Wiele jest rzeczy, które traktujemy dzisiaj jako oczywistość, umiejętności, które ludzkość rozwijała przez dosłownie setki tysięcy lat, ale także nowoczesnych wygód, które są stosunkowo niedawnej daty. Jedną z nich jest przechowywanie żywności – zachowywanie żywności do późniejszej konsumpcji.
Zaczęliśmy jako łowcy-zbieracze, a ten styl życia wymagał w większości zjadania żywności w miarę jej zdobywania. To tworzy okresy uczt i głodu, ale brak stabilności lub przewidywalności. Bez zamrażania i innych technik przechowywania żywności, większość jej nie trwa długo. Ugotowane mięso, zebrane owoce mogą przetrwać kilka dni, podczas gdy orzechy i bulwy mogą przetrwać nieco dłużej. Ale to właściwie wszystko.
Rolnictwo doprowadziło do znaczącego powiększenia naszej kontroli nad dostawą żywności. Mogliśmy już przechowywać żywność w postaci wysuszonych ziaren przez całe miesiące. Kiedy uprawialiśmy rośliny, niektóre z nich były wybierane dlatego, że dobrze się przechowywały. Na przykład, rośliny dyniowate o twardej skórce mogą przetrwać kilka miesięcy. Ser był olbrzymim odkryciem, zachowując kalorie z mleka także przez miesiące. Udomowione zwierzęta mogły być „przechowywane” w nieskończoność, a potem zarzynane w miarę potrzeb. Solenie, marynowanie, wędzenie i suszenie odkryto z czasem jako metody na przechowywanie różnych produktów żywnościowych. Industrializacja pozwoliła na takie rzeczy jak puszkowanie i, oczywiście, chłodzenie.
Jaki jest jednak najstarszy i pierwszy przykład przechowywania żywności przez ludzi do późniejszej konsumpcji? Archeolodzy sądzą, że to odkryli – badacze z Tel Awiwu donoszą o odkryciu w jaskini Qesem, miejscu paleolitycznej osady ludzkiej sprzed 400 tysięcy lat. Znaleźli dowody, że ludzie, którzy tam żyli, przechowywali kości jeleni i inne do potencjalnie 9 tygodni, a potem rozłupywali je, by zjeść szpik.
Szpik kostny jest pełnym kalorii źródłem pożywienia i prawdopodobnie był ważny w diecie wczesnych ludzi i ich przodków (czy to przez polowanie, czy znajdowanie padliny). Badacze odkryli, że ludzie żyjący w jaskini Qesem głównie polowali na jelenie. Zdzierali mięso z jelenia i zostawiali większość szkieletu tam, gdzie zwierzę zostawało zabite. Przynosili jednak z powrotem kończyny i czaszkę, nadal okryte skórą. Dlaczego kończyny i czaszkę? To są kości, które mają najwięcej szpiku.
Prawdopodobnie zostawiali skórę żeby wyschła i pomogła w przechowaniu kości. Te kości w jaskini pokazują inny wzór znaków niż te, z których zdzierano mięso. Zrywano z nich suchą skórę, a potem łamano, żeby wydostać szpik. Badacze eksperymentowali także z współczesnymi kośćmi jelenia i odkryli, że szpik jest jadalny przez okres do 9 tygodni. Oczywiście, nie ma sposobu na dowiedzenie się, jak długo ci paleolityczni ludzie naprawdę przechowywali kości zanim zjedli z nich szpik, ale 9 tygodni wydaje się górną granicą.
To było istotne – wydłużenie czasu przechowywania żywności z dni do tygodni. Mogło to pomóc im w przetrwaniu chudych czasów i w pewnych wypadkach mogło stanowić o różnicy między przeżyciem a śmiercią z głodu.
“W naszym badaniu pokazaliśmy po raz pierwszy, że 420 do 200 tysięcy lat temu prehistoryczni ludzie w jaskini Qesem byli wystarczająco zaawansowani, wystarczająco inteligentni i wystarczająco utalentowani, by wiedzieć, że można przechowywać konkretne kości zwierząt w specjalnych warunkach i kiedy potrzeba, usunąć skórę, rozbić kości i zjeść szpik” – wyjaśnia profesor Avi Gopher.
Taka więc była najnowocześniejsza technologia przechowywania żywności ponad 200 tysięcy lat temu.
Jaskinia Qesem jest ciekawym stanowiskiem archeologicznym, zamieszkałym przez bardzo długi czas. Jedynymi ludzkim pozostałościami są zęby, ale anatomiczne szczegóły sugerują w pełni współczesnych ludzi (chociaż nie można wykluczyć pewnego wkładu neandertalskiego). Są tam także dowody regularnego używania ognia, pieczenia mięsa i recyklingu zasobów. Technologią były zaawansowane narzędzia kamienne, głównie ostrza i kilka siekier. Polowali głównie na jelenie, świnie i konie, ale nie zarzynali ich w jaskini i, jak napisano powyżej, przynosili do jaskini tylko niektóre kości.
Jest to kolejny przykład, że główną adaptacją ludzi jest inteligencja. Chronologia także popiera fakt, że pomysłowe wynalazki na ogół budują na poprzednich, przyspieszając w czasie. Jeden dobry, solidny pomysł co kilka tysięcy lat był widocznie tempem postępu w paleolicie. Pomyślcie o ile rzędów wielkości szybszy jest postęp w ludzkim świecie dzisiaj.
Ancient Food Storage
NeuroLogica Blog, 10 października 2019
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
