W Nigerii brakuje genetycznie modyfikowanych nasion wspięgi wężowatej, bo popyt na tę odporną na owady odmianę radykalnie przekracza podaż.
Naukowcy sektora publicznego, którzy stworzyli tę wysokoplenną odmianę, mają trudności z wyprodukowaniem wystarczającej ilości certyfikowanych nasion, by zaspokoić olbrzymi popyt po tym, jak farmerzy, posadzili je na próbę w ubiegłym roku i opowiadali o tym, jak pomogła ochronić ich pola przed żarłocznym owadem, który niszczy strąki roślin. W grudniu 2019 roku Nigeria zaaprobowała komercyjne używanie odpornej na te owady odmiany.
Hajia Dijesaidu, koordynatorka Organizacji Kobiet Właścicielek Małych Gospodarstw, powiedziała, że pierwszy raz posadziła nasiona GM wspięgi wężowatej w zeszłym roku i otrzymała wyższe plony i zmniejszone żerowanie owadów. Zaprosiła kilka członkiń swojej organizacji, żeby zobaczyły jej pola i wszystkie zażądały nowej odmiany.
“Widzą, że daje wyższe plony i nie pochłania pieniędzy [na środki owadobójcze]. Wymaga mniej pracy i mniej oprysków. Opryskałam pole tylko dwa razy. Przy naszych poprzednich nasionach robiliśmy opryski 10 do 12 razy przed zbiorami” – powiedziała Alliance for Science podczas naszej niedawnej wizyty u niej na farmie w Nigerii.
Ale Dijesaidu i inni członkowie jej organizacji, która liczy około 25,5 tysiąca członków, nie mogli zdobyć tyle nasion wspięgi wężowatej PBR, ile chcieli posadzić w tym roku. “Chciałabym, żeby te firmy [nasiennicze] dostarczyły nam więcej nasion PBR następnym razem, bo nasi ludzie je chcą” – powiedziała.
Ahiaba M. Sylvanus, właściciel niewielkiej farmy w stanie Kaduna State, miał podobne doświadczenie. Ten 63-letni farmer wydaje na ogół około 20 tysięcy naira (50 dolarów) rocznie na pestycydy – koszt, który redukuje jego zyski. W zeszłym roku, kiedy posiał GM wspięgę wężowatą, wydał tylko około 25 procent tej sumy.
“Zacząłem żałować, że odmiana GM wspięgi nie istniała wcześniej – powiedział. – Jest tyle korzyści… Mniej pracujemy i kupujemy mniej środków chemicznych do oprysków. Opryskujemy GM wspięgę dwa do trzech razy. Ale te inne opryskujemy do ośmiu razy”.
Zapytany, czy będzie uprawiał GM wspięgę wężowatą w przyszłym roku, powiedział: Nie mam jej jeszcze”, bo ziarna nie są już dostępne na rynku. Powiedział, że rozważa zasianie nasion, które oszczędził z zeszłorocznych zbiorów, jeśli nie dostanie certyfikowanych.
Kiedy w lipcu rozpoczął się sezon siania, Instytut Badań Rolnych (IAR), który wraz z uniwersytetem Ahmadu Bello stworzył tę odmianę, przekazał tony nasion trzem nigeryjskim firmom nasienniczym i kilku farmerskim grupom spółdzielczym na sprzedaż dla farmerów. Zapasy skończyły się jednak szybko i farmerzy chcą więcej wspięgi wężowatej PBR, znanej komercyjnie jako SAMPEA 20-T.
Profesor Mohammed Ishiyaku, dyrektor wykonawczy IAR mówi, że spodziewano się braków, ponieważ proces wprowadzania nasion GM w Nigerii nadal jest na początkowym etapie. “Teraz zabrakło nasion, ponieważ to jest dopiero początek. Popyt na te nasiona daleko przewyższył to, co jesteśmy w stanie wyprodukować. Następnym krokiem dla nas jest więc rozszerzenie bazy produkcji nasion, a wtedy firmy nasienne mogą produkować nasiona, by zaspokoić popyt ze strony farmerów” – powiedział.
Przemysł nasienniczy jest zaskoczony popytem
Onyibe Onyisi John, dyrektor Gold Agric Nigeria Ltd., jednej z lokalnych firm nasienniczych, zakontraktowanych do dystrybucji nasion GM do farmerów, powiedział, że jego firma nigdy wcześniej nie spotkała równie popularnej odmiany. Nie otrzymali jednak wystarczającej ilości nasion od IAR i dostępne zapasy szybko zostały wyprzedane.
“Kiedy rozpoczęli, dali nam 2,5 ton na próbę. To było za mało. 2,5 tony nie wystarczyły nawet na miesiąc – powiedział John do Alliance for Science. – My w firmach nasienniczych mamy dużo do zrobienia… Nie mieliśmy odmiany, na którą są zamówienia tak duże, jak na PBR wspięgę wężowatą”.
Bala Dari Kayi, dyrektor generalny Tecnic Seeds, powiedział, że 2,5 tony nasion wspięgi wężowatej PBR nie wystarczyły nawet na dwa tygodnie. “Farmerzy zawsze szukają sposobów obniżenia kosztów produkcji – powiedział. - Wspięga wężowata PBR jest znakomita w porównaniu do innych wspięg”.
Benjamin Ameh Abraham, kierownik administracyjny w Maina Seeds, powiedział, że szybko sprzedał dostarczony zapas, choć farmerzy płacili 1000 naira (2,4 dolara) za kilogram nasion wspięgi wężowatej PBR w porównaniu do 800 naira (1,9 dolara) za kilogram konwencjonalnych nasion. „Sądzimy, że wielu farmerów nadal będzie chciało tej odmiany, bo tyle od niej zyskują” – Abraham.
“Olbrzymie korzyści”
Wspięga wężowata jest podstawową roślina uprawną, która zawiera dużo białka i jest konsumowana przez około 200 milionów ludzi w Afryce jako codzienne pożywienie. Zazwyczaj gotuje się ją i zjada ze źródłami węglowodanów, takimi jak zielone banany i ryż. Chociaż Nigeria jest największym producentem wspięgi wężowatej w Afryce, roczny niedobór produkcji wynosi ponad 500 tysięcy ton.
Wiele z tych niedoborów można przypisać destrukcyjnemu szkodnikowi Maruca vitrata, który potrafi zniszczyć do 100% plonów. Te owady są szczególnie niszczycielskie, ponieważ niszczą nie tylko kwiaty i pąki, ale także strąki wspięgi wężowatej, powodując olbrzymie straty ziaren.
Wspięga wężowata PBR dostarcza wrodzonej ochrony przed szkodnikiem z powodu wprowadzenia genu z Bacillus thuringiensis (Bt), naturalnie występującej w glebie bakterii, szeroko używanej w organicznym rolnictwie. Nigeria jest pierwszym krajem na świecie, który wprowadził na rynek wspięgę Bt, a podobne projekty rozpoczęły się w Ghanie i Burkina Faso pod auspicjami mieszczącej się w Kenii AATF (dawniej nazywanej African Agricultural Technology Foundation).
Ishiyaku powiedział, że farmerzy, którzy uprawiają GM wspięgę wężowatą, otrzymują olbrzymie korzyści, ponieważ mogą znacząco obniżyć koszty pestycydów i osiągają wyższe plony. Odmiana PBR daje 2,9 ton na hektar w porównaniu do 1,9 do 2 ton niemodyfikowanych genetycznie odmian.
Nigerian farmers just can’t get enough of GMO cowpea seeds
Alliance for Science, 4 października 2021
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
