Prawda

Piątek, 1 listopada 2024 - 00:48

« Poprzedni Następny »


Hej, wy, naród…


Andrzej Koraszewski 2017-11-23


Pewien intelektualista napisał swego czasu, że naród polski ma lepszą inteligencję, niż na to zasługuje. Podobno ten sam intelektualista powiedział, że Bronek, żeby przegrał, musiałby po pijanemu przejechać na pasach ciężarną zakonnicę.  Jeśli to prawda, to życie wystawiło temu intelektualiście druzgoczącą recenzję. To pierwsze stwierdzenie jest absolutnie pewne (istotnie ów intelektualista tak napisał)  i samo w sobie zasługuje na garść refleksji, do których dobrym punktem wyjścia może być pytanie Jana Hartmana – „Czy istnieje naród polski?”.


Próba uzyskania odpowiedzi od samego narodu polskiego nie przyniosła żadnych rezultatów, naród polski nie odpowiada, lub odpowiada w sposób niekoherentny. Poeta twierdzi, że nasz naród jest jak lawa, że z wierzchu zimna i plugawa, a w środku gorąca. Obawiam się, że nie jest to ta odpowiedź, której poszukuje filozof. Tytułowe pytanie felietonu Jana Hartmana może implikować, że naród polski po prostu nie istnieje. Oczywiście wszystko jest kwestią definicji, której autor nam oszczędza. Definicję musimy z jego tekstu ekstrapolować i pozostanie niepewność, czy jego domyślna definicja będzie podobna do tej w naszych domysłach.


Miałem już takie doświadczenie, kiedy przyjechałem z wizytą do Polski w połowie lat siedemdziesiątych i jako emigracyjny socjolog rozmawiałem z krajowym socjologiem (który potem też został emigracyjnym socjologiem). Mówiłem tedy do niego „Kuba, nie zgubcie pojęcia narodu, bo jak go wam ukradną, to będzie masakra”. Kuba trochę się nadął i tak trochę nadęty powiedział, że mam chyba na myśli naród, tak jak go rozumieją Anglicy. Powiedziałem, że istotnie, ale utraciłem nie tyle wątek, co motywację do jego rozwijania.


Profesor Hartman wydaje się mieć domyślną definicję narodu podobną do tej popularnej w Anglii, a która akcentuje bardziej więź społeczną poddanych Jej Królewskiej Mości niż plemienną więź krwi. Naród rozumiany jako wspólnota plemienna, terytorialna, oparta na dziedzictwie krwi i podparta wspólnotą językową oraz religijną, nie jest tym samym, co naród rozumiany jako wspólnota obywateli państwa. Profesor Hartman daje do zrozumienia, że narodu w tym drugim rozumieniu nam brak, czego dowodem jest fakt, że naród w tym pierwszym rozumieniu zachowuje się jak stado baranów.


Egzemplifikacją tej konstatacji jest fakt nikłych protestów na zapowiedź likwidacji niedzielnego handlu, na co naród w tym drugim rozumieniu (gdyby był) powinien zareagować rewolucją, bo jest to dyktat obcego państwa, czyli w tym przypadku Watykanu.  Tak więc, jeśli naród w pierwszym rozumieniu rewolucją nie reaguje, to po prostu oznacza, że narodu w tym drugim rozumieniu nie ma. Dalej następuje wyjaśnienie jak to się stało, że do powstania narodu w tym drugim rozumieniu nigdy nie doszło. Otóż problemem jest pamięć i tożsamość. Tożsamość ma naród narodową, ale pamięć pańszczyźnianą, z nawykiem pokornego kierowania próśb do takiego lub innego pana. Nie wyrósł nam naród. Są takie narody, niewyrośnięte, z zakalcem, przaśne i cokolwiek niestrawne.


Możemy się zastanawiać jak dużo takich narodów na świecie i możemy niespodziewanie dojść do wniosku, że właściwie wszystkie. Ideał prawdziwie obywatelskiego społeczeństwa, jak się wydaje, pozostał ideałem. Zmienne są proporcje, jak również same postawy obywatelskie mogą się bardzo szybko zmieniać (na przykład z 97 procent społeczeństwa głosującego na partię komunistyczną i jej przybudówki, z nagła 10 milionów okazało się członkami „Solidarności”).  


Dlaczego nam ten plemienny naród nie przeobraził się w obywatelski? Profesor Hartman podejrzewa religię:

„Myliłby się ten, kto by sądził, że archaiczna wyobraźnia religijna, odzwierciedlająca pradawne stosunki plemienne i feudalną strukturę społeczną, została wyrugowana przez nowoczesność.” 

To stwierdzenie wydaje się dość oczywiste i chyba niewielu ten błąd popełnia.

„Kapłani starej wiary nienawidzą nowych przybytków – pisze dalej Jan Hartman - Nie ma zaś żadnych wątpliwości co do tego, że kapitalizm wytworzył nową, konkurencyjną przestrzeń życia wspólnotowego, którą są obiekty handlowe, na czele z wielkimi sklepami.”

Znów święta prawda, widoczna gołym okiem. Autor zauważa, że Polak nie zauważa nawet zależności swojego państwa od watykańskiej teokracji. I znów prawda. Aczkolwiek dla mnie okazją do zauważenia tej prawdy jest bardziej kradzież i zakłamanie święta Konstytucji, zamienionego w święto maryjne z udawaniem, że Kościół Konstytucję 3 Maja popierał, podczas gdy Kościół zabiegał u obcych mocarstw o jej obalenie siłą. (Dramatem jest tu przyzwolenie inteligencji na coroczne zawłaszczanie święta Konstytucji i na coroczne powtarzanie ludowi kłamstw). Tu moglibyśmy zauważyć, że to właśnie ta „lepsza niż na to naród polski zasługuje inteligencja” dała przyzwolenie na odebranie narodowi święta, które miało wzmacniać naród obywatelski.

„W tym bezmiarze obywatelskiej indolencji, jaką mamy wokół siebie, w tym ubóstwie świadomości narodowej, zatrzymanej jakby na wczesnym, XIX-wiecznym etapie mitomanii i religianctwa, bycie patriotą polskim jest zadaniem niemalże heroicznym” – pisze Jan Hartman.

Będąc podobnie jak Jan Hartman ateistą, ale przede wszystkim zwolennikiem świeckiego państwa (które gwarantuje swobodę wyznania, ale również światopoglądową neutralność państwa), chciałbym zwrócić uwagę, że spośród krajów najbardziej rozwiniętych Ameryka jest krajem najbardziej religijnym i zarazem krajem, w którym obywatelstwo, a nie plemienność jest podstawą więzi. Wynika to z historii tego państwa, ale również z wysiłku jaki włożono w to, aby konstytucja była kamieniem węgielnym wspólnoty. Religia jako taka nie musi być zagrożeniem ani konstytucyjnego ładu, ani postaw obywatelskich. Fanatyzm religijny tak, a temu tamę musi postawić prawo.


Tożsamość narodowa, oparta na dziedzictwie krwi i więzi religijnej jest dla Kościoła znacznie ważniejsza niż bitwa o handel, ta wydaje się raczej szarogęszeniem się zwycięzców, którym oddaliśmy to zwycięstwo bez walki. Oddaliśmy państwo, oddaliśmy szkoły, więc dziwi trochę ten nagły protest z powodu możliwości zamknięcia w niedzielę galerii handlowych. 


W odróżnieniu od Ameryki większość narodów tego świata wyrosła z tradycji plemiennej, z dziedzictwa krwi wspartego więzią religijną, którą oświecone elity próbowały z lepszym lub gorszym skutkiem przetworzyć we wspólnoty obywatelskie. W Europie Renesans przypomniał demokrację grecką i rzymskie rządy prawa, doprowadzając do Reformacji, która w znacznym stopniu była rewolucją społeczną, jeśli nie znoszącą stany, to znacznie łagodzącą bariery społeczne, a tym samym rozszerzającą to, kto był obywatelem, a kto niewolnikiem, czy półniewolnikiem. W Polsce Kontrreformacja wygasiła te żądania i naród szlachecki był u nas jedynym narodem, reszta była siłą roboczą. Profesor Hartman o tym wie, przypomina nawet, że to zaborcy znieśli pańszczyznę wbrew woli szlacheckiego narodu i zastanawia się dlaczego pańszczyźniana mentalność narodu i przywiązanie do religii pozostało. Można na to pytanie odpowiedzieć, iż jedną z przyczyn jest fatalna jakość naszej inteligencji.


Stanisław Ossowski mawiał, że inteligencja to szeroko pojęta warstwa nauczycielska. Tak definiując tę warstwę musimy przyznać, że jej wydajność była więcej niż ograniczona, że nie spełniła swojego zadania. Możemy się zastanawiać jednak, czy mogła.


Pytam czasem młodych ludzi, co wiedzą o Comeniusie. Wiedzą zazwyczaj, że jest taki unijny projekt i można się na niego załapać. Kiedy pytam, czy wiedzą, że nie załapaliśmy się na program Comeniusa kilka stuleci temu patrzą na mnie wielkie, nic nie rozumiejące oczy.                                   


Fakt,  że Comenius (Jan Amos Komenský lub w polskim pismiennictwie Komeński) stworzył fundament masowej oświaty, że jego program nauki dla wszystkich dzieci przynajmniej do 12 roku życia wpłynął w wielu krajach na jakość pojęcia narodu, a wreszcie, że chociaż Czech, to tworzył ten swój program w Polsce, najpierw w Lesznie a potem w Elblągu, że nie tylko odrzuciliśmy ten program, ale naród szlachecki pospołu z Katolickim kościołem stanął twardo na stanowisku, iż żadna nauka chłopom i kobietom do niczego nie jest potrzebna i byłaby tylko źródłem demoralizacji, może być dla dyskusji o narodzie oraz jego inteligencji bardzo istotny. Nie załapaliśmy się na program Comeniusa, kiedy był on najważniejszy i rozstrzygający dla dalszych losów narodu, ale kiedy zbieg okoliczności wyrzucił nas na niepodległość, zamiast podjąć wysiłek maksymalnie szybkiego nadrobienia zaległości, inteligencja polska wybrała lament, że coś ten nasz naród jakiś taki przaśny i z zakalcem.


Ateista powinien wiedzieć, że ateizm jest w narodzie rzadki, że jest silnie skorelowany z wykształceniem (ale nie chodzi tu tylko o dyplomy). Obywatel dla odmiany to człowiek świadomy wspólnoty związanej umową społeczną i przekonany, że jego głos jest w tej wspólnocie ważny.


Nie sądzę, aby patriotyzm wymagał heroizmu, wręcz obawiam się, że naród związany myślą o dziedzictwie krwi i więzią religijną tęskni do heroizmu bardziej niż świadomy obywatel, który woli uczciwie płacić podatki niż bez ważnego powodu oddawać życie za ojczyznę, ale prawdziwym patriotyzmem inteligenta byłoby nie tylko pozwolenie, ale wręcz wzywanie, iżby przedszkolanka miała wyższy prestiż od profesora, co pozwoliłoby program Comeniusa w naszym kraju rozpocząć, z pewną nadzieją, że może on stopniowo zmienić jakość polskiego narodu.


Chwilowo ograniczamy się jednak do pokrzykiwania: hej wy, naród, gdzie k… leziesz.                        

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
1. Hej naród, gdzie k... leziesz Jerzy A. Nowakowski 2017-11-24


Znasz li ten kraj

Znalezionych 387 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Święto Konstytucji, czy świętowanie zdrady?   Koraszewski   2016-05-03
Antyaborcyjne paranoje, albo teoria krzyczącego zarodka   Pietrzyk   2016-04-25
List otwarty do Prymasa PolskiArcybiskupa Wojciecha Polaka   Koraszewski   2016-04-19
Utopia, czyli dlaczego historia niczego nas nie uczy?   Ferus   2016-04-17
Czy politycy byli głusi, czy zagubieni?   Koraszewski   2016-04-15
Nie zgubić ani jednego zarodka   Koraszewski   2016-04-12
Sens picia ateisty   Kruk   2016-04-11
Błędy lekkie, ciężkie i śmiertelne   Koraszewski   2016-04-07
Kochaj bliźniego swego czyli rzecz o aborcji   Koraszewski   2016-04-04
Pycha wierzącego, pokora ateisty   Kruk   2016-04-01
ONI polską racją stanu   Kruk   2016-03-10
Jan Hartman wzywa do polemiki   Koraszewski   2016-03-03
Historia i Instytut Narodowego Alzheimera   Koraszewski   2016-02-20
Książę Świebodzina i okolic   Kruk   2016-02-19
W Polsce, czyli w Europie   Koraszewski   2016-02-01
Zamienianie słowa w ciało   Koraszewski   2016-01-26
Rigor mortis   Kruk   2016-01-25
Powrót fundamentalnych wartości   Pietrzyk   2016-01-19
Polska hybrydowa, czyli system parlamentarno-prezesowski   Kruk   2016-01-16
Występując w obronie moich przywilejów   Koraszewski   2016-01-14
Tako rzecze panna Krysia   Kruk   2016-01-05
Dlaczego nie chcę być polskim inteligentem   Koraszewski   2016-01-04
A ja was zjadacze chleba i tak dalej   Kruk   2015-12-31
Jak się kler z szatanem mocuje   Koraszewski   2015-12-28
Modlitwy o wstawiennictwo – poradnik   Kruk   2015-12-26
Świąteczny prezent dla Prezesa   Kruk   2015-12-24
Państwo na prawach bożych,czyli długa droga od Józefa Kępy do Beaty Kempy   Koraszewski   2015-12-14
Ten prezydent łamie prawo   Koraszewski   2015-12-09
Burzliwe życie brakujących ogniw   Kruk   2015-12-08
Stowarzyszenia Konstytucyjnych Demokratów nie ma   Koraszewski   2015-12-02
Śmiać się, płakać, czy działać?   Koraszewski   2015-11-23
Nowe wraca, a życie idzie dalej   Kruk   2015-11-17
Czy musimy tolerować nienawiść i wezwania do nietolerancji?   Koraszewski   2015-11-12
Polska w ruinie, idziemy głosować   Koraszewski   2015-10-21
Pięcioro (raczej nie) wspaniałych   Koraszewski   2015-10-07
Uchodźcy, polityka i demografia   Koraszewski   2015-09-16
Mój prezydent, moja premier   Kruk   2015-09-09
Refleksje pobożocielne i Ewangelia św. Mateusza   Koraszewski   2015-06-06
Kto wygrał i co wygrał?   Koraszewski   2015-05-26
Państwo i boska komedia   Koraszewski   2015-05-05
W poszukiwaniu konstytucyjnych demokratów   Koraszewski   2015-04-27
PAP ma Alę, Ala ma Hamas   Koraszewski   2015-04-07
Katolicy, protestanci i nasza przyszłość   Koraszewski   2015-03-30
Uwagi o życiu Stanisława Staszica   Koraszewski   2015-03-14
Inscenizacja kłamstwa, czyli nowa sztuka sakralna   Koraszewski   2015-03-05
Uśmiech nowej twarzy podobno nowej lewicy   Koraszewski   2015-02-20
Czy mamy wpływ na cokolwiek?    Koraszewski   2015-02-11
Wolność słowa i technika   Koraszewski   2015-02-05
Kwiczoły z 15 PAL-u   Koraszewski   2015-01-30
Yes we cat   Koraszewski   2015-01-27
Uwaga niewypał   Kruk   2015-01-14
Wesołych Świąt   Kruk   2014-12-24
Ojczym narodu   Kruk   2014-12-13
Szkoła poszukuje ateochety   Kruk   2014-12-05
Nośnik outdoorowy   Kruk   2014-11-30
Pośladkowy poród IV Rzeczpospolitej   Koraszewski   2014-11-22
Idioci bez granic   Kruk   2014-11-21
Państwo jako stróż dzienny   Koraszewski   2014-11-05
Antagonizm polsko-ukraiński w cieniu igraszek Kremla   Koraszewski   2014-11-03
Szatan, dynia, dziecko   Kruk   2014-10-31
Państwo ćwierćwyznaniowe   Koraszewski   2014-10-23
Gmina musi się rozwijać   Kruk   2014-10-17
Jak kopnąć w rzyć, panie premierze?   Koraszewski   2014-08-23
Coma, czyli różne sposoby walki o życie   Szczęsny   2014-08-11
Różne ruchy obrony konstytucji   Koraszewski   2014-07-30
Wczesna inicjacja   Kruk   2014-07-21
 Nie tylko błazen   Koraszewski   2014-07-20
Religia, małpa, nauka.pl   Kruk   2014-07-12
Byk, niedźwiedź i trzy krzyże   Koraszewski   2014-07-07
O wyciu brzydkich kaczątek   Koraszewski   2014-06-24
Reguły gry ...i kamieni kupa   Koraszewski   2014-06-19
Lekarz religijnie zmodyfikowany   Kruk   2014-06-06
Kiedy wolność ma znikomą szkodliwość społeczną?   Koraszewski   2014-06-01
Podniebny lotku demokracji   Kruk   2014-05-29
Kto zwariował, Panie Ministrze?   Koraszewski   2014-05-26
Samorządna i niezależna   Koraszewski   2014-05-06
Zbrodnie w cieniu krzyża   Koraszewski   2014-04-13
Wredność i medycyna   Koraszewski   2014-02-25
O naruszeniu dóbr osobistych   Hili   2014-02-21
Za małe zdjęcie   Hili   2014-02-10
Bezdroża wiary i niewiary   Koraszewski   2014-01-22
Pluralizm nieporozumień   Koraszewski   2014-01-12
Czego się boi pani Dulska?   Koraszewski   2014-01-07
Atak gendera   Kruk   2014-01-05
Do siego roku   Kruk   2013-12-31
Nasze państwo   Koraszewski   2013-12-04
Czy Polacy wybiją się na uczciwość?   Koraszewski   2013-12-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk