Afryka musi inwestować więcej w badania naukowe, które zaowocują innowacjami pozwalającymi rozwiązać problem braku bezpieczeństwa żywnościowego, mówi wiodący genetyk roślin, prof. Eric Danquah, założyciel i dyrektor West Africa Center for Crop Improvement (WACCI) na Uniwersytecie Ghany.
„Najpewniejszą zrównoważoną ścieżką rozwoju w Afryce jest rolnictwo. Potrzebujemy więcej funduszy i powiązanych z rolnictwem inwestycji, potrzebujemy następnej generacji naukowców, nowych nasion i świadomości znaczenia tych działań” – mówi prof. Danquah, laureat Africa Food Prize 2022 za wiedzę fachową i umiejętności przywódcze, co doprowadziło do powstania i rozwoju WACCI, który przekształcił się w jeden z największych programów doktoranckich w dziedzinie hodowli roślin w Afryce.
Afrykańska Nagroda Żywnościowa o wartości 100 000 dolarów to najważniejsza doroczna nagroda przyznawana wybitnym osobom lub instytucjom, które kierują wysiłkiem na rzecz rozwoju rolnictwa w Afryce.
Przewodniczący Komitetu Afrykańskiej Nagrody Żywnościowej, Olusegun Obasanjo, były prezydent Nigerii, ogłaszając prof. Danquah zdobywcą tegorocznej nagrody, powiedział: „Wiodąca pozycja profesora Danquaha w innowacjach genetycznych inspiruje przyszłość bezpieczeństwa żywnościowego w Afryce i już znacząco zmieniła sposób, w jaki nowe pokolenie pracuje nad ulepszeniem afrykańskich systemów żywnościowych”.
Inwestowanie w rolnictwo i wyżywienie Afryki
W 2006 r. afrykańscy przywódcy państw zobowiązali się do przeznaczenia co najmniej jednego procenta produktu krajowego brutto (PKB) z budżetów krajowych na wydatki na badania i rozwój (B+R) do 2010 r. Niestety, żaden z krajów afrykańskich nie osiągnął tego celu.
„Kraje afrykańskich nie wypełniły zobowiązania do zainwestowania jednego procenta PKB w badania i rozwój, a przecież jest tak ważne, by Afryka inwestowała w naukę, aby odblokować innowacje, które przyspieszą jej rozwój” – powiedział prof. Danquah w rozmowie z Alliance for Science.
WACCI - partnerski program między Uniwersytetem Ghany i Cornell University z USA utworzono w czerwcu 2007 roku z funduszy Alliance for a Green Revolution in Africa (AGRA) w celu szkolenia na Uniwersytecie Ghany hodowców roślin w Afryce, pracujących nad poprawą plonów afrykańskich w lokalnych środowiskach.
Chociaż mamy niepełne dane na temat liczby hodowców roślin w Afryce, Danquah szacuje, że każdy afrykański kraj potrzebuje co najmniej dwóch dobrze wyszkolonych specjalistów hodowli roślin na każdą uprawę w każdym regionie agroekologicznym, którzy mogą inicjować zarówno konwencjonalne, jak i nowoczesne techniki rozwijania nowych upraw.
„To wykwalifikowani specjaliści hodowli roślin opracują innowacje, które wpłyną pozytywnie na wydajność naszych podstawowych upraw, które są obecnie najniższe na świecie”, zauważył prof. Danquah, dodając, że przeciwdziałanie drenażowi mózgów przyspieszy rozwój masy krytycznej naukowców, którzy będą działać na rzecz transformacji rolnictwa na kontynencie.
„Afryka ma naukowców, którzy wprowadzają innowacje, by zmienić krajobraz żywnościowy, ale afrykańskie rządy nie inwestują w badania naukowe tak, jak powinny”, powiedział prof. Danquah, podkreślając, że zbyt długo rzucano puste obietnice inwestowania w rolnictwo.
W 2003 r. przywódcy afrykańskich państw i rządów podpisali deklarację z Maputo w sprawie rozwoju rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego w Afryce, zobowiązując się do zainwestowania co najmniej 10 procent krajowych środków budżetowych na wdrażanie polityki rolnej i rozwój obszarów wiejskich. Dziesięć lat później podpisali deklarację z Malabo w sprawie przyspieszonego wzrostu rolnictwa i transformacji na rzecz wspólnego dobrobytu i lepszych warunków życia, która potwierdziła zobowiązania z Maputo, ale wiele krajów zaniechało realizacji tych celów i zadań.
Podczas tej uroczystości krytykowano złą politykę afrykańskich rządów, która nie stymuluje lokalnej produkcji i nie przyciąga inwestycji do sektora rolnego, krytykowano zbyt wysokie rachunki za import żywności do Afryki, co pozostaje jednym z powodów drogiej żywności, głodu i niedożywienia, zwłaszcza wśród dzieci poniżej piątego roku życia.
Pilna potrzeba przyspieszenia produkcji żywności i poprawy wydajności w Afryce znalazła się w centrum uwagi ze względu na skutki zmian klimatycznych i niskie plony w rolnictwie. Brakuje hodowców nowych roślin i producentów lepszych nasion, za mało jest specjalistów, którzy mają gruntowną wiedzę na temat potrzeb Afryki, przekonywał prof. Danquah.
Cuda w WACCI
Pod jego kierownictwem WACCI opracowało hybrydy kukurydzy, które dają najwyższe plony w Ghanie, dając plony od 9 do 11 ton z hektara, oraz hybrydowe odmiany pomidora, które dają ponad 48 ton z hektara.
„Pracowaliśmy we współpracy ze Światowym Centrum Warzyw, aby wypuścić trzy hybrydowe odmiany pomidorów, które dają plony ponad 48 ton z hektara. Zakładając, że możemy uzyskać dostęp do tych odmian z sektora prywatnego, nie musimy importować koncentratu pomidorowego z Chin, nasion pomidora z Francji i USA. Możemy ograniczyć import pomidorów, ponieważ będziemy samowystarczalni” – powiedział.
Według Afrykańskiego Banku Rozwoju (AfDB) rolnictwo stanowi około 30 procent PKB kontynentu. Jednak Afryka jest importerem netto żywności, wydając na import żywności do 50 miliardów dolarów rocznie, a do 2030 r. przewiduje się wzrost do 110 miliardów dolarów, chyba że kontynent podejmie działania na rzecz zwiększenia produkcji zdrowej żywności w sposób przyjazny dla środowiska i zrównoważony.
Promowanie afrykańskich talentów naukowych dla Afryki
„Ta nagroda ma wpływ na rozwój pracy, którą wykonujemy, ale daleko nam do spełnienia naszych aspiracji jako kontynentu” – zauważył prof. Danquah, dodając, że istnieje wielka potrzeba przyciągnięcia inwestycji sektora prywatnego w rozwój rolnictwa i badań naukowych.
Profesor Danquah powiedział, że zainwestuje pieniądze z nagrody w Fundację Erica Danquaha, którą założył w 2018 r., po otrzymaniu nagrody World Agriculture Prize (WAP) w wysokości 100 tysięcy dolarów od Światowej Konfederacji Stowarzyszeń Szkolnictwa Wyższego ds. Rolnictwa i Nauk Przyrodniczych (GCHERA).
Fundacja uruchomiła swój flagowy program Ambitni w Hodowli Roślin & Genetyce w WACCI. Ponadto Fundacja połączyła podopiecznych z mentorami, którzy uczą ich odpowiednich umiejętności i dają im wiedzę, aby mogli stać się pionierami i twórcami rozdziału historii w nowoczesnej hodowli roślin na potrzeby transformacji rolniczej, mówi prof. Danquah.
Edukacja naukowa to podstawa
Laureat tegorocznej nagrody podkreślił, że „musimy spojrzeć także na licea i szkoły podstawowe, aby upewnić się, że są one odpowiednio przygotowane do pokazywania magii nauki i budzenia fascynacji nauką jako metodą zmieniającą reguły gry na rzecz rozwoju społecznego”.
„Nadszedł czas przyciągnięcia mądrych ludzi do nauki w celu rozwoju. Uważam, że gdyby inwestorzy mogli uzyskać dostęp do funduszy, których potrzebują, aby nawiązać partnerstwo, którego potrzebują do rozwoju, powstałoby partnerstwo między instytucjami z globalnej Północy i globalnego Południa w zakresie wykorzystania nauki do pobudzenia innowacji”.
Programy hodowli roślin mają kluczowe znaczenie w rozwiązywaniu problemów związanych z wydajnością produkcji żywności, a także w eliminowaniu niedożywienia i nędzy. Profesor Danquah jest zdania, że rodzime rośliny afrykańskie, takie jak sorgo, proso, maniok, pochrzyn, babka, kokos, taro, sorzycha ziemna, orzeszki ziemne i wspięga wężowata, nie zostały dobrze zbadane, ale stanowią klucz do rozwiązywania problemów żywieniowych na afrykańskim kontynencie.
___________________________________________________________________________
Prof. Danquah zasiada również w Międzynarodowej Radzie Doradczej Cornell Alliance for Science i jest członkiem zarządu w brytyjskim Planet Earth Institute oraz byłym przewodniczącym Rady Zarządzającej Uniwersytetu Górniczo-Technologicznego w Tarkwa w Ghanie.
Investing in science for food security in Africa
Alliance for Science, 4 listopada 2022
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
