Prawda

Wtorek, 15 lipca 2025 - 04:24

« Poprzedni Następny »


Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej


Jerry A. Coyne 2023-03-13


Być może wspomniałem już o tym artykule z „Trends in Ecology & Evolution”, ponieważ przedstawia on wszystkie możliwe szkody, jakie może spowodować język ekologii i biologii ewolucyjnej (EEB). Kliknij na zrzut z ekranu, aby przeczytać artykuł:



 


Oto jeden fragment:

W ostatnich latach wydarzenia, takie jak pandemia koronawirusa 2019 (COVID-19) i fale przemocy wobec Czarnych, uwydatniły potrzebę przyjęcia przez liderów EEB integracyjnych i sprawiedliwych praktyk w zakresie badań, współpracy, nauczania i sposobu działania mentorów.


Planując bardziej inkluzywną przyszłość, musimy również zmagać się z wykluczającą historią EEB. Znaczna część zachodniej nauki jest zakorzeniona w kolonializmie, białej supremacji i patriarchacie, a te struktury władzy nadal przenikają naszą kulturę naukową.


Tutaj omawiamy jeden kluczowy sposób odniesienia się do tej historii i uczynienia EEB bardziej inkluzywną dziedziną dla zmarginalizowanych społeczności: nasz wybór terminologii naukowej.

Do tej pory powinniście być zaznajomieni z tego rodzaju pisaniem, które można po prostu skopiować z jednego field [dziedziny, dosłownie: pole, MK] naukowego practicum [łaciński termin, dotąd nie używany w jęz. angielskim, MK] do innej. Chemia i fizyka również mają własne artykuły wzywające do nowej inkluzywnej terminologii.


I po raz kolejny widzimy niedowiedzione twierdzenie, że „kolonialny, biały supremacyjny i patriarchalny” charakter EEB wykluczył mniejszości, a także, że język field practicum był częściowo odpowiedzialny za to wykluczenie.


Jest to podwójnie błędne. To nie natura, ani język nauki nie dopuszczały mniejszości do EEB, ale rasizm w przeszłości, bigoteria, której skutki jeszcze nie zostały w pełni naprawione, tworząc długotrwałą podklasę. To zmiana w naturze społeczeństwa, a nie w naturze nauki, stworzy równe szanse umożliwiające uciskanym ludziom dostęp do kariery naukowej.


I szczerze mówiąc, uważam twierdzenie, że język naszej dziedziny przyczynił się do tego wykluczenia, za absurdalne. Na przykład „field” [pole], które oznacza dziedzinę badań, zostało uznane za rasistowskie, ponieważ nawiązuje do czasów plantacji. Ludzie w Stanford zadekretowali, że ma to być zastąpione przez „practicum”. Tak więc odwieczna ekologiczna tradycja „fieldwork” [badania terenowe, MK] ma być teraz „moim practicum studiowania ekologii na świeżym powietrzu”. Ta propozycja byłaby zabawna, gdyby nie była rzeczywista.


Co więcej, czasopismo „American Naturalist” zasugerowało, że EEB opiera się na terminach ableizmu [dyskryminacji niepełnosprawnych, MK] w tym na populacyjno-genetycznej koncepcji „sprawności” [fitness; po polsku używa się terminu „dostosowanie”, MK]. (Nawiasem mówiąc, jest to mój najczęściej oglądany post wszechczasów, z prawie 150 tysiącami wyświetleń). Jeśli jakakolwiek osoba niepełnosprawna zrezygnowała ze studiowania ekologii lub biologii ewolucyjnej z powodu używania tego terminu, chciałbym o tym wiedzieć, bo oczywiście w tym artykule autorzy nie podają przykładów takich przypadków.


Powyższy artykuł zawiera linki do formularza do wypełnienia, w którym możesz zaproponować własne inkluzywne lub nieszkodliwe określenie, które zastąpi określenie szkodliwe. Przejdź do tej strony, klikając na link pod zrzutem z ekranu:


Jest to część „Projektu językowego EEB”, którego celem jest zwiększenie równości w field practicum przez zmianę słów. Zapraszam do zanotowania własnego „szkodliwego terminu”, zaproponowania bardziej inkluzywnego terminu zastępczego, a następnie wyrażenia opinii. W ten sposób język EEB stanie się nowomową dla “sprawiedliwości”.


Teraz, pomimo protekcjonalnego charakteru tego projektu, a tym bardziej jego daremności, dla nas, w EEB, zabawne jest myślenie o takich terminach. Razem z kolegą wymyśliliśmy pół tuzina w ciągu zaledwie pięciu minut. Oto jeden, który, jestem pewien, znacznie stłumił różnorodność w tej dziedzinie. Ale żeby to wyjaśnić, muszę dać lekcję biologii.


Szkodliwy termin:  “przewaga heterozygoty”.


Co to znaczy: 
Jest to przykład sytuacji, w której konstytucja genetyczna w pojedynczym locus (miejscu chromosomu) jest taka, że heterozygota, zawierająca dwie różne formy genów, ma „przewagę sprawności” (zastąp własnym, mniej ableistycznym słowem) nad którąkolwiek z dwóch homozygot. Klasyczny przykład (i jeden z nielicznych, jakie znamy) dotyczy choroby genetycznej anemii sierpowatej.


Istnieją dwie postaci tego genu, który wytwarza łańcuch beta hemoglobiny: „S”, tak zwany „normalny allel” (zastąp bardziej inkluzywnym słowem) oraz postać zmutowana (można powiedzieć „alternatywny allel”), odpowiedzialna za powodowanie wyniszczającej choroby anemii sierpowatej.


Allel „s” powstał
, gdy mutacja w DNA kodującym łańcuch beta (w kodzie genetycznym GAG—>GTG) zmieniła aminokwas w pozycji szóstej z kwasu glutaminowego na walinę. To zmienia białko. Jeśli masz tylko jedną kopię zmutowanej postaci (allel) z genetyczną budową Ss, wytwarzasz w połowie normalną i w połowie nieprawidłową hemoglobinę, ale połowa jest wystarczająco dobra, aby zapewnić ci dobre zdrowie. A jeśli masz dwie kopie normalnego allelu (SS), oczywiście wszystko jest w porządku.


Jeśli jednak masz dwie kopie allelu na sierpowate krwinki (ss); zachorujesz na anemię sierpowatą, będziesz miał bolesną chorobę i najprawdopodobniej umrzesz młodo.


Zwrot w tej historii polega na tym, że jeśli jesteś heterozygotą w Afryce Zachodniej, gdzie malaria jest powszechna i często śmiertelna, heterozygota ma zarówno dobre zdrowie, jak i ochronę przed malarią w porównaniu do normalnych i nienormalnych „homozygot”, SS i ss. Nie jesteśmy pewni, dlaczego tak jest, ale obecność pojedynczego allelu anemii sierpowatej u nosiciela powoduje, że jego komórki krwi otwierają się przedwcześnie po zarażeniu pasożytem malarii. Utrudnia to reprodukcję pasożyta sporozoa, który powoduje malarię, więc „nosiciele” Ss zyskują pewną ochronę przed chorobą zakaźną. Normalne homozygoty (SS) mają krwinki pękające zgodnie z harmonogramem, więc jeśli jesteś SS, możesz zachorować na malarię i umrzeć.


Tak więc mamy sytuację, ale tylko na obszarach z malarią, gdzie normalna homozygota jest zdrowa, ale podatna na malarię, homozygota sierpowatokrwinkowa (ss) zapada na chorobę genetyczną i umiera młodo, ale heterozygota (Ss) jest chroniona zarówno przed malarią, jak i przed anemią sierpowatą. Jest to klasyczny przypadek przewagi heterozygoty (zwanej także „naddominacją”, “zrównoważonym polimorfizmem”).


Jeśli zmierzysz względną wydajność reprodukcyjną trzech genotypów, dając najlepiej dostosowanemu (Ss) dostosowanie równe 1,0, otrzymasz te liczby:


SS
 = 0,85 (produkują o 15% mniej potomstwa niż genotypy Ss z powodu malarii)

Ss = 1,0 (genotyp z największą produkcją potomstwa)

ss = około 0 (nie przeżywają wystarczająco długo, by wydać potomstwo).


Genetycy uwielbiają ten przypadek, ponieważ kiedy heterozygoty mają najwyższe dostosowanie, utrzymuje to oba allele na stabilnych częstotliwościach w populacji. Przewaga heterozygot to sposób na zachowanie zmienności genetycznej w populacji dotkniętej malarią. Można pokazać, że ten schemat dostosowania doprowadzi do stabilnych równowagowych częstości alleli S = 0,87 i s = 0,13. Jak powiedziałem, jest to stabilna częstotliwość, a jeśli częstotliwości genów odbiegają od niej, wrócą do równowagi.


W stanie równowagi w Afryce Zachodniej częstotliwości dwóch alleli w rzeczywistości bardzo dobrze odpowiadają przewidywanym częstotliwościom. Częstotliwość osobników homozygot ss jest kwadratem częstości allelu s, czyli około 1,7%. To smutny, ale nieunikniony wynik genetyki populacyjnej, że ponieważ heterozygoty są najlepiej przystosowanymi genotypami, około 2% potomstwa urodzi się ze śmiertelną chorobą, a to po prostu dlatego, że osobnik z dwoma różnymi allelami ma najwyższe dostosowanie. Nie ma pojedynczego allelu, którego homozygoty mają najwyższą sprawność, więc z pokolenia na pokolenie powyższy schemat dostosowania daje dużą liczbę skazanych na zagładę niemowląt. (Brak takiego allelu można uznać za dowód przeciwko Bogu, który mógł go stworzyć. Najwyraźniej śmierć genetycznie chorych niemowląt spełnia jakiś cel w planie bożym).


W Stanach Zjednoczonych, gdzie malaria jest prawie nieznana, powyższy schemat przystosowania powraca do schematu, w którym genotyp SS ma najwyższe przystosowanie, Ss ma nieco niższe (osobniki Ss mogą mieć okazjonalne „kryzysy sierpowate”), a genotyp ss pozostaje na poziomie zero. W końcu na obszarach pozbawionych malarii każdy osobnik stanie się SS, a allel „s” zostanie wyeliminowany.


To właśnie z powodu pochodzenia czarnych Amerykanów z Afryki Zachodniej można zaobserwować anemię sierpowatą prawie wyłącznie u potomstwa dwóch osobników pochodzących z tego obszaru (Ss X Ss, z których jedna czwarta potomstwa będzie chora). Ale w Stanach Zjednoczonych, gdzie nie ma malarii, dobór naturalny ostatecznie wyeliminuje allel „s”. Będzie to jednak bardzo powolne.


Ostatnia uwaga: anemia sierpowata była pierwszą odkrytą „chorobą mutacji punktowej”: chorobą spowodowaną mutacją w pojedynczym genie, która zmienia wytwarzane przez niego białko. Został odkryty przez samego Linusa Paulinga i jego kolegów, którzy opublikowali ten słynny artykuł w „Science” w 1949 roku (kliknij na link pod zrzutem z ekranu, aby przeczytać):


Dlaczego termin „przewaga heterozygoty” jest szkodliwy. Zauważyliście, że w powyższej dyskusji użyłem kilku terminów verboten w EEB, w tym „normalny allel”, „zmutowany allel” i „sprawność”.


Dodam do tego sam termin „przewaga heterozygoty”, który jest szkodliwy na dwa sposoby. Po pierwsze, termin „hetero” uprzywilejowuje osoby heteroseksualne w stosunku do innych osób LGBTQ+. A pomysł, że osoby z SS mają „przewagę sprawności”, jest podwójnie szkodliwy, ponieważ nie tylko zawiera termin „sprawność”, ale sugeruje, że jeden genotyp ma „przewagę” nad pozostałymi dwoma. W rzeczywistości osobniki SS i ss należy postrzegać jako „sprawnych inaczej”, chociaż nie potrafię znaleźć sposobu, na jaki homozygoty ss z anemią sierpowatą mogłyby być „sprawne”. Pewnie głęboki namysł może zasugerować jakiś sposób.


Czym należy zastąpić ten termin
. To jest oczywiste: „przewaga różnorodności”. Genotyp Ss jest najlepszy, ponieważ ma najbardziej zróżnicowaną budowę alleli, posiada dwa allele zamiast jednego. Uprzywilejowuje różnorodność nad nudną jednorodnością, co również jest plusem.


Od teraz proponuję, aby mój nowy termin, zastąpił „zrównoważony polimorfizm”, „przewagę heterozygoty” (ableistyczna) i „naddominację” (to odrażająco obraźliwe, przywołujące na myśl eugenikę i wyższość).


To jest mój wkład w integracyjny język w EEB. Aby ktoś nie pomyślał, że ta sugestia jest głupia, proszę pamiętać, że nie jest głupsza niż propozycje zastąpienia pojęć „względnej sprawności” i „fieldwork” w nowej wersji EEB przez „przebudzonych”.

 

Change the language of ecology and evolutionary biology! An example from sickle-cell anemia.

Why Evolution Is True, 8 marca 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem (wydanej również po polsku przez wydawnictwo "Stapis") książki "Faith vs Fakt". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj









Ja: Chcesz wejść do środka? Otworzyć ci okno?
Hili: Nie, posiedzę tutaj. 

Wersja angielska:

Me: Do you want to come in? Shall I open a window for you?

Hili: No, I'll sit here.

Więcej

Ogólnoświatowy konkurs
na zakup fajki
KONKURS 

Model preferowany.

Ogłaszam dwudniowy konkurs na zakup elektronicznej fajki dla starego durnia, czyli mnie. Papierosy stały się teraz jedną z trzech zmiennych zagrażających mojemu dalszemu trwaniu. Dziś spędzam dzień w klinice okulistycznej, gdzie rozstrzygnie się sprawa mojego jedynego oka. Z chwila kiedy stracę możliwość pisania wybieram spokojne odejście zgodnie z szekspirowska frazą „umrzeć, zasnąć”. Nie będę ukrywał, że nic mnie tu nie trzyma oprócz szaleństwa.

Więcej

Cudowna podróż
autora i administratora WEIT
Jerry Coyne


Autor zamieścił na swojej stronie krótką informację dla swoich czytelników: Po pierwsze, jeśli próbujesz wysłać do mnie maila, wstrzymaj się przez około pięć dni – do czasu, aż dotrzemy na Islandię – ponieważ na statku nie mam dostępu do poczty elektronicznej. Dziś płyniemy z Svalbardu na wyspę Jan Mayen. 

Więcej
Blue line

Jak zostałem chłopskim
dziennikarzem
Andrzej Koraszewski


Mieszkamy w Dobrzyniu nad Wisłą (tym, do którego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków). Miasteczko nie jest piękne, jest tylko kochane. Mam tu pół setki przyjaciół bliższych i dalszych, znajomych bez liku. Wybór tego miejsca był przypadkowy, okazał się wspaniały. Pierwszy raz byłem w Dobrzyniu latem 1961 roku albo o rok później. Tak czy inaczej – jeszcze z Krystyną. Zalewu Włocławskiego oczywiście nie było, pośrodku były dwie wyspy. Rozbiliśmy namiot na jednej z nich. Mieliśmy motorówkę z radzieckim silnikiem Moskwa (dość udana kopia szwedzkiego silnika; umiałem go rozbierać jak żołnierz kałacha).

Więcej

Kanadyjskie wybory
i handel strachem
Paul Finlayson


Mark Carney nie wszedł do kanadyjskiej polityki jak rutynowy konik stajenny — wpadł z impetem, jak rasowy koń wyścigowy wyrywający się w stronę bram na torze Belmont, niepotrzebnie rozdygotany, górując nad stawką, w której był już koń faworyzowany w 90 procentach.

Kiedy Carney dołączył do wyścigu, Pierre Poilievre był murowanym kandydatem — sondaże pokazywały, że niemal 90 procent społeczeństwa uważa go za pewnego zwycięzcę następnych wyborów.

Więcej
Blue line

Odpowiedź do Petera Oborne’a
i Irfana Chowdhury’ego
David Collier

David Collier

Mój list do Davida (Autora poniższego tekstu), który wyślę dopiero po publikacji:

Drogi Davidzie,

Zapewne kojarzysz nazwisko Malgorzata Koraszewska, prosiła cię o pozwolenie na tłumaczenie twoich tekstów na język polski i publikację na naszym blogu. Prawdopodobnie, (podobnie jak to stało się z kilkoma innymi zaprzyjaźnionymi autorami), wysyłała już tylko linki do polskiej wersji, informując, że tekst został opublikowany. Małgorzata zmarła 17 czerwca, a ja udaję, że to nie jest prawdą i ciągnę ten wózek dalej. Można powiedzieć, że to zabawne, albo makabryczne. Pracuję na dwóch komputerach, bo wszystkie nasze źródła przychodzą na jej komputer, więc rano siadam w fotelu, na którym umarła, przeglądam jej pocztę i wysyłam do siebie to, nad czym będę pracował. Nadal codziennie dostaję od Malgorzaty kilka, czasem kilkanaście listów. Dziś przysłała ten tekst i natychmiast go opublikowałem. Jeśli ci się to nie podoba możesz mnie pozwać. (Świetny tekst, idealnie pasuje do mojego agresywnego nastroju. )

Pieprzyć tych sukinsynów

Andrzej  

Więcej

Dramat uchodźców
wczoraj i dziś
Z archiwum "Listów"

Zaporoże (Źródło zdjęcia https://war.ukraine.ua/)

Wspomnienia Richarda Kernera o Ludwiku Lewinie skłoniły profesor Romanę Kolarzową do bardzo osobistego komentarza. W prywatnej korespondencji pojawiło się nazwisko Chaima Potoka, znakomitego amerykańskiego pisarza, który podczas wojny koreańskiej był wojskowym kapelanem (rabinem). Wymieniając to nazwisko, poruszyłem jedną strunę, odpowiedziała druga. Romana odpisała: „O, Chaim Potok, którego w Polsce nikt wydać nie był łaskaw, choć tłumaczony na tyle języków, z czeskim i włoskim włącznie. Mało czytałam, ale My Name Is Asher Lev zrobiła wrażenie. No i ciepła, a przy tym diabelnie zabawna My First 79 Years, napisana w osobliwej spółce z Izaakiem Sternem. To wtedy 'namierzyłam' Potoka – wszystko przez to, że bez opamiętania wielbiłam (do dziś wielbię) ten klezmerski Schnitt, którego Stern nie wahał się używać w najszacowniejszej klasyce. Koncert A-dur Mozarta ma z tym 'podcięciem' zupełnie niesamowity, bynajmniej nie 'turecki' charakter. Spróbuję poszukać francuskiego wydania Harfy Dawida, bo jednak powieści, zwłaszcza takie wielowarstwowe, lepiej mi się w tym języku czyta.” A duchy mnie od wczoraj srodze obsiadły, tylko w jednym Broscianum. Tyle Romana Kolarzowa, której w odpowiedzi posłałem nasz tekst z 2022 roku. „Nasz”, bo tłumaczenie książki Potoka było wspólne. Zachwyciliśmy się nią oboje. Małgorzata jęczała, że nie uniesie trudu tłumaczenia poetyckiej prozy. 

Więcej

Chochlik buszujący
w starym łbie
Andrzej Koraszewski


Czytaliście może Marchołta grubego a sprośnego? Mnie go podsunęła moja nauczycielka języka polskiego, Maria Baranowska, była studentka Tadeusza Kotarbińskiego, która po wojnie mieszkała z córką Basią w Poznaniu i uczyła polskiego w technikum księgarskim. O swoim mężu nie wspominała nigdy, co — w przeciwieństwie do dzisiejszych czasów — oznaczało raczej śmierć niż rozwód. O naszej klasie mówiła, że jest „słoneczna”. Pani Maria twierdziła, że szkolne roczniki są jak wina: słoneczne i kwaśne. Kółko polonistyczne sejmikowało w jej maleńkim mieszkaniu, bez wiedzy i zgody władz szkolnych. Po każdym spotkaniu wychodziliśmy z książkami z jej biblioteki, które dobierała starannie, podług naszych duchowych potrzeb. Wspominałem już wcześniej, jak zareagowała na moją sprośną recenzję lirycznego wiersza. Zataiłem przeto późniejszą rozmowę w cztery oczy. 

Więcej

Taliban ma wiele twarzy
na Zachodzie
Phyllis Chesler


Co zrobi z tym ONZ?
Siódmego lipca, niemal cztery lata po tym, jak Ameryka opuściła Afganistan, a władzę przejął Taliban, Organizacja Narodów Zjednoczonych „wezwała” Talibów do „zaprzestania represyjnych działań” wobec kobiet i do „zapewnienia inkluzywnego systemu rządów”.

Więcej

Świat wciąż próbuje
odbudować Gazę
Oren Kessler

Dym unosi się po ataku w Gazie. (Zdjęcie: Mohammed Ibrahim / Unsplash)

Kilka miesięcy temu opinią publiczną wstrząsnęła wiadomość, że prezydent USA Donald Trump ogłosił plan wyludnienia, zrównania z ziemią i odbudowy zniszczonej wojną Strefy Gazy.

Wkrótce potem zaprezentował wygenerowane przez AI wideo, na którym popija drinka i zajada się przysmakami morza przy plaży z Elonem Muskiem i półnagim Benjaminem Netanjahu, podczas gdy dolary spadają na dzieci z Gazy. (Izraelscy twórcy klipu później wyjaśnili, że miała to być „satyra” i nie wiedzą, jak materiał trafił do Białego Domu).

Więcej

A P i propozycja
utworzenia Emiratu Hebronu
Itamar Macus

Ten palestyński szejk ma plan na pokój z Izraelem. Źródło: Times of Israel. 

PMW poinformowała o planie szejka Wadee'ego al-Jaabari'ego, który zakłada likwidację Autonomii Palestyńskiej (AP) i utworzenie rządzonych przez klany rodzinne emiratów, uznających państwo Izrael. Choć kilka dni temu AP nie wydała w tej sprawie oficjalnego oświadczenia – i nadal tego nie zrobiła – już rozpoczęła kontrkampanię: przedstawia tę koncepcję nie jako inicjatywę wpływowej rodziny Jaabari z Hebronu, lecz jako izraelski projekt.

Więcej
Blue line

Mały problem 
z kontynuacją „Listów”
Andrzej Koraszewski

To zdjęcie zrobił kilkanaście lat temu Jerry Coyne. Byliśmy w dobrzyńskim porcie, Jerry coś oglądał czy robił jakieś zdjęcia, a my poszliśmy do przodu gadając o swoich sprawach. Jerry zrobił nam zdjęcie, obiecał, że nikomu nie pokaże, a ja je zamieściłem w informacji o autorach założonych w tym okresie \

Muszę się z Wami naradzić, Drodzy Czytelnicy. Tak, wiem, ta formuła „drodzy czytelnicy” jest okropnie staroświecka, ale ja mam 85 lat i jestem staroświecki. Jest gorzej — mam teraz obsesję nagości, potrzebuję bliskości. Ludziom, których lubię, zakazuję mówić do mnie „pan” (potrzebuję również dystansu od tych, którzy mnie drażnią). Moja obsesja nagości psychicznej przechodzi chwilami w potrzebę fizyczną — dotyku nagiej skóry, przenikania ludzkiego ciepła, nagości psychicznej i fizycznej, totalnej bliskości. Jestem ekshibicjonistą — opowiadam o sprawach najbardziej intymnych, bez cienia wstydu. Wczoraj niespodziewanie opowiedziałem młodej kobiecie o mojej inicjacji seksualnej. Opowieść była barwna, słuchaczka słuchała z zainteresowaniem historii o mnie, siedemnastoletnim.

Więcej

Poranny przegląd
doniesień z mediów
Uwagi Redaktora


Times of Israel informuje, że Trump pozwala decydować Netanjahu w sprawie Hamasu, ale naciska na porozumienie dotyczące zakończenia wojny.

Nie otwieram, nie mam czasu. Sprawa jest właściwie jasna. Trump i Netanjahu rozmawiali i coś powiedzieli dziennikarzom na odczepnego. (Oficjalnej konferencji prasowej po tym spotkaniu nie było, a jakby była, to informuję, że wiele razy wyjaśniałem uczniom, iż język częściej służy do ukrywania myśli niż do ich przekazywania).

Izrael kreśli nowe linie, do których IDF wycofa się w Gazie, po tym jak Hamas odmówił zaakceptowania przedstawionych wcześniej map. (Gry planszowe.)

Iran nie będzie wolny, dopóki wszystkie kobiety nie będą wolne”; ucisk kobiet w centrum irańskiego systemu. Wywiad z brytyjsko-irańskim dziennikarzem.

Notuję: do przeczytania koniecznie, natychmiast po wstępnym przeglądzie.

Więcej
Blue line

O życiu i twórczości
Ludwika Lewina
Richard (Ryszard) Kerner


Mój nieodżałowany, najbliższy przyjaciel Ludwik zmarł w klinice paryskiej ponad rok temu, 8 maja 2022 roku, po długiej i wyczerpującej chorobie. Ostatnie miesiące, spędzone na przemian w domu lub w szpitalu, były szczególnie ciężkie. Mimo to, w coraz krótszych okresach trochę lepszego samopoczucia, Ludwik nadal pisał teksty do „Słowa Żydowskiego”, z którym współpracował od wielu lat. Pisanie było dlań tak samo naturalne i konieczne jak oddychanie – od kiedy go pamiętam, a poznaliśmy się w Paryżu ponad 50 lat temu – teksty rodziły się podczas rozmów, opowiadania nabierały kształtu sprawozdań, reportaży lub esejów.

Więcej

Ostatni bastion
starożytnego chrześcijaństwa
Alberto M. Fernandez


Górska przystań


Azja jest najludniejszym kontynentem, ale jednocześnie tym, na którym chrześcijanie stanowią najmniejszy odsetek ludności. Oczywiście, żyje tu ponad dwieście milionów chrześcijan, rozciągających się od Bliskiego Wschodu po Daleki Wschód. Dwa azjatyckie państwa mają większość chrześcijańską – Timor Wschodni i Filipiny. Wyspa Flores w Indonezji jest w większości katolicka, a trzy z 28 stanów Indii – Nagaland, Mizoram i Meghalaya – mają większość chrześcijańską. Wszystkie te wspólnoty są efektem działalności misjonarskiej krajów zachodnich – od XVI do XX wieku – zarówno katolickiej Portugalii i Hiszpanii, jak i anglo-amerykańskich protestantów.

Więcej

Historyczne ostrzeżenie
od Franklina
Bob Goldberg

<strong data-start=\

Benjamin Franklin, pisząc w 1788 roku w obronie Konstytucji Stanów Zjednoczonych, posłużył się mocną analogią zaczerpniętą z Tory i Talmudu. Ostrzegał, że cnota publiczna może zostać przejęta przez ludzi udających obrońców wolności, którzy w rzeczywistości dążą do władzy. Jako przykład przywołał bunt Koracha przeciwko Mojżeszowi:


„U Józefa Flawiusza i w Talmudzie znajdujemy szczegóły, których nie przedstawiono w pełni w Piśmie Świętym… Korach oskarżył Mojżesza o to, że rozmaitymi podstępami i oszustwami zdobył władzę i odebrał ludowi wolność.”
„Uchodził za gorliwego orędownika wolności i równych praw, wzywał do ustanowienia wolnej konstytucji… Ludzie byli skłonni go słuchać; niektórzy proponowali nawet, by został królem.”
„Skutki były straszliwe… a 250 ich przywódców… pochłonął ogień wychodzący z sanktuarium.”
„Czytając ten opis, można odnieść wrażenie, że to współczesny świat. Sceny są takie same, a natura ludzka najwyraźniej niewiele się zmieniła.”
„Konstytucja zatem nie będzie ani bezpieczna, ani trwała, jeśli ludzie nie będą dostatecznie oświeceni i cnotliwi, by odróżniać fałszywych przyjaciół wolności od prawdziwych.”


Słowa Franklina powinny być ostrzeżeniem również dla naszych czasów. Nie każdy krzyk „wyzwolenia” jest sprawiedliwy. Nie każdy ruch odwołujący się do praw człowieka jest moralny. I nie każda instytucja, która głosi inkluzywność, ma na myśli Żydów.

Więcej

Nieświęty sojusz marksizmu
i radykalnego islamizmu
Paul Finlayson 


Osobliwe zjawisko „nigdy bym ich razem nie połączył” — jak Liberace i Torquemada, albo Freud i burka — mamy teraz do czynienia z groteską tak ostrą, że Orwell wyplułby whisky do najbliższej popielniczki i przeładowałby pióro: mowa o nienaturalnym, bluźnierczym sojuszu marksizmu i radykalnego islamizmu.
To nie jest koalicja — to czołowe zderzenie dwóch ideologicznych pijaków, pędzących w przeciwnych kierunkach tą samą jednokierunkową ulicą, dzieląc się piersiówką z napisem „Śmierć Zachodowi”. Wyobraźcie sobie, jeśli zdołacie to znieść, ślub z przymusu między Che Guevarą a ajatollahem, udzielany przez zapłakanego biurokratę z ONZ, mruczącego uznania dla rdzennych ludów w dwunastu językach.

Więcej

Niezwykła propozycja
Palestyńczyków
Andrzej Koraszewski 

Hebron: Źródło: Wikipedia

Jak donosi „Israel Hayom”,  grupa czołowych szejków z Hebronu wystąpiła z inicjatywą wystąpienia z Autonomii Palestyńskiej i utworzenia ”Emiratu Hebronu”. Emirat przystąpiłby do Porozumień Abrahamowych.     

 

Według artykułu Elliota Kaufmana w Wall Street Journal, propozycja, która została przekazana ministrowi gospodarki Nirowi Barkatowi, obejmuje całkowite wycofanie się z Autonomii Palestyńskiej i bliską współpracę gospodarczą z Izraelem, która obejmowałaby zatrudnienie dziesiątek tysięcy pracowników z Hebronu.

Więcej

Chiny zbroją Huti, a Huti
zawierają pakt z Al-Szabab
Christine Douglass-Williams

Bojownicy Huti oddają nazistowski salut.

Morze Czerwone to szlak o kluczowym znaczeniu dla firm transportujących towary z Azji do Europy. Odpowiada za około „15% całkowitego światowego handlu morskiego”. Huti zakłócają ten szlak od początku 2024 roku, co wpływa na wzrost kosztów transportu i wydłuża czas dostaw — statki są bowiem celem ataków. Przekłada się to na wyższe ceny dla konsumentów na Zachodzie, i tak już dotkniętych kryzysem gospodarczym. Na początku maja Huti, wspierani przez Iran, zawarli porozumienie z Trumpem, zobowiązując się do zaprzestania ataków na statki w regionie Morza Czerwonego.

Więcej

Gwałt, wcale tak bardzo
nie posunęliśmy się do przodu!
Phyllis Chesler

Sean John Combs, znany jako Puff Daddy, P. Diddy, Puffy i Diddy – amerykański producent muzyczny, raper i aktor. Combs został aresztowany i oskarżony 16 września 2024 r. o wymuszenia, handel ludźmi siłą i transport w celach prostytucji. 2 lipca 2025 r., po trzech dniach narad, ława przysięgłych uznała Combsa za winnego dwóch zarzutów transportu w celach prostytucji z udziałem Ventury, innej byłej dziewczyny i pracowników seksualnych, ale nie uznała go za winnego spisku w celu wymuszenia okupu i zarzutów handlu ludźmi. Tego samego dnia Combsowi odmówiono zwolnienia za kaucją i nakazano mu pozostanie w areszcie do czasu ogłoszenia wyroku, który ma się odbyć 3 października. 

Odpowiadając na mój artykuł o katastrofie „Freak-off” z udziałem Diddy’ego, wielu czytelników pisało do mnie prywatnie. Zgadzali się z tym, co napisałam – ale jedna kobieta przesłała wyjątkowo niepokojący komentarz. Oczywiście ma pełne prawo do własnego zdania, ale przypomniała mi nieodżałowaną Margaret Mead, z którą kiedyś debatowałam – w 1977 roku. Mead wierzyła, że jeśli kobieta została zgwałcona, to zasłużyła na to; „musiała naruszyć jakieś tabu”.

Więcej

Jak zła terapia przejęła
kontrolę nad szkołami
Coleman Hughes

Coleman Hughes (Źródło: wikipedia)

Oto metoda: wyobraź sobie, że poziom każdego z tych czterech bożków w twoim życiu spada do średniej krajowej. Jak bolesne byłoby to dla ciebie w każdym z przypadków? Jak bardzo cierpiałbyś, mając jedynie przeciętną ilość władzy? Bogactwa? Przyjemności? Honoru? (Z drugiej strony, jeśli jesteś poniżej średniej w którejś z tych kategorii, którą najbardziej chciałbyś zwiększyć?)

Gdy Brooks zadał mi to pytanie, moją pierwszą myślą było to, że utrata władzy w ogóle by mnie nie ruszyła. Nigdy mnie to specjalnie nie pociągało. Przez lata miałem własny zespół, ale o wiele bardziej lubiłem być muzykiem wspierającym w cudzych projektach. Uwielbiam prowadzić podcast, ale nie przepadam za byciem jego szefem.

Więcej
Blue line

Sprawozdanie
"Pana Nie wiem”
Andrzej Koraszewski


Pozwólcie, że wyjaśnię. Jak wyjaśnić siedmioletniemu chłopcu, kim jestem? Z jednej strony siwy obcy staruch, z drugiej – inteligentny siedmiolatek, syn cudownej przyjaciółki, która na upartego mogłaby być moją wnuczką. Jego matkę znam od czasu, kiedy miała czternaście lat, a nasze gęby rozjaśniały się zawsze przy każdym spotkaniu. Wczoraj wpadła, a raczej – kazałem jej przyjść do mnie, bo spotkanie na ulicy czy w sklepie groziło cyrkiem wspólnego, publicznego płaczu. Samotnie wychowuje syna i gadała o nim bez końca. Rozstaliśmy się jej stanowczym stwierdzeniem: „Następne spotkanie u mnie, będzie prawdziwa kawa, a nie to twoje rozpuszczalne świństwo”. Wróciłem do roboty, a gdzieś z tyłu głowy pytanie: jak też ja się przedstawię młodemu człowiekowi, który niedawno stracił dziadka i prawdopodobnie ma ograniczoną ochotę na rozmowę ze starym obcym dziadem? Trzeba się będzie jakoś przedstawić, ale jak?

Więcej

To jest
antyfaszysta
Brendan O'Neill


Jeśli chcesz zobaczyć prawdziwego antyfaszystę, zapomnij o pozerach i nienawistnikach z Glastonbury – spójrz raczej na krótkie, odważne życie Yisraela Natana Rosenfelda. Gdy „antyfaszyzm” dla ospałych narcyzów z zachodniej lewicy oznacza jedynie wycie „Fuck Farage” i jedzenie wegańskich lodów na festiwalu muzycznym, dla Natana oznaczał wstąpienie do wojska i walkę przeciw ludziom, którzy dokonali największej rzezi Żydów od czasu Holocaustu. W obliczu rasistowskich kłamstw naszych elit, które oczerniają IDF jako ludobójczych demonów, Natan – ten współczesny Machabeusz – walczył za swój naród i swój lud przeciw ich faszystowskim prześladowcom. Jego niezwykła odwaga okrywa hańbą nikczemników z Glastonbury, którzy życzyli mu śmierci.]


Nazwisko, które powinniśmy zapamiętać z tego weekendu, to nie Bob Vylan. Ani Pascal Robinson-Foster – tak naprawdę nazywa się ów punk nienawidzący Izraela, który wzbudził takie oburzenie na Glastonbury. 

Więcej

Bitwa
o "Palestynę"
Ivan Bassov


Jak niezrozumiana nazwa stała się bronią — i dlaczego Żydzi powinni ją odzyskać


Nazwa „Palestyna” stała się w żydowskim dyskursie głęboko polaryzującym terminem. U części Żydów samo jej wypowiedzenie wywołuje dyskomfort, a nawet wrogość. Reakcja ta wynika często z jej skojarzenia z retoryką antysyjonistyczną lub antysemicką — zwłaszcza w kontekście współczesnych ruchów politycznych. Termin ten bywa postrzegany jako zakwestionowanie legalności istnienia Izraela — a nawet samej żydowskiej tożsamości narodowej.


Jednak ta reakcja nie ma wyłącznie charakteru politycznego. Jest również emocjonalna, historyczna i głęboko symboliczna.

Więcej

Media odmawiają publikacji
fikcyjnego „rysunku Mahometa”
Elder of Ziyon


BBC: "Czterech pracowników satyrycznego magazynu w Turcji zostało aresztowanych za opublikowanie rysunku, który rzekomo przedstawia proroka Mahometa – postać świętą w islamie, którego wizerunek jest kwestią głęboko kontrowersyjną. Turecki minister spraw wewnętrznych Ali Yerlikaya potępił rysunek opublikowany przez magazyn LeMan, nazywając go 'bezczelnym' i ogłosił, że zatrzymano redaktora naczelnego, grafika, dyrektora instytucjonalnego oraz rysownika."

Więcej
Dorastać we wszechświecie

Pamiętnik znaleziony
w starym łbie II
Andrzej Koraszewski

Jak zmieniono Izrael
w krynicę zła
Daniel Ben-Ami

Empatia to piękna rzecz
– póki nie zbrzydnie
Lucy Tabrizi

Irlandia wprowadza ustawę
'nie kupuj u Żyda'
Hank Berrien

Antysemityzm
i syjonofobia
Ivan Bassov

Wyciek informacji z CNN
to negacjonizm
Bob Goldberg

Prawdziwa
historia syjonizmu
Cheryl E. 

Aktywiści pro-palestyńscy
dali się nabrać
Ahmed Fouad Alkhatib

Przeczytaj konstytucję
Iranu i rozbij reżim
I. Marcus i B. Siegel

Nienawiść do Żydów
w tureckich mediach
Elder of Ziyon


Pamiętnik znaleziony
w starym łbie
Andrzej Koraszewski

Reakcje ONZ na ataki
Iranu na izraelskich cywilów
UN Watch

Wyobraź sobie,
że Hitler pozostał nietknięty
Joshua Hoffman

Kurdowie:
zapomniany naród
Paul Finlayson

Ataki Trumpa na Iran
były sygnałem dla Chin
Daniel; Greenfield

Blue line
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk