Prawda

Piątek, 11 lipca 2025 - 11:07

« Poprzedni Następny »



Świat wciąż próbuje odbudować Gazę — i ponosi porażkę


Oren Kessler 2025-07-11

Dym unosi się po ataku w Gazie. (Zdjęcie: Mohammed Ibrahim / Unsplash)
Dym unosi się po ataku w Gazie. (Zdjęcie: Mohammed Ibrahim / Unsplash)

Kilka miesięcy temu opinią publiczną wstrząsnęła wiadomość, że prezydent USA Donald Trump ogłosił plan wyludnienia, zrównania z ziemią i odbudowy zniszczonej wojną Strefy Gazy.


Wkrótce potem zaprezentował wygenerowane przez AI wideo, na którym popija drinka i zajada się przysmakami morza przy plaży z Elonem Muskiem i półnagim Benjaminem Netanjahu, podczas gdy dolary spadają na dzieci z Gazy. (Izraelscy twórcy klipu później wyjaśnili, że miała to być „satyra” i nie wiedzą, jak materiał trafił do Białego Domu).


Jednak mimo swojej bezczelności, plan amerykańskiego prezydenta nie jest pierwszą próbą supermocarstwa radykalnej przebudowy tego starożytnego miasta po zakończeniu wojny.


Położenie Gazy jako najbardziej wysuniętego na południe miasta wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego sprawiało, że była bramą do Ziemi Świętej dla najeźdźców — od faraonów po Napoleona. Podobnie było w przypadku Brytyjczyków: w 1917 roku miasto stało się areną trzech bitew — pierwszej, drugiej i trzeciej bitwy o Gazę — należących do najcięższych walk w bliskowschodnim teatrze działań I wojny światowej.


Generał Edmund Allenby wkroczył do miasta 9 listopada, w dniu, w którym brytyjska prasa opublikowała deklarację Arthura Balfoura — brytyjskiego ministra spraw zagranicznych — popierającą utworzenie żydowskiej ojczyzny w Palestynie Mandatowej. Miasto, które zastał, było opustoszałą ruiną. Setki budynków zawaliło się, a większość mieszkańców uciekła.


W kolejnych latach władze nowo utworzonego brytyjskiego mandatu w Palestynie opracowały plan odbudowy, rozbudowy i unowocześnienia miasta. Celem projektu było odzyskanie nadmorskich wydm oddzielających Gazę od morza, które zagrażały zarówno ocalałym fragmentom miasta, jak i otaczającym je gruntem rolnym.


Jeszcze ambitniejszym celem było przekształcenie Gazy w nowoczesny kurort i ośrodek handlowy z nowymi dzielnicami, strefami handlowymi, terenami zielonymi, nowoczesną plażą, infrastrukturą i rezerwatami leśnymi.


W 1936 roku główny urbanista Palestyny, Henry Kendall, opublikował ten plan. Nazwał go „Nowa Gaza”.


Ale wybuch Wielkiego Powstania Arabskiego w kwietniu tego roku zatrzymał projekt, a początek II wojny światowej w 1939 roku całkowicie go pogrzebał. Z całej „Nowej Gazy” zrealizowano tylko jeden fragment: dzielnicę na nadbrzeżnych wydmach, którą miejscowi nazwali „Rimal” — czyli „Piaski”.


Henry Kendall – propozycja urbanistyczna „New Gaza Area”, czerwiec 1936 r.<br />(Archiwum Państwowe Izraela)
Henry Kendall – propozycja urbanistyczna „New Gaza Area”, czerwiec 1936 r.
(Archiwum Państwowe Izraela)


Korzenie Gazy sięgają głębiej niż wielu innych miejsc Ziemi Świętej. Miasto zostało założone przez Kananejczyków co najmniej cztery tysiąclecia temu, a w XII w. p.n.e. zasiedlili je Filistyni — tajemniczy Ludzie Morza, najprawdopodobniej pochodzący z Krety.


W biblijnej Księdze Sędziów to w Gazie Samson, bohater Izraela, zostaje uwięziony i ponosi śmierć: „Wtedy Filistyni schwytali go, wyłupili mu oczy i zaprowadzili do Gazy”.


Prorok Amos przepowiadał zagładę miasta: „Poślę ogień na mury Gazy, który strawi jej pałace”. Podobnie prorok Sofoniasz: „Gaza będzie opuszczona, a Aszkelon legnie w gruzach. W południe Aszdod zostanie wyludnione, a Ekron wykorzeniony”.


Przez wieki Gaza przechodziła z rąk do rąk: Egipcjan, Asyryjczyków, Persów, Greków, Machabeuszy i Rzymian. W VII wieku naszej ery pojawili się Arabowie, a w kolejnych epokach miasto znajdowało się pod panowaniem krzyżowców, Fatymidów, Mameluków, a przez dokładnie cztery stulecia (1517–1917) — Osmanów.


Na początku lat 20. XX wieku pierwszy Wysoki Komisarz Palestyny Mandatowej, Herbert Samuel — Żyd i syjonista — reaktywował osmański plan modernizacji miasta. Program rozwoju Gazy przyznał gminie 5 000 dunamów (1 200 akrów) wydm między starą częścią miasta a morzem, z przeznaczeniem pod luksusowe osiedla.


„Udostępnienie terenów przy plaży umożliwiło budowę eleganckiej, nowoczesnej dzielnicy Rimal (Piaski)” — pisał francuski profesor studiów bliskowschodnich Jean-Pierre Filiu, autor jednej z nielicznych kompleksowych historii miasta.


Z Mauritiusa sprowadzono eksperta od leśnictwa, Gilberta Sale’a. Jego zespół testował różne gatunki drzew i krzewów, które miały zatrzymać ruchome wydmy. Najskuteczniejsza okazała się biblijna tamaryszka (słonorośl).


„Planowana jest rozbudowa miasta Gaza” — notował jeden z urzędników Mandatu w Empire Forestry Journal. „Wydmy przy morzu to atrakcyjne miejsce do zamieszkania, a przykład Tel Awiwu — 23 000 mieszkańców, zbudowanego na piasku — pokazuje, co jest możliwe”.


Brytyjscy urzędnicy zaczęli się osiedlać w nowych willach i domach jednorodzinnych w europejskim stylu. Podobnie arabscy kupcy i właściciele ziemscy, co przesunęło ośrodek gospodarczy z centrum starego miasta do Rimal. Osmańska ulica Omar al-Mukhtar została przekształcona w zielony bulwar, który nie ustępował przepychem tym w europejskich metropoliach.


Plan Kendalla z 1936 roku uwzględniał kilka tuzinów punktów — domów już wybudowanych — które miał połączyć z dużą „przestrzenią publiczną”, rezerwatami leśnymi i rolniczymi oraz prostymi drogami prowadzącymi z jednej strony nad morze, a z drugiej — do „Starej Gazy”.


Druga mapa planu Kendalla<br />(Roza El-Eini, Mandated Landscape)

Druga mapa planu Kendalla
(Roza El-Eini, Mandated Landscape)



 

Ale nadszedł czas powstania arabskiego.

„Rekultywacja wydm była kontynuowana na niewielką skalę w Gazie” — zanotował ponuro brytyjski rząd — „ale wszystkie eksperymenty utrudniały zamieszki”.

Członkowie królewskiej komisji badającej przyczyny powstania również interesowali się postępami „Nowej Gazy”. Pytali Lewisa Andrewsa, urzędnika Mandatu i tłumacza arabskiego: „Czy prawdą jest, że planowano zakup wydm w pobliżu Gazy w celu rozwoju miasta lub wsi?”

„O ile wiem” — odpowiedział Andrews — „ten projekt upadł”.

Niecały rok później Andrews został zastrzelony przez zwolenników kaznodziei dżihadystycznego, Izz ad-Dina al-Kassama, którego imieniem Hamas później nazwał swoje „skrzydło militarne”. To nie był ostatni raz, gdy przyszłość Gazy została zaprzepaszczona przez akty terroru w imię Kassama.

W 1948 roku Gaza liczyła 30 000 mieszkańców i była piątym co do wielkości miastem Palestyny Mandatowej (po Tel Awiwie, Jerozolimie, Hajfie i Jaffie) oraz największym czysto arabskim miastem.

Wojna, która wybuchła w tym roku, uczyniła Gazę centrum nowo powstałego arabskiego terytorium — Strefy Gazy — do której trafiło co najmniej 200 000 uchodźców z południowej Palestyny, obecnie w granicach nowo utworzonego państwa Izrael.

W trakcie transformacji Gazy Rimal zachowało swój prestiż. „Rimal to jedyna elitarna dzielnica miasta” — pisał jeden z autorów. Tam mieszkają lekarze, prawnicy, przedsiębiorcy i ich rodziny.

W Rimal znajduje się Gaza Mall (wielomilionowa inwestycja z 2010 r.), hotel i restauracja Roots (popularne wśród zagranicznych dziennikarzy), ekskluzywny klub plażowy ONZ (tylko dla pracowników i dziennikarzy), a także siedziba palestyńskiej Rady Legislacyjnej — opuszczony relikt epoki porozumień z Oslo. Tam również mieści się szpital Shifa, pierwotnie koszary brytyjskie, później zmodernizowane przez architektów z Tel Awiwu.


Dopiero w 2014 roku, po 50-dniowej letniej wojnie, przywódcy Hamasu zaczęli stopniowo przenosić swoje domy, biura i składy broni do Rimal. W kolejnych latach izraelskie media zaczęły informować, że Hamas przejął kontrolę nad dzielnicą.


W 2021 roku Rimal po raz pierwszy doświadczyło nowoczesnej wojny — izraelskie myśliwce uderzyły w dzielnicę podczas ośmiodniowej operacji „Strażnik Murów”. Największy nalot, w pobliżu szpitala Shifa, był najkrwawszym aktem tej wojny — według władz Hamasu zginęły 44 osoby.


Jednak to dopiero obecna wojna przyniosła obrazy Rimal, które rozsławiły Gazę na cały świat.


„Sceny nie do pojęcia — elitarna dzielnica Gazy obrócona w ruinę” — donosiły izraelskie media 10 października 2023 roku, zaledwie trzy dni po masakrze Hamasu w Izraelu.


„Bezprecedensowe bombardowania izraelskie zniszczyły ekskluzywne Rimal — serce Gazy” — pisała AP, dodając, że choć armia nakazała ludności cywilnej ewakuację, wielu mieszkańców zostało z powodu niepewności lub braku bezpiecznego schronienia.


Kluczowe odcinki ulicy Omar al-Mukhtar — centralnej arterii „Nowej Gazy” — zostały zrównane z ziemią.


„Ruina, ruina wszędzie” — pisał jeden z mieszkańców Rimal w mediach społecznościowych po arabsku. „Nie został kamień na kamieniu”.


Żydzi mieszkali w Gazie w różnych epokach od czasów rzymskich. W VI wieku w synagodze w Gazie znajdowała się mozaika przedstawiająca króla Dawida grającego na harfie (obecnie w Muzeum Izraela). (Na początku obecnej wojny żołnierze IDF modlili się w tym miejscu, zanim pobliski budynek został przeznaczony na synagogę.)


W XVII wieku mistyk Natan z Gazy był głównym propagatorem fałszywego mesjasza Sabbataja Cwi, nawet po jego przymusowym przejściu na islam. A na początku XX wieku syjoniści rozważali wykupienie wydm, na których później powstał Rimal.


„Byliśmy zainteresowani ziemiami rządowymi [osmańskimi], długimi na 3–4 kilometry, między Gazą a morzem. Tam planowaliśmy założenie żydowskiej dzielnicy, czegoś na kształt Ahuzat Bajit” — pisał szef Izraelskiej Spółki Rozwoju Gruntów, nawiązując do pierwotnej nazwy Tel Awiwu.


Jednak niewielka społeczność żydowska Gazy przestała istnieć po masakrze w Hebronie w 1929 roku, kiedy zamordowano ponad 60 Żydów — brytyjskie władze ewakuowały wówczas Żydów z Gazy w obawie o ich bezpieczeństwo.


Po wojnie sześciodniowej w 1967 roku, gdy Izrael przejął kontrolę nad Gazą od Egiptu, niektórzy marzyli o odtworzeniu żydowskiej obecności w mieście. W Izraelu wybuchła gorąca debata na temat sensu takiego kroku, ale ostatecznie w wąskim pasie Gazy powstało 21 osiedli — w tym Netzarim, tuż na południe od Rimal.


W 1972 roku przeciwnicy osadnictwa w Gazie zebrali się w kibucu Nir Oz, położonym pół kilometra od granicy. „Wojna jest zbyt poważną sprawą, by pozostawić ją samym generałom — a pokój jest jeszcze bardziej skomplikowany” — pisał organizator konferencji. „Czy rząd realizuje przemyślany plan rozwiązania problemu Strefy Gazy? Wierzymy, że nie”.


„Ilu ludzi w Gazie można ewakuować z powodów 'bezpieczeństwa'?” — pytał. „Musimy uczciwie odpowiedzieć na jedno pytanie: Jaki będzie los Strefy Gazy?”


Autorem tych słów był Oded Lifschitz. Urodził się w czasach Palestyny Mandatowej, jako nastolatek zakładał Nir Oz i mieszkał tam przez całe życie. 7 października został porwany przez Hamas ze swojego domu i wywieziony do Gazy. Jego ciało zwrócono w lutym w ramach zawieszenia broni między Izraelem a Hamasem. Miał 83 lata.

Link do oryginału: https://www.futureofjewish.com/p/the-world-keeps-trying-to-rebuild

Future of Jewish, 9 lipca 2025

Tłumaczenie: ChatGPT and me


Oren Kessler,
autor książki Palestine 1936: The Great Revolt and the Roots of the Middle East Conflict.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2986 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Świat wciąż próbuje odbudować Gazę — i ponosi porażkę   Kessler   2025-07-11
Poranny przegląd doniesień z mediów     2025-07-10
Ostatni bastion: starożytne chrześcijańskie serce regionu walczy o przetrwanie   Fernandez   2025-07-09
O życiu i twórczości Ludwika Lewina   Kerner   2025-07-09
Nieświęty sojusz marksizmu i radykalnego islamizmu   Finlayson   2025-07-08
Historyczne ostrzeżenie od Franklina   Goldberg   2025-07-08
Niezwykła propozycja uwolnienia terytoriów palestyńskich od islamonazizmu   Koraszewski   2025-07-07
Chiny zbroją Huti, a Huti zawierają pakt z Al-Szabab, zagrażając żegludze na Morzu Czerwonym   Douglass-Williams   2025-07-07
Jak zła terapia przejęła kontrolę nad amerykańskimi szkołami   Hughes   2025-07-05
Och, kochanie, wcale tak bardzo nie posunęliśmy się do przodu!   Chesler   2025-07-05
To jest antyfaszysta   O'Neill   2025-07-04
Sprawozdanie "Pana Nie wiem”   Koraszewski   2025-07-04
Islam skutecznie wyeksportował swoje zakazy do mediów zachodnich – które odmawiają publikacji fikcyjnego „rysunku Mahometa”     2025-07-03
Empatia to piękna rzecz – dopóki nie przestaje być piękna.   Tabrizi   2025-07-01
Wyciek informacji z CNN to desperacka próba zaprzeczenia zwycięstwu Izraela   Goldberg   2025-06-30
Przeczytaj konstytucję Iranu i rozbij reżim   i Bill Siegel   2025-06-28
Reakcje ONZ na ataki Iranu na izraelskich cywilów     2025-06-27
Wyobraź sobie, że Hitler pozostał nietknięty   Hoffman   2025-06-26
Kurdowie: zapomniany naród w świecie odurzonym wybiórczym oburzeniem   Finlayson   2025-06-26
Ataki Trumpa na Iran były sygnałem dla Chin   Greenfield   2025-06-25
Czas, którego nigdy nie zapomnimy   Chesler   2025-06-25
Od wtorku do wtorku minął tydzień   Koraszewski   2025-06-24
Iran jest z Ameryką w stanie wojny od 46 lat   Greenfield   2025-06-23
Nieznośna lekkość oporu: Granice nieposłuszeństwa obywatelskiego w cieniu antysyjonizmu i antysemityzmu   Walter   2025-06-21
Większość podstawowych elementów do przeprowadzenia rewolucji na Zachodzie już obecnie istnieje, ale jakiej rewolucji?   Fernandez   2025-06-21
Komiczny upadek kultu kefiji   O'Neill   2025-06-18
Izrael wykonuje brudną robotę za innych     2025-06-16
Logika i uprzedzenia: od starożytności do BBC   Tsalic   2025-06-13
Dlaczego administracja Trumpa sprzedaje broń państwom, które przodują w sponsorowaniu terroryzmu?   Williams   2025-06-13
Gaza – Palestyna - kalifat   Koraszewski   2025-06-12
Krzyż na drogę jachtowi głupków płynących z Gretą do Gazy   O'Neill   2025-06-11
Nikt ich nie przekona, że białe jest białe, a czarne jest czarne   Koraszewski   2025-06-07
Antyizraelska prawica łączy się z proirańską lewicą   Smith   2025-06-07
To Amerykanie zmienią stanowisko, a nie Iran     2025-06-06
Antysemityzm należy badać jako poważną chorobę psychiczną   Hoffman   2025-06-05
Krytyka Izraela przez ONZ w sprawie pomocy dla Gazy dowodzi, że dobrze wiedzieli, iż Izrael nie okupował Gazy     2025-06-04
Krwawe oszczerstwo dociera do kolejki po chleb: fabrykowanie masakry w Rafah   Oz   2025-06-03
Wzniosłe zasady i sentymenty   Taheri   2025-06-01
Wywiad z Alanem Dershowitzem   Ruda   2025-05-31
List z Wydziału Praw Obywatelskich Departamentu Sprawiedliwości USA do Franceski Albanese   Terrell   2025-05-30
Najnowsza zbrodnia Izraela? Karmienie mieszkańców Gazy   O'Neill   2025-05-29
List otwarty do prezydenta Trumpa wzywający go do zapobieżenia irańskiemu arsenałowi nuklearnemu   I Andrew Stein   2025-05-28
„Nakba” nie jest naszym problemem   Cohen   2025-05-27
Gaza to więzienie na świeżym powietrzu. Jak śmiesz proponować komukolwiek, żeby wyjechał! (Z satyrycznej strony PreOccupied Territory)     2025-05-26
Iran używa strategii Korei Północnej — a USA znów dają się na to nabrać   Rafizadeh   2025-05-25
Human Rights Watch @HRW jest niemoralny     2025-05-25
Anglia, którą kiedyś szanowaliśmy   Haug   2025-05-24
List otwarty do dziennikarskiej braci   Koraszewski   2025-05-24
Wielką ironią jest to, że Stany Zjednoczone rezygnują z miękkiej siły, jednocześnie przyjmując prezenty od Kataru     2025-05-22
Achillesowa pięta inteligenta   Koraszewski   2025-05-20
Jak rozprzestrzenia się antysemicka nauka: wadliwa metodologia liczenia ofiar śmiertelnych w Strefie Gazy jest promowana przez @TheEconomist     2025-05-19
Samer Berany: Nadszedł czas na przywrócenie Druzom autonomii – państwa, którego Turcy zawsze się bali   Oz   2025-05-17
Czy Unia Europejska rzeczywiście oczekuje, że radykalni islamiści mogą się zreformować?   Haug   2025-05-17
Turcja: masowe aresztowania, tortury, cenzura   Bulut   2025-05-16
Tętent galopujących wiadomości   Koraszewski   2025-05-15
Kącik Miłośników Językoznawstwa, czyli: co znaczy słowo "antysemityzm"?      Kerner   2025-05-15
Benjamin Netanjahu kontra Edward Said: globalna wojna o idee przebudzone   Taub   2025-05-14
Nielegalne przejmowanie ziemi przez Europę   Rhea   2025-05-12
Siedem największych kłamstw na temat działań Izraela i Sił Obronnych Izraela w Gazie   i Arsen Ostrovsky   2025-05-09
Krótka historia antysemityzmu jako sygnalizacji cnoty     2025-05-07
Sąd Najwyższy Wielkiej Brytanii potwierdza, że kobiety istnieją   Greenfield   2025-05-07
Malowane papugi na plafonie jak długi   Koraszewski   2025-05-05
Koszmarne dziedzictwo kolonializmu   Koraszewski   2025-05-02
Departament Sprawiedliwości stwierdza, że UNRWA może zostać pozwana przed amerykańskim sądem   Fitzgerald   2025-05-02
„Guardian” przedstawia antysemityzm na kampusach jako wytwór naszej wyobraźni   Levick   2025-04-29
Zachód znów wpada w pułapkę Iranu   Rafizadeh   2025-04-28
Jak ekstremizm maszeruje bez przeszkód   Bryen   2025-04-28
Vermont, Mohsem Mahdawi i tabun użytecznych idiotów   Collier   2025-04-25
Azerbejdżan: rozszerzenie Porozumień Abrahamowych   Sherman   2025-04-24
Dwa pełne lata piekła w Sudanie   Fernandez   2025-04-23
Szalona kampania mająca na celu dekryminalizację Hamasu   O'Neill   2025-04-21
Najnowsza próba podważenia Izraela? Wykorzystywanie palestyńskich chrześcijan   Bard   2025-04-20
Sytuacja kryzysowa kanadyjskich Żydów   Hecht   2025-04-19
Sahel: rodzące się centrum globalnego islamizmu   Haug   2025-04-19
Drodzy uprzejmi Żydzi i inni o mentalności „Nie chcę się do tego mieszać”:To nie działa.   Finlayson   2025-04-17
Żydowska ambiwalencja w walce z antysemityzmem   Bard   2025-04-17
Biesy napadają raz jeszcze   Koraszewski   2025-04-16
Zapomniana wojna w Sudanie ujawnia nieludzkość izraelofobii   O'Neill   2025-04-16
Zastosowanie żydowskiej perspektywy etycznej do zidentyfikowania i ujawnienia stronniczości mediów (znowu @NYTimes)     2025-04-15
Żydowska etyka polityczna: projekt dla sprawiedliwych     2025-04-14
Realistyczne spojrzenie na kolonializm osadniczy   Finlayson   2025-04-14
Ramy uniwersalnej etyki żydowskiej     2025-04-13
Trump i pułapka Najwyższego Przywódcy   Taheri   2025-04-13
Antyglobalista w Białym Domku   Koraszewski   2025-04-12
Etyka żydowska: wróg każdej wadliwej filozofii     2025-04-11
Udawanie rozbrajania Hezbollahu nic nie pomoże   Abdul-Hussain   2025-04-10
Wojna ONZ z sukcesem Żydów     2025-04-10
Ludobójcza krucjata Iranu     2025-04-09
Trzydzieści lat temu Izrael deportował przywódców Hamasu. Świat zmusił Izrael do przyjęcia ich z powrotem   Greenfield   2025-04-09
Turcja idzie w ślady demokracji z tradycjami   Koraszewski   2025-04-08
Nazistowski supersesjonizm: unicestwienie żydowskiej „antyrasy”     2025-04-08
Wojna socjalizmu z Żydami – od Marksa do dzisiaj     2025-04-07
Zbrodnia to niesłychana   Koraszewski   2025-04-06
Czy rząd USA ma prawo stawiać warunki finansując uniwersytety?   Dershowitz   2025-04-05
Palestyńscy mężczyźni dopuszczają się przemocy wobec kobiet, ale winą obarcza się Izrael   Levick   2025-04-05
Turcja: moment neoosmański   Fernandez   2025-04-04
Jak świecki progresywizm stał się moralnie regresywny     2025-04-04
Samą istotą palestynizmu jest supersesjonizm     2025-04-03
Zawsze przyczyna, nigdy skutek   Malicki   2025-04-02
Tożsamość w czasach zarazy   Koraszewski   2025-04-01

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk