Prawda

Niedziela, 4 maja 2025 - 12:38

« Poprzedni Następny »


Błędne przekonania o Żydach Mizrahijczykach i izraelskiej polityce
Odpowiedź na artykuł Sama Shubego


Lyn Julius 2023-03-11

Widok na miasto Arad na południu Izraela, 17 października 2021. Zdjęcie: Yonathan Sindel/Flash90
Widok na miasto Arad na południu Izraela, 17 października 2021. Zdjęcie: Yonathan Sindel/Flash90

Czy wspólna miłość do „kultury arabskiej” może być siłą prowadzącą do umiarkowania? Co więcej, czy może powstrzymać „Drugi Izrael” od głosowania na prawicowego Benjamina Netanjahu i jego „lekkomyślne, antydemokratyczne” wizje? Sam Shube uważa, że tak. Jego Stowarzyszenie Hagar prowadzi różne inicjatywy łączące Arabów i Żydów, „bez polityki”.


Shube poprawnie identyfikuje zwolenników Bibi jako w przeważającej mierze pochodzenia mizrachijskiego – Żydów z krajów arabskich i innych krajów muzułmańskich, którzy stanowią ponad połowę izraelskiej populacji żydowskiej. Jego rozwiązanie: przypomnieć im o ich „kulturze wspólnej” z Arabami. Celebrowanie kulturowych korzeni, które łączą Arabów i Żydów, może być podstawą prawdziwie demokratycznego państwa.


W tym rozumowaniu jest jednak szereg błędów. Moje argumenty opieram częściowo na rozmowach przeprowadzonych niedawno podczas podróży do Izraela, która obejmowała Beer-Szewę, Kirjat Malachi i Arad na południu kraju.


Po pierwsze, o jakiej “wspólnej kulturze” mówimy? Mimo arabizacji i islamizacji sami Arabowie nie mają wspólnej kultury – Arabowie z Algierii i Maroka mają bardzo niewiele wspólnego z Beduinami z Arabii Saudyjskiej lub Jordanii. Palestyński język arabski nie jest taki sam jak iracki arabski. Berberzy z Libii i Kurdowie z Iraku nawet nie mówią tym samym językiem, co ich arabscy współobywatele.


Jeśli społeczeństwo arabskie ma wspólny mianownik, jest to kultura „wstydu i honoru”. Zdaniem znajomego Araba, Arabowie mają tendencję do „zamiatania pod dywan” niewygodnych faktów, aby nie stracić twarzy. Zauważył, że Żydzi nie boją się ujawniać wstydliwych faktów. Mówi, że kieruje nimi poczucie winy. To bardzo różne sposoby myślenia.


Kiedy w krajach arabskich istniały społeczności żydowskie, Żydzi kontaktowali się z Arabami w biznesie i handlu, ale każda społeczność prowadziła osobne życie: małżeństwa mieszane były rzadkością. Żydzi mówili własnymi dialektami języka arabskiego i mieli własną, odrębną, bogatą kulturę religijną.


Po drugie, kultura Żydów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej nie była monolitycznie arabska. To prawda, że Żydzi i Arabowie mogą dzielić miłość do piosenek Um Kalthum lub Farida al-Atrasha. Egipscy piosenkarze i filmy były bardzo popularne w całym świecie arabskim w latach 30. i 40. dwudziestego wieku. Ale Żydzi chodzili też tłumnie do kina, żeby obejrzeć najnowsze filmy amerykańskie. Wielu Żydów mieszkających w krajach arabskich było pod wpływem kultury zachodniej, kształciło się we francuskojęzycznych szkołach, nosiło europejskie nazwiska, a wielu wyraźnie preferowało Edith Piaf nad Um Kalthum. Nikt nie odebrał Żydom z krajów arabskich czystej kultury mizrachijsko-arabskiej, ponieważ wielu ją utraciło przed przybyciem do Izraela.


To prawda, że muzyka mizrahijsko-arabska została odsunięta na bok przez zdominowany przez Aszkenazyjczyków establishment w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. (Podobnie było z kulturą jidysz.) Ale to już nie jest prawdą i nie było prawdą od dziesięcioleci. Już w latach 70. jemeńscy śpiewacy, tacy jak Ofra Haza i Zohar Argov, byli dominującymi postaciami izraelskiej kultury. Dziś można śmiało powiedzieć, że Mizrachijczycy wygrali wojny kulturowe w Izraelu, jeśli chodzi o muzykę i potrawy. A sensacja Netflixa, Fauda, umieściła arabskojęzycznych Żydów na mapie.


Po trzecie, Żydzi mizrachijscy nie są monolitem. Irańscy, tureccy i afgańscy Żydzi nie pochodzą z krajów arabskich i nie mówią po arabsku. Ponadto wśród Żydów z krajów arabskich należy wyróżnić z jednej strony potomków północnoafrykańskiej elity kupieckiej oraz poliglotów i wysoko wykształconych Żydów egipskich i irackich (którzy osiedlili się głównie w środkowym Izraelu), a z drugiej strony, na przykład, Żydów z gór Atlasu, których wysłano, aby zaludnili rozwijające się miasta na granicach Izraela.


Mizrachijczycy rzeczywiście cierpieli z powodu dyskryminacji ze strony instytucji stworzonych na własny obraz i podobieństwo przez aszkenazyjskich założycieli państwa. Ale dyskryminacja stała się bardziej funkcją klasy niż pochodzenia etnicznego. Bieda i niedostatek dotknęły głównie marokańską klasę robotniczą na peryferiach. Mogli być wysyłani do nauki obróbki metali w szkołach zawodowych. Inicjatorami zamieszek w Wadi Salib i Czarnych Panter w latach 70. byli głównie marokańscy Żydzi mieszkający w slumsach. Ta grupa była upośledzona przez biedę, brak edukacji i brak przywództwa: elita marokańsko-żydowska zdecydowała się przenieść do Francji lub Kanady.


Według ostatnich statystyk różnice ekonomiczne między Mizrahijczykami i Aszkenazyjczykami zmniejszyły się. Podział jest większy między świeckimi a religijnymi. Mizrahijczycy nie są uciskaną mniejszością: piastowali wszystkie urzędy ministerialne z wyjątkiem premiera i było kilku mizrahijskich szefów sztabów IDF.


Ale Mizrahijczycy odnieśli mniejszy sukces w dwóch dziedzinach – mediach i środowisku akademickim. To ostatnie reduty dominacji Aszkenazyjczyków. Jeśli istnieje stronniczość systemowa, to w „europocentrycznym” programie nauczania w szkołach, który zaniedbuje korzenie i historię Izraelczyków z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Wszyscy uczniowie dowiadują się o pogromie w Kiszyniowie w 1903 roku, podczas gdy niewielu słyszało o Farhudzie w Iraku w 1941 roku. Jest to rażąca luka w edukacji, którą natychmiast trzeba wypełnić.


Wzorców głosowania Mizrahijczyków nie można w przekonujący sposób wytłumaczyć jako reakcji na dyskryminację ze strony establishmentu aszkenazyjskiego. Integracja z Izraelem nie była uwarunkowana odrzuceniem „lewantyńskiego” komponentu ich tożsamości. Istotnie, nie można zaprzeczyć, że od tego czasu Izrael stał się znacznie bardziej bliskowschodni. Wielu Mizrachijczyków, z ulgą uciekło ze świata arabskiego, z wyboru hebraizowało swoje nazwiska (podobnie jak Aszkenazyjczycy – na przykład niejaki David Ben-Gurion, urodzony jako David Green). Twierdzenie, że Mizrahijczycy „zinternalizowali wrogość wobec wszystkiego, co arabskie, ponieważ jest to wbudowane w system, system zbudowany przez samą syjonistyczną lewicę”, jest pozbawianiem Mizrahijczyków (i Arabów) sprawczości, tak jakby konflikt był wymysłem zdominowanego przez Partię Pracy establishmentu.


Nieufność Mizrahijczyków do Arabów, lub to, co Shube nazywa „antyarabskim rasizmem”, jest rzeczywista i nie jest wynikiem propagandy i indoktrynacji przez Aszkenazyjczyków. Wynika z gorzkich doświadczeń – wrogości, jaką Mizrahijczycy przywieźli ze sobą z krajów muzułmańskich. To jest słoń w salonie, ignorowany lub bagatelizowany przez aszkenazyjską lewicę: podświadome wspomnienie arabskich i muzułmańskich prześladowań, jakich doświadczali rodzice i dziadkowie – gwałtowne zamieszki, aresztowania, tortury, a nawet egzekucje w niedalekiej przeszłości, połączone z atawistycznymi obawami bezbronnej i służalczej mniejszości zdanej na łaskę nieprzewidywalnej większości. Mizrahijczycy postrzegają palestyński dżihad przeciwko Żydom w Izraelu jako kolejny rozdział w długiej historii arabskiego i muzułmańskiego antysemityzmu.


A oto kolejny błąd dotyczący „wspólnej kultury”: ta „wspólnota” nie uratuje cię przed pociskami ani przed tłumem, który chce twojej śmierci, ani przed rządem, który chce zrobić kozła ofiarnego z twojego ludu. „Wspólna kultura” nie uratowała „zarabizowanych” Żydów w Iraku, podobnie jak akulturacja nie uratowała Żydów niemieckich przed nazistami.


Jest miejsce na wspólne projekty arabsko-żydowskie – ale kultura nie zastąpi polityki. Mizrahijczycy, którzy tańczyli do śpiewu Um Kalthum, mogą jednocześnie mieć antyarabskie poglądy polityczne.


W ostatecznym rachunku polityka, a nie kultura, dyktuje zachowanie wyborców. 66 procent wyborców, którzy poparli Likud w Beer-Szewie, obawia się załamania prawa i porządku na południu. Beduini stają się coraz bardziej radykalni. Nie służą już w znaczących liczbach w IDF. Żenią się z kobietami z Gazy. Zgwałcenie sześcioletniej żydowskiej dziewczynki przez Beduina, który włamał się do jej domu, wstrząsnęło wyborcami. Przynajmniej jeden mężczyzna, z którym rozmawialiśmy, ubiegał się o pozwolenie na broń prywatną – ponieważ nie czuł się bezpiecznie w swoim kibucu na Negewie. Zaalarmowani bezprecedensowym wybuchem zamieszek podczas wojny w Gazie w maju 2021 r., żydowscy mieszkańcy mieszanych miast masowo głosowali na Likud.


Jeśli taksówkarze są barometrem nastrojów narodowych, to ci, z którymi rozmawiałam (zanim wybuchły kontrowersje wokół reformy sądownictwa) – w tym jeden Druz – wyrażali życzenie, by krajem kierował silny człowiek, który przeciwstawiłby się terroryzmowi i przywrócił im poczucie bezpieczeństwa. Tym człowiekiem jest Bibi. Kilkakrotnie słyszałem zdanie „Arabowie nie szanują słabości” Żydzi Bliskiego Wschodu o tym wiedzą. Wspólne śpiewanie Um Kalthum niestety nie zapewni większego bezpieczeństwa.


Fallacies about Mizrahi Jews and Israeli Politics

Fathom, March 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

* Lyn Julius jest brytyjską dziennikarką pochodzącą z Iraku. 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Syjonizm

Znalezionych 454 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Arabowie od 100 lat prowadzą „intifadę podpaleń” przeciwko Żydom     2025-05-03
Itamar Marcus wyjaśnia, dlaczego „Nigdy więcej – 6 milionów” to okropne hasło   Tepler   2025-05-01
Pamięć o okrucieństwach wymaga uzbrojenia się po zęby   Chesler   2025-04-26
Jak Bibi uparcie brnął do zwycięstwa   Luttwak   2025-04-22
Netanjahu mierzy się z głębokim państwem   Taub   2025-04-06
Wojna ONZ z Izraelem to jawna hipokryzja   Collins   2025-03-25
Kolejny mur? Oszaleliście?!   Rain   2025-03-24
Do kogo należy Judea i Samaria?   Fitzgerald   2025-03-06
Lina na której balansuje Netanjahu i sieć, którą zarzuca Trump   Blum   2025-02-27
W oczach Hamasu: wygrywa ta strona, która upokarza drugą   Pandavar   2025-02-17
Mieszane obrazy wojny i zwycięstwa w umowie o wymianie zakładników za terrorystów   Collins   2025-02-12
Przesiedlenie Palestyńczyków zakończyłoby wymianę z 1948 r.   Julius   2025-02-08
Liczby, uczucia i polityka, Część II: Umowy o odzyskaniu zakładników   Oz   2025-01-27
Izrael musi wygrać tę wojnę   Glick   2025-01-26
Cena wolności zakładników   Collins   2025-01-25
Liczby, uczucia i polityka, Część I   Oz   2025-01-21
Wiedziałem, że ten dzień nadejdzie   Flatow   2025-01-18
Sprawiedliwość i niesprawiedliwość u progu umowy o zakładnikach   Collins   2025-01-18
Wojny, pożary i wyobraźnia   Koraszewski   2025-01-17
Żadna umowa o zakładnikach lub zawieszeniu broni nie uratuje tych ludzi, bowiem było to zadaniem poprzedniego zawieszenia broni.   Oz   2025-01-16
Wojna przekracza wyobraźnię   Collins   2025-01-14
Wrota Gazy   Greenfield   2025-01-14
„Wybór Zofii” na szczeblu krajowym   Oz   2025-01-10
Huti strzelają we wszystkich kierunkach   Collins   2025-01-08
Piers Morgan, Candace Owens i „Haaretz”   Blum   2025-01-01
Obalenie oszczerstwa o „ludobójstwie” w Strefie Gazy nie odstraszy tych, którzy nienawidzą Izraela   Tobin   2025-01-01
Nikt nie liczył się z niezłomnością Izraela     2024-12-25
Rezolucja 1701: Izraelskie oszustwo, by wycofać się z Libanu, za co obwiniano ONZ   Pandavar   2024-12-24
Proces Benjamina N. w szerszym kontekście   Koraszewski   2024-12-18
Największy wróg Izraela: jak dziękują Netanjahu za unieszkodliwienie Iranu i grup terrorystycznych   Tawil   2024-12-16
Nie dajcie pobożnym życzeniom przesłonić fakty w Syrii. HTS dzisiaj przypomina Hamas przed 7 października, a reakcja Izraela jest najrozsądniejsza ze wszystkich     2024-12-15
Czy to jest naruszenie porozumienia o zawieszeniu broni?   Oz   2024-12-14
Sztuka pomagająca przetrwać   Collins   2024-11-29
Ujawnienie przez Palestinian Media Watch informacji o nagrodach za terroryzm wypłacanych przez Autonomię Palestyńską za mordowanie nadal ma rzeczowe skutki   Benson   2024-11-20
Kłamstwa Amosa Schockena, prawdy Billa Clintona   Blum   2024-11-15
Działania antyizraelskie podjęte przez administrację Bidena po masakrze 7 października. Teraz Trump może odwrócić sytuację.   Kontorovich   2024-11-13
Izraelski pogląd na Bliski Wschód po ataku na Iran   Kedar   2024-11-12
Proces pokojowy nie powiódł się, ale jego złe założenia wciąż żyją   Taub   2024-11-05
Jak zakończyć stuletnią wojnę z Izraelem?   Pessin   2024-10-28
UNRWA jest przykrywką dla terroryzmu   Taub   2024-10-28
Więc chcesz porozmawiać o izraelskiej okupacji, tak?! OK. Porozmawiajmy o interpunkcji.   Oz   2024-10-22
Czy ta wojna to zemsta Izraela za 7 października? Nie.   Oz   2024-10-19
Bagatelizowanie i wypaczanie traumy izraelskiej   Collins   2024-10-17
Główny prawnik Sił Obronnych Izraela chroni „cywilów”, którzy brali udział w masakrze 7 października   Taub   2024-10-15
Zemsta kobiet Izraela na Hezbollahu   Greenfield   2024-10-13
Tajemnica nieuznanej ale historycznej popularności Netanjahu   Glick   2024-10-11
Nigdy więcej? Jak zapobiec kolejnym 7 października   Carmon   2024-10-11
Jasność moralna w obliczu 7 października   Chesler   2024-10-07
Kiedy medialne pole bitwy i prawdziwy front zderzają się   Plosker   2024-10-07
Dążąc do zwycięstwa, Izrael obnażył fałszywe założenia Waszyngtonu   Tobin   2024-10-02
Zachodzie, nie wtrącaj się – Izrael pracuje   Yemini   2024-10-01
Demonizują Żydów? Odpowiedź Izraela zmienia ich w magiczne „demony”      2024-09-28
Dylemat: czy Izrael może sobie pozwolić na zwycięstwo, mimo międzynarodowego potępienia?   Glick   2024-09-26
Umowa z Hamasem oznacza porażkę Izraela   Greenfield   2024-09-23
Z sojusznikami takimi jak ci…   Blum   2024-09-22
Prawdziwym wrogiem Izraela jest Hamas, nie Netanjahu   Tawil   2024-09-19
Kampania szczepień przeciwko polio przeczy twierdzeniom o izraelskim „ludobójstwie”Trudno wyobrazić sobie inne państwo, zwłaszcza takie, w którym toczy się wojna o przetrwanie, które zrobiłoby tyle, by chronić dzieci na terenach objętych walkami przed wyniszczającą chorobą.   Cohen   2024-09-17
„Gdybym nie wierzyła Netanjahu, nie zostałabym na stanowisku ani sekundy dłużej”Tal Gilboa, doradczyni premiera ds. praw zwierząt, której siostrzeniec jest zakładnikiem w Strefie Gazy, wierzy w siłę Netanjahu i obietnicę zwrócenia wszystkich jeńców.   Blum   2024-09-16
Izrael ma prawo zwyciężyćNie chodzi o prawo do obrony. Ważne jest prawo do zwycięstwa.   Greenfield   2024-09-11
Efekt Oslo: Zakładnicy jako broń do wykonywania brudnej roboty dla Hamasu   Phillips   2024-09-09
Samotnie u steruPremier Netanjahu jest jedynym światowym liderem, który sprzeciwia się radykalnemu islamowi.   Chesler   2024-09-07
Krok wsteczCo znaczy „zwycięstwo” w walce Izraela z Hamasem i Hezbollahem.   Bryen   2024-09-06
Wśród żałobników Syjonu i JerozolimyTutaj, w dzielnicy, w której mieszkał Hersz Goldberg-Polin, wydarzenia minionego roku zostały sprowadzone do jednej ludzkiej twarzy.   Freidman   2024-09-03
Izraelscy wspólnicy SinwaraGenerałowie, lewicowi przywódcy polityczni i uczestnicy ulicznych zamieszek — wszyscy odgrywają role wyznaczone im przez przywódcę Hamasu.   Glick   2024-09-02
To gorzej niż zbrodnia – to błąd   Koraszewski   2024-08-31
Zdobywanie serc i umysłów świata   Rosenthal   2024-08-29
Rząd Bidena żąda, żeby Żydzi przestali modlić się na miejscu Świątyni   Greenfield   2024-08-24
Pionierzy w krainie przodków   Koraszewski   2024-08-17
Izraelski generał, który pomógł ewakuować Gazę w 2005 r., mówi, że to był „absolutny błąd”   Fitzgerald   2024-08-16
Armia Izraela w ocenie zachodnich wojskowych     2024-08-10
Pochwała punktowego zabijania terrorystówKrytycy twierdzą, że śmierć morderców Żydów pogorszy sytuację. Ale jeśli wrogowie Izraela dążą do jego zniszczenia, ich pokonanie powinno być celem państwa żydowskiego.   Tobin   2024-08-02
Wylewanie jadu na Bibi z okazji żegnania się z BidenemNajnowszy pretekst osób cierpiących na „syndrom obłędu na punkcie Netanjahu”  do obwiniania premiera Izraela o wszystko.   Blum   2024-08-01
Jak zakończyć wojnę na wyczerpanie   Rosenthal   2024-07-31
Wielkie zwycięstwo Izraela   Rhode   2024-07-29
Zamach na życie Trumpa jest przestrogą dla IzraelaPodżeganie przeciwko premierowi Benjaminowi Netanjahu osiągnęło punkt kulminacyjny, a skutki są już nieuchronne.   Taub   2024-07-20
Jak uzależnienie od doktryny Żelaznej Kopuły osłabiło odstraszanie IzraelaKiedyś wierzono, że Żelazna Kopuła da Izraelowi czas na podjęcie racjonalnych decyzji, zamiast natychmiast angażowania się w wojny.   Frantzman   2024-07-19
Czas milczenia skończył się Jestem rdzenną Amerykanką, pochodzącą z Kolumbii i praktykującą chrześcijanką. Zagorzale również bronię Izraela — mimo że zabieranie głosu kosztowało mnie utratę przyjaciół.   Munoz   2024-07-17
Izrael potrzebuje spójności społecznej Pobór charedi, umowa o zakładnikach i wideo Hamasu. Spójność społeczna Izraela została wystawiona na próbę w ciągu tygodnia, gdy obawy i brak jedności narastają w Izraelu. „Razem zwyciężymy” to teraz coś więcej niż slogan.   Collins   2024-07-01
Szpetna wojna i szpetne słowaPółnoc Izraela jest nadal ewakuowana, Hezbollah rośnie w siłę i wydaje się, że wszyscy nadal obwiniają Izrael.   Collins   2024-06-29
Odpowiedź na strategiczną ofensywę HezbollahuDziałając powoli i świadomie, Izrael może uczyć się, dostosowując działania do warunków, jakie zastanie na miejscu.   Glick   2024-06-21
Należy stawić czoła próbom Iranu zaatakowania Izraela   Coughlin   2024-06-19
Izrael cierpi na nadmiar demokracji   Rosenthal   2024-06-11
Pua Rakowska - z religijnej rodziny w światSzkic biograficzny pedagożki, syjonistki, emancypantki i tłumaczki   Walter   2024-06-11
Północny Izrael płoniePodczas gdy wszystkie oczy zwrócone są na Gazę, Hezbollah atakuje Izrael z Libanu.   Freidman   2024-06-10
Niszczycielska ukryta wojnaNieustanne ataki Hezbollahu na północ Izraela są niszczycielskie.   Altabef   2024-06-07
Jak to jest z tym narodem wybranym?   Koraszewski   2024-06-02
Po 76 latach niepodległości Izraela Żydzi nadal muszą być syjonistamiJak pokazały pro-hamasowskie protesty i fala antysemityzmu po 7 października, celem jest sama idea żydowskiego państwa, nie zaś polityka lub działania Izraela.   Tobin   2024-05-22
Jom Haszoah po 7 października: Jak zawiodła edukacja o HolokauściePokolenie młodych Amerykanów uczono uniwersalizować nazistowską wojnę z Żydami, powodując, że łatwo było ich uwieść antysemityzmem i „przebudzonymi” kłamstwami na temat Izraela.   Tobin   2024-05-13
Nigdy więcej?Obowiązkowa mantra Dnia Pamięci o Holokauście brzmi dziwnie w obliczu masakry z 7 października.   Blum   2024-05-06
Terroryzm psychologiczny: czy jesteśmy wystarczająco mądrzy i silni, aby nie paść jego ofiarą? Rodziny Miron i Siegal wyraziły zgodę na udostępnienie filmu pokazującego żywych zakładników, Omriego (47 l.) i Keitha (64 l.). Czy możemy zobaczyć na tym nagraniu, że Hamas zna nas na tyle dobrze, aby wykorzystać nas przeciwko sobie?   Oz   2024-04-29
Czy kiedykolwiek istniała potęga osadniczo-kolonialna, która odnosiła większe sukcesy niż islam?   Amos   2024-04-22
Zniszczenie irańskiego centrum terrorystycznego w Damaszku było całkowicie uzasadnione   Coughlin   2024-04-15
Atak IDF na szpital Al Szifa: dlaczego Izrael toczy wojnę, którą powinien był stoczyć wiele lat temu?   Frantzman   2024-04-09
Wojna jakiej dotąd nie było     2024-04-08
Globalna izolacja Izraela jest spowodowana antysemityzmem, a nie złą polityką   Tobin   2024-04-05
„Samotny Izrael ”W czym „Economist” nieświadomie ma rację na temat państwa żydowskiego   Jacoby   2024-04-05
Głos Ojca żołnierza, który zginął w Gazie     2024-04-03
Nie wiń Izraele za wybuch antysemityzmu   Tobin   2024-03-28
Zamierzam zapytać o to Daniellę Haas   Oz   2024-03-28
Strategiczna gra Izraela o przetrwanie   Glick   2024-03-25

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk