Turcja: Turcy czczą sympatyka nazizmu

W marcu członek Dobrej Partii zgłosił wniosek do rady miejskiej Stambułu, by park w dzielnicy Stambułu, Maltepe nazwać imieniem Atsıza. We wniosku napisał, że Atsız spędził większość życia w dzielnicy Köyiçi przylegającej do Maltepe. Wniosek przedstawiono radzie w listopadzie. Po uchwaleniu wniosku przez radę park oficjalnie otrzymał nazwę imienia Nihala Atsıza.

Według oficjalnej strony internetowej władz miejskich w Stambule, wniosek uchwalono jednogłośnie. Na wideo opublikowanym w mediach społecznościowych oddział Dobrej Partii w Maltepe dziękował burmistrzowi Stambułu, Ekremowi Imamoğlu, członkowi CHP, za jego poparcie.

Atsız nadal ma wielu wielbicieli w Turcji. 11 grudnia, na przykład, Meral Aksener, przewodnicząca Dobrej Partii, pisała na Twitterze:

"Upamiętniam z szacunkiem i wdzięcznością Hüseyina Nihala Atsıza, jednego z cennych przedstawicieli idei tureckiego nacjonalizmu i tłumacza naszych uczuć, w rocznicę jego śmierci”.

Jaki jest więc światopogląd i dziedzictwo Atsıza?

Atsız promował pan-turanizm, znany także jako turanizm, turkizm lub pan-turkizm, nacjonalistyczną, ekspansjonistyczną ideologię, która powstała w osmańskiej Turcji w okresie Młodych Turków (1908–18). Turanizm wierzy w supremację Turków i ma na celu zjednoczenie wszystkich „tureckich narodów” od Węgier do Pacyfiku pod jednym dachem. Osmański Komitet Jedności i Postępu (CUP), który zorganizował pierwszą fazę ludobójstwa chrześcijan w latach 1914-23 w osmańskiej Turcji, także był pan-turkijski-turanistyczny. Trwająca dzisiaj agresja Turcji wobec Armenii, Izraela, Cypru, Grecji i innych krajów w regionie, jest także motywowana turkizmem, wśród innych ekstremistycznych ideologii.  

W książce Turkey, the Jews, and the Holocaust, uczona Corry Guttstadt opisuje Atsıza jako “tureckiego apologetę niemieckiego nazizmu”:

"Nihal Atsiz był namiętnym sympatykiem nazizmu. Nazywał siebie ‘rasistą, pan-turkistą i turanistą’ i był jawnym antysemitą. Od 1934 roku Atsiz publikował turanistyczne pismo “Orhun”, w którym orędował za Wielkim Imperium Tureckim, rozciągającym się od Morza Śródziemnego do Pacyfiku. Jego turkizm opierał się na więzach krwi i rasy; propagował powrót do tureckich wierzeń przedislamskich”.

Profesor Jacob M. Landau pisze:

"Atsiz niezmiernie podziwiał teorie rasowe nazistowskich Niemiec, wielokrotnie je powtarzając we własnych pracach w latach 1930. i 1940. (z Turkami nazywanymi ‘rasą panów’). W artykułach twierdził raz za razem, że pan-turkizm może i powinien być osiągnięty przez wojnę. Przez lata strzygł włosy na podobieństwo Hitlera”. 

Teksty Atsıza doprowadziły do przemocy wobec żydowskich społeczności we wschodniej Tracji zaatakowanej w 1934 roku podczas antyżydowskich pogromów. Atsız był wówczas nauczycielem literatury w tym regionie. Guttstadt pisze:

"Tuż przed wydarzeniami 1934 roku, artykuły z groźbami wobec Żydów pojawiły się także w piśmie „Orhun” publikowanym przez Atsiza."

Po podróży do miasta Canakkale, na przykład, Atsız pisał:

"Żyd tutaj jest jak Żyd, którego widzimy wszędzie. Podstępny, bezczelny, złośliwy, tchórzliwy ale oportunistyczny Żyd; żydowska dzielnica jest centrum zgiełku, hałasu i brudu tak tutaj jak [w żydowskich dzielnicach] wszędzie indziej… Nie chcemy dłużej widzieć tej zdradzieckiej nacji, bękartów historii, jako obywateli wśród nas".

W innym artykule Atsız napisał:

"Kreatura zwana Żydem na świecie nie jest kochana przez nikogo poza Żydem i podłymi charakterami… Zwroty w naszym języku, takie jak ‘jak Żyd’, ‘nie zachowuj się jak Żyd’, ‘żydowski bazar’, ‘wyglądać jak synagoga’… pokazują wartość przypisywaną przez naszą rasę temu plugawemu narodowi. Tak jak glina nie stanie się żelazem, nawet po włożeniu do pieca, Żyd nie może być Turkiem, żeby nie wiadomo jak się starał. Tureckość jest przywilejem, nie jest dana każdemu, szczególnie takim jak Żydzi… Kiedy się rozgniewamy, nie eksterminujemy Żydów, jak to zrobili Niemcy, my pójdziemy dalej… „

Pod wpływem artykułów Atsıza i innych antysemickich autorów Turcy zaatakowali Żydów we wschodniej Tracji w pogromach, które trwały od 21 czerwca do 4 lipca 1934 roku. Rozpoczęły się od bojkotu żydowskich przedsiębiorstw, po czym nastąpiły fizyczne napaści na żydowskie budynki, które najpierw obrabowano, a potem podpalono. Żydowskich mężczyzn bito, a kilka żydowskich kobiet zgwałcono. Przerażeni Żydzi uciekli z tego regionu. Według historyka Rifata Baliego, wielu zwolenników Atsıza bezpośrednio uczestniczyło w tych rozruchach.

Atsız bardzo przyczynił się do zatrucia tureckich umysłów nienawiścią do Żydów. Według książki dra Fatiha Yaşlıego, Nasza nienawiść i nasza religia: studium tureckiego faszyzmu, Atsız napisał:

"Czy dziecko tureckiego narodu, który rąbał szablami i od stuleci spędzał swoje życie na polu bitwy, i dziecko narodu żydowskiego, który od stuleci żyje w nieuczciwości i oszustwie, mogą być równe? Nawet jeśli wezmą tureckie dziecko i żydowskie dziecko urodzone tego samego dnia do tych samych instytucji edukacyjnych i nauczą ich tylko języka esperanto, i dadzą im to samo wykształcenie w tych samych warunkach,  dziecko tureckie z pewnością będzie znowu odważne, a Żyd znowu będzie tchórzem”.

Atsız często wypowiadał się dehumanizująco także o innych nie-Turkach. Na przykład, mówiąc o Grekach i ignorując tureckie ludobójstwo popełnione na Ormianach, Asyryjczykach i Grekach, napisał:

"Czy Greków można uważać za istoty ludzkie?... Grek znaczy skorpion. Tak samo jak skorpion użądlił żółwia, który pomógł mu przeprawić się przez rzekę, by wyświadczyć mu przysługę, a potem powiedział: ‘Co mogę zrobić? [Zdrada] jest moim obyczajem’, Grecy są także ukształtowani przez obyczaj wrogości wobec Turków”.  

Atsız żywił nienawiść do niemal wszystkich nie-tureckich narodów. W testamencie, zaadresowanym do swojego wówczas półtorarocznego syna, Yagmura, Atsız napisał, między innymi:

"Żydzi są najgorszymi wrogami wszystkich narodów. Rosjanie, Chińczycy, Persowie, Grecy są naszymi historycznymi wrogami.

Bułgarzy, Niemcy, Włosi, Brytyjczycy, Francuzi, Arabowie, Serbowie, Chorwaci, Hiszpanie, Portugalczycy i Rumuni są naszymi nowymi wrogami.

Japończycy, Afgańczycy i Amerykanie są naszymi przyszłymi wrogami.

Ormianie, Kurdowie, Czerkiesi, Abchazowie, Bośniacy, Albańczycy, Pomacy, Lazowie, Lezgini, Gruzini i Czeczeni są naszymi wrogami wewnątrz[Turcji].

Trzeba być dobrze przygotowanym, by walczyć z tak wieloma wrogami”.

Jego syn, Yagmur, wyrósł jednak na człowieka krytycznego wobec poglądów ojca. W książce opublikowanej w 2005 roku, opisał jak jego ojciec mierzył czaszki w próbie ustalenia „poziomu tureckości” ludzi.  

"Nihal Atsız był obsesyjnie [zainteresowany] czaszkami. Mierzył czaszki ludzi, których w ogóle nie znał – poza czaszkami swojego bezpośredniego otoczenia i sąsiadów. Następnie starannie przeliczał [wymiary] czaszek i informował ich, czy są Turkami, czy nie. Na przykład, mówił im, że byli Turkami w 37 procentach, w dziewięciu [pomiarach] na dziesięć, lub w 69,4 procentach. Dla tych o niskim poziomie tureckości zawsze miał na ustach słowa ‘pocieszenia’. Mówił, na przykład: ‘Ale możesz częściowo wyeliminować swoje wrodzone niedostatki przez nadzwyczajne wysiłki jako wolontariusz i przez czujną świadomość narodową’.  

Oczywiście ci, którzy mieli niski poziom tureckości, według pomiarów czaszki, wychodzili z [naszego] domu niezmiernie przygnębieni”.

Yagmur Atsız dodał, że “narzędziem”, które jego ojciec używał do pomiarów czaszek był rodzaj suwmiarki długości około 45 centymetrów, która zawsze leżała na jego biurku. Yagmur Atsız napisał, że jego ojciec prowadził te pomiary czaszek przez dziesięciolecia.  

Atsız także przez dziesięciolecia wpływał na tureckie życie polityczne. Guttstadt pisze:

"Antysemici i faszyści, inspirowani niemieckim przykładem, byli stałym elementem w systemie politycznym Turcji w okresie po II wojnie światowej. W 1962 roku Nihal Atsız, wraz z podobnie myślącymi ludźmi, założył Türkçülük Derneği [Towarzystwo Turkizmu], poprzednika faszystowskiej Partii Ruchu Narodowego (Milliyetçi Hareket Partisi, MHP), która była odpowiedzialna za niezliczone morderstwa lewicowych studentów, związkowców i intelektualistów w latach siedemdziesiątych.  Przywódcą tego ruchu był towarzysz broni Atsıza, Alparslan Türkeş".

MHP obejmuje również skrajnie prawicowy, rasistowski ruch Szarych Wilków (Bozkurtlar), który niedawno został zakazany we Francji po tym, jak pomnik ofiar ormiańskiego ludobójstwa z lat 1914-23 został oszpecony przez graffiti. Oficjalnie znany jako Idealistyczne Serca (Ülkü Ocakları) ten ruch dokonał wielu aktów przemocy wobec cywilów, jak również polityków i postaci religijnych. Obejmuje to masakrę alewitów w mieście Maras w południowowschodniej Turcji w 1978 roku oraz próbę zabicia papieża Jana Pawła II w 1981 roku.

Rasistowski światopogląd Atsıza doprowadził do śmierci i zniszczenia tak wielu. Niemniej, co najmniej trzy inne parki w Ankarze i Antalyi oraz ulica w mieście Amasya zostały nazwane jego imieniem.

Co więc jest w myśli i działaniach Atsıza, co tak wielu ludzi w tureckiej opozycji – włącznie z burmistrzem Stambułu – uważa za warte propagowania? Czy jest to “mierzenie czaszek”, nazizm, rasizm, turecka supremacja i nienawiść, z którymi zgadza się także turecka opozycja?

Dzisiaj, u podstaw trwającej agresywnej polityki Turcji i antyormiańskiej, antygreckiej, antycypryjskiej, antyżydowskiej, antykurdyjskiej, antyzachodniej i antyizraelskiej działalności leżą rasistowskie poglądy Atsıza i jemu podobnych. Miliony Turków przez dziesięciolecia zatruwano nazistowskimi poglądami Atsıza.

Widocznie opinie wielu członków tureckiej opozycji nie różnią się tak bardzo od popierającej przemoc, suprematycznej mentalności tureckiego prezydenta, Recepa Tayyip Erdogana. Dopóki przywódcy i politycy tureckiej opozycji nie przedstawią uczciwie i nie skrytykują historii zbrodni, rzezi i systematycznego rasizmu Turcji, dopóty prawdziwa demokracja w tym kraju pozostanie tylko marzeniem.

Turkey: Turks Celebrate Nazi Ssympathizer

  Gatestone Institute, 31 grudnia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Uzay Bulut

Publicystka turecka z Ankary, która obecnie przebywa w USA. Pisze o sobie, że urodziła się jako muzułmanka.