Poznacie ich po ich owocach

Cynicy mają oczywiście rację w sprawie rzeczywistości, ale to nie znaczy, że należy wzruszyć ramionami i skapitulować. Można zrobić coś, by się bronić, a mianowicie brać udział w walce, która leży u podstaw: Walce (słowami Woltera) między tymi, którzy szukają prawdy, a tymi, którzy twierdzą, że ją posiadają.

Po jednej stronie są ci, którzy dopytują, egzaminują, eksperymentują, badają, proponują hipotezy i poddają je sprawdzeniu, zmieniają zdanie, kiedy pokazuje im się, że się mylą i żyją z niepewnością, pokładając zaufanie w kolektywne, samokrytyczne, odpowiedzialne i rygorystyczne używanie rozumu i obserwacji do pchania wiedzy do przodu.

Po drugiej stronie są ci, którzy opowiedzieli się za systemem wiary lub ideologią z gotowymi odpowiedziami na wszystko, którzy w tym pokładają wiarę, którzy ufają autorytetom, księżom i prorokom i którzy albo uważają, że ich wiara już wyjaśniła wszystkie „jak" i „dlaczego" dotyczące wszechświata, albo z zadowoleniem akceptują ignorancję. Proszę zauważyć, że chociaż historyczna większość tych drugich to epigoni takiej czy innej religii, należą do nich także wyznawcy takich ideologii jak marksizm i stalinizm — które także są wszechobejmującymi, monolitycznymi posiadaczami Wielkiej Prawdy, pod którą musi podpisać się każdy pod groźbą kary i w imię których ich fanatycy gotowi są zabijać i umierać.

Jeśli ktoś nie wie, jak znaleźć w historii i w świecie współczesnym przykłady tych przeciwstawnych mentalności i ich działania, to albo jest głuchy, niemy, ślepy i niepiśmienny — albo jest jednym z tych stworzeń wiary.

W następstwie reformacji w XVI wieku Ignacy Loyola założył zakon Jezuitów jako armię obrony przeciwko atakom na Jedyny Prawdziwy Kościół. Jezuici widzieli, że reformatorzy mieli po swojej stronie wiedzę i inteligencję; tłumaczyli Biblię na języki narodowe i zachęcali świeckich ludzi do jej czytania, a kiedy świeccy to robili, mogli zobaczyć, że doktryny i praktyki kościoła rzymskiego były stertą śmiecia. Celem jezuitów było zbudowanie armii bystrych kazuistów i propagandystów, wyszkolonych do zbijania oskarżeń reformatorów, nie zainteresowanych prawdą, ale jej tendencyjną, katolicką wersją.

Mówi się, że ignorant jest skazany na powtórzenie historii, ale jest taką samą prawdą, że ci, którzy znają historię, mogą ją celowo powtórzyć. W Stanach Zjednoczonych orędownicy inteligentnego projektu i kreacjonizmu wzięli za wzór strategię Loyoli i szkolą nowy rodzaj jezuickich obrońców wiary przeciwko atakowi nauki. Wystarczy spojrzeć na egzamin przygotowany przez kreacjonistę Williama Dembskiego na jego kurs Intelligent Design and Christian Apologetics w seminarium teologicznym Southwestern Baptist. Pytania w egzaminie końcowym brzmią jak następuje (i można je zobaczyć tutaj ):

1. Jesteś członkiem panelowej dyskusji po premierze programu telewizyjnego BBC autorstwa Richarda Dawkinsa, podważającego religię, pod tytułem „Źródło wszelkiego zła?". Richard Dawkins także jest na podium razem z tobą. Po pokazie proszony jesteś o krótką odpowiedź. Przez cały program Dawkins podkreśla, że teoria ewolucyjna jest potwierdzona przez przytłaczające dowody, podczas gdy religia jest kwestią ślepej, bezmyślnej wiary. W swojej odpowiedzi masz podważyć oba punkty: połowę odpowiedzi poświęć na pokazanie, że ewolucja dalece nie jest tak przekonująco potwierdzona, jak mówi Dawkins; wykaż także, jak - przynajmniej jeśli chodzi o wiarę chrześcijańską — wiara religijna może być dobrze poparta dowodami (np. wskaż na linie dowodowe wspierające zmartwychwstanie i wiarygodność Pisma Świętego).

2. Jesteś biegłym powołanym na świadka w sprawie w Dover. Zostałeś poproszony o podsumowanie, dlaczego uważasz, że inteligentny projekt jest pełną teorią naukową. Zrób to tutaj. Naszkicuj metodę ID wyszukiwania projektu i pokaż jak można ją stosować do systemów biologicznych. Ponadto pokaż, jak ID daje się sprawdzać: jakie dowody potwierdziłyby ID, a jakie by je obaliły?

3. Barbara Forrest i Paul Gross określili inteligentny projekt jako część olbrzymiego spisku prawicowego, by podważyć nasze demokratyczne instytucje przez zastąpienie teorii naukowej dogmatem religijnym. Zgodnie z tym widzą oni inteligentny projekt jako część „Strategii klina" ^{[ 1 ]}. Pokrótce opisz historię „Strategii klina" i pokaż, dlaczego Forrest i Gross mogą się mylić w kwestii spisku. Czy „Strategia klina" jest prawomocnym ruchem kulturowym? Wyjaśnij.

4. Przez sześć kolejnych niedziel masz nauczać inteligentnego projektu w szkółce niedzielnej. Każda lekcja trwa godzinę i piętnaście minut. Naszkicuj, jak poprowadziłbyś te lekcje. Co dawałbyś do czytania? W jakim porządku? Co pokazałbyś? Co chciałbyś, żeby uczestnicy wynieśli po tych sześciu tygodniach?

Jak widać, szkolenie w tym seminarium ma na celu wyprodukowanie piechoty na wojnę religijną przeciwko nauce i rozumowi; dowód — własnymi słowami Dembskiego — znajduje się w innym pytaniu egzaminacyjnym do tego samego kursu:

Jesteś nowym dyrektorem programowym Fundacji Templetona i masz nadzorować programy i rozdzielać fundusze. Naszkicuj 20-letni plan na pokonanie naukowego materializmu i ewolucyjnego światopoglądu, który z niego wypływa, zakładając, że masz 50 milionów dolarów rocznie w dzisiejszej walucie. Jakie utworzyłbyś programy? Jak wydawałbyś pieniądze?

Niezależnie od ciekawej wzmianki o Fundacji Templetona, która istnieje, żeby mieszać religię z nauką, przedstawia to jak najjaśniej tendencyjny cel „edukacji" seminarium teologicznego Southwestern Baptist.

Kiedy zwyciężają wierni dowolnej wiary, otwierają się drzwi do koszmarów: od muzułmanów zabijających chrześcijan w Gojra, kobiet chłostanych za noszenie spodni w Sudanie, sunnitów wysadzających w powietrze dziesiątki szyitów w Iraku, opartych na ucisku teokracji, reakcyjnej polityki społecznej, przesądów wobec gejów i kobiet, pogromów Żydów, rzezi kułaków, śmierci głodowej milionów w wyniku ideologicznych „lekarstw na wszystko", takich jak kolektywizacja, społeczności rozdzielonych murami w Izraelu i Palestynie oraz w Ulsterze - litanie wydaje się nieskończona.

Ktoś powiedział kiedyś: „poznacie ich po ich owocach". Istotnie. Nie wyciągajcie listka figowego działań charytatywnych — robią to także nie-fanatycy i mają lepsze motywy. Prawdziwym przeciwieństwem są antybiotyki, chirurgia, telewizja, oświetlenie i ogrzewanie, podróże powietrzne — ta litania jest równie nieskończona. Tak jest, poznacie ich po ich owocach. Nie wyciągajcie kaczki, że nauka daje bomby atomowe i gaz musztardowy, jak gdyby wspomnienie ich usprawiedliwiało zbrodnie popełnione przez wiarę na ciałach i umysłach mas, bo te zastosowania nauki są wynikiem decyzji politycznych i ideologicznych o użyciu odkryć naukowych. Naukowcy nie rozpoczynają wojen między sobą o różne teorie utrwalania azotu lub o to, czy czarne dziury, czy gwiazdy bozonowe leżą w centrum galaktyk. Teolodzy jednak popełnili wiele morderstw na całym świecie z powodu słowa „i" w zwrocie "ojciec i syn"; jeśli chcesz lekcji o szaleństwie, dowiedz się dlaczego; to potwierdza wszystkie moje tezy.

Streszczając: walka o pokój i wolność jest walką o sposób myślenia. Linie są wyraźne. Walka trwa na wielu frontach: przeciwko szkołom wyznaniowym, przeciwko aroganckim przywilejom przyznanym religijnym lobby w społeczeństwie, oraz na arenie opinii publicznej. Łatwo byłoby postawić następny krok, pokazując, że sposób myślenia szukający i sprawdzający fakty, zamiast podtrzymywania starożytnych gmachów autorytetu, z większym prawdopodobieństwem uczyni świat sprawiedliwszym ekonomicznie i politycznie. Ale to jest dyskusja na inną okazję.

Tekst oryginału.
Tłumaczenie:Małgorzata Koraszewska

The Guardian, 16 sierpnia 2009r.
(Pierwsza publikacja polskiego tłumaczenia w dawnym "Racjonaliście")

 Przypisy:

[ 1 ] "Strategia klina" (Wedge Strategy) - plan działań politycznych i społecznych autorstwa Discovery Institute, którego celem jest pokonanie naukowego materializmu i potwierdzenie rzeczywistości Boga. Przyp. tłum.