Nigdy nie poświęciłam zbyt wiele myśli lukrecji do czasu, kiedy spotkałam Victorię. Victoria, obecnie po osiemdziesiątce, żyła w Iranie do 1979 roku. Zajęciem jej nieżyjącego już męża było zbieranie korzeni rośliny lukrecji, która pleni się dziko w pobliżu miasta Kermanszah, i sprzedawanie tych korzeni lukrecji do przetwórni na żywność i naturalne leki.
Gdy tylko obalono Szacha i ogłoszono Islamską Republikę Islamu, mąż Viktorii nie tracił czasu, natychmiast zabrał rodzinę z kraju. Wcześniej Izrael był jego głównym klientem. Za czasów Szacha Iran miał dobre stosunki z państwem żydowskim. Po rewolucji islamskiej Izrael stał się małym Szatanem, irański reżim uważa USA (którego dyplomatów wziął na zakładników w listopadzie 1979 roku i przetrzymywał przez 444 dni), za wielkiego Szatana.
Iran dąży do zdobycia broni nuklearnej, żeby zdominować region. Zaprzecza Holocaustowi i regularnie oznajmia, że ma zamiar wymazać państwo żydowskie z mapy. Razem ze swoimi marionetkami, Islamskim Dżihadem, Hamasem i Hezbollahem stanowi największe fizyczne zagrożenie dla Izraela.
Victoria i jej rodzina porzucili swój dom i przedsiębiorstwo. Wsiedli do samolotu do Londynu. Była ona tylko jedną z 80 tysięcy Żydów, którzy uciekli z Iranu, wielu emigrując do USA, Wielkiej Brytanii lub Izraela.
Tysiące innych stało się zakładnikami. Zrozpaczeni rodzice wysłali 1800 samotnych dzieci w bezpieczne miejsce, do USA. Żydzi ryzykowali życie, nielegalnie przedzierając się przez granicę do Pakistanu. Trasa była zdradziecka i wielu zniknęło bez śladu.
Reżim odebrał życie czterdziestu Żydom. Bogaty businessman, Habib Elghanian, został stracony jako przykład dla zastraszonej społeczności.
Przez dziesięciolecia reżim pakował swoich wrogów do więzienia Evin. Do celi o wielkości półtora metra na trzy metry, dzielonej przez dziesięciu więźniów z dwoma kocami dla nich wszystkich, wrzucono żydowskiego producenta okładziny hamulcowej, Josepha Koukou. Chciwi pracownicy zadenuncjowali Koukou jako syjonistycznego szpiega. Codziennie losowo zabierano więźniów na rozstrzelanie. Koukou miał szczęście, że wyszedł żywy z więzienia po pięciu latach.
Victoria nie słyszała o żadnym uchodźcy z islamskiego reżimu – Żydzie lub nie-Żydzie – który otrzymał rekompensatę. W Londynie poszła do irańskiej ambasady, żeby zarejestrować pozostawiony dobytek. Jej dom jest obecnie posterunkiem policji, ale myśl o pojawieniu się przed drzwiami i nakazania policjantom, by wyszli, wykracza poza wszelkie prawdopodobieństwo.
Pozostałe w Iranie osiem tysięcy Żydów ma pozornie wolność praktykowania swojej religii, ale każdy związek z Izraelem jest tabu. Tajna policja kontroluje, co mówi społeczność. Na korzyść reżimu trzeba przyznać, że nie zachęcał do ludowej przemocy wobec Żydów, chociaż zdarzały się takie incydenty.
Żydzi w Iranie mają mniej praw niż muzułmanie, są poddani niesprawiedliwym prawom dziedziczenia i wykluczeni z wyższych szczebli rządu, armii i polityki – poza jednym, pokazowym żydowskim posłem do parlamentu.
W odróżnieniu od władców kraju Irańczyków na ogół uważa się za ludzi otwartych i sprzyjających Zachodowi. Victoria ma wyłącznie dobre wspomnienia o życiu za czasów Szacha. Żydzi jednak doświadczali pogromów i przymusowych nawróceń w swojej liczącej 3000 lat historii w Iranie.
W ostatecznym rachunku ludzie płacą cenę za polityczne wstrząsy i nietolerancję. Co roku 30 listopada upamiętniamy exodus Żydów z krajów arabskich i z Iranu. W 40. rocznicę islamskiej rewolucji nie zapominajmy o niewinnych ofiarach tego antysemityzmu i brutalnego reżimu.
Forty years since Victoria and 80,000 others fled
Jewish Refugees blogspot, 18 listopada 2019
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Lyn Julius
Dziennikarka, współzałożycielka brytyjskiego stowarzyszenia HARIF, Żydów pochodzących z Północnej Afryki i krajów Bliskiego Wschodu; stowarzyszenia informującego o liczącej trzy tysiące lat historii Żydów na Bliskim Wschodzie i o losie tej mniejszości wyznaniowej i religijnej w XX wieku. Rodzina Lyn Julius pochodzi z Iraku.
