecedensowe otwarcie konsulatu w tym samym mieście kwestionowałoby suwerenność Izraela nad własną stolicą. Zamiast tego, by więcej krajów otwierało ambasady w Jerozolimie, mógłby powstać ruch na rzecz otwierania w izraelskiej stolicy konsulatów i misji handlowych dla Palestyńczyków.  

 

Czego by ten krok z całą pewnością nie dokonał, to postępu w dyplomatycznym procesie, jak naiwnie może mieć nadzieję Biden. Jeśli Palestyńczycy otrzymają konsulat w centrum Jerozolimy w zamian za swoje nieprzejednanie, nie będą mieli żadnych bodźców, by wrócić z dobrą wolą do stołu negocjacyjnego. Wręcz przeciwnie. 

 

Porozumienia Abrahamowe pokazały, że pokój między Izraelem, a Arabami można osiągnąć dla wzajemnych korzyści. Jednak w następstwie nagłego wycofania się Bidena z Afganistanu i szybkiego przejęcia kraju przez talibów, tak sojusznicy, jak wrogowie USA ściśle monitorują to, jak Ameryka zamierza traktować swoich przyjaciół na Bliskim Wschodzie i w innych częściach świata.

 

Zgodnie z Konwencją Wiedeńską z 1963 roku, której sygnatariuszami są zarówno Izrael, jak USA, nie można otworzyć konsulatu bez zgody państwa-gospodarza. Jednostronne otwarcie konsulatu byłoby sprzeczne z konwencją, zwyczajem i zdrowym rozsądkiem. 

 

Konsulat generalny jest symbolem. Upieranie się przy ponownym otwarciu konsulatu USA dla Palestyńczyków w „zachodniej Jerozolimie” – na obszarze, który nigdy nie był kwestionowany albo dyskutowany jako teren, który mógłby znaleźć się pod palestyńską kontrolą w jakimkolwiek dyplomatycznym procesie pokojowym – podnosi pytanie: „Jaka byłaby misja tej misji?”. To posuniecie nie tylko napisałoby na nowo Jerusalem Embassy Act i Konwencję Wiedeńska, napisałoby wręcz na nowo historię.

 

Jerozolima jest najświętszym miastem judaizmu i przedmiotem modlitw, marzeń i psalmów od czasu, kiedy Król Dawid uczynił z niej swoją stolicę. Żydzi na całym świecie zwracają się w kierunku Jerozolimy podczas modlitw. Muzułmanie i chrześcijanie także przykładają się do jej żywotności i specjalnej natury. Przejdź się po mieście, idź do biur rządowych, szpitali, miejsc rozrywki – ludzie z wszystkich trzech wyznań żyją tu i pracują obok siebie. Otwarcie konsulatu otwarłoby puszkę Pandory, która uszkodziłaby naturę zjednoczonej Jerozolimy. 

 

To nie jest dyplomatyczne, ale to trzeba powiedzieć: nie ma niczego, co mogłoby przemawiać za posiadaniem przez USA konsulatu dla Palestyńczyków w Jerozolimie. Są tylko argumenty przeciw. Taki konsul, w takim konsulacie, nie będzie ambasadorem dobrej woli.

 

The cons of reopening the US consulate

Jerusalem Post, 11 listopada 2021

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

Od redakcji „Listów z naszego sadu”


Publikując ten tekst w tłumaczeniu na język polski warto przypomnieć, że to Watykan protestował przeciwko oddawaniu Jerozolimy Żydom. Watykan nie uznawał Izraela do 1993 roku. Dopiero Jan Paweł II przełamał opory kurii rzymskiej i w grudniu 1993 roku podpisano umowę między Stolica Apostolską a Izraelem o nawiązaniu oficjalnych stosunków dyplomatycznych. W maju 1994 doszło do wymiany ambasadorów, ale Watykan nadal oponował przeciwko uznaniu Jerozolimy za stolicę Izraela. Jerusalem Embassy Act był bezpośrednią konsekwencją zmiany stanowiska Watykanu. Odraczanie realizacji tej ustawy było efektem mieszanki antysemityzmu zakorzenionego w amerykańskim establishmencie i tchórzostwa. Dopiero Donald Trump odważył się powiedzieć, że pora przestać bawić się w ciuciubabkę i przestać udawać, że tej ustawy nie było i że stolica Izraela jest w Tel Awiwie (chociaż Tel Awiw nigdy nie był stolicą tego kraju).     



Liat Collins

Urodzona w Wielkiej Brytanii, osiadła w Izraelu w 1979 roku i hebrajskiego uczyła się już w mundurze IDF, studiowała sinologię i stosunki międzynarodowe. Pracuje w redakcji “Jerusalem Post” od 1988 roku. Obecnie kieruje The International Jerusalem Post.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Syjonizm

Znalezionych 351 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Róża Melcerowa - syjonistka i feministka   Walter   2024-03-04
Jak działa kampania „przemocy osadników”.Jednym z wielu niepokojących aspektów kampanii mającej na celu kryminalizację izraelskiej ludności cywilnej jest to, że najwyraźniej jest to pierwszy cel. Następny? IDF.   Glick   2024-02-29
Porwani przez Hamas i ślepota moralna   Collins   2024-02-28
Przykro mi, ale nie ma rozwiązania w postaci dwóch państwUdawanie, że można zawrzeć porozumienie z przywódcami palestyńskimi, otwiera jedynie drzwi do kolejnego 7 października. Izraelczycy nie dadzą się oszukać.   Taub   2024-02-24
Spór o reformę sądownictwa ośmielił wrogów Izraela   Toameh   2024-02-19
Kiedy terroryści rządzą   Bryen   2024-02-18
Izraelczycy nie zgodzą się na nic innego niż pełne zwycięstwo w GazieWykorzystywanie losu porwanych, aby skłonić Izrael do poddania się Hamasowi, jest chorą, manipulacyjną strategią, która jest skazana na polityczną porażkę   Taub   2024-02-12
Dekret prezydencki Bidena powinien nakładać sankcje na Palestyńczyków   Bard   2024-02-09
Arabscy obywatele Izraela wiedzą, że wygrali   Tawil   2024-02-08
Nowy wojskowy mesjasz izraelskiej lewicyWspólny amerykańsko-izraelski plan obalenia Netanjahu z generałem Gadim Eisenkotem w roli głównej zyskuje na popularności w miarę postępu wojny w Gazie   Taub   2024-02-02
Pusty Dzień Pamięci o HolokauścieCi, którzy popierają zawieszenie broni, aby umożliwić ludobójczemu ruchowi antysemickiemu, takiemu jak Hamas, dokonywanie kolejnych rzezi Żydów, nie powinni udawać, że opłakują Sześć Milionów.   Tobin   2024-01-28
Nadwrażliwy Sąd Najwyższy Izraela popełnia dwa błędyNajwyższa władza prawna w kraju pogłębia swoje niepokojące tendencje antydemokratyczne, pokazując, że jest głucha na nastroje narodowe   Taub   2024-01-25
Bezpieczeństwo i solidarność   Collins   2024-01-20
Zwycięstwo jest ważniejsze niż wsparcie USAPremier Izraela Benjamin Netanjahu i jego ministrowie muszą pamiętać, że Izrael nie jest amerykańskim państwem wasalnym.   Glick   2024-01-19
Język propagandy sowieckiej. Postępowy antysyjonizm i trujące dziedzictwo nienawiści zimnowojennej.   Tabarovsky   2024-01-17
Niepokojące rozmowy i gorzkie prawdy   Collins   2024-01-11
Zrozumienie Bliskiego Wschodu wymaga znajomości różnicy między Szalom i Salam   Amos   2024-01-08
Izrael ma prawa   Bryen   2024-01-05
Czy Biden chce, żeby Izrael przegrał wojnę?   Williams   2023-12-27
Ta wojna przyspiesza integrację charedim z izraelskim głównym nurtem     2023-12-22
Ponura przyszłość Izraela: wojna na wyczerpanie na wszystkich frontach   Morris   2023-12-19
Nie stosujcie wobec Żydów dziwacznej, teoretycznie chrześcijańskiej etyki     2023-12-17
Co uchodzi za normalne?   Collins   2023-11-29
Blinken ma klapki na oczach   Bard   2023-11-22
Będziemy się bronić - List z Tel Awiwu   Taub   2023-11-18
List otwarty do Gerszona Baskina i izraelskiego obozu pokojowego   Landes   2023-11-10
Drogi świecie, nie obchodzi mnie to   Lewis   2023-11-08
Dlaczego w Izraelu czuję się jak w domu   Mozias Slavin   2023-11-06
Prawdziwie „proporcjonalną” reakcją na Hamas jest jego eliminacja   Altabef   2023-10-20
Dlaczego Izrael musi prowadzić wojnę ma pełną skalę     2023-10-17
Wojna do samego końca   Greenfield   2023-10-10
Ameryka zdradziła Izrael   Leibovitz   2023-10-09
Porozumienia z Oslo – jak zawiódł izraelski wywiad   i Yigal Carmon   2023-09-30
Zwykła kobieta na wojnie   Oren   2023-09-20
Modlitwa za rok 5784   Glick   2023-09-16
Syryjska Żydówka odpowiada na zarzuty o dyskryminacji przez Aszkenazyjczyków     2023-08-31
Czy nadawanie priorytetu wolności od terroryzmu jest rasizmem?   Tobin   2023-08-28
O dalekim Izraelu raz jeszcze   Koraszewski   2023-08-24
Walka lub ucieczka.Gdzie jest patriotyzm ludzi, którzy opuszczają Izrael z powodu zawirowań politycznych?   Collins   2023-08-20
"Telegraph" legitimizuje nazistowską analogię   Levick   2023-08-18
Idź i wróć człowiekiem. Książka Andrzeja Koraszewskiego   Tabisz   2023-08-12
Nasza odwieczna walka o Syjon   Chesler   2023-08-07
Prawo i anarchia   Collins   2023-07-29
Napisany 100 lat temu esej Davida Lloyd George’a o antysemityzmie i syjonizmie   Lloyd   2023-07-28
W jakiej sprawie płonie Izrael?   Koraszewski   2023-07-26
Pokój z widokiem na morderców   Koraszewski   2023-07-23
Widmo krąży po Europie   Koraszewski   2023-07-21
Niektórzy ludzie lewicy i Arabowie są oburzeni promowaniem wzajemnego szacunku i równości między izraelskimi Żydami i Arabami     2023-07-18
Zrozumieć prawdziwe pochodzenie karykatury z “New York Timesa”. Jak antysemicka propaganda sowiecka przenika współczesny lewicowy antysyjonizm   Tabarovsky   2023-07-16
Dlaczego władze palestyńskie nienawidzą archeologów   Flatow   2023-07-09
Izrael musi przestać używać nazwy „Zachodni Brzeg” dla „Judei i Samarii”   Fitzgerald   2023-06-30
Prokuratorzy spalonej ziemi.Prokuratorzy Netanjahu, dowódcy policji i media zamierzają walczyć do samego końca.   Glick   2023-06-29
Jedyne miejsce na Bliskim Wschodzie, gdzie mniejszości rozkwitają   Abdul-Hussain   2023-06-27
List do Kena Rotha: Demonizowanie Izraela przez wykorzystywanie Holokaustu   Steinberg   2023-06-10
We wszystkim, co ma związek z wodą, Izrael jest światowym liderem   Fitzgerald   2023-06-04
Nie nazywaj promowania antysyjonizmu wśród młodzieży żydowskiej „dialogiem”   Tobin   2023-06-01
Kiedy Arabowie zaproponowali wymianę ludności: swoich Żydów za palestyńskich uchodźców Arabów     2023-05-29
Jestem głęboko zaniepokojony tym, że Departament Stanu jest głęboko zaniepokojony   Flatow   2023-05-28
Najdziwaczniejszy kraj pod słońcem   Koraszewski   2023-05-27
Problem Departamentu Stanu z Izraelem   Bard   2023-05-26
„Economist” rzuca fałszywe oskarżenie „faszyzmu” na syjonistycznego przywódcę   Levick   2023-05-24
List izraelskiego ambasadora jest błędny   Pandavar   2023-05-16
Rakiety i ataki hipokryzji   Collins   2023-05-13
Między motylami i rakietami   Collins   2023-05-12
Izraelskie marzenie   Collins   2023-05-04
Izrael jest antyrasistowski, antykolonialny, antyfaszystowski (i był od samego początku)Powstanie Izraela nie było cudem, ale epizodem ogromnej odwagi moralnej i militarnej   Herf   2023-05-03
Czego nie rozumieją autorzy artykułów, którzy twierdzą o “realnym istnieniu jednego państwa”   Frantzman   2023-05-01
Więcej niż cud: Izrael ma 75 lat    Jacoby   2023-04-27
Ilu ludzi można by było uratować, gdyby Izrael odrodził się w 1938 zamiast w 1948 roku? (plakaty)     2023-04-25
Dlaczego Izrael jest oceniany inaczej.Międzynarodowe wyzwania Jerozolimy   Horowitz   2023-04-21
Izraelski laureat Nagrody Nobla wyraża poparcie reformy sądownictwa   Fitzgerald   2023-04-18
Opowieść o dwóch osiedlach   Greenfield   2023-04-03
Jak rozsądna jest reforma sądownictwa w Izraelu?   Tsalic   2023-03-27
Izraelskie protesty – nie mogę dłużej milczeć   Chesler   2023-03-23
Izrael jest podzielony, ale palestyńscy terroryści biorą na cel wszystkich Żydów   Flatow   2023-03-21
92,5% Palestyńczyków zabitych w tym roku było członkami grup terrorystycznych lub brali czynny udział w atakach     2023-03-14
Jak piąty marca stał się pamiętnym dniem dla Żydów w Iraku   w Izraelu   2023-03-12
Błędne przekonania o Żydach Mizrahijczykach i izraelskiej polityceOdpowiedź na artykuł Sama Shubego   Julius   2023-03-11
Odrażający atak na arabską wioskę     2023-03-02
Żydzi mają rdzenne prawa do Wzgórza Świątynnego   Trotter   2023-02-09
Dlaczego Netanjahu ma rację, chcąc zreformować wszechpotężny Sąd Najwyższy   Kontorovich   2023-02-06
Demokracja w Izraelu jest zagrożona – ale nie z tego powodu, o którym myślisz     2023-01-25
Tymi, którzy atakują status quo w Jerozolimie, są krytycy Izraela   Bard   2023-01-21
Nowa książka obala mit, że „spisek syjonistyczny” zmusił Żydów do opuszczenia Iraku     2023-01-09
Klauzula sumienia w Izraelu i w Polsce   Koraszewski   2022-12-30
Demokracja w Izraelu   Dershowitz   2022-12-29
Izrael to nie Kanada, więc nie będziemy zachowywać się tak jak oni   Altabef   2022-12-23
Długi historyczny rodowód antysemickich („antysyjonistycznych”) Żydów   Amos   2022-11-13
Netanjahu nadaje treść słowom „Nigdy więcej”, po raz kolejny   Pandavar   2022-11-11
Poranek po dniu wyborów   Collins   2022-11-05
Izrael wczoraj i dziś   Koraszewski   2022-11-04
Narracja o „przemocy osadników” i wybory do Knesetu   Blum   2022-10-29
Niebezpieczeństwa państwa Palestyna: wielowymiarowe zagrożenia dla Izraela   Sherman   2022-10-28
Sprawa Jerozolimy jest bardziej złożona niż myślisz   Julius   2022-10-18
Palestyńczycy i ich język   Rosenthal   2022-09-29
Przed krytykowaniem Izraela USA powinny posprzątać u siebie w domu   Bard   2022-09-26
Antysyjonizm i jego korzenie   Frantzman   2022-09-24
Żydowska historia miasta Betar i fałszerstwo osiedla Battir   Rose   2022-09-23
Aby Izrael był bezpieczny, musi pogrzebać złudzenia Oslo   Glick   2022-09-22
Syjonizm wygrał. Dlaczego więc nadal jest atakowany 125 lat po Bazylei?   Tobin   2022-09-01

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk