Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 12:47

« Poprzedni Następny »


O pochodzeniu dobra i zła


Jerry Coyne 2014-02-05


Czym jest “argument prawa moralnego”? Jest prosty: ludzkiego altruizmu nie można wyjaśnić żadnym rodzajem ewolucji. Chodzi mi o czysty altruizm, gdzie zwierzę pomaga innemu zwierzęciu nie tylko niespokrewnionemu, ale takiemu, które nie należy do jego grupy społecznej, i to pomaga w taki sposób, że traci własny potencjał reprodukcyjny bez otrzymania niczego w zamian. Jest to altruizm nieodwzajemniony.

Właśnie skończyłem czytać krótką książkę Paula Blooma, Just Babies: The Origins of Good and Evil [Po prostu niemowlęta: o pochodzeniu dobra i zła], opublikowaną w listopadzie przez Crown Publishing. Bloom, który pracuje w Yale, jest dobrze znanym psychologiem, specjalizującym się w rozwoju moralności – szczególnie u niemowląt. Polecam tę książkę wszystkim zainteresowanym tym, ile moralności ludzkiej jest w nas wdrukowane, a ile nauczone (a, oczywiście oba czynniki z pewnością są w to zaangażowane).


Jednym z powodów, dla których podobała mi się ta książka, jest to, że uczciwie zajmuje się twierdzeniem niektórych ludzi religijnych, że „wrodzony sens moralny” ludzi, a szczególnie nasz altruizm – który jest wyjątkiem w królestwie zwierzęcym – nie może być wynikiem ani ewolucji, ani kultury i dlatego musiał zostać nam podarowany przez Boga. Jest to często używany argument Francisa Collinsa, dyrektora National Institutes of Health i człowieka, który powinien wiedzieć lepiej. Także Dinesh d’Souza wysuwał ten argument. Bloom cytuje obu w bardzo dobrym artykule w „The New Republic” : Did God Make These Babies Moral? Intelligent Design’s oldest attack on evolution is as popular as ever [Czy Bóg uczynił te niemowlęta moralnymi? Najstarszy atak Inteligentnego Projektu na ewolucję jest ciągle popularny]. Jeśli nie masz czasu na czytanie książki Blooma, ten artykuł jest jej dobrym streszczeniem. Taka jest rekomendacja Profesora Ceiling Cat.


Zanim przejdziemy do odkryć Blooma, zastanówmy się czym jest “argument prawa moralnego”? Jest prosty: ludzkiego altruizmu nie można wyjaśnić żadnym rodzajem ewolucji. Chodzi mi o czysty altruizm, gdzie zwierzę pomaga innemu zwierzęciu nie tylko niespokrewnionemu, ale takiemu, które nie należy do jego grupy społecznej, i to pomaga w taki sposób, że traci własny potencjał reprodukcyjny bez otrzymania niczego w zamian. Jest to altruizm nieodwzajemniony. Ten rodzaj zachowania po prostu nie może wyewoluować, przynajmniej drogą doboru naturalnego, ponieważ redukuje przystosowanie działającego.


Istotnie, nie znam żadnych przypadków czystego altruizmu w królestwie zwierzęcym – poza naszym gatunkiem. Przypuszczam, że można spierać się, czy ludzie rzeczywiście okazują czysty altruizm. Moglibyśmy na przykład argumentować, że dokonywanie bezinteresownych czynów podnosi opinię o tobie, a więc i reprodukcję. Niemniej przypadek żołnierza, który rzuca się na granat, żeby uratować swoich towarzyszy, lub ochotnika straży pożarnej, który ryzykuje życie i nie ma za to materialnej nagrody, albo też ludzi religijnych, takich jak ojciec Damien na Hawajach, który nabawił się trądu i umarł, opiekując się trędowatymi – te przypadki wyglądają na czysty altruizm.  


Jeśli ten rodzaj zachowania nie może być wynikiem doboru naturalnego, to – powiadają Collins i d’Souza, musiał nam dać je Bóg. To zaskakujące, ale ludzie religijni uznają ten argument za przekonujący. Pomijają jednak jeden czynnik, który zdaniem Blooma jest odpowiedzialny za altruizm: kulturę. Innymi słowy, mówi Bloom, uczymy się altruizmu.


I ma na poparcie tego dowody. Oto dowody – lista cech, które przejawiają bardzo małe dzieci, przypuszczalnie zanim miały szansę na socjalizację (nie potrafią mówić ani wiele zrozumieć w wieku, w jakim poddaje się je testom):

  • osądzanie moralne: pewna zdolność rozróżniania między działaniem przyjaznym i okrutnym.
  • empatia i współczucie: cierpienie na widok bólu tych, którzy są wokół nas i pragnienie, by ból zniknął.
  • rudymentarne poczucie sprawiedliwości [fairness]: tendencja faworyzowania tych, którzy dzielą rzeczy równo i, w drugim roku życia, wielka wrażliwość na sytuacje, w których dostaje się mniej niż ktoś inny.  
  • rudymentarne poczucie sprawiedliwości [justice]: pragnienie zobaczenia, że dobre działanie zostaje nagrodzone, a złe ukarane.


Wszystkie te cechy widzimy w rudymentarnych postaciach u innych gatunków – nie tylko naczelnych, ale takich zwierząt jak psy. W takim razie jest całkowicie możliwe, że te cechy wyewoluowały u ludzi, z ich wyrażeniem wzmocnionym być może przez kulturę – przy czym my socjalizujemy się do bycia altruistami.


Czego inne stworzenia nie wykazują, jak Bloom pisze w artykule i w książce, to troska o innych własnym kosztem. Empatia, która wydaje się tkwiąca w „naturze ludzkiej”, jest skierowana tylko wobec tych, których niemowlę zna, jak członkowie rodziny. Nie kieruje się wobec obcych. W rzeczywistości małe dzieci to złośliwe stworzonka i nie lubią nawet równości z obcymi. Na przykład, wolą dostać jedno ciastko, podczas gdy dziecko obok nie dostanie żadnego, niż sytuację, w której oboje dostają po dwa ciastka. Innymi słowy, małe dzieci poświęcają własne dobro, tylko po to, żeby zatwierdzić swoją wyższość w posiadaniu dóbr. Inne badania pokazują to samo. Małe dzieci odczuwają empatię, ale nie są altruistyczne.


Bloom twierdzi, że altruizm pochodzi z edukacji, który to argument wysuwał również Peter Singer w znakomitej książce The Expanding Circle. Cytuję Blooma:


Tak więc nie ma poparcia dla poglądu, że transcendentalna dobroć moralna jest częścią naszej natury. Nie wątpię, że wielu dorosłych tutaj i teraz jest zdolna do agape.


. . . Kiedy zestawia się obserwacje o dorosłych z tym, co znajdujemy u niemowląt i małych dzieci, wniosek jest jasny: mamy wyższą moralność, ale jest to produkt kultury, nie zaś biologii. W rzeczywistości może nie być różnicy między ludzkimi niemowlętami a szympansami; jesteśmy stworzeniami Charlesa Darwina, nie zaś C.S. Lewisa.  


Tyle warte jest Prawo Moralne jako dowód na rzecz Boga. Proszę zauważyć, że nie obaliliśmy twierdzenia, iż Bóg dał nam altruizm, ale mamy przekonującą alternatywną teorię, która jest oszczędniejsza, szczególnie w świetle danych o innych ssakach. Pamiętajmy, że Collins i d’Souza przywołali Boga, ponieważ nie mogli wymyślić alternatywnego wyjaśnienia naukowego.


Mam tylko jedno zastrzeżenie do artykułu Blooma, ale jest ono błahe. Twierdzi on, że jest możliwe otrzymanie bezpośredniego dowodu na to, że Bóg dał nam altruizm. Moglibyśmy, na przykład, znaleźć jakiś „gen altruizmu”, który wykazuje oznaki, że został wstawiony do naszego genomu przez Boga. No cóż, nie wiem, jaki taki gen miałby wyglądać, a Bloom nam tego nie mówi, ale przypuszczalnie znajdowałby się tylko u ludzi i nie miałby żadnych oznak pokrewieństwa z genami u innych gatunków. Innymi słowy, jego sekwencja DNA byłaby sui generis. Albo też, mówi Bloom, ludzie mogliby mieć części mózgu, które działają, by dawać altruistyczne czyny – części, których nie mają inne gatunki.


Oczywiście, nie widzieliśmy żadnych dowodów na takie geny albo części mózgu, ale gdybym był teologiem, broniłbym Hipotezy Boga przez podniesienie dwóch zastrzeżeń. Pierwszym jest, że cóż, może Bóg nie dał nam żadnych „niesamolubnych genów” ani „altruistycznych modułów w mózgu”, ale po prostu okablował nasze mózgi w taki sposób, że powoduje to altruizm. Nie wiedzielibyśmy o tym na podstawie obserwacji sugerowanych przez Blooma. W ostatecznym jednak rachunku możemy zrozumieć te szlaki i stawiamy dolary przeciwko liściom, że pokażą, iż te altruistyczne skłonności spowodowane są wpływami środowiskowymi: uczeniem się.


Drugi argument, jaki może przedstawić ratujący twarz teolog, jest, że, no cóż, niemowlęta nie potrzebują być altruistyczne i Bóg tak to urządził, że nasz darowany przez Boga altruizm ujawnia się dopiero, gdy jesteśmy w wieku, w którym możemy go użyć: powiedzmy, pięciu lub sześciu lat. To jednak nie wyjaśnia, dlaczego inne wyliczone powyżej cechy „moralne”, jak empatia i poczucie sprawiedliwości, ujawniają się w bardzo młodym wieku, jak dwa lata, a więc także zanim są potrzebne. I przypuszczalnie to także można przetestować, chociaż te testy są verboten: odizolować dzieci od wszelkich instrukcji moralnych i zobaczyć, czy spontanicznie, bez żadnego nauczania, staną się altruistyczne później niż wykażą inne wrodzone oznaki moralności.


Mamy już jednak dość danych, by sugerować, że Hipoteza Boga jest błędna, dane zaś pokazują, że jeśli altruizm jest wrodzony, nie pojawia się zanim dzieci nie zostaną nauczone altruizmu, podczas gdy inne przymioty moralne – te, które w początkowych postaciach widzimy u naszych krewnych – pokazują się właściwie bez żadnych instrukcji.


W każdym razie bardzo polecam artykuł Blooma (i książkę, jeśli masz czas) – jest to dobry środek uśmierzający na jeden z najpopularniejszych argumentów tego, co nazywam Nową Teologią Naturalną: argument, że jesteśmy życzliwi dla obcych, bo Bóg nas w ten sposób stworzył.


Paul Bloom debunks the moral law argument forgod

Why Evolution Is True, 31 stycznia 2014

Tłumaczenie M.K.



Jerry A. Coyne

Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej. 


Tipsa en vn Wydrukuj



Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk