Od czasu zdobycia znacznej części Iraku i proklamowania kalifatu, Państwo Islamskie (IS) nasiliło działania zmierzające do narzucenia islamskiego szariatu na obszary pod swoim panowaniem. W Mosulu w muhafazie (gubernatorstwie) Niniwa, najstarszym i drugim co do wielkości mieście Iraku, chrześcijanie uciekli z domów po tym, jak IS dał im trzy dni na opuszczenie terytorium kalifatu.
Jak twierdzą przedstawiciele IS, rozkaz ten został wydany, kiedy przywódcy społeczności chrześcijańskiej w tym mieście odmówili stawienia się na wezwanie do dyskusji o ich pozycji i nie odpowiedzieli na żądanie, by albo nawrócili się na islam, albo zapłacili dżizję (pogłówne), albo „stanęli przed mieczem”. Exodus chrześcijan z miasta, w którym jest 13 kościołów i klasztorów, jest podobno pierwszym wypadkiem w historii Iraku, kiedy cała społeczność chrześcijańska uciekła en masse. Według doniesień bojownicy IS spalili starożytny kościół w Mosulu[1] i przejęli własność chrześcijan, czasami przy pomocy lokalnej muzułmańskiej ludności. Inne źródła informują, że kościoły w mieście zostały zamienione na meczety[2].
Należy wspomnieć, że w Syrii chrześcijanie żyjący na obszarze kontrolowanym przez IS, nie zostali wygnani, ale zostali zmuszeni do płacenia podatku dżizja. W lutym 2014 r. IS podpisało “porozumienie dhimma” z chrześcijanami z Al-Rakka, zgodnie z którym nowe władze podjęły się chronienia ich i ich własność w zamian za płacenie dżizji i podporządkowanie się rozmaitym restrykcjom. Według doniesień każdy chrześcijanin ma płacić między 178 a 715 dolarów rocznie, zależnie od dochodu.
Reagując na wydarzenia w Mosulu na portalach społecznościowych, poplecznicy IS bronili restrykcji wobec chrześcijan wprowadzonych przez IS podając religijne i polityczne uzasadnienia. Jeden z komentujących napisał nawet, że obecność chrześcijan w Iraku jest niepożądana, tak jak obecność Żydów w Niemczech i w Polsce była niepożądana podczas II wojny światowej[3].
Poniżej przedstawiamy przegląd traktowania chrześcijan przez IS w Iraku i w Syrii oraz wypowiedzi w tej sprawie samej organizacji i jej zwolenników:
IS wygania chrześcijan z Mosulu
17 lipca IS wydał trzydniowe ultimatum do chrześcijan w Mosulu i wyjaśnił, że jego przywódca, Abu Bakr Al-Baghdadi, jest łaskawy dając im tak dużo czasu[4]. Według doniesień, chrześcijanie uciekli z tego miasta en masse, wielu z nich do sąsiedniego autonomicznego regionu Kurdystanu[5]. Sara Jousef, chrześcijanka z Mosulu, która została zmuszona do ucieczki wraz z rodziną do pobliskiego miasta Ankawa (niedaleko Irbil), powiedziała, że muzułmanie z jej dzielnicy doprowadzili bojowników IS do jej domu. Inni chrześcijanie opowiadali, że ludzie IS zabrali im pieniądze, dobytek, paszporty, a w jednym wypadku lekarstwa dla chorej dziewczynki i wygnali ich z miasta[6]. Według doniesień IS przewozi ukradziony dobytek chrześcijański z Mosulu do swojego syryjskiego bastion w Al-Rakka, rzekomo w celu zniesienia nierówności między ludźmi żyjącymi pod ich panowaniem w Syrii i Iraku[7].
Były także doniesienia o atakach na kościoły chrześcijan; według alarabiya.net IS spaliło starożytny kościół w Mosulu[8]. W okręgu Al-Chadhir na południe od Mosulu IS podobno zajęło klasztor Mar Behnam, wyganiając mnichów, których - 10 kilometrów dalej - zabrał patrol jednostki Peszmerga[9].
Według doniesień, w mieście Sindżar w muhafazie Niniwa IS umieściło flagę organizacji na szczycie kościoła [10].
IS nakłada dżizję na chrześcijan z Al-Rakka po podpisaniu z nimi „Porozumienia Dhimma”
W Syrii, gdzie IS panuje na dużych obszarach gubernatorstwa Al-Rakka, chrześcijanie zdecydowali się na współpracę z tą organizacją i w ten sposób uniknęli wygnania ze swoich domów. W lutym 2014 r. IS poinformowało, że chrześcijanie w tym mieście zaakceptowali prawa dhimma (ochrony) i podpisali „porozumienie dhimma”. Zgodnie z tym porozumieniem życie, własność i miejsca święte chrześcijan są chronione, ale zobowiązują się oni do płacenia dżizji i są poddani wielu restrykcjom, włącznie z zakazem budowania nowych kościołów i odbudowywania zniszczonych świątyń, dzwonienia w dzwony, pokazywania krzyży i tekstów religijnych, głośnego czytania tekstów religijnych w obecności muzułmanów i okazywania jakichkolwiek oznak swojej religii poza kościołem, jak też noszenia broni. Mają też zakaz przeciwdziałania przechodzeniu na islam jakiegokolwiek członka swojej społeczności i wymaga się od nich honorowania islamu i muzułmanów i powstrzymania się od obrażania ich w jakikolwiek sposób. Porozumienie stwierdza, że jeżeli naruszą te warunki, będą traktowani jak wrogowie, chrześcijanie zaś, którzy uciekli z Al-Rakka, mogą powrócić, tylko jeśli nawrócą się na islam lub zaakceptują warunki dhimma; w przeciwnym razie czeka ich wojna[14].
Poniżej podajemy fragment obwieszczenia z afisza angielskojęzycznego:
Natura porozumienia dhimma:
"Jest to materialny dowód akceptacji przez nie-muzułmanów podporządkowania się państwu i jego prawom, zawiera je Imam lub ktoś przez niego delegowany".
Kogo wiąże porozumienie:
"To są ludzie, którzy płacą dżizję z chętną uległością i czują się podporządkowani, ludzie księgi, tj. Żydzi i chrześcijanie”.
Suma podatku dżizja do zapłaty:
"Sumę określa Imam lub ten, którego delegował, zgodnie z ubóstwem i wielkim bogactwem, ze złota, srebra lub pieniędzy. Jednym z przykładów jest to, do czego kalif muzułmanów [przywódca IS] Imam Abu Bakr Al-Baghdadi – niechaj Allah go chroni – zobowiązał chrześcijan [Al]-Rakka…”
Afisz podaje następujące sumy: bogaci muszą płacić “4 dinary czystego złota” czyli około 715 dolarów rocznie; ludzie o przeciętnym dochodzie muszą płacić “2 dinary” czyli około 375 dolarów; a biedni muszą płacić “dinara” czyli około 178 dolarów.
Kwestia dżizji wywołała także pewną krytykę IS ze strony zwolenników dżihadu. Choć dżihadyści na ogół popierają narzucenia dżizji na nie-muzułmanów (ponieważ jest to część prawa szariatu), niektórzy członkowie forum Al-Fida, które w ostatnich miesiącach pozwala na pojawianie się pewnej krytyki IS, kwestionowali moment wprowadzenia tego podatku przez IS, mówiąc, że może być przedwczesne, szczególnie dlatego, że organizacja nie osiągnęła jeszcze pełnej tamkeen (tj. zdolności sprawowania totalnej władzy na swoim terytorium)[16]. Na przykład, członek forum podpisujący się "Al-Somali" napisał: "Pośpiech Państwa Islamskiego w tej sprawie przyszedł w złym momencie i jest uważany za ruch błędny i nierozważny, przeprowadzony bez planu lub celu, który może nawet źle odbić się na państwowości Państwa Islamskiego w najbliższej przyszłości"[17].
Szejk Hussein bin Mahmoud: Allah zarządził, że chrześcijanie mają zostać upokorzeni; Walka chrześcijan jest wynikiem spisku przeciwko Państwu Islamskiemu
Odpowiadając na wzburzenie wywołane działaniami IS, szejk Hussein bin Mahmoud, znany autor z forów dżihadystycznych, napisał artykuł popierający narzucenie dżizji przez IS i wygnanie chrześcijan z Mosulu. Argumentował, że ponieważ chrześcijanie z Mosulu żyli pod rządami IS, byli zobowiązani do płacenia dżizji. Wyraził zaskoczenie, że niektórzy uczeni muzułmańscy sprzeciwiali się temu posunięciu: „Myśleliśmy, że muzułmańska ummah nie będzie posiadała się z radości na odrodzenie tej prawomocnej tradycji, która zniknęła na dziesięciolecia [tj. narzucenia dżizji na nie-muzułmanów]… ale zdziwiliśmy się, że niektórzy ludzie wiedzy islamskiej[18] odmawiają mudżahedinom prawa do narzucenia dżizji na ludzi dhimma”.
Dla podkreślenia prawomocności dżizji bin Mahmoud przytoczył “werset dżizji” (Koran 9:29) – " Zwalczajcie tych, którzy nie wierzą w Allaha… - spośród tych, którym została dana Księga - dopóki oni nie zapłacą daniny własną ręką i nie zostaną upokorzeni" – i dodał: „To jest jasny tekst boży, który widzi każdy czytający Koran. Czy więc muzułmanin może sprzeciwiać się narzuceniu dżizji na chrześcijan…?!” Zakończył stwierdzeniem, że wszyscy muzułmanie, którzy sprzeciwiają się temu podatkowi, powinni być uważani za apostatów.
Bin Mahmoud powiedział następnie, że odmowa płacenia podatku przez chrześcijan w Mosulu i ich ucieczka z miasta są częścią spisku wrogów islamu, którego celem jest wywołanie regionalnego i międzynarodowego oburzenia przeciwko IS. […]
Dalej wyjaśnił: “Stan degradacji, jaki Allah narzuca na ludzi dhimma jest spowodowany ich niewiarą. Niewierny jest niskiego stanu i godny pogardy i musi być tak traktowany. To nie znaczy, że ci spośród nich, którzy nie walczą, powinni być traktowani niesprawiedliwie…”
Szejk Ahmad Bawadi: Chrześcijanie w Mosulu zostali słusznie ukarani za odmowę płacenia podatku
Inny szejk, Ahmad Bawadi, który jest bardzo aktywny na swoim blogu (ahmadbawadi.blogspot.com) i na koncie Twittera (@a_bawadi), także napisał w artykule, że chrześcijanie z Mosulu zasłużyli na karę za odmowę płacenia podatku dżizja. Powiedział, że decyzja co do tego, na jaką karę zasłużyli, jest kwestią idżtihad, czyli niezależnego rozważania prawoznawczego, a więc duchowni muzułmańscy nie mieli żadnej podstawy do krytykowania IS za karę, którą władze IS zastosowały: "Jest niewłaściwe dla du'at [kaznodziei] przytaczanie epizodów i wydarzeń z historii islamu, kiedy chrześcijanie i Żydzi byli traktowani przez kalifów zgodnie z normami ich epoki, a potem stosowanie tego do obecnej rzeczywistości, ponieważ… co było właściwe w tamtej epoce, może nie być właściwe teraz i odwrotnie. Dlatego kwestia ukarania tych buntowniczych chrześcijan, którzy sprzeciwili się płaceniu dżizji, jest kwestią idżtihadi, o której decyduje kalif tak, jak uważa za stosowne…”
Przypisy:
[1] Alarabiya.net, 19 lipca 2014.
[2] Masihyomasr.com, 22 lipca 2014.
[3] Alplatformmedia.com, 22 lica 2014.
[4] Patrz MEMRI JTTM report, Islamic State (IS) Gives Christians Of Ninawa Province, Iraq Three Day Ultimatum: Leave The 'Caliphate,' Convert To Islam, Remain Christian And Pay The Jizya Poll Tax – Or Face 'The Sword', 18 lipca, 2014.
[5] Raialyoum.com, 18 lipca 2014; alarabiya.net, July 18, 2014.
[6] aawsat.com, 25 lipca 2014.
[7] Daraddustour.com (Iraq), 5 sierpnia 2014.
[8] Alarabiya.net, 19 lipca 2014.
[9] Middle-east-online.com, 21 lipca 2014.
[10] Facebook.com/iraq.videoes/photos/pb.229871760392255.
2207520000.1407263199./742477895798303/?type=1&theater, accessed 5 sierpnia 2014.
[11] Jazydzi wyznają starożytną religię spokewnioną z zaratusztrianizmem.
[12] Al-nhar.com (Iraq), 5sierpnia 2014.
[13] Twitter.com/sonawa1, 17 lipca 2014.
[14] Patrz: MEMRI JTTM report, Islamic State In Iraq And Syria (ISIS) Forces Poll Tax (Jizya) On Christians Of Al-Raqqa/Syria, 28 lutego 2014.
[15] https://twitter.com/Battar1_IS/status/491292455099449344/photo/1, 21 lipca 2014.
[16] Koncepcja tamkeen była przywołana w szerszym kontekście decyzji o proklamowaniu Islamskiego Państwa i powołania kalifa.
[17] Al-fidaa.com, 27 lipca 2014.
[18] Bin Mahmoud prawdopodobnie ma tu na myśli sudyjskich duchownych dr. Khalida Al-Mosleha oraz dr. Walida Al-Huweiriniego, którzy potępili wygnanie chrześcijan z Mosulu.
Źródło: MEMRI , http://www.memrijttm.org/the-islamic-states-iss-treatment-of-christians.html 14 sierpnia 2014
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
* M. Khayat jest pracownikiem badawczym w MEMRI
