Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 11:58

« Poprzedni Następny »


„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”


Athayde Tonhasca Júnior 2022-05-31

Osa Darwina © Charles J. Sharp, Wikipedia.
Osa Darwina © Charles J. Sharp, Wikipedia.

Jeśli oglądałeś Obcego, być może przeraziłeś się, gdy mały potwór wyskoczył z klatki piersiowej astronauty. Ale entomolog mógł skinąć głową ze zrozumieniem: „Ach, ludzki parazytoid!”. Rzeczywiście, scenarzyści czerpali z entomologicznych inspiracji przy wymyślaniu cyklu życia kosmity.


Tutaj na Ziemi parazytoid to owad, którego larwa rozwija się w ciele żywiciela (zwykle innego owada), ostatecznie go zabijając. Ten rodzaj historii życia mieści się pomiędzy drapieżnikiem a pasożytem: drapieżnik, taki jak ważka, bierze kilka ofiar i natychmiast je zabija, podczas gdy pasożyty, takie jak wszy, pchły i kleszcze, żywią się swoimi żywicielami, nie zabijając ich.


Osy stanowią większość gatunków parazytoidów, ale wiele z nich to muchy. Należy do nich około 800 gatunków much o grubych głowach (rodzina Conopidae). Spojrzenie na jedną z nich wyjaśnia ich wspólną nazwę, chociaż niektóre gatunki bardziej przypominają osy lub pszczoły niż muchy. Znane są także jako wyślepkowate.


Ryc. 1. Mucha grubogłowa © Fir0002, Wikipedia.



Muchy grubogłowe kręcą się wokół kwiatów w poszukiwaniu łyków nektaru. Samice mają jednak inne pomysły: mogą czekać na okazję złożenia jaj, co jest złą wiadomością dla pszczół, trzmieli lub os.


Wygląda to tak: niczego niepodejrzewający trzmiel podlatuje do kwiatka. Samica muchy zbliża się i chwyta trzmiela w powietrzu. Nadal unosząc się w powietrzu, podważa segmenty brzucha trzmiela za pomocą osłonki, która jest utwardzoną strukturą przypominającą podkładkę na końcu jej brzucha. Czasami napastnik i ofiara padają na ziemię, ale wynik jest taki sam; samica muchy składa jedno jajo w ciele trzmiela i puszcza go.


Ryc. 2. Samica muchy grubogłowej z wyraźnie widoczną groźną osłonką © Hectonichus, Wikipedia.



Dramat kończy się w ciągu kilku sekund, a oba owady odlatują. Mucha będzie czaić się na kolejną ofiarę. Ale trzmiel jest skończony.


Wewnątrz trzmiela z jaja wylęga się larwa, która pożera jego wnętrzności. Ale larwa nie penetruje tułowia żywiciela, pozostawiając w ten sposób nienaruszone mięśnie lotne. Trzmiel żyje dalej, żywiąc się i zbierając nektar z powrotem do swojego gniazda, choć w miarę wzrostu parazytoida coraz mniej wydajnie. W ciągu 10 do 12 dni jego odwłok jest całkowicie zajęty przez larwę, która nie ma już nic do jedzenia. Trzmiel ginie i upada na ziemię (jeśli znajdziesz martwego trzmiela z obrzękiem odwłoka, pasożytnictwo może być causa mortis). Larwa przepoczwarza się i zimuje w ciele trzmiela, a w następnym roku pojawia się dorosły osobnik.


Ryc. 3. Poczwarka muchy grubogłowej w odwłoku trzmiela Centris analis © Moure-Oliveira i in ., 2019. The Science of Nature 106. 10.1007/s00114-019-1634-9 .



Niektóre wyślepkowate zwiększają szanse swoich poczwarek na przetrwanie zimy dzięki sztuczce, która może wydawać się makabryczna dla ludzkich oczu: nakłaniają żywiące je  trzmiele do kopania własnych grobów. W Ameryce Północnej trzmiele zarażone pasożytem Physocephala tibialis zakopują się w ziemi tuż zanim wyzioną ducha. To kopanie grobów nie ma znaczenia dla trzmiela, ale poczwarka parazytoida jest chroniona przed zimnem i odwodnieniem w miesiącach zimowych i jest mniej narażona na patogeny i własne pasożyty. Hibernacja w glebie sprzyja również powstawaniu większych i zdrowszych dorosłych much.


Ryc. 4. Skłaniająca do kopania grobów Physocephala tibialis © Beatriz Moisset, Wikipedia.    



Ale trzmiele nie poddają się zbyt łatwo. Kiedy presja pasożytnicza staje się zbyt wysoka, niektóre gatunki rozmnażają się później w ciągu roku, aby uniknąć szczytu populacji wyślepkowatych. A niektóre trzmiele – podobnie jak wiele innych owadów – wydzielają melaninę, która otacza i dusi pasożyty wewnętrzne. Szacuje się, że melanizacja zabija do 30% larw wyślepkowatych.


Ryc. 5. Larwa z zakapsułkowanymi jajami os © Nathan T. Mortimer, Illinois State University.



Po tym, jak zarażony pasożytem trzmiel wykopał sobie grób gdzieś w Ameryce, nad lądem zapada zimna, dżdżysta noc. Panuje pełen spokój. Dopóki w pobliskiej pasiece jedna z mieszkających tam pszczół miodnych (Apis mellifera) nie zrobi czegoś dziwnego: wyłania się z ula i leci w kierunku słabo świecącej w oddali latarni ulicznej. Kilka jej sióstr idzie w ich ślady, chociaż niektóre z nich upadają na ziemię i zaczynają krążyć w kółko, najwyraźniej zdezorientowane. Żaden z tych nocnych wędrowców nigdy nie wróci do ula; wkrótce wszystkie umrą. Są ofiarami parazytoida o złowieszczej nazwie mucha zombie (Apocephalus borealis).


Ryc. 6. Samica muchy zombie © Core et al., 2012. PLoS One 7(1): e29639.



Ta mucha należy do jednej z największych grup owadów, rodziny Phoridae (zadrowate). Obejmują one około 4000 opisanych gatunków, ale specjaliści uważają, że liczba ta stanowi ułamek całości. Zadrowate wyglądają jak muszki owocowe z wygiętymi grzbietami, a wystraszone odbiegają zanim wzbiją się w powietrze. Takie zachowania wyjaśniają ich potoczne nazwy: muchy garbate lub muchy wędrujące. Są wszędzie i mają różne nawyki żywieniowe, takie jak saprofagia (jedzą rozkładającą się materię organiczną), drapieżnictwo i roślinożerność. Jeden gatunek jest poważnym szkodnikiem grzybów uprawnych.


Dwie grupy much zadrowatych z rodzaju Pseudacteon i Apocephalus występują głównie w Ameryce Południowej i są znane jako muchy dekapitujące mrówki. Typowy gatunek podchodzi do mrówki od tyłu i używa swojego potężnego, haczykowatego pokładełka do wstrzyknięcia jaja w głowę lub tułów ofiary.


Ryc. 7.  Haczykowate pokładełko muchy dekapitującej Pseudacteon curvatus © Sanford Porter, Wikipedia.



Powstała larwa przemieszcza się do głowy mrówki, gdzie żywi się hemolimfą („krew”) i tkankami. W końcu larwa konsumuje całą zawartość głowy, powodując chaotyczne wędrowanie mrówki. W ciągu dwóch do czterech tygodni larwa jest gotowa do przepoczwarzenia. Uwalnia enzymy, które rozpuszczają tkanki łączące głowę mrówki z jej ciałem. Głowa odpada, a mucha przepoczwarza się w niej, zanim wyjdzie jako dorosły osobnik. Muchy te są skutecznymi zabójcami mrówek, a zatem są obiecującymi środkami kontroli biologicznej przeciwko gatunkom inwazyjnym, takim jak mrówki ogniste ( Solenopsis  spp.).


Ryc. 8. A) Mucha dekapitująca mrówki (Pseudacteon  sp.) przygotowująca się do wstrzyknięcia jaja w tułów mrówki ognistej. B) Pozbawiona głowy mrówka z larwą muchy trawiącą zawartość głowy © Porter & Gilbert, 2005. International Symposium on Biological Control of Arthropods.



Mucha zombie nie ścina głowy pszczołom miodnym, ale większość jej historii życia jest podobna do historii jej tropikalnych krewnych. Składa jaja w odwłoku pszczoły. Larwy żywią się hemolimfą i mięśniami, a kiedy są gotowe, przepoczwarzają się na zewnątrz żywiciela. Zaobserwowano do 13 larw wychodzących z martwej pszczoły miodnej.


Ryc. 9. Mucha zombie składająca jaja do odwłoku pszczoły miodnej © Core  i wsp ., 2012.  PLoS One 7(1): e29639 .



Ryc. 10. Dwie larwy much opuszczają żywiciela na styku głowy i tułowia © Core  i wsp ., 2012.  PLoS One 7(1): e29639 .



Nie wiemy, dlaczego zaatakowana pasożytami pszczoła miodna porzuca gniazdo, zwłaszcza w nocy, by wędrować na samobójczą wyprawę. Jej okablowanie neurologiczne mogło zostać przejęte przez muchę, co skłoniło pszczołę do szukania bezpieczniejszego miejsca dla rozwoju jaj i larw parazytoida. Pszczoła mogła zostać wyparta przez jej zdrowe siostry; albo sama opuściła kolonię, kierując się altruistycznym instynktem, aby uniknąć epidemii.


Ryc. 11. Cztery poczwarki much zombie otaczające martwą pszczołę miodną, z której wyszły © John Hafernik, University of Florida Entomology and Nematology Department.



Mucha zombie pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie od dawna wiadomo, że pasożytuje na trzmielach i osach. W 2009 roku doszło do niepokojącego odkrycia: mucha atakowała również pszczoły miodne w niektórych częściach kraju. A nadchodziły kolejne złe wieści. Mucha zombie jest siedliskiem grzyba Nosema ceranae i wirusa zdeformowanych skrzydeł, które stanowią poważne zagrożenie dla pszczół miodnych. Naukowcy nie wiedzą jeszcze, czy mucha zombie odgrywa rolę w przenoszeniu tych patogenów na pszczoły, ale możliwość jest niepokojąca.


Muchy grubogłowe i zombie to tylko niektóre z wielu pasożytów i parazytoidów zdolnych do zmiany zachowania gospodarzy dla własnej korzyści. Niektóre osy zamieniają biedronki w sparaliżowane żywe tarcze nad ich jajami, a niektóre grzyby zmuszają mrówki do wspinania się po roślinach, aby mogły wypuścić zarodniki w powietrze. Być może najbardziej znanym przypadkiem jest wpływ komórek toksoplazmozy na szczury i myszy. Zainfekowane gryzonie pociąga mocz kota i rzadziej się ukrywają. To zmienione zachowanie jest samobójcze: stają się łatwym łupem dla kotów, u których komórki toksoplazmozy kończą swój rozwój. Carl Zimmer omówił wiele innych przykładów w swojej znakomitej książce Parasite Rex; o niektórych z nich możesz przeczytać tutaj.


Pasożytnictwo wydaje się makabryczne i okrutne. Nawet Darwin był tym przerażony, jak wyraził to w jednym ze swoich listów: „Nie mogę przekonać samego siebie, że dobroczynny i wszechmocny Bóg celowo stworzyłby Ichneumonidae [grupę pasożytniczych os] z wyraźnym zamiarem ich żerowania na ciałach żywych gąsienic”.* Ale taki antropomorfizm jest błędny i stronniczy. Parazytoidy, drapieżniki i pasożyty są regulatorami świata przyrody: około 10% wszystkich znanych gatunków owadów to parazytoidy, choć specjaliści uważają, że liczba ta jest ogromnym niedoszacowaniem. Zapobiegają nadmiernemu wzrostowi populacji, w tym szkodników rolniczych i owadów przenoszących choroby. Pasożytnictwo pomaga kształtować bioróżnorodność i ekosystemy, więc nie jest z natury ani dobre, ani złe. To cecha życia na naszej planecie.

—————————

* Ten słynny cytat zainspirował zespół specjalistów od gąsieniczkowatych do zaproponowania w 2019 roku „osy Darwina” jako nazwy potocznej dla tej grupy owadów, aby stały się one szerzej znane i cenione.


Readers' wildlife tales

Why Evolution Is True, 25 maja 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska


Athayde Tonhasca Júnior 
jest brytyjskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk