Podczas gdy trwają rozmowy między Iranem a krajami-stronami umowy nuklearnej JCPOA z 2015 r., w Iranie słychać głosy wyrażające irańskie stanowisko wyraźniej niż kiedykolwiek wcześniej. W świetle żądania USA o ograniczenie działalności Korpusu Strażników Rewolucji Islamskie (IRGC) na Bliskim Wschodzie jako warunku zniesienia sankcji na Iran, najwyższy przywódca Ali Chamenei zajmuje obecnie stanowisko stanowczo odrzucające to żądanie.
W przemówieniu 10 marca do Zgromadzenia Ekspertów Iranu wyjaśnił: "Wyobraźcie sobie, że nie mamy żadnego udziału w sprawach regionu tak, by pewne supermocarstwo nie zdenerwowało się i nie zaczęło nas się czepiać. Nasze zaangażowanie w sprawy regionalne jest naszą strategiczną głębią. Jest środkiem wzmocnienia regionu i rodzajem siły militarnej. Dlaczego mamy to stracić, skoro możemy i powinniśmy to mieć?"
[2]
W tym samym przemówieniu Chamenei otwarcie opisał rozwój potencjału nuklearnego Iranu jako część “ramion siły”: “Sprawa nuklearna jest sprawą naukową. Chodzi o postęp naukowy i naszą przyszłą technologię. Wkrótce – nie zabierze to długo, tylko kilka lat – będziemy potrzebowali produktu tej energii nuklearnej i to na pełną skalę.
Ludzie mówią o [potrzebie] czynienia ustępstw wobec Ameryki lub innych, aby uodpornić się na sankcje. To znaczy obcięcie tego ramienia naszej polityki i [rezygnacja] z tej karty przetargowej, aby, Boże broń, nie narzucili na nas sankcji, jeśli okażemy nieustępliwość. Sądzę, że te [kompromisy] są błędami. Gdyby przez lata ludzie, którzy chcą odrąbać pewne z tych ramion naszej siły, otrzymali pozwolenie na zrobienie tego, nasz kraj stałby dzisiaj przed wielkim niebezpieczeństwem”.
Niektórzy w Iranie nauczyli się lekcji w tym duchu z rosyjskiego ataku na Ukrainę. Szef irańskiej Organizacji Biernej Obrony, generał Gholamreza Dżalali, powiedział 6 marca: “Jednym z błędów [Ukrainy] było to, że choć jest jednym z mocarstw nuklearnych świata, przekazała wszystkie swoje nuklearne instalacje i możliwości Europie w zamian za europejskie bezpieczeństwo i poparcie”. Członek irańskiego Madżlisu (parlamentu) Mohammad Ka'ab Amir mówił jeszcze wyraźniej; 26 lutego powiedział: “Ukraina jest przykładem, z którego muszą nauczyć się zwolennicy Zachodu i Wschodu. Musimy nalegać na prawa nuklearne irańskiego narodu, zachowując [naszą] narodową władzę i honor, żeby Iran był silny z nuklearną i militarną potęgą"[3].
Gazeta “Kayhan”, tuba irańskiego reżimu, była bardzo wyraźna. 26 lutego napisano w niej: "Bliskie spojrzenie na rozmiary kryzysu ukraińskiego i reakcji świata wskazuje bardzo jasno, dlaczego przywódca [irańskiej] Rewolucji [Chamenei] podkreślał sprawę budowania siły na każdym poziomie i stanowczo sprzeciwiał się ustępstwom dotyczącym czynników, które gwarantują [zdolność] kraju [do obrony swojego] bezpieczeństwa samodzielnie, bez polegania na innych”. Dwa dni później napisano: “Ważną lekcją z ukraińskiej wojny jest to, że dla odparcia gróźb trzeba być silnym. Rozbrojenie i oddanie źródeł własnej siły jest śmiertelnym błędem…”
Najbardziej otwarte wypowiedzi wygłosił dr Mahmoud-Reza Aghamiri, szef wydziału inżynierii nuklearnej na uniwersytecie Szahid Beheszti w Teheranie. 9 kwietnia powiedział, że (rzekome) groźby Izraela użycia broni jądrowej przeciwko Iranowi, (rzekome) rosyjskie groźby użycia jej przeciwko Ukrainie i asertywna retoryka Korei Północnej, ponieważ ma broń jądrową, uczą nas, że "jeśli nie masz wymaganej ochrony, możesz zostać ofiarą". Kontynuował: „Dzisiaj macie potencjał odstraszania. Co to znaczy? To znaczy, że możecie podnieść wzbogacanie uranu do poziomu 99% w bardzo krótkim czasie. Macie moc, jeśli potrzeba ‘spuszczenia z kontroli’ nuklearnego rozszczepiania. Innymi słowy, możecie zainstalować to na głowicy i pozwolić temu robić, co chce… Nazywamy to ‘niezbywalnym prawem’… Jest naturalne posiadanie siły, potęgi i możliwości, które spowodują, że twój wróg podda się twoim żądaniom w negocjacjach"[4].
Przez lata Irańczycy twierdzili, że Chamenei wydał fatwę (edykt religijny) zakazujący budowania broni jądrowej. To się nigdy nie zdarzyło, ale niektóre kraje urzekła ta sprawa. Istnieje olbrzymia przepaść między fatwą, której nigdy nie było, a nową falą irańskich oświadczeń w ostatnich tygodniach – i nie wolno ignorować tego wyraźnie przedstawionego stanowiska.
Artykuł opublikowany pierwotnie po hebrajsku 15 kwietnia 2022 r. na łamach gazety “Haaretz”[1]
*A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iran Media Studies; członek Knesetu Begin był starszym badaczem w MEMRI od 2019 do 2021 r.
[1] Haaretz.co.il/opinions/.premium-1.10742671, April 14, 2022.
[2] See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1631, Against The Backdrop Of The Crisis In The Vienna Nuclear Talks, Iranian IRGC-Affiliated News Agency States That 'If, At [Upcoming] IAEA Board Of Governors Meeting, The False Dossiers And Accusations [Against Iran] Are Not Closed, [Iran's] Enrichment [Of Uranium] To 90% Will Be Closer Than Ever,' April 8, 2022; MEMRI TV Clip No. 9424, Iranian Supreme Leader Ali Khamenei: To Reduce Our Defensive Capabilities And Regional Involvement Because Of The Sensitivities Of Others Would Be Naive And Amateurish, March 10, 2022.
[3] See MEMRI Special Dispatch No. 9807, Reactions In Iran To Russia-Ukraine War – Supreme Leader Khamenei: 'The Root Of The Crisis Is America'; Majlis Members: The War Shows 'We Must Insist On The Nuclear Rights Of The Iranian People… So Iran Will Be Strong, With Military And Nuclear Might', March 7, 2022.
[4] See MEMRI TV Clip No. 9492, Senior Iranian Nuclear Engineer Dr. Mahmoud-Reza Aghamiri: Israeli Threats, Ukraine Crisis, North Korean Behavior Have Taught Us That Iran Needs Deterrence; We Have The Capability To Rapidly Increase Uranium Enrichment To 99% And Install A Nuclear Warhead, April 9, 2022.
MEMRI Daily Brief No. 377, 29 kwietnia 2022
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
