Prawda

Piątek, 2 maja 2025 - 08:20

« Poprzedni Następny »


“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata


Jerry A. Coyne 2023-03-23

Atta columbica tnąca kawałki liści. Kolonia może obedrzeć z liści całe drzewo tropikalne w ciągu zaledwie jednego dnia.
Atta columbica tnąca kawałki liści. Kolonia może obedrzeć z liści całe drzewo tropikalne w ciągu zaledwie jednego dnia.

Ewolucja konwergentna” [zbieżna] to zjawisko, w którym dwa stosunkowo niespokrewnione gatunki lub grupy organizmów niezależnie rozwijają podobne cechy. Klasyczny przykład dotyczy różnych gatunków ssaków torbaczy i ssaków łożyskowych, które niezależnie wyewoluowały bardzo podobne kształty i zwyczaje. Na przykład mamy krety torbacze, które wyglądają i zachowują się jak krety łożyskowe, ale podziemne życie i budowa ewoluowały oddzielnie, ponieważ gatunki te nie są blisko spokrewnione. Istnieje wiele torbaczy o cechach i budowie podobnych do łożyskowców: w książce Ewolucja jest faktem podaję kilka uderzających przykładów. Innym przykładem są kaktusy z Nowego Świata i wilczomlecze z Nowego Świata, które często są praktycznie nie do odróżnienia.

W piśmie „Ecology and Evolution” pojawił się nowy artykuł opisujący „konwergentną” ewolucję między mrówkami grzybiarkami w Nowym i Starym Świecie. Użyłem cudzysłowu, ponieważ zbieżność zachodzi tylko do pewnego momentu: polega na zbieraniu kawałków liści i kwiatów i zanoszeniu ich do gniazda. Ale to, co mrówki robią z tymi zebranymi liśćmi – wykorzystując je do uprawy grzybów – ma zupełnie inny „cel” na tych dwóch obszarach. Nowością jest to, że zbieranie liści związane z grzybami nie było wcześniej znane u mrówek Starego Świata, więc „konwergencja” obejmuje po prostu zachowanie polegające na zbieraniu liści i materiału roślinnego w dwóch grupach, a także obecność grzybów, które rosną na zebranych liściach.


Dotychczas uważano, że ścinanie liści ogranicza się do mrówek z Nowego Świata i zostało dość dobrze zbadane. To niesamowite zjawisko. Mrówki z Nowego Świata z plemienia Attini spędzają czas wspinając się po drzewach i innych roślinach, odgryzając kawałki liści lub innej roślinności i przenosząc je z powrotem do gniazda. Tam przeżuwają materiał roślinny na coś w rodzaju zielonej próchnicy używanej do hodowania grzybów. To sam grzyb jest ważny dla tych mrówek, ponieważ jest ich głównym pożywieniem i pokarmem podawanym larwom.


Grzyby używane przez zbieraczy liści z Nowego Świata należą do grupy grzybów podstawczaków i są nieznane poza gniazdami mrówek. Są wzajemnie korzystnymi współpracownikami. Ten mutualizm musiał zacząć się od dzikiego grzyba, który w jakiś sposób znalazł się w pożywieniu zbieranym przez mrówki, a następnie, w czasie ewolucji, przekształcił się mutualizm z mrówkami, przy czym mrówki ewoluowały w kierunku hodowania tego bardzo pożywnego grzyba. Te grzyby są przystosowane do życia wyłącznie w gniazdach mrówek, a same mrówki są przystosowane do zjadania grzyba, więc jest to prawdziwy mutualizm. Oba gatunki czerpią korzyści: grzyb zyskuje ochronę i miejsce do wzrostu, podczas gdy mrówki otrzymują nieskończone zapasy pożywienia. Ewolucja tego mutualizmu obejmuje zachowanie, morfologię i fizjologię. Oto kilka zdjęć mrówek grzybiarek z Nowego Świata zaczerpniętych z Wikipedii:

 

Gif z mrówką niosącą kawałek liścia do mrowiska:



Szereg mrówek niosących kawałki liści z powrotem do gniazda. Potrafią nieść ogromne kawałki, często ważące więcej niż same mrówki. Wszystkie nosicielki to robotnice: bezpłodne samice produkowane przez królową.



Czasami mniejsze mrówki podróżują autostopem na przenoszonych liściach. Nie są to „jeźdźcy na gapę”, ale wykonują niezbędną pracę (patrz poniżej).



I wideo z National Geographic pokazujące, co dzieje się potem:


Mrówki grzybiarki są fascynujące i chcę zwrócić uwagę na dwa unikalne aspekty ich stylu życia, zanim przejdziemy do nowego artykułu. Pierwszy dotyczy mrówek „autostopowiczów” pokazanych powyżej. Te jeżdżące na liściach mrówki pełnią istotną funkcję: odpędzają pasożytnicze muchy, które mogą składać jaja na głowach mrówek-nosicieli, co prowadzi do ich śmierci. (Mrówki Eciton nie cierpią z powodu tego samego pasożytnictwa, ponieważ poruszają się głównie w nocy, kiedy muchy nie są aktywne).


Po drugie, ponieważ grzyb jest niezbędny dla dobrostanu kolonii Attine i nie występuje poza koloniami, w jaki sposób dostaje się do nowej kolonii, kiedy już zostanie założona? (Kolonie często dzielą się po „wyrojeniu” mrówek: królowej wyrastają skrzydła, łączy się w pary z samcami w powietrzu, a następnie spada na ziemię, zrzuca skrzydła i samodzielnie zakłada nową kolonię, składając pierwsze jaja, które stają się robotnicami.) Okazuje się, że zanim samica wyruszy, by założyć nową kolonię, wkłada kawałek grzyba do kieszonki policzkowej, specjalnego pojemnika w jamie gębowej.


Kiedy ląduje, kopie dziurę w ziemi, która stanie się przyszłą kolonią, wyjmuje grzyba, a następnie wydala pewną substancję (być może metabolity z już jej niepotrzebnych mięśni lotnych) na grudkę grzyba. Przez kolejne kilka miesięcy, jest jedyną robotnicą w gnieździe, uprawia grzyby (ale nie zbiera liści), karmi niektórymi własnymi jajami larwy, które wykluwają się z innych jaj, a tym samym produkuje robotnice nowej kolonii. Ostatecznie cały system zaczyna działać z robotnicami ścinającymi liście, grzybami, jajami, larwami i poczwarkami oraz oczywiście długowieczną królową.


Aha, i zauważ, że całe to złożone zachowanie – zarówno robotnic, jak i królowej – jest zakodowane w mózgu mniejszym niż ziarnko piasku. Ewolucja jest rzeczywiście cudem!


Dobrze, wróćmy do artykułu, opisującego obcinanie liści u mrówek Starego Świata (w Afryce) i to, co robią z liśćmi i kwiatami, które zbierają. Kliknij na link pod zrzutem z ekranu, aby przeczytać, lub zobacz PDF tutaj. 


Autorzy pokazują, że zupełnie inna grupa afrykańskich mrówek z rodzaju Crematogaster wyewoluowała zachowanie ścinania roślin i, podobnie jak mrówki z Nowego Świata, przenosi kawałki roślin z powrotem do gniazda. Jednak w tym przypadku gniazda nie są pod ziemią, ale są „gniazdami kartonowymi”: gniazdami wykonanymi z wysuszonego, mocno przeżutego materiału roślinnego, które są zbudowane na drzewach i wyglądają jak karton. Oto kartonowe gniazdo Crematogaster peringueyi:



Autorzy obserwowali gatunek C. clariventris w Kamerunie ścinający liście i kwiaty i przenoszący materiał z powrotem do kartonowych gniazd, gdzie jest on przeżuwany wraz z innymi materiałami (nieopisanymi w artykule) i używany do budowy gniazd kartonowych. Kiedy autorzy usunęli fragmenty gniazd kartonowych, nastąpił zauważalny wzrost żerowania na liściach w celu uzyskania materiałów do naprawy uszkodzeń. Należy zauważyć, że grupy Attines i Crematogaster dzieli 70 milionów lat, a pokrewne grupy nie wykazują tego zachowania, więc w tym przypadku ścinanie liści i przenoszenie do gniazda ewoluowały niezależnie.


Oto rysunek z artykułu (i jego podpis) przedstawiający afrykańskie mrówki ścinające liście:



(z artykułu) Crematogaster clariventris ścinająca (a) lub odbierająca (b) kawałki nowych liści bogatych w azot. Charakterystyczny żółty odwłok robotnic nie zawsze jest tak rzucający się w oczy, jak na tym zdjęciu (fot. Piotr Naskręcki). Kiedy autor dokonał sekcji gniazd i przyjrzał im się pod mikroskopem zwykłym i elektronowym, odkrył, że ściany kartonowego gniazda były wypełnione strzępkami grzybów: rurkowatymi kawałkami grzybów, których używają do trawienia i wchłaniania pokarmu. Włókna strzępków, z których wiele było po prostu martwymi kawałkami grzybów, przeplatały się między gniazdami i zdaniem autorów wzmacniały ściany gniazda, czyniąc całe gniazdo trudniejszym do zniszczenia i bardziej odpornym na deszcz. (Chociaż tego nie pokazali.)

 

Oto zdjęcie całości: mrówki ścinające kwiaty, kartonowe gniazdo i wnętrze kartonowego gniazda, pokazujące jego porowatą strukturę.



(z artykułu: Crematogaster clariventris w procesie wycinania kawałków bogatego w azot kwiatu Hibiscus rosa-sinensis (Malvaceae) (a). Ogałacają z liści również Albizia spp. (Fabaceae), Alchornea cordifolia (Euphorbiaceae), Cassia spp. (Fabaceae), Mangifera indica (Anacardiaceae) i Theobroma cacao (Malvaceae). Kartonowe gniazdo Crematogaster clariventris (b) i szczegóły kartonu wewnątrz gniazda (c) (zdjęcia Alain Dejean).


Oto strzępki tworzące coś, co wygląda jak rusztowanie dla gniazda:



(z artykułu): Obrazy ze skaningowego mikroskopu elektronowego kartonu ścian gniazd Crematogaster clariventris pokazujące strzępki/grzybnię grzyba, które przenikają przez pory do kartonu gniazda (strzałki).

 

Używając analizy DNA, autorzy zidentyfikowali również grupę, do której należy ten grzyb: jest to grzyb Capnodialesbardzo daleko spokrewniony z grzybem Agaracaceae basidiomycete używanym przez mrówki z Nowego Świata: dzieli je około 640 milionów lat! Tym, czego autorzy NIE mogli ustalić, było to, czy grzyb z kartonowego gniazda przenosi się do następnego wraz z królową (jak w przypadku grzybiarek z Nowego Świata), czy też został znaleziony w świecie zewnętrznym, a nie przymusowo zamknięty w gniazdach mrówek. Być może po prostu wylądował na materiale roślinnym, zanim został przeniesiony do gniazda.


Tak więc, jak powiedziałem, mamy konwergentne (zbieżne) zachowanie: zbieranie liście i przynoszenie ich do gniazda, aby służyły jako podłoże dla wzrostu grzybów. Ale jest wiele, wiele nierozwiązanych kwestii w tym systemie, poza pochodzeniem i naturą grzyba opisanego powyżej.

1.) Czy mrówki Starego Świata jedzą grzyby?

2.) Czy grzyb rzeczywiście wzmacnia gniazdo? Wydaje się, ale nie przeprowadzono żadnych eksperymentów, aby to ustalić. (Oczywiście, byłoby to trudne.)

3.) Czy gniazda nie wzmocnione przez grzyby są bardziej podatne na zniszczenie? (To też byłoby trudne do ustalenia.)

4.) Czy mrówki mają jakieś zachowania zaprojektowane specjalnie po to, by umieścić grzyby w gnieździe, czy też grzyby po prostu przyjeżdżają autostopem z przeżuwanym „miękkim materiałem” użytym do budowy gniazda? Proszę pamiętać, że kartonowe gniazda nie ograniczają się do Starego Świata; można je znaleźć, zwłaszcza w cieplejszych regionach, także w Nowym Świecie, a grzyby znajdują się również w ścianach kartonowych gniazd Nowego Świata. Dejean i in. twierdzą, że mrówki Starego Świata w jakiś sposób zachęcają jeden konkretny grzyb do wzrostu w ścianach gniazda, ale tego nie wykazali. Być może jeden grzyb po prostu lepiej rośnie w materiale gniazda.


Zachowanie zbierania liści jest tutaj z pewnością zbieżne, ale byłoby o wiele bardziej interesujące, gdyby zbieżność obejmowała również celowe zbieranie określonego gatunku grzyba, aby pomóc kolonii. (Nie możemy powiedzieć, że mrówki Crematogaster ze Starego Świata „uprawiają” grzyby, ponieważ wydaje się, że nie robią nic, aby ułatwić wzrost grzyba.)


Jak zawsze można zakończyć ten artykuł stwierdzeniem „Jest jeszcze wiele do zrobienia”. Ale natura tej pracy jest bardzo jasna!


h/t: Phil Ward za informacje o grzybiarkach.

________________

Dejean, A., P. Naskrecki, C. Faucher, F. Azémar, M. Tindo, S. Manzi, and H. Gryta. 2023. 

 

“Convergent” evolution in New World and Old World leaf-cutter ants.

Why Evolution Is True, 20 marca 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem (wydanej również po polsku przez wydawnictwo "Stapis") książki "Faith vs Fakt". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1510 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Rządy prawa: Między literą a duchem prawa   Walter   2025-04-27
Chytra manipulacja płci   Tonhasca Júnior   2025-04-20
Colin Wright przedstawia historię gametycznej definicji biologicznej płci   Coyne   2025-04-11
Granice władzy państwa, granice wolności: Hayek i liberalna tradycja myślenia o władzy   Walter   2025-03-23
Król i jego muchy   Tonhasca Júnior   2025-03-16
Niezależna i wielokrotna ewolucja płci binarnej   Coyne   2025-03-01
Barbarzyńcy u bram   Tonhasca Júnior   2025-02-02
Przeleciało z wiatrem   Tonhasca Júnior   2025-01-12
Biologia nie jest bigoterią   Coyne   2025-01-05
Jeszcze więcej cenzurowania nauki przez poprawność polityczną: małżeństwo kuzynów jest tematem tabu w Wielkiej Brytanii   Coyne   2024-12-22
Cobb o Cricku: “Centralny Dogmat”   Coyne   2024-12-15
Najbardziej bzdurny artykuł roku   Coyne   2024-12-08
Errare humanum est   Koraszewski   2024-12-03
Trzepoczące dusze   Tonhasca Júnior   2024-11-10
Katastrofy mieszkaniowe   Tonhasca Júnior   2024-10-30
Oparta na ideologii i wprowadzająca w błąd krytyka sposobu nauczania współczesnej genetyki   Coyne   2024-10-22
Ignorowanie przez świat głodu w Sudanie dowodzi, że rasizm i antysemityzm to dwie strony tej samej monety     2024-09-25
Zarażenie i uzależnienie: metafory antysemityzmu   Garrard   2024-08-19
„Wyżeraj ich czaszki”: przyjemności antysemityzmu ponownie rozpatrzone po 7 października   Garrard   2024-08-18
Dumania o “Ewolucja jest faktem”   Coyne   2024-08-15
Imperializm i irredentyzm islamski i arabski napędzają konflikt między rzeką a morzem   Landes   2024-08-11
Zombi antysyjonizm    Tabarovsky   2024-08-08
Nowe odkrycia o „ostatnim uniwersalnym wspólnym przodku” Stworzenie, które dało początek wszystkim żywym istotom - istniało znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono   Coyne   2024-08-06
Dowody na to, że ludzie współcześni opuścili Afrykę znacznie wcześniej niż nam się wydawało   Coyne   2024-07-25
Nowe odkrycia o denisowianach   Coyne   2024-07-18
Gdzie jest dziś Ameryka?   Koraszewski   2024-07-17
Pierwszy dowód na to, że owady przekraczają ocean   Coyne   2024-07-11
Podejrzenia i dowody   Tonhasca Júnior   2024-07-06
Tajemnica ewolucji ryb flądrokształtnych: częściowo rozwiązana    Coyne   2024-07-03
Starożytne kości ofiar ludzkich składanych przez Majów wykazują pokrewieństwo między zabitymi (i nie tylko to)   Coyne   2024-06-27
Nature” pisze o semantyce płci, a nie o nauce   Coyne   2024-06-18
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
“Lancet” wychwala tradycyjną wiedzę rdzennych ludów   Coyne   2024-05-10
Więcej ludzi, więcej dobrobytu: wskaźnik obfitości SimonaWedług Simon Abundance Index 2024 zasoby Ziemi są o 509% większe niż w 1980 roku.   Tupy   2024-05-08
Rdzenna matematyka: zasłona dymna   Coyne   2024-05-02
Skamieniałe zachowanie: termity uwięzione w tandemie   Coyne   2024-04-25
Artykuł w piśmie „Science”: rozszerzyć DEI w STEMM   Coyne   2024-04-19
Dlaczego organizacje naukowe powinny zachować neutralność polityczną?   Coyne   2024-04-11
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Po raz kolejny twierdzenie, że płeć nie jest binarna, ale bez żadnych nowych argumentów   Coyne   2024-03-29
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk