Media społecznościowe żerują na narcyzmie młodych i starych, stwierdza znajomy socjolog, który próbuje przyglądać się temu zjawisku. Mam wrażenie, że ta obserwacja zawiera sporo prawdy. Wszelkiego rodzaju selfie królują na Facebooku, Instagramie i Tik-Toku. Zastanawiam się jednak na ile te media łączą ludzi i jak zmieniają społeczne relacje w różnych grupach społecznych? Widzimy tu niesamowitą różnorodność form, począwszy od sygnalizowania bliskości, a skończywszy na komunikacji między najwyższej klasy specjalistami, dzielącymi się swoimi obserwacjami. Geograficznie oddzieleni bliscy są mniej oddaleni, media społecznościowe tworzą również nowe formy nawiązywania nowych znajomości i przyjaźni. Czy te media to również okazja do dialogu z prawdziwego zdarzenia?
Wspólne intelektualne przygody były, są i prawdopodobnie będą rzadkością. Pierwsze, co przychodzi na myśl, to listy renesansowych myślicieli (niektóre z nich szybciej docierały do drukarza niż do adresata). Wymiana opinii z nieznajomymi jest z konieczności uproszczona, rzadko zobaczymy tu wysiłek takiej prezentacji myśli, która nie jest popisem, czy warknięciem, a budowaniem pomostu między dwoma umysłami.
Dominuje zwykłe obcowanie, czyli rozmowa, w której słowa są raczej emocjonalnymi sygnałami niż intelektualną komunikacją, sentencje, będące odpowiednikiem staroświeckich makatek, skarga i łączące serca oburzenie moralne.
Oburzenie moralne jest czasem skrywane za nieszczerą dociekliwością. Bawiłem się przez chwilę rozmową z wirtualnym gościem, który zainicjował dialog pytając, czy jestem filosemitą? Odpowiedziałem, że uchowaj Boże, że Żydzi to ludzie, a ludzie są różni, więc trudno ich lubić jak leci. Mój wirtualny gość, chciał się dowiedzieć, czy w takim razie, jeśli niektórych Żydów nie darzę sympatią, to jednak trochę jestem antysemitą?
Niech Bóg broni – odparłem rozbawiony, próbując go przekonać, że głupota i podłość to cechy jednostkowe, a nie narodowe, więc semickość w niczym mi nie wadzi, a głupota niezmiernie, bo utrudnia życie.
Musiał się zamyślić mój wirtualny gość, bo zamilkł na 18 minut, a potem zapytał, czy jestem wierzący.
Odpowiedziałem, że Bogu dzięki jestem ateistą. Chociaż wielu moich przyjaciół to ludzie wierzący, a religia była najprawdopodobniej nieuniknionym etapem naszego ewolucyjnego rozwoju, bowiem mózgi mieliśmy już dość sprawne, żeby zadawać pytania, ale umysły nie dość wyszkolone, by móc szukać odpowiedzi, więc wpadliśmy w czarną dziurę poszukiwania winnego naszych tarapatów. Pod różnymi szerokościami geograficznymi docieraliśmy do tego samego wniosku, że ktoś ciska piorunami, spuszcza ulewne deszcze, zarządza długotrwałe susze, albo wstrząsa ziemią. Musi mieć jednak jakiś powód tego gniewu, więc żeby go nie rozsierdzić jeszcze bardziej, szukaliśmy winnych między sobą.
A czy to przypadkiem nie Żydzi wymyślili ten cyrk – dopytywał mój gość.
- Ależ skąd - żachnąłem się na takie teorie spiskowe – dodając pospiesznie, że Sumerowie zarykiwali się ze śmiechu, kiedy pan Bóg tworzył świat.
Mój gość szczerze się oburzył i zapewnił, że jest stuprocentowym ateistą, więc to nie jego Pan Bóg lepił tego Adasia z gliny.
Czyli jest pan judeo-chrześcijańskim ateistą - zapytałem z zainteresowaniem.
Mój gość pomilczał przez chwilę, a potem zapytał: jak to?
Próbowałem wyjaśnić, że jeżeli Bóg kojarzy mu się z Biblią i Bogiem starotestamentowym, a nie z religiami, które powstawały pięćdziesiąt tysięcy lat temu, a prawdopodobnie jeszcze dawniej, to można podejrzewać, że jest ateistą judeo-chrześcijańskim, a nie ateistą międzywyznaniowym, patrzącym na zjawisko religii raczej przez pryzmat antropologii niż marksizmu.
Dlaczego marksizmu – zaniepokoił się mój wirtualny gość, najwyraźniej podejrzewając, że coś podejrzewam.
Napisałem, że mam z tym opium dla ludu poważny problem, ale to byłaby długa rozmowa, a ja mam pilną robotę, więc na zakończenie mogę mu tylko opowiedzieć stary, żydowski dowcip, jak pewien Żyd wychowywał syna na ateistę. Któregoś dnia nastolatek obwieścił ojcu, że fascynuje go politeizm starożytnych Greków, bez potrzeby wierności jednemu bogu, bardziej zgodny z naturą, raczej radosny niż fanatyczny. Zgniewał się stary ateista i powiedział stanowczo: jest tylko jeden Bóg i my w niego nie wierzymy. Dodałem ikonkę z uśmiechem, nie spodziewając się już odpowiedzi.
Mój wirtualny gość pożegnał się jednak stwierdzeniem: Wiedziałem, że pan nic tylko o tych Żydach.
Nie przepadam za takimi dialogami i ciekaw jestem, czy są gdzieś jeszcze dobre uniwersyteckie seminaria, i jak często zdarzają się fascynujące spory przyjaciół na długich spacerach? Tego ostatniego jestem właściwie pewien, bo młodość nie może uniknąć filozofii płynącej z frustracji dorastania we wszechświecie.
