Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 11:42

« Poprzedni Następny »


Gorzko-słodki, uzależniający lek


Athayde Tonhasca Júnior 2022-09-30

Kara Tantala za kradzież ambrozji i nektaru © Jacques Favereau, 1655r.
Kara Tantala za kradzież ambrozji i nektaru © Jacques Favereau, 1655r.

Kiedy greccy bogowie zaprosili syna Zeusa Tantala na ucztę na Olimp, nie mogli sobie wyobrazić, że ich gość ma lepkie palce. Tantal ukradł im jedzenie (ambrozję) i napój (nektar), zamierzając dać te łupy swoim ludziom, aby byli nieśmiertelni i wtajemniczeni w boskie sprawy. Bogowie nie lekceważyli zdrady: wysłali Tantala do Zaświatów i kazali mu stanąć w stawie pod gałęziami drzewa owocowego. Za każdym razem, gdy Tantal próbował urwać owoc, gałęzie odsuwały się poza zasięg jego rąk, a gdy chciał się napić, woda cofała się. Następnym razem, gdy znajdziesz się blisko czegoś kuszącego, ale nie dostaniesz tego, pomyśl o biednym Tantalu, głodnym i spragnionym przez wieczność.

Magiczna dieta Olimpijczyków wywarła takie wrażenie na kulturze zachodniej, że wiele produktów spożywczych i napojów ma przypisaną do nazwy „ambrozję” lub „nektar”. Większość z nich to pobożne życzenia lub sztuczki, ale w jednym przypadku określenie „nektar” całkiem dobrze pasuje: nazwa mieszaniny cukrów i wody, która może być wydzielana przez każdą wegetatywną część rośliny, ale przede wszystkim przez kwiaty.


Nektar kwiatowy zawiera wagowo od 15% do 75% cukrów, głównie glukozy, fruktozy i sacharozy. Wolne aminokwasy, białka, minerały i lipidy zwiększają w mieszance zawartość składników odżywczych, chociaż mamy tylko mgliste zrozumienie ich działania. Pszczoły, osy, bzygi, komary, motyle, ćmy, kolibry i nietoperze należą do najbardziej entuzjastycznych konsumentów tego energetycznego napoju. Nie wszyscy zjadacze nektaru są zapylaczami, ale podkradanie nektaru jest ceną, jaką rośliny muszą zapłacić, aby ich kwiaty odwiedzili ci, którzy zapylają. W przeciwnym razie przepływ pyłku z kwiatka na kwiatek zostaje przerwany lub zmniejszony, co osłabi lub uniemożliwi zapłodnienie roślin.


Ćma fruczak gołąbek (Macroglossum stellatarum) popijająca nektar © Charles J. Sharp, Wikimedia Commons.



Nektar jest nagrodą za przyciąganie zapylaczy, ale jest też produktem drogim metabolicznie: rośliny nie mogą sobie pozwolić na oddawanie go na prawo i lewo. Niektóre z nich uciekają się do manipulacji z udziałem metabolitów wtórnych. Są to substancje chemiczne, które nie odgrywają żadnej roli w metabolizmie rośliny, takie jak garbniki, fenole, alkaloidy, flawonoidy i terpenoidy. Niektóre metabolity wtórne są niestrawne lub nieprzyjemne (zbyt gorzkie), co zmniejsza smakowitość tkanek roślinnych dla roślinożerców. Inne są toksyczne dla zwierząt, w tym owadów zapylających: pszczoły i inne owady mogą zostać zatrute przez nadmierne spożycie wtórnych metabolitów w nektarze i pyłku.

Metabolity wtórne w służbie próżności: Donna allo specchio (Dama z lustrem) Tycjana (1490–1576) mogła używać kropli atropiny – alkaloidu wyekstrahowanego z pokrzyku wilczej jagody (Atropa belladonna) – do rozszerzenia źrenic i uwydatnienia jej urody. Przedawkowanie mogło spowodować wysłanie bella donny [pięknej damy] do kostnicy © Luwr , Wikimedia Commons:



Mimo zagrożeń, niektóre z tych substancji chemicznych mają do odegrania rolę w zapylaniu. Rośliny takie jak cytrusy, kawa i kamelie wydzielają nektar z dodatkiem kofeiny. Jak wie każdy entuzjasta Starbucks, ten uzależniający, gorzki w smaku alkaloid może poprawić pamięć. Nie inaczej jest z owadami: nakarmione kofeiną pszczoły miodne (Apis mellifera) i trzmiele (Bombus spp.) szybciej uczą się, jak znajdować kwiaty i jak do nich powracać, zwiększając tym samym szanse na zapylenie. Pszczoły miodne żywią się więcej i częściej wykonują taniec kołysania, jeśli mają łyk nektaru z dodatkiem kofeiny. I jak każdy handlarz narkotyków, niektóre rośliny mogą wykorzystać uzależnionych klientów; obniżają jakość nektaru, ale pszczoły kontynuują żerowanie. W konsekwencji pszczoły miodne produkują mniej miodu, gdy są uzależnione od kofeiny.


Kamelia japońska (Camellia japonica) w londyńskim ogrodzie, bar z kofeiną dla pszczół miodnych © Emőke Dénes , Wikimedia Commons:



Podobnie działa na trzmiele nikotyna, inny alkaloid. Nektar zawierający niewielkie ilości nikotyny pomaga trzmielom w nauce znajdowania pożywienia. Raz wyuczone trzmiele mają tendencję do pozostawania przy tym samym źródle i powracają raz za razem. Z drugiej strony nikotyna może sprawić, że niektórzy odwiedzający kwiaty zrezygnują z dalszych łyków, ponieważ nikotyna zmniejsza smakowitość nektaru, podobnie jak kofeina. Ale odrzucenie odpowiada roślinie; niektóre zapylacze spożywają mniej nektaru, ale odwiedzają więcej kwiatów, co prowadzi do wyższych wskaźników zapylenia krzyżowego. Podobny efekt ma alkaloid gelsemine, występujący w nektarze kwiatu Gelsemium sempervirens: zmniejsza częstotliwość i długość odwiedzin, ale zwiększa liczbę odwiedzanych kwiatów.

       

Nikotyna: lek wybierany przez niektórych lekarzy, łyżwiarzy figurowych, artystów cyrkowych na trapezie i pszczoły © The Wellcome Trust:



Gelsemium sempervirens zachęca zapylaczy do napicia się łyku nektaru i szukania dalej © Jim Evans, Wikimedia Commons:



Ponad połowa wszystkich roślin kwitnących wydziela metabolity wtórne wraz z nektarem, ale z wyjątkiem kilku przypadków dotyczących pszczół miodnych, trzmieli i niektórych ciem, dysponujemy skąpymi informacjami na temat wpływu tych substancji chemicznych na zapylacze. To, co wiemy, sugeruje, że nektar to coś więcej niż słodka przynęta: rośliny używają go do manipulowania odwiedzającymi kwiaty dla własnej korzyści. W naturze robi się wszystko, co zwiększa szanse na sukces.


Ale metabolity wtórne to nie tylko środki uzależniające. Odgrywają także inną rolę w życiu zapylaczy, której znaczenie jest coraz bardziej doceniane: jako środki przeciwdrobnoustrojowe. A gelsemine jest dobrym przykładem właściwości leczniczych nektaru.


Gelsemium sempervirens
, ulubiona przez ogrodników, jest naładowana gelseminą. Ta substancja chemiczna powiązana ze strychniną sprawia, że cała roślina jest toksyczna dla ludzi, zwierząt gospodarskich i pszczół miodnych. Jednak trzmiele są nie tylko na nią odporne, ale także otrzymują pewną ochronę przed Crithidia bombi, szeroko rozpowszechnionym pasożytem jelitowym, który ogranicza rozwój i przetrwanie kolonii. Nektar z dodatkiem gelsemine może obniżyć wskaźnik infekcji C. bombi o 65%.


Crithidia bombi
 © R. Schmid-Hempel, ETH Zurich:



Gelsemine nie jest jedyną naturalną profilaktyką przeciwko C. bombi. Callunene, znajdujący się w nektarze wrzosu zwyczajnego (Calluna vulgaris), zmniejsza zakaźność pasożyta trzmiela ziemnego (Bombus terrestris) i w tym przypadku wiemy jak. Crithidia bombi to wiciowaty pierwotniak, czyli jednokomórkowy organizm z wyrostkiem przypominającym bicz zwany wicią. Callunene indukuje utratę wici, którą pasożyt wykorzystuje do przyczepienia się do jelita trzmiela.


Królowa trzmiela ziemnego, podatna na kilka pasożytów jelitowych © Holger Casselmann , Wikimedia Commons:



Wrzos wraz z koniczyną białą (Trifolium repens), ostrożeniem błotnym (Cirsium palustre) i wrzoścem popielatym (Erica cinerea) odpowiadają za około 50% całego nektaru produkowanego przez rośliny kwitnące w Wielkiej Brytanii. Możemy sobie tylko wyobrazić ochronny wpływ wrzosu na populacje trzmieli.


Pole wrzosu, apteka trzmieli © Rasbak , Wikimedia Commons:



Lepsze zrozumienie farmakologii nektaru może nam przynieść bezpośrednie korzyści. Różne związki alkaloidowe, terpenoidowe i fenolowe są śmiertelne dla innych pierwotniaków spokrewnionych z C. bombi (rodzina Trypanosomatidae). Niektóre z tych świdrowców są odpowiedzialne za okropne choroby, takie jak Trypanosoma brucei, który powoduje śpiączkę u ludzi, i T. cruzi, czynnik wywołujący chorobę Chagasa. Więc kto wie: zdrowe trzmiele mogą być wskazówką, która pomaga nam znaleźć sposoby na zmniejszenie ludzkiego cierpienia.

 

Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 20 września 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

* Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk