Matura z religii

Jednakże z niektórych ówczesnych wypowiedzi hierarchów można było wywnioskować, iż chodzi im o coś więcej niż o wiedzę religijną. W zasadzie można by odnieść wrażenie, że chodzi im o wiedzę o religii. Mówiąc inaczej; wiedzę religioznawczą. Oto niektóre znamienne wypowiedzi: „Chrześcijanin ma obowiązek poznawania Pana Boga. Gdy uczeń wybiera etykę w szkole zamiast lekcji religii, to grzeszy przeciw pierwszemu przykazaniu” (wypowiedź konsultanta Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski).

 

Ten punkt widzenia akurat nie budzi żadnych wątpliwości: wiadomo, że chodzi o nauczanie katechezy będącej podstawą istnienia Kościoła jak i całej religii. Ale już na przykład te wypowiedzi świadczą o czymś zgoła innym:

 

„Religia powinna być przedmiotem obowiązkowym. Jeśli uczeń ma opuszczać szkołę z wykształceniem ogólnym, to w tym wykształceniu nie może zabraknąć wiedzy na temat religii i kultury chrześcijańskiej, wśród której wyrósł. W przeciwnym wypadku będzie to wiedza niepełna” (prymas Polski).

 

„Nie widzę w tym nic nadzwyczajnego. W krajach europejskich praktykuje się maturę z religii. /../ Nie jest wcale powiedziane, że człowiek w życiu musi kierować się tylko wiedzą. Jak wiadomo tak nie jest. Zwłaszcza, że wiedza nie zawsze jest czymś do końca pewnym, zweryfikowanym. /../ Dlaczego człowiek, który przez wieki żył wiarą i będzie nią żył, nie mógłby sobie wyrobić poglądów na temat wiary i przedstawić ich na egzaminie maturalnym? /../A cóż w tym złego? Mniej kina, a więcej mszy świętej zawsze dobrze zrobi młodym ludziom. Zwłaszcza głupiego kina, z którym mamy dzisiaj do czynienia. /../ poziom dzisiejszego wychowania nie sprzyja nauce religii. Nikt nie chce, by ludzie byli wewnętrznie ułożeni, bo każdy chce mieć nieograniczoną wolność” (ks. bp.Pieronek).

 

W tych wypowiedziach mówi się wyraźnie o „wiedzy na temat religii”, oraz o „wyrobieniu sobie poglądów na temat wiary i przedstawieniu ich na egzaminie maturalnym”. Czyż nie można z nich wywnioskować, iż nasi hierarchowie postanowili wreszcie zadbać o wyższy poziom nauczania religijnego, dlatego chcą poszerzyć jego program o religioznawczą wiedzę? Ależ tak! Ponieważ na lekcjach religii nie sposób nabyć „wiedzy na temat religii”, ani „wyrobić sobie poglądów na temat wiary”, które to określenie jest potocznie używanym synonimem religii. Musiało im jednak chodzić o bardziej ambitną naukę religii; poszerzoną o

wiedze religioznawczą. Brawo!

 

Pomyślałem więc nieskromnie, iż mając całkiem sporą wiedzę religijną i religioznawczą. mógłbym pomóc naszym hierarchom w ułożeniu właściwych pytań do egzaminu maturalnego z religii. A nawet jeśli nie skorzystają z mojej pomocy, to już w niedalekiej zapewne przyszłości będzie można porównać, który zestaw pytań przedstawia większą wartość poznawczą: oficjalny kościelny, czy mój prywatny, amatorski. Do rzeczy zatem. Myślę, iż pytania powinny być podzielone na grupy tematyczne.

 

Na przykład: 1.Ogólna wiedza o historii religii człowieka. 2.Znajomość Biblii. A).Stary Testament. B).Nowy Testament. 3.Znajomość historii katolicyzmu i dworów papieskich. Wydaje mi się, że od 5-10 pytań z każdej grupy powinno wystarczyć, aby zorientować się w zasobie wiedzy ucznia, dotyczącej religii. A zatem jak wg mnie mógłby wyglądać taki zestaw pytań do matury z religii?

 

Ogólna wiedza o historii religii człowieka.

 

1.Ile lat liczy historia religii człowieka: a. 3 000-5 000? b.10 000-20 000? c.30 000-50 000?

2.Ile bogów było w tym czasie czczonych przez ludzi: a. kilku – kilkunastu? b. ilkudziesięciu – kilkuset? c. więcej niż kilkuset?

3.Wymień najbardziej znanych bogów-zbawicieli (były to zazwyczaj małżeństwa: bogini z bogiem), którzy byli czczeni na długo przed zaistnieniem chrześcijaństwa.

 

4. Który ze starożytnych bogów przybył na ziemię, by zbawić ludzi, potem wracał do swego boskiego ojca do niebios, wstępował w swoich wyznawców jako Duch Święty? A także rozdawał im chleb i wino, jako ciało i krew swoją, urodził się w grocie między zwierzętami, umarł i zmartwychwstał – podobnie jak Jezus Chrystus?

 

5. Który ze starożytnych bogów był wszechmocny, wszechwiedzący, wszechobecny, znający wszystkie słowa i uczynki ludzkie, i który za wszelkie wykroczenia karał winnych klęskami żywiołowymi?

6. W którym z bogów religii Egiptu została zrealizowana koncepcja Trójcy Świętej?

 

Znajomość Biblii. Stary Testament.

 

1. Skąd Kain wziął żonę, skoro było ich wtedy tylko troje na ziemi: Adam, Ewa i on sam? Dla kogo i w jaki sposób Kain miał zbudować miasto nazwane imieniem jego syna Henocha, skoro na ziemi istniało wtedy tylko kilka/kilkanaście osób?

2. Ile zwierząt zabrał Noe na arkę: spośród wszystkich istot żyjących, po parze; samca i samicę? (Rdz 6,19). Czy z wszelkich zwierząt czystych siedem samców i siedem samic, ze zwierząt zaś nieczystych po jednej parze: samca i samicę? (Rdz 7,2).

 

3. Jak miał na imię pomysłowy pasterz, który aby uzyskać przychówek owiec o sierści prążkowanej i cętkowanej, wystawiał im przy poidłach patyki ponacinane w białe prążki, przez co owe zwierzęta kopulując i patrząc na wycięte wzorki, miały potomstwo o sierści wzorzystej, dzięki czemu wyróżniały się od reszty owiec Labana?

 

4. Za co właściwie Bóg Jahwe ukarał śmiercią Onana?

5. W jaki sposób Bóg Jahwe pomógł Izraelitom złupić Egipcjan, aby nie poszli z niczym, gdy będą wychodzić z niewoli egipskiej?

6. Z jakiego powodu Bóg Jahwe utwardzał serce faraona 10x z rzędu, by ten nie wypuszczał Izraelitów z Egiptu i potem karał go za to (i jego lud), tyle samo razy?

 

7. W ilu miejscach Starego Testamentu i w jakich przypadkach Bóg Jahwe nakazuje wiernym wykonywanie kary śmierci? W ilu miejscach nakazuje zabijać swych wrogów? W ilu miejscach nakazuje wymordowanie wszystkich mieszkańców zdobytych miast, nie oszczędzając nikogo; ani mężczyzn, ani kobiet (prócz tych, które nie obcowały z mężczyzną), ani dzieci, ani zwierząt (częstą karą było wtedy okulawianie koni)?

8.Czy Bóg Jahwe był przeciwny niewolnictwu, czy je aprobował? Znajdź właściwe wersety, które pomogą ci odpowiedzieć na to pytanie.

 

Znajomość Biblii. Nowy Testament.

 

1. Co Jezus miał na myśli, mówiąc: „Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? /../ Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz ażeby usunąć drzazgę z oka twego brata” (Mt 7,2-5)?

2. Jak należy rozumieć naukę Jezusa: „Słyszeliście, że powiedziano: „Oko za oko i ząb za ząb!” A ja wam powiadam: Nie stawiajcie oporu złemu; lecz jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi” (Mt 5,38-40).

 

3. Wyjaśnij słowa Jezusa: „Strzeżcie się, żebyście uczynków pobożnych nie wykonywali przed ludźmi po to, by was widzieli. /../ Ty zaś, gdy chcesz się modlić, wejdź do swej izdebki, zamknij drzwi i módl się do Ojca twego, który jest w ukryciu /../ albowiem wie Ojciec wasz, czego wam potrzeba, wpierw zanim Go poprosicie” Mt 6,1,5-8).

 

4. Co wynika z tych nauk Jezusa: „A ja wam powiadam: miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mt 5,44). Oraz: „.. dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą; błogosławcie tym, którzy was przeklinają i módlcie się za tych, którzy was oczerniają /../ błogosławieni będziecie, gdy ludzie was znienawidzą” (Łk 6,27 i 6,22).

 

5. Zinterpretuj wypowiedzi Jezusa: „Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi /../ Gromadźcie sobie skarby w niebie /../ Nikt nie może dwom panom służyć /../ nie możecie służyć Bogu i Mamonie. Dlatego powiadam wam: nie troszczcie się zbytnio o swoje życie, o to co macie jeść i pić /../ bo o to wszystko poganie zabiegają” (Mt 6,19,23,32).

 

6. O co chodziło Jezusowi w tych słowach: „Zaprawdę powiadam wam: bogaty z trudnością wejdzie do królestwa niebieskiego. /../ łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogatemu wejść do królestwa niebieskiego” (Mt 19,23,24). Oraz: „Jeżeli kto przychodzi do Mnie, a nie ma w nienawiści swego ojca i matki, żony i dzieci, braci i sióstr, nadto i siebie samego, nie może być moim uczniem /../ tak więc nikt z was, kto nie wyrzeka się wszystkiego co posiada, nie może być moim uczniem” (Łk 14,26,33).

 

7. Wyjaśnij co Jezus miał na myśli, mówiąc: „Nikogo też na ziemi nie nazywajcie waszym Ojcem; jeden jest bowiem Ojciec wasz, Ten w niebie /../ największy z was niech będzie waszym sługą. Kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża będzie wywyższony” (Mt 23,9). Albo te słowa: „Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie uwierzy, będzie potępiony” (Mk 16,16).

 

8. Jak należy rozumieć następujący fragment Biblii:„Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, On, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką i nie odbiera posługi z rąk ludzkich, jak gdyby czegoś potrzebował, bo sam daje wszystkim życie i oddech i wszystko” (Dz 17,24,25). Lub ten fragment: „Wszyscy przecież staniemy przed trybunałem Boga /../ tak więc każdy z nas o sobie samym zda sprawę Bogu /../ A swoje własne przekonanie zachowaj dla siebie przed Bogiem /../ Wszystko bowiem co się czyni niezgodnie z przekonaniem, jest grzechem” (Rz 14,10, 22,23).

 

9. Jak należy rozumieć słowa, które Jezus skierował do swych uczniów, wysyłając ich w misję ewangelizacyjną: „Darmo dostaliście, darmo dawajcie! Nie zdobywajcie złota, ani srebra, ani miedzi do swych trzosów” (Mt 10,8,9). Oraz: „Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę. A to pochodzi nie od was, lecz jest darem Boga; nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił” (Ef 2,8,9).

 

10. Co swym wiernym chce Bóg przekazać słowami: „Ja wyświadczam łaskę komu chcę i miłosierdzie nad kim się lituję. (Wybranie) wiec nie zależy od tego, kto chce lub o nie się ubiega, ale od Boga /../ A zatem komu chce, okazuje miłosierdzie, a kogo chce czyni zatwardziałym” (Rz 9,15-18).

 

Znajomość historii katolicyzmu i dworów papieskich.

 

1. Jak miał na imię biskup Lyonu, który wymyślił pod koniec II w. tak zwaną „sukcesję apostolską”, która posłużyła Kościołowi katolickiemu do uzurpacji władzy nad resztą chrześcijaństwa?

2. Doktor  Kościoła Ambroży nazywał niewolnictwo „darem Boga”, a inny doktor Kościoła Augustyn propagował ideał „pracowitości w biedzie”. W którym wieku bp Ignacy żądał, aby „niewolnicy na chwałę Boga jeszcze gorliwiej wykonywali pracę niewolniczą”?  

 

3. Kto wydał słynny edykt w Tessalonice 27.02.380 r., w którym znalazły się takie oto postanowienia?: „Nakazujemy, aby ci, którzy wyznają tę wiarę przyjęli nazwę chrześcijan katolickich, wszystkich zaś innych uznajemy za głupców i szaleńców, trzymających się haniebnych zasad heretyckich,..”. Następnie edykt mówił, że wszyscy ci głupcy i szaleńcy „poniosą najpierw karę boską, a potem karę z rozkazu naszej władzy, którą otrzymaliśmy z wyroku niebieskiego”.   

 

4. W którym wieku sporządzono jedno z największych kościelnych fałszerstw (tzw. „Donację Konstantyna”), na mocy której, cesarz rzymski miał rzekomo ofiarować papieżowi Sylwestrowi i jego następcom władzę cesarską  nad Rzymem, Italią i całym zachodem, oraz posiadłości w Italii? A także inne wielkie fałszerstwo kościelnego ustawodawstwa, tzw. „Dekrety Pseudo-Izydora” (kompilacja prawdziwych i fałszywych dokumentów papieskich i soborowych), które miały świadczyć o przywilejach należnych hierarchii kościelnej?

 

5. Który z Ojców Kościoła (będący patronem kaznodziejów) opowiadał się otwarcie za potrzebą kłamstwa dla zbawienia duszy, powołując się na przykłady z Biblii? Mawiał on także: „Bez niesprawiedliwości nie sposób się wzbogacić”, oraz: „Człowiek godny czci nie może nie być bogaty”. Który ze świętych swoją doktrynę Marii, Matki Bożej przeforsował przy pomocy obfitych łapówek i wielkiej ilości drogich prezentów?

 

6. Którego papieża ulubioną dewizą było: „Niech będzie przeklęty ten, kto nie chce umaczać miecza we krwi!”? Który papież mawiał: „Jeśli nie pomogą klucze Piotrowe, to niechaj pomoże jego miecz!”, i który prowadził wojny nieomalże w każdym roku swego pontyfikatu? Który papież wyznał w połowie XVI w., że ma ręce „po łokcie unurzane we krwi”? Który papież nakłaniał do „świętej wojny” zbójców, zapewniając im odpuszczenie grzechów, obfity łup, krainę mlekiem i miodem płynącą, i który krzyczał: „To nakazuje Chrystus!”?

 

7. O którym papieżu mówiono, że zajmuje się trzema rzeczami: „Chce długo żyć, zdobyć bogactwo i wzbogacić swoją rodzinę, żadnej myśli nie poświęca sprawom ducha”? Żądza pieniędzy papieża była równie przysłowiowa, co mściwość, z jaką prześladował swych poddanych i jego patologiczna próżność. Który z papieży po objęciu urzędu musiał zlikwidować bandę fałszerzy, fabrykujących tuż obok Kurii fałszywe dokumenty (za duże pieniądze), a potem sam profesjonalnie urządził własny warsztat z łaskami?

 

8. Który z papieży o imieniu Leon jest autorem słynnego powiedzenia?: „Ile korzyści przyniosła Nam i naszym ludziom bajeczka o Chrystusie, wiadomo?”. Który z papieży o tym samym imieniu podał pod koniec XIX w. znamienną dewizę: „Kochamy wszystkie formy państwa, jak długo są postrzegane nasze interesy”? Włączył on także Biblię do Indeksu Ksiąg Zakazanych. Który z papieży o imieniu Grzegorz, stwierdził otwarcie: „Nie liczy się religia, tylko liczy się polityka. Nie ważna jest sprawiedliwość, tylko ziemski interes Kościoła”?

 

9. O której krucjacie ówczesny kronikarz pisał: „..nasi następnie ścigali ich i mordowali aż do świątyni Salomona; tu była taka rzeź, że nasi po kostki brodzili we krwi. /../ O takich rzeziach pogan nikt dotąd nie słyszał ani ich nie widział, bo stosy trupów wyglądały jak wały graniczne, a nikt nie znał ich liczby, tylko sam Bóg”? Ile było tzw. „krucjat dziecięcych” w których zginęło ok. 50 tys. dzieci, mających jakoby swoją niewinnością skruszyć zatwardziałe serca Saracenów? Kiedy odbyła się krucjata na ziemie Wenetów pod hasłem: „Kto nie zechce się ochrzcić, niech zginie!”?

 

10. Który papież bullą Ad exstirpanda  z 1252 r. usankcjonował tortury w sądownictwie kościelnym, za które oczywiście musiały płacić rodziny katowanych ofiar? Który z papieży, ogłaszając słynną bullę przeciwko czarownicom zapoczątkował falę krwawych procesów w krajach chrześcijańskich? Po uśmierceniu owych nieszczęśników kler zagrabiał ich mienie i nierzadko był to prawdziwy powód wszczynania procesów o kacerstwo i czary. „Najszybszy i najłatwiejszy sposób wzbogacenia się mawiano – to palenie czarownic”. Przez ile wieków trwał ten niecny proceder?

 

11. Z jakiego miasta sobór nakazał, aby wszyscy wierni przysięgali biskupom, że z zapałem będą prześladować kacerzy i tę przysięgę musieli powtarzać co dwa lata? Ten sam sobór wsławił się postanowieniem: „Osoby świeckie nie mogą posiadać  ksiąg Starego i Nowego Testamentu; wolno im mieć tylko psałterz i brewiarz albo godzinki maryjne, ale i te księgi nie w tłumaczeniu na języki narodowe”. Który papież jest autorem powiedzenia: „Każda religia jest dobra, ale najgłupsza jest najlepsza”?

 

12. Który papież bronił ustroju monarchistycznego jako idealnego modelu rządów, zapewniającego Kościołowi panowanie nad całą ludzkością, i który w encyklice Mirari Vos potępił doktrynę liberalizmu: „Z tego to najbrudniejszego źródła indyferentyzmu, wypłynęło owo błędne i niedorzeczne mniemanie, albo raczej szalone głupstwo, jakoby każdemu należało zapewnić i zaręczyć wolność sumienia”? Który z papieży powiedział także?: „Niedorzeczne i błędne nauki, lub inne brednie broniące wolności sumienia, są największym błędem, zarazą najbardziej dla państwa niebezpieczną”.

 

13. Który papież i kiedy potępił walkę klasową i krytykował komunizm – ale nie za to, iż jest nieludzki, ale przede wszystkim za to, że jest bezbożny? Który papież nigdy otwarcie nie potępił hitleryzmu i pobłogosławił żołnierzy niemieckich idących na front, przyrównując ich wojnę do „wzniosłego heroizmu w obronie kultury chrześcijańskiej, wyprawy krzyżowej, która pozwoli Europie swobodnie oddychać, obiecując narodom nową przyszłość”, itd., który też potępił wygnanie milionów Niemców z obszarów za Odrą i Nysą, a nawet życzył sobie „cofnięcia tego co się stało, o ile da się to jeszcze cofnąć”? 

 

14.Który z kardynałów jest autorem stwierdzenia: „W sprawach wiary nie wolno czekać ani chwili, ale przy najmniejszym podejrzeniu karać należy natychmiast z najwyższą surowością”? Który z papieży powiedział: „Co do tłumu, nie ma on innych obowiązków,  jak dać się prowadzić i jak trzoda posłuszna iść za swymi pasterzami”? Który z myślicieli twierdził: „Nieuctwo jest matką prawdziwej pobożności”? Kto powiedział: „Nie ma gorszej dżumy dla człowieka niż nauka; jest ona rzeczywiście tą dżumą, która cały rodzaj ludzki powaliła do ostatniego człowieka, która wygnała wszelką niewinność i naraziła nas na tyle rodzajów grzechu i śmierć”?

 

15.W którym roku spalono na stosie Listy filozoficzne Woltera? A także w którym roku skazano na chłostę i spalenie  egzemplarz jego Słownika filozoficznego, w którym pod hasłem: „Wolność myśli” napisano: „Szlachetna siła duchowa, która łączy nasze przekonania tylko z prawdą. Prawdziwa wolność myśli strzeże umysł przed przesądami i pochopnością. Wszystkie swoje siły skierowuje zwłaszcza przeciwko przesądom, które wychowanie w dzieciństwie wpoiło nam w sprawach religii, ponieważ tych przesądów najtrudniej jest się nam pozbyć”

 

Na tym punkcie zakończę swoją propozycję pytań do egzaminu maturalnego z wiedzy o religii, chociaż jest ona nadzwyczaj skromna i ograniczona w zasadzie do katolicyzmu. Mimo to uważam, iż przynajmniej to minimum powinien wiedzieć każdy osobnik wychowany w  religii, która zdominowała naszą kulturę i wycisnęła na niej niezatarte piętno. Świadomie pominąłem wiedzę o innych religiach, aby ten maturalny egzamin nie stał się przysłowiową „kulą u nogi” dla zdającej go młodzieży.

 

Myślę, iż wystarczy jak zdający odpowiedzą na trzy pytania z każdego działu i nawet sami mogliby je wybrać. W końcu chodzi jedynie o to (hierarchom), by „uczniowie nie grzeszyli przeciwko pierwszemu przykazaniu, wybierając etykę zamiast lekcji religii”. A także, jeśli już „opuszczają szkołę z wykształceniem ogólnym, to nie może w nim zabraknąć wiedzy na temat religii i kultury chrześcijańskiej, ponieważ będzie to wiedza niepełna”, czyż nie tak?

 

                                                           ----- // -----

 

Niestety, cały ten pomysł z „egzaminem maturalnym z religii” jest już nieaktualny, ponieważ mniej więcej dwa lata później Kościół zorientował się, iż to raczej nie był dobry pomysł. Ks.Tadeusz Miłek, autor art. Dla kogo piątka z religii? opublikowanym w Przewodniku katolickim  tak to wyraził:

 

„Zasada oceny za wiedzę, a nie za aktywność religijną, spotkała się ze sprzeciwem wewnątrzkościelnym i uważana jest za przyczynę pojawienia się generacji „szatanów z szóstkami z religii”. Trzeba rzeczywiście zastanowić się, czy nie wychowujemy ateistów, ale bardziej wykształconych, którzy będą bardziej dotkliwie atakować Kościół /../ Nauczanie (katechezy) powinno dotyczyć tego, co podstawowe i najważniejsze, nie poruszając żadnych kwestii spornych i nie stając się teologicznym poszukiwaniem albo naukowym wykładem”.

 

Natomiast Tadeusz Solecki, działacz Akcji Katolickiej tak widzi ten problem:

 

„W żadnej mierze nie znaczy to, że powinniśmy w polskich szkołach publicznych ograniczać wychowanie religijne do przekazu treści doktryny katolickiej lub, co gorsza, do religioznawstwa. Wychowanie religijne ma w ostatecznym celu wykreowanie homo religiosus: człowieka, dla którego rzeczywistość boska jest tak samo realna jak ziemska” (z art. Joanny Podgórskiej Tańce z maturą).

 

I to tłumaczyłoby wszystko: aby dla człowieka „rzeczywistość boska” była „tak samo realna jak ziemska”, to jego wychowanie religijne nie może „ograniczać się” do wiedzy o religii lub co gorsza, do religioznawstwa. To oczywiste i całkiem normalne z pozycji duszpasterzy tego Kościoła i tej religii. Po co więc były te „przymiarki” do matury z religii, choć może pytanie powinno brzmieć: co nasi hierarchowie chcieli na tym zyskać lub zyskali?

 

Maj 2015 r.