Dla pszczół pyłek jest niezbędnym źródłem białka do produkcji jaj i rozwoju larw. Gdyby więc mogły, pszczoły zgarnęłyby każde ziarno pyłku z kwiatu. I są w tym dobre, zabierając 95 do 99% sproszkowanego materiału z powrotem do swoich gniazd. „Zmarnowane” 1 do 5% pyłku, który pszczoły przypadkowo upuszczają lub który pozostaje przyczepiony do włosów pszczół, to wszystko, co roślina ma do zapylenia.

Pszczoły, takie jak pszczoły miodne (Apis spp.) i trzmiele (Bombus spp.), przenoszą prawie cały pyłek, który zbierają, do swoich corbiculae czyli koszyczków. Od łacińskiego zdrobnienia corbis (koszyk), koszyczek to płytkie wklęśnięcie w odnóżu otoczone frędzlami wydłużonych szczecinek („włosków”). Pszczoły zwilżają pyłek zwracanym nektarem i śliną, dzięki czemu można go ładnie zapakować do transportu i łatwo wyładować, gdy pszczoły wrócą do swoich gniazd.

Koszyczek europejskiej pszczoły miodnej © Gilles San Martin, Wikimedia Commons:

Pszczoła z koszyczkiem regularnie oczyszcza się, aby usunąć zbłąkane ziarna pyłku przyczepione do jej ciała: większość z nich zostanie zebrana i bezpiecznie przechowywana © Ragesoss, Wikimedia Commons:

Inne pszczoły niosą pyłek przyczepiony do ich scopa (po łacinie „miotła”) - szczoteczki, obszaru gęstych, sztywnych włosów na tylnych odnóżach (zazwyczaj w rodzinach Halictidae i Andrenidae) lub na spodniej stronie odwłoka (głównie w rodzinie miesierkowatych - Megachilidae). Te pszczoły ze szczoteczkami nie są tak schludne jak ich koleżanki z koszyczkami: nie zwilżają i nie zagęszczają pyłku, ale zamiast tego zabierają go tak, jak cząsteczki kurzu przylegające do włosia pędzla lub miotły.

Szczoteczka pszczoły miesierkowatej © Pollinator, Wikimedia Commons:

Transport pyłku w koszyczku lub na szczoteczce ma ogromne znaczenie dla zapylania. Pyłek ciasno upakowany w koszyczku nie daje się łatwo usuwać przez struktury kwiatowe, gdy pszczoła odwiedza inną roślinę, i szybko traci zdolność reprodukcyjną, ponieważ został zamoczony. Pyłek na szczoteczce pozostaje suchy i luźno przyczepiony do pszczoły, więc istnieje większe prawdopodobieństwo, że zostanie przemieszczony i doprowadzi do zapłodnienia roślin.

Ładunek pyłku w koszyczku trzmiela © Tony Wills, Wikimedia Commons:

Pszczolinka wierzbinówka (Andrena scotica) z pyłkiem luźno przyczepionym do odnóży:

Niezależnie od tego, w jaki sposób pyłek zostanie odtransportowany, wydajność pszczół stawia rośliny przed dylematem. Potrzebują gości kwiatowych do rozmnażania płciowego, ale chciwi nicponie chcą tego wszystkiego dla siebie. Pyłek jest metabolicznie kosztowny, więc roślina nie może sobie pozwolić na jego produkcję w dużych ilościach, a następnie tracenie większość na rzecz zjadaczy pyłku. Ale jeśli produkuje zbyt mało, pszczoły mogą nie być zainteresowane wizytą.

Aby poradzić sobie z tym dylematem, rośliny wykształciły strategie mające na celu przyciągnięcie odwiedzających, a jednocześnie stawianie im utrudnień, minimalizując w ten sposób stratę pyłków. Sprytnym sposobem na to jest ingerowanie w zdolność pszczół do czyszczenia się, tak aby więcej ziaren pyłku zostało pominiętych i wylądowało na podatnym kwiecie. Nie ma do tego nic lepszego niż kwiaty, które mają skomplikowany mechanizm dźwigniowy, który sprawia, że pręciki i szyjka słupka dotykają grzbietowej powierzchni odwiedzającego owada. To urządzenie jest powszechne w roślinach szałwii, mięty i rozmarynu (rodzina Lamiaceae) oraz trędowników (rodzina Scrophulariaceae).

Kiedy samiec Anthophora dufourii sonduje kwiat Salvia hierosolymitana w poszukiwaniu nektaru, pręciki kwiatu opuszczają się, by osadzić pyłek na grzbiecie pszczoły © Gideon Pisanty, Wikimedia Commons:

Pszczoły używają przednich odnóży do wycierania głowy i czułek, a środkowych i tylnych do czyszczenia tułowia i odwłoku — być może widziałeś pszczołę lub innego owada wykonującego te manewry czyszczące. Ale przestrzeń między ich skrzydłami to martwy punkt: pomyśl o swędzeniu między łopatkami, a zrozumiesz problem pszczół. Ziarna pyłku osadzone na tym trudno dostępnym obszarze prawdopodobnie unikną zabiegów pielęgnacyjnych i zostaną przeniesione na inny kwiat.

Pyłek szałwii łąkowej (Salvia pratensis) widziany w świetle UV na grzbiecie B. terrestris © Koch i in., 2017:

Niektóre kwiaty ukrywają pyłek na dnie swoich koron, a goście, tacy jak pszczoła porobnica drewniarka (Anthophora furcata), muszą wkraść się do tych wąskich, rurkowatych struktur, które nie pozwalają na wiele ruchów. Pszczoła wibruje swoimi mięśniami, aby uwolnić pyłek, który przyczepia się do jej głowy. Wydostaje się z kwiatu i zbiera pyłek przednimi odnóżami, ale nie cały. Niektóre ziarna przyklejają się do grubych, zakrzywionych włosów wystających między jej czułkami; te ziarna mogą wylądować na innym kwiatku.

Pszczoła porobnica drewniarka musi używać swojej głowy – dosłownie – do zapylania © Dick Belgers, Wikimedia Commons:

Malwa pospolita (Alcea rosea) i inne malwy (rodzina Malvaceae) stosują inną taktykę: dzięki ich pyłkowi pokrytemu kolcami lub włoskami niektóre pszczoły zbierają go mniej. Poza tym, że są kolczaste, te ziarna pyłku są stosunkowo duże, przez co trudne w obróbce i formowaniu w zgrabne granulki. Cechy te przyprawiają o ból głowy pszczoły z koszyczkami, sprawne pakowaczki, ale stanowią mniejszy problem dla niechlujnych zbieraczy pyłku, takich jak pszczoły samotne. W rezultacie więcej ziaren pyłku prawdopodobnie spadnie z pszczół, które odwiedzają te rośliny, zwiększając ich szanse na zapylenie.

Kolczaste ziarna pyłku trzech gatunków Malvaceae © Konzmann et al. 2019:

Rośliny opracowały inne adaptacje, aby zminimalizować zbieranie pyłku, takie jak złożone struktury kwiatowe lub stopniowe uwalnianie pyłku, aby zmusić zapylacze do wielokrotnych wizyt. Niektóre gatunki ukrywają pyłek w pękających pylnikach, inne wytwarzają niestrawny lub nawet toksyczny pyłek, tak że tylko nieliczni wyspecjalizowani zapylacze mogą się do niego dostać; wszystkożerny plebs jest trzymany na dystans. Wiele roślin, takich jak storczyki, to po prostu oszuści: wabią zapylacze zapachem lub mimikrą wizualną, ale nie oddają w zamian żadnego nektaru ani pyłku.

Wszystkie te adaptacje pokazują, że zapylanie jest negocjacją między stronami o sprzecznych interesach. Nie ma tu nic altruistycznego, pszczoły i kwiaty wykorzystują się nawzajem w ewolucyjnym dawaniu i braniu. To prawda, że ten wzajemny wyzysk został dopracowany w celu uniknięcia katastrofalnej nierównowagi. Rośliny nie mogą sobie pozwolić na rozdawanie zbyt dużej ilości pyłku, ale nie mogą ryzykować zbytniego skąpstwa; pszczoły zabrałyby cały pyłek, jaki by się dało zabrać, ale zadowalają się tym, co jest dostępne, o ile jest to warte ich czasu i energii. Zbyt oszczędne rośliny i zbyt chciwe pszczoły zniszczyłyby ten związek. Każda kombinacja roślina-zapylacz jest przykładem obopólnie korzystnego kompromisu; to dobór naturalny w najlepszym wydaniu.

Link do oryginału: https://whyevolutionistrue.com/2023/06/26/readers-wildlife-photos-1887/

Why Evolution Is True, 26 czerwca 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

*Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj

Nauka

Znalezionych 1477 artykuły.

Tytuł	Autor	Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała	Yong	2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji	Ridley	2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami	Lomborg	2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu	Coyne	2013-12-22
Czy jest życie na Europie?	Ridley	2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach	Coyne	2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją	Koraszewski	2013-12-26
Proces cywilizacji	Ridley	2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami	Cobb	2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji	Coyne	2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?	Wadhawan	2013-12-30
Zderzenie mentalności	Koraszewski	2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska	Young	2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków	Coyne	2014-01-04
Długi cień anglosfery	Ridley	2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej	Zimmer	2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?	Dawkins	2014-01-07
Twoja choroba na szalce	Yong	2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?	Zimmer	2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie	Coyne	2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać	Yong	2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle	Zimmer	2014-01-13
Koniec humanistyki?	Coyne	2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?	Yong	2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością	Zimmer	2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha	Cobb	2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!	Coyne	2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?	Ridley	2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności	Cobb	2014-01-28
Ewolucja i Bóg	Coyne	2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki	Yong	2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer	Mayer	2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?	Bruce Lyon	2014-02-02
Moda na kopanie nauki	Coyne	2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy	Zimmer	2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła	Coyne	2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby	Yong	2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?	Coyne	2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?	Mayer	2014-02-10
O przyjaznej samolubności	Koraszewski	2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?	Zimmer	2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości	Ridley	2014-02-18
Żyjące gniazdo?	Zimmer	2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej	Zimmer	2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”	Coyne	2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota	Naskręcki	2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”	Yong	2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla		2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem	Yong	2014-03-02
Intelektualne danie dnia The Big Think	Coyne	2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się	Zimmer	2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?	Yong	2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę	Yong	2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom	Koraszewski	2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały	Ridley	2014-03-17
Twarde jak skała	Naskręcki	2014-03-18
Pasożyty informacyjne	Zimmer	2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka	Cobb	2014-03-21
Kto to był Per Brinck?	Naskręcki	2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów	Yong	2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności	Lomborg	2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie	Yong	2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie	Koraszewski	2014-03-31
Wielkoskrzydłe	Naskręcki	2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy	Coyne	2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy	Yong	2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły	Coyne	2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach	Lomborg	2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza	Yong	2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu	Ridley	2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę	Naskręcki	2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie	Yong	2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość	Ridley	2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy		2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach	Coyne	2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe	Yong	2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat	Cobb	2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów	Zimmer	2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt	Yong	2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza	Coyne	2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się	Ridley	2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów	Yong	2014-05-07
Potrawy z pasożytów	Zimmer	2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie	Ridley	2014-05-09
Montezuma i jego flirty	Coyne	2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty	Yong	2014-05-12
Polowanie na nietoperze	Naskręcki	2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia	Coyne	2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA	Zimmer	2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?	Yong	2014-05-20
Niemal ssaki	Naskręcki	2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa	Zimmer	2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się	Yong	2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany	Naskręcki	2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony	Mayer	2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków	Yong	2014-05-30
Trochę lepszy świat	Ridley	2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki	Mayer	2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty	Coyne	2014-06-02
Jestem spełniony	Naskręcki	2014-06-04

« Poprzednia strona Następna strona »