Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 09:04

« Poprzedni Następny »


Ćmy ze złym public relations


Athayde Tonhasca Júnior 2022-09-05

Trzy Mojry, Alexander Rothaug (1870-1946), obraz w domenie publicznej.
Trzy Mojry, Alexander Rothaug (1870-1946), obraz w domenie publicznej.

Kiedy członek społeczności seryjnych morderców „Buffalo Bill” postanowił zostawić wiadomość swoim prześladowcom z FBI, wepchnął poczwarkę ćmy czarnej wiedźmy (Ascalapha odorata) do gardła swojej ostatniej ofiary (Milczenie owiec Thomasa Harrisa). Buffalo Bill mógł być psychopatą, ale znał się na owadach: obiekt przesądów i ignorancji, czarna wiedźma jest uważana w wielu krajach za zwiastuna nieszczęścia. Ale twórcy filmowej wersji historii Harrisa chcieli czegoś jeszcze bardziej wywołującego strach: zastąpili czarną wiedźmę zmierzchnicą trupią główką (Acherontia atropos), innym gatunkiem o długiej tradycji upiorności.

Afrykańska zmierzchnica trupia główka © Muséum de Toulouse, Wikimedia Commons:



Przy odrobinie wyobraźni można zobaczyć ludzką czaszkę na tułowiu ćmy, cechę, która wiąże nieszkodliwe stworzenie z wszelkiego rodzaju legendami i błędnymi wyobrażeniami. Już jej nazwa, A. atropos, i nazwy pozostałych dwóch ciem zawisakowatych z Azji, A. lachesis i A. styx, są hołdem dla greckich mitów o śmiertelności. Atropos i Lachesis były dwiema z trzech Mojr, bogini przeznaczenia, a Styks to rzeka oddzielająca Ziemię od podziemi.  Zdolność zmierzchnicy trupiej główki do zastraszania i niepokoju zwiększa to, że może cykać, gdy jest zaniepokojona. Możesz tego posłuchać tutaj (głośniej!)


Artyści i pisarze inspirowali się mistyką zmierzchnic trupich główek, od Edgara Allana Poe, Johna Keatsa i Brama Stokera po historię o jej nikczemnym wpływie na zdrowie psychiczne króla Jerzego III. Muzeum Zoologii Uniwersytetu Cambridge przechowuje okaz zabrany z komnaty króla przez jednego z królewskich lekarzy.


Dracula
 , Bram Stoker (1847-1912), wydanie z 1919 r. © British Library, zdjęcie w domenie publicznej:



Wszystkie te szalone opowieści odwracają naszą uwagę od namacalnych faktów dotyczących ćmy zmierzchnicy. Szkoda, bo ten gatunek jest niezwykły pod wieloma względami. Migruje sezonowo z Afryki do południowej Europy, od czasu do czasu zapuszczając się na północ od Alp i do Wielkiej Brytanii, czasami aż na Szetlandy, od sierpnia do października. Ćma pokonuje nocami duże odległości (do 4000 km w ciągu roku), utrzymując prostą drogę, dostosowując plan lotu do wiatrów. Skąd to wiemy? Wyposażając ćmy w miniaturowe nadajniki i podążając za nimi w samolocie (Menz et al., 2022).


Duże, charakterystyczne gąsienice ćmy żywią się roślinami psiankowymi (Solanum spp.) i mogą występować obficie na polach ziemniaków w latach intensywnej migracji. Zwyczaje żywieniowe dorosłych są mniej znane. Większość dorosłych gatunków ciem zawisakowatych ma wydłużoną trąbkę odpowiednią do pobierania nektaru z kwiatów z długimi koronami. Ale trąbka trupiej główki jest krótsza i nie może dosięgnąć nektaru wielu kwiatów. Dlatego wzbogaca swoją dietę, żywiąc się gnijącymi owocami, sokiem drzewnym i, co jest niezwykłe jak na ćmy, miodem. Ćma trupia główka zakrada się do kolonii pszczół miodnych (Apis spp.), by podkradać miód – stąd alternatywny epitet ćmy: „zbójca pszczół”. Udaje jej się przetrwać tak śmiały nalot dzięki chemicznemu kamuflażowi: ćmy i pszczoły dzielą część węglowodorów kutykularnych, których pszczoły używają do identyfikacji współmieszkańców. Krótkie nogi i mocne ciało ćmy również pomagają jej wchodzić i wychodzić z ula. Ale te podstępy nie zawsze działają: pszczelarze często znajdują szczątki ciem w swoich ulach.


Gąsienica zmierzchnicy trupiej główki © Erik Streb , Wikimedia Commons:



Imago (dorosła postać) zmierzchnicy trupiej główki © Stahre, Wikimedia Commons.



Zmierzchnica trupia główka jest marnym kandydatem na zapylacza, chociaż niewiele wiemy o jej ekologii. Na pierwszy rzut oka należące do tej samej rodziny zawisakowatych (Sphingidae) inne ćmy (około 1400), – głównie z Afryki i obu Ameryk – również nie wyglądają obiecująco. Nie mają aparatów do przenoszenia pyłku, a większość z nich trzyma się na dystans od kwiatów. Zwykle żywią się, unosząc się przed kwiatem, sondując go swoją podobna do słomki trąbką. Unoszenie się, cecha wspólna z bzygowcami, kolibrami i niektórymi nietoperzami, jest trybem lotu wymagającym dużej ilości energii, ale pozwala ćmie odskakiwać od zbliżających się wrogów i trzymać się z dala od pająków, żab i innych drapieżników czyhających na odwiedzających kwiat.


Zawisak powojowiec (Agrius convolvuli) © Charles J. Sharp, Wikimedia Commons:



Rośliny opowiadają jednak inną historię. Kwiaty odwiedzane przez ćmy zawisakowate mają cechy, które odpowiadają potrzebom odwiedzających: na ogół otwierają się w nocy, wytwarzają obfite ilości nektaru bogatego w cukier, są koloru białego lub bladego, mają długie rurki nektarowe i nie mają zbędnych stref lądowania. To precyzyjne dostrojenie między ćmami zawisakowatymi a roślinami sugeruje przystosowanie do sfingofili czyli zapylania przez unoszące się w powietrzu ćmy (rozwój z phalaenophily, zapylania przez ćmy siadające na kwiatach). W przypadku roślin mniejsza pula wyspecjalizowanych nocnych gości ma tę zaletę, że zmniejsza ryzyko przenoszenia pyłku między niewłaściwymi gatunkami. W efekcie wiele roślin jest zapylanych przez ćmy zawisakowate, z których z pewnością najbardziej znany jest storczyk Darwina (Angraecum sesquipedale).*


Ćmy zawisakowate należą do najsilniejszych owadów latających; niektóre są w stanie przelecieć kilka kilometrów w poszukiwaniu kwiatów, utrzymując prędkość ponad 19 km/h. Mogą nosić tylko kilka ziaren pyłku przyczepionych do ich trąbek lub innych części ciała, ale pyłek ten może być rozproszony na dużych obszarach, co jest korzystne dla różnorodności genetycznej roślin. Dystrybucja na duże odległości może zmniejszyć wpływ fragmentacji siedlisk, będącej nieuniknionym skutkiem zajmowania obszarów naturalnych przez człowieka. Rzeczywiście, Skogen i in. (Annales of the Missouri Botanical Garden 104: 495-511, 2019) wykazali, że rozprzestrzenianie się pyłku przez sfinksa z białą linią inaczej zwanego zmrocznikiem wędrowcem lub ćmę kolibrową (Hyles lineata) promuje przepływ genów między populacjami endemicznego wiesiołka Colorado Springs (Oenothera harringtonii). Tutaj możesz oglądać ćmy zawisakowate przy pracy.


Zmrocznik wędrowiec © Larry Lamsa, Wikimedia Commons.



Wiesiołek Colorado Springs © Juanita A. R. Ladyman, Wikimedia Commons.



Rola ciem jako zapylaczy jest słabo poznana, ale ta luka w naszej wiedzy jest zrozumiała. Badanie zapylania w dzień nie jest łatwe: w nocy zbieranie danych jest bardzo trudne. Ale coraz więcej dowiadujemy się o udziale ciem w zapylaniu dzikich roślin i upraw. Nocne ćmy stanowią około 90% z około 180 000 znanych gatunków Lepidoptera, więc jest wiele do odkrycia na temat ruchliwych, ale skrytych ciem zawisakowatych.


Najemny pasterz —
 William Holman Hunt (1827-1910). Zuchwały pasterz pokazuje dziewczynie zmierzchnicę trupią główkę, ale ona wygląda jakby nie robiło to na niej wrażenia.



Przypis:


W 1862 roku James Bateman, brytyjski hodowca storczyków, wysłał Karolowi Darwinowi pudełko storczyków z Madagaskaru. Wśród egzotycznych i drogich roślin był Angraecum sesquipedale z pięknym kwiatem w kształcie gwiazdy. Jednak uwagę Darwina przykuła jego ostroga, rurkowata projekcja, w której nektar jest produkowany i przechowywany. Naukowa nazwa rośliny wyjaśnia zdumienie Darwina: sesqui, „półtora raza” i  pedalis, „mierzy stopę”. Możemy więc wybaczyć przyrodnikowi, który nadał gatunkowi nazwę.


A. sesquipedale
 © sunoochi, Wikimedia Commons.


SECTION Angraecum..Distribution: E. & SE. Madagascar (29 MDG)..Homotypic Synonyms:.Aeranthes sesquipedalis (Thouars) Lindl., Bot. Reg. 10: t. 817 (1824)..Macroplectrum sesquipedale (Thouars) Pfitzer in H.G.A.Engler & K.A.E.Prantl (eds.), Nat. Pflanzenfam. 2(6): 234 (1889)..Angorchis sesquepedalis (Thouars) Kuntze, Revis. Gen. Pl. 2: 652 (1891)..Mystacidium sesquipedale (Thouars) Rolfe, Orchid Rev. 12: 47 (1904).
SECTION Angraecum..Distribution: E. & SE. Madagascar (29 MDG)..Homotypic Synonyms:.Aeranthes sesquipedalis (Thouars) Lindl., Bot. Reg. 10: t. 817 (1824)..Macroplectrum sesquipedale (Thouars) Pfitzer in H.G.A.Engler & K.A.E.Prantl (eds.), Nat. Pflanzenfam. 2(6): 234 (1889)..Angorchis sesquepedalis (Thouars) Kuntze, Revis. Gen. Pl. 2: 652 (1891)..Mystacidium sesquipedale (Thouars) Rolfe, Orchid Rev. 12: 47 (1904).

Darwin napisał do swojego przyjaciela Josepha Hookera, dyrektora Królewskich Ogrodów Botanicznych: „Bateman właśnie przysłał mi wiele storczyków z  sesquipedale Angraecum : czy znasz jego cudowny nektarnik o długości 29,2 cm, z nektarem tylko na końcu. Jaką trąbkę musi mieć ćma, która ją ssie! To bardzo ładny przypadek”.

 

Pomiar ostrogi A. sesquipedale © Wikimedia Commons.



Darwin przewidział istnienie ćmy na Madagaskarze z trąbką wystarczająco długą, by dosięgnąć nektaru na końcu ostrogi storczyka. Co ważniejsze, w swojej książce o zapylaniu storczyków Darwin zasugerował, że długość ostrogi kwiatu i trąbki ćmy ewoluowały razem. Koewolucja jest dziś dobrze znana i udokumentowana, ale w czasach Darwina była to nowa koncepcja i jeden z jego największych wkładów w biologię ewolucyjną.


W 1867 roku Alfred Russel Wallace poszedł dalej: zasugerował, że taka ćma byłaby podobna do ćmy zawisakowatej z długą trąbką (znalezioną na kontynencie afrykańskim).


Pomysł, że może istnieć ćma z 30 cm trąbką, brzmiał mało prawdopodobnie aż do 1907 roku, ponad 20 lat po śmierci Darwina, kiedy na Madagaskarze odkryto podgatunek ćmy sfinksa Morgana, Xanthopan morganii praedicta ("ćma przewidywana" przez Wallace'a). Ta ćma, znana wcześniej z regionu Kongo, ma imponującą trąbkę, która jest zwinięta jak wąż strażacki, gdy nie jest używana.


Znaleziono możliwe dopasowanie, ale to nie wystarczyło, by potwierdzić słowa Darwina. Następnie w 1992 roku, 130 lat po jego liście do Hookera, widziano sfinksa unoszącego się nad A. sesquipedale, który jest dziś znany jako orchidea Darwina lub orchidea bożonarodzeniowa. A w 2004 roku skojarzenie ćma-storczyk potwierdził w tym filmie Phil DeVries (urzekający moment prawdy po 3:27). [ JAC : Nie przegap tego filmu, zwłaszcza fragmentu, w którym Phil po raz pierwszy widzi ćmę!] W ostatnim rozdziale tej historii ćma znaleziona na Madagaskarze została niedawno podniesiona do statusu gatunku: Xanthopan praedicta, ćma sfinksowa Wallace'a.


Większa ćma: X. praedicta (długość trąbki 28,0 cm, długość przedniego skrzydła 7,0 cm); mniejsza ćma: X. morganii (długość trąbki 9,0 cm, długość przedniego skrzydła 4,7 cm). © Minet i in ., 2021. Antenor 8: 69-86 .



Jak satysfakcjonująca jest świadomość, że dziś wieczorem, gdzieś w głębokich dżunglach Madagaskaru, sfinks Wallace'a będzie krążył, szukając orchidei Darwina!


Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 23 sierpnia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

*Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk