Uwagi o pełniących obowiązki  mądrych i dobrych

Wśród niezliczonych komentarzy moją uwagę przykuł wpis bardzo młodego księdza, Jana Roztockiego, który na swojej stronie FB 13 maja pisał:  

Jako młody ksiądz, obie te produkcje [„Kler” i „Nie mów o tym nikomu”] oglądałem z ogromnym bólem i smutkiem. Nie tylko dlatego, że filmy te pokazały być może najciemniejszą i najbardziej obrzydliwą część mojego Kościoła. Nie wiem jak dużą popularność osiągnie ostatecznie dokument p. Sekielskiego, jednak fakt, jak wielki był zasięg i ogrom publiczności „Kleru” dosadnie uświadomił mi jedną istotną rzecz. Kościół ma w Polsce coraz gorszą opinię. Ludzie przestają widzieć w księżach autorytet.”

Ten młody człowiek obawia się, że ludzie będą go oceniać przez pryzmat grzechu innych księży. Wyobraża sobie, że idąc ulicą w sutannie może usłyczeć okrzyk „pedofil” i to tylko dlatego, że nosi taki sam strój jak sprawcy tych zbrodni. Pisze, że sutanna stała się dziś „znakiem hańby, egoizmu i bezbożności”.

W tym wyznaniu jest rozpacz człowieka pięknie wierzącego, któremu trudno się pogodzić, że jego ideał „sięgnął bruku”. Pisze o wystąpieniu Leszka Jażdżewskiego i rozważa jego słowa o tym, że Kościół „stracił moralny mandat do sprawowania funkcji sumienia narodu”. Rzecz fascynująca, ten młody kapłan, który przed chwilą opuścił seminarium, pisze że Kościół nigdy takiego mandatu nie posiadał, że kiedy rok wcześniej przyjmował święcenia, nie przychodziło mu do głowy, że ma być czyimś sumieniem, że nie został księdzem, żeby wytykać ludziom grzechy, że każdy ma swoje sumienie i na tym polega ludzka wolność, że „zadaniem Kościoła jest głoszenie światu Chrystusa”.

Tu się zgubiłem, bo zaledwie domyślam się, co przez to rozumie, a domysły to niebezpieczna zabawa. Poruszające jest jego wyznanie:  

„Gdybym miał podjąć decyzję o przyjęciu kapłaństwa w oparciu o historię Kościoła, o historię niektórych świętych, nigdy bym tej decyzji nie podjął. Zostałem księdzem, bo w Kościele, który jest dziś przedstawiany od najgorszej możliwej strony (pewnie niestety słusznie) znalazłem prawdziwego, żyjącego Boga.”

Co to może znaczyć? Miałem okres, kiedy taśmowo czytałem wyznania byłych komunistów skonfrontowanych z bezmiarem zbrodni tego systemu i próbujących uporać się ze swoją głęboką wiarą.  (Jest bardzo mało analogicznych wyznań byłych nazistów.) Tu autor pisze, że Kościół od początku był w niegodnych rękach, że jego siłą nie są księża, ani biskupi, ani papieże, że jego siłą jest Jezus Chrystus.

A jeśli tak, to po co księża, biskupi i papieże? Po co to zapisywanie się do kasty mądrych i dobrych, po co namaszczenie, potrzeba sutanny, ornatu, mitry i tiary? Co oznaczają słowa o utraconym autorytecie księdza?     

Kościół jest teatrem, w którym namaszczeni aktorzy odgrywają rolę mądrych i dobrych. Pierwotne intencje mogą być szczere i w tym akurat konkretnym przypadku trudno o wątpliwości. Jednak życie jest teatrem, wszyscy trochę gramy. Liczy się strój, fryzura, buty i inne rekwizyty. Każda władza demoralizuje, a ta pośrednia, ale z boską aureolą, ma długą i mocno zaszarganą tradycję. Autorytet sutanny może kusić - piękna świątynia, ołtarz, głoszenie Chrystusa od ołtarza. Mroczne strony powodów wstąpienia do kasty mądrych i dobrych daje się ukryć nawet przed samym sobą. Nie pierwszy raz ludzie przestają widzieć w książach autorytet.

Zanim przyszła Reformacja wielu widziało bezmiar zgnilizny Kościoła. Protestanci sądzili, że trzeba pozbawić świątynie przepychu, odciąć się od papieży, zerwać z celibatem, mówić do ludzi lokalnym językiem, nauczyć lud czytać i pisać i wtedy to głoszenie Chrystusa będzie uczciwsze. Może i trochę było uczciwsze. Z pewnością na długą metę przyczyniło się do poprawy ludzkiego losu, złagodziło opór przeciw nauce, stanowe przedziały. Kusiło jednak nową jakością związków tronu i ołtarza bez pośrednictwa Stolicy Piotrowej, pozostała chęć odgrywania nie tylko roli sumienia narodu, ale również zachowania monopolu w dziedzinie oświaty, opieki społecznej, zachowania wpływu na prawo rodzinne, żeby móc nadal kontrolować ludzkie życie.

Spór o to, jakiego Chrystusa kapłani mają oferować ludziom, toczył się przy pomocy broni palnej, broni białej, sztyletów i trucizny, z pomocą intryg dworskich, z ambon i przy pomocy sprzedawanych na jarmarkach pamfletów. Protestantyzm zmieniał status kapłana z przedstawiciela obcego mocarstwa w urzędnika państwowego. (Zanim jednak w państwie dochodziło do trwałego konkubinatu tronu i protestanckiego ołtarza, trzeba było rozprawić się nie tylko z papistami, ale i z tymi, którzy chcieli głosić nieco innego Chrystusa. Dopiero potem zwycięskie wyznanie Kościóła protestanckiego stawało się centralnym filarem administracji państwowej, urzędem ewidencji ludności, urzędem stanu cywilnego, urzędem nadzorującym oświatę i pomoc społeczną oraz głównym organem doradczym stanowiących prawo.) Mordercza konkurencja między głosicielami Chrystusa prowadziła do idei państwa neutralnego światopoglądowo, ale tę w praktyce i bez gilotyny wdrożono dopiero za oceanem. 

Kiedy polski kapłan mówi, że znalazł w Kościele Boga, zaznacza, że znalazł go w swoim Kościele i że wie, iż ten Kościół jest i zawsze był grzeszny. Potępia grzechy i boi się tylko, że ludzie zaczną ten Kościół opuszczać.                        

Uczciwy młody człowiek opisuje, że kiedy słucha tragicznych wyznań ludzi skrzywdzonych przez kapłanów, ma nadzieję, że usłyszy, iż jednak nie stracili wiary w Boga. Kiedy je słyszy, chce wykrzyczeć słowo dziękuję do człowieka, który mimo wszystko nie pozwolił sobie odebrać wiary przez niegodnego kapłana.

Te słowa przypominają powiedzenie księdza Tischnera, że nie spotkał nikogo, kto porzucił Boga dla marksizmu-leninizmu, ale spotkał wielu takich, których skłonili do tego źli księża. Problem w tym, że koszmarni kapłani mogą przekonać do ucieczki z Kościoła, do antyklerykalizmu, ale ateizm wymaga sceptycyzmu, odrzucenia ufności do opowiadanych w dzieciństwie niestworzonych rzeczy, do wiary w istnienie nadprzyrodzonych istot, w cuda, w jakiegoś boga będącego źródłem wszelkiego dobra i i dopiero dalej w dalszej kolejności do zakwestionowania stojącego za tym wszystkim autorytetu sutanny.

Ten młody ksiądz wie, że Kościół uzurpuje sobie rolę sumienia narodu, ale on sam chce być inny. Zapewne wie również, że spory religijne są sporami o Absolut i o autorytet sutanny właśnie, o boski autorytet człowieka namaszczonego jako istota szczególnie mądra i dobra, wiedząca co słuszne, a zarazem pokorna, bo przecież zaledwie reprezentująca Boga i mądrość pokoleń świętych i kapłanów. Może i byli wśród nich ludzie niegodni, ale w Kościele jest Bóg, czyli Absolut.

Dziś wszystkie reflektory skierowane są na grzech pedofilii, na krzywdzenie dzieci przez ludzi nadużywających autorytetu sutanny. W całej Polsce huczy, huczy również w moim małym miasteczku. Ludzie przypominają sobie księży sprzed lat, jeden lubił bić dzieci po rękach, używał do tego gumowego wąża. Potrafił również kopnąć, zniknął nagle, więc może było tam coś więcej. A X? Ten X to inna sprawa,  pił i grał w karty, przegrał pół parafii. Wiedza o mrocznych sprawkach ludzi w sutannach wylewa się szerokim strumieniem. Nie słychać jednak wyraźnego buntu. Ksiądz Jacek Roztocki pisze jednak o ludziach, których skrzywdzono, a od których chciałby usłyszeć, że zostają.

Niektórzy zostają. Inny kapłan, Krzysztof Mądel, człowiek, którego skrzywdzono, został księdzem. Dziś pomaga innym ofiarom kapłanów. W jego wyznaniach uderzyła mnie opowieść o spowiedzi podczas pielgrzymki u obcego księdza. Dziesięcioletnie dziecko dziękuje spowiednikowi, że ta spowiedź była normalna. Ksiądz, zdziwiony pyta o co chodzi i  dowiadując się jak wyglądają te inne spowiedzi, daje dziecku radę. Dziecko nie bardzo wierzy, że ta rada ma sens.  

Ten uczciwy i współczujący ksiądz zdawał sobie jednak sprawę z tego, że może dziecku dać tylko dobrą radę, bo nikt temu dziecku nie pomoże i musi się bronić samo.  

„Wracaliśmy z tego sanktuarium i nagle okazało się, że przed kościołem proboszcz na nas czeka. Pożegnał innych, złapał mnie za szyję i zaczął wypytywać o pielgrzymkę, końcem końców zszedł na spowiedź. „Czy dobrze się tam wyspowiadałeś? Czy nie ukryłeś jakiś wstydliwych grzechów? Dlaczego jesteś taki smutny, smutniejszy niż inne dzieci, czy to nie z powodu brzydkich zabaw?”. Staliśmy przed kościołem. Wycedziłem: - Ksiądz nie ma prawa zadawać dzieciom takich pytań! Tu wszyscy wiedzą, że ksiądz źle traktuje dzieci!

Zadziałało. Wystraszył się. Zwolnił uścisk.”

Ksiądz Mądel opowiada o autorytecie sutanny, o gehennie dzieci, które zazwyczaj wiedzą, że nikt z dorosłych nie da im wiary i milczą o tym co robi ksiądz. Kiedy zaczynają mówić, te obawy się sprawdzają, autorytet sutanny okazuje się przemożny, dorośli nie chcą wierzyć, ponieważ to burzy ich świat, w którym ksiądz jest człowiekiem mądrym i dobrym.   

W ciągu tygodnia na YouTube film Sekielskich obejrzano ponad 20 milionów razy. Niektórzy oglądali go na pokazach, lub w TVN, spotkałem się nawet z przypadkiem, kiedy nauczyciel pokazał ten film klasie nastolatków w szkole.

Kasta namaszczonych na mądrych i dobrych poszukuje strategii jak złagodzić szok po ujawnieniu tego, o czym oni sami wiedzieli od dawna. Nie mogę wykluczyć, że najbardziej liczą na takich kapłanów jak ksiądz Jacek  Roztocki, czy ojciec Krzysztof Mądel. Kościół potrzebuje twarzy, które budzą zaufanie, pewnie poświęci jednego czy drugiego biskupa, hipokryzja raz jeszcze złoży hołd cnocie w imię zachowania jedności i ciągłości tradycji i w imię odbudowania autorytetu sutanny. 

Otwarty został nowy rozdział w historii kraju, pisać będą go głównie ludzie przywiązani do tradycji i chcący mieć nadzieję. Szalę na rzecz zwycięstwa Kontrreformacji w Polsce przeważyła drobna szlachta, której obiecano więcej przywilejów, ale również ludzie, którzy wiedzieli, że krytyka Kościoła jest ze wszech miar uzasadniona, ale chcieli zachować jedność i wierzyli w odnowę. Odnowa przyszła w formie dyktatury autorytetu sutanny. Dziś nowy rozdział się zaczął, a jego zakończenie pozostaje nieprzewidywalne. Chwilowo kasta namaszczonych na mądrych i dobrych wydaje się szukać ratunku u tych, których wczoraj dyscyplinowali, a których uczciwość trudno zakwestionować.