Dwoje ludzi przekraczających rzeczywistość we wnętrzu jednego katalońskiego domu

Aleksandrę bardzo boli hejt. Wydała w Polsce tylko jedną książkę, napisaną także w języku polskim, jeszcze gdy była nastolatką. Opisała tam realistycznie swoje traumatyczne historie z dzieciństwa, kiedy to uczyła się jeszcze w gdańskiej szkole baletowej. Po tej publikacji fala zawiści, złości i wykluczenia nieomal przekroczyła na jednym z portali internetowych pojemność Zatoki Gdańskiej. Aleksandra postanowiła więc ostatecznie uciszyć w sobie Polkę. Następna książka Mustang była już tylko po francusku. Całkiem ostatnia, dość surrealistyczna Tombe l’ombre („Pada cień”), ukazać się ma wkrótce, nakładem paryskiej Éditions Baudelaire.

Rzeczywistość z pozoru interaktywna 

W wirtualnej rzeczywistości łatwo się pogubić. Zaglądam bowiem na moment do Wirtualnej Polski, ale klikalności nie powiększam. Spoglądam jedynie skromnie na portret Naczelnika Państwa Polskiego: portret wyraźnie wykreowany przez fotografa. To jest fotografia ewidentnie intencjonalna. Zrobiona z premedytacją. Zero informacji. Sto procent manipulacji. Pytam sam siebie: PO CO? Zamieszczam tam jedynie mój komentarz. I ośmielam się tutaj zacytować sam siebie: „Na tym zdjęciu faktycznie JK wygląda jak mąż stanu. A tak przy okazji, moja ukochana WP, powiem Ci szczerze (bo wciąż mam tam Przyjaciół): 1) zamieniłaś poważne dziennikarstwo w banalny magiel 2) mieszasz prawdę z półprawdą i ćwierćprawdą, byle tylko podbić klikalność 3) Z całą pewnością robicie to warsztatowo o niebo lepiej od Jacka Kurskiego, jednak kulturowo i mentalnie efekt cywilizacyjny dla Obywateli jest identyczny jak w TVP – zapewniam! 4) Nie hejtuję, jedynie się trochę martwię o kondycję polskiego dziennikarstwa 5) Jeśli mnie tu widzi sam Naczelny WP, to zapraszam do konkretnej i, mam nadzieję, pożytecznej obustronnie rozmowy (Nadawca–Odbiorca). Ściskam Was serdecznie, Wirtualna Polsko! Paweł Zbierski”.

(Z tego, co Marco już potem tłumaczył Davidowi – Anglikowi, który przyszedł na nasz koncert w Galerii Poray, wynika, że jego mama brała w dzieciństwie jakiś lek ratujący życie).

–   To stworzyło mnie i stwarza nieustannie. Ale zwiększa życiowy balast do dźwigania. Jednocześnie – ciągnie przybysz z Mediolanu – ten dyskomfort, wspomagany muzyką, pozwala mi lepiej słyszeć innych ludzi. Lepiej się z nimi porozumiewać. To muzyka doprowadziła mnie do pracy z dziećmi chorymi na autyzm, gdzie dyskomfort jest ekstremalny. Żyję więc tak pośrodku między „normalnością” a dyskomfortem.

Zawsze muszę  pokonywać swoje granice, własne ograniczenia. Ale dzięki Bogu mam instrument, którym jest fortepian.

–  A twój sukces?

–      Największym sukcesem, który mi zapewniają te dzieci z autyzmem, jest chyba jednak moja siła umysłu. I odwaga. Nie wiem, co skłoniło mnie do wykonywania tej pracy. Może tęsknota za poznaniem samego siebie? A w muzyce – powiem bardzo szczerze – jakieś wyobrażenie transcendencji.

–     OK, dzięki, że   zagrałeś w Katalonii, i zapewniam cię, Marco, że potem ci napiszę, co naprawdę myślę o twoim koncercie. I wyślę ci opinię na kolejny e-mail. Może być?

Koncert Marca był w tym naszym maleńkim, katalońskim miasteczku wydarzeniem. Miejscowy żigolak, sympatyczny Katalończyk, zaśpiewał nawet w duecie z Markiem największy przebój Pavarottiego. On, ów żigolak, prawdziwy – jak powiadają – „przyjaciel domu”…

Marco, z matematyczną precyzją, zagrał dziesięć utworów, w tym połowa z nich to jego własne, oryginalne kompozycje. Poczynając od My Life, poprzez My Dad, Atena i Volaje. Prawdziwą burzę oklasków zebrał za swój, grany jako przedostatni, Valzer Italiano. Bo też zarówno od jego muzyki, jak i od tych oklasków Katalończyków dosłownie zatrzęsły się mury kamienicy zbudowanej w roku 1900.

To jest dowód wprost na międzynarodowość Katalonii. Zero separatyzmu. Czysta, kosmopolityczna, ludzka klasyka.

Dopytując jeszcze o muzykę, połączyłem się z Markiem w internecie na dzień przed wyborami we Włoszech.

Marco: Muzyka to destylacja ludzkich emocji. Rzecz, która „projektuje” cię i w ogóle zapewnia potencjał własnego ludzkiego umysłu i serca, jak dobrze naładowana bateria. W muzyce nie ma sztucznych nadbudówek, nie ma schematów, nie ma granic. Nie ma strachu w muzyce. Muzyka jest jak wyższa matematyka, ale zarazem jest echem dusz. Od samego początku: już od pierwszej wibracji.

Ja: No to ja już chyba trochę rozumiem, dlaczego twoje komponowanie jest ściśle związane z leczeniem autyzmu…

Marco: Muzyka tworzy jedność. Nawet najbardziej zła istota ludzka na tej ziemi, dzięki muzyce, ma jakąś wewnętrzną, może nawet atawistyczną pamięć. Pamięć o nieśmiertelności i o tym, że jest jednak COŚ, co cię przekracza. Tym dla mnie jest muzyka.

Ja: A ja tego twojego Valzer Italiano słuchałem tak, jakbyś skomponował ciąg dalszy Chopina. Masz świadomość?

Marco: Chopin dał mi – podobnie pewnie jak wielu innym ludziom w świecie… zdołał dać – jaśniejsze wyobrażenie o tym, kim naprawdę jesteśmy. Dlaczego w ogóle istniejemy.

Ja: OK, czyli rozumiem, że rozszerzasz rzeczywistość?

Marco: Po prostu opowiadam ci moje przemyślenia na temat autyzmu. Rzeczywistość autystyczna egzystuje w sposób fragmentaryczny. Jest jak układanka, której kawałki są podzielone, rozdzielone, porozrzucane.

Ja: A czy ludzie autystyczni także tobie coś dają?

Marco: Muzyka, podobnie jak inne terapie, pomaga zaprowadzić porządek. Jednej rzeczy nauczyłem się, przez dziesięć lat pracując z dziećmi autystycznymi: komunikować się z nimi z prostotą i naturalnością, aby wspólnie przywracać porządek.

Ja: A człowiek autystyczny jaką ma szansę na pełną samodzielność?

Marco: Jeśli chodzi o osiągnięcie normalnego i niezależnego życia, uważam, że nie jest to całkowicie możliwe. Aczkolwiek każdy przypadek – tak jak każda osoba – jest sam w sobie przecież wyjątkowy i fenomenalny. Nie można więc niczego uogólniać w świecie autyzmu. Postęp, z odpowiednią terapią, i rozpoczęty od najmłodszych lat, może być niewyobrażalny! Ale to tylko moja opinia.

Ja: A ty nie pękasz czasami od nadmiaru dyskomfortu?

Marco: Wiele razy myślałem: „To dla mnie za dużo, ja chyba już nie dam rady”. A jednak z kolei dzięki muzyce zawsze kontynuowałem. Zewnętrzna rzeczywistość jest lustrem części naszej wewnętrznej rzeczywistości. Dopóki nie zostanie – mówiąc brutalnie – postawiona niejako pod ścianą, czyli gruntownie przemyślana do końca, zrozumiana – ja będę kontynuował. To jest wszystko, co już mam przemyślane, w co wierzę i co czuję. Dziękuję za pytania.

Myślę, że Marco Pedata, kompozytor i nauczyciel dzieci cierpiących na autyzm w jednej osobie, dobrze odnalazł się w Saint Laurent i że on sam nie spodziewał się tego. Bo jest w tym miejscu jednak spokój. Jedni odnajdują tu fenomeny naukowo-przyrodnicze, inni astrofizykę wcieloną w katalońskie niebo albo po prostu ludzi jedynych w swoim rodzaju, ale zarazem uniwersalnych. Dostrzegł także Marco tę energię Pirenejów. Po swojemu. Miał tu więc ład i pogodę, już nie tak upalnie jak w Mediolanie, czyli jednak chłodniej. Bo tak jest tutaj, w Północnej Katalonii, w górach zazwyczaj późnym latem. I przyznał, że dopiero w Katalonii usiadł po raz pierwszy od wielu miesięcy do klawiatury fortepianu.

Pomyślałem, że gdyby tak Marco zapisał wszystko w swoim zeszycie z nutami, a Glenn Gould zechciał to łaskawie wykonać oburęcznie z zapisu nutowego Marca Pedaty, mielibyśmy niewątpliwie wydarzenie – dzięki pracy już czterech rąk rozszerzające rzeczywistość chopinowską w świecie. Problem w tym, że Glenn Gould nie żyje już od 4 października 1982 roku…

Dla Marca z Mediolanu ta nasza sobotnia rozmowa to był ostatni dzień demokracji. W niedzielę 25 września 2022 Włosi wybrali faszyzm. Faszyści wzięli w Italii wszystko, co tylko było do wzięcia.

Ale dla mnie nie ulega wątpliwości, że Marco zachował własną wolność, osobistą suwerenność.

Tak jak Zbyszek Żakiewicz. Bo niedawno, w Polsce widziałem się z Dominiką. A ona pokazała mi porażająco piękne foto: zdjęcie właśnie męża w godzinie śmierci. Na tym zdjęciu Zbyszek ma długą, siwą brodę. I wygląda jak prorok. Szkoda, że mu kazali się bez przerwy golić w trakcie żywota. Z taką brodą było Zbyszkowi bardzo do twarzy.

Po wielu, wielu latach odzywa się moja dawna studentka z Uniwersytetu Gdańskiego. Mówię, że piszę o rozszerzaniu rzeczywistości. I wtedy Ewa Pohl odpowiada, że ja mam przecież we Francji „pod ręką” jej znajomego, który za pomocą własnego aparatu fotograficznego rozszerza rzeczywistość niewidomym dzieciom. Skutecznie je uczy fotografowania! Ewa, która zresztą – jak pisze – sama prowadzi dziś w Zduńskiej Woli warsztaty teatralne dla niepełnosprawnej dzieciarni, poznaje mnie w ten sposób zdalnie z mieszkającym w Strasburgu fotografikiem. W ciągu zaledwie dwóch dni stajemy się znajomymi w wirtualnej przestrzeni. No to popatrzmy jeszcze, co tworzy wraz ze swoimi podopiecznymi on: Éric Vazzoler z Eurometropolii Strasburga…