Podanie o posadę prezydenta

Istotnie, są to pewne atuty, ale nadal prawdopodobieństwo tego, że przejdzie do drugiej tury jest stosunkowo niewielkie. Na pytanie, czy będę na niego głosował odpowiedziałem, że jeśli przejdzie do drugiej tury, to oczywiście, bez zastanawiania się oddam na niego głos.

Tu wyłonił się problem, ponieważ mój rozmówca chciał się dowiedzieć na kogo będę głosował w pierwszej turze. Obróciłem sprawę w żart i odpowiedziałem, że będę głosował na kandydatkę lub kandydata, która lub który potrafi odpowiedzieć, o jaką pracę właściwie się stara.

Dowiedziałem się, że Hołownia ma ciekawą wizję. Być może w tym jest problem. Kandydaci prezentują swoje wizje, nie próbując nawet odpowiedzieć na pytanie, o jaką pracę się starają.

Właściwie nikt ich o to nie pyta, więc nie ma się czemu dziwić. Domyślam się (zaledwie się domyślam), że moja kandydatka w tym biegu do prezydenckiego fotela, gdyby startowała, na pytanie o jej wizję Polski zareagowałaby zdziwieniem i rzeczowym stwierdzeniem, że człowiek sprawujący urząd prezydenta w naszym systemie, ma przede wszystkim stać na straży, aby cele ustalane były parlamentarnie, a ich realizacja nie zmieniała się w realizację partykularnych interesów.

Prezydenci mający swój prywatny gabinet cieni chyba nie bardzo rozumieją, jaką rolę w naszym systemie politycznym Konstytucja wyznacza prezydentowi.

Ale przecież prezydent ma prawo występować z inicjatywami ustawodawczymi, może ustawy wetować, więc jego wizja kraju nie jest bez znaczenia. Ludzie chcą wiedzieć, w którym kierunku ich kandydat będzie zmierzał. To prawda, ale prezydent jest w tym systemie, który przyjęliśmy, strażnikiem praworządności, strażnikiem tego, aby wizje innych były realizowane zgodnie z procedurami. To okropne i nudne słowo, więc pewnie kandydaci na urząd prezydenta powinni go podczas kampanii unikać jak ognia. Można to samo powiedzieć inaczej. Jest istotne, aby prezydent nie forsował swojej wizji, ale pilnował, żeby wizje innych nie były realizowane w sposób naruszający prawo.

Ciekawa sprawa, opublikowano sondaż zlecony przez „Rzeczpospolitą”, w którym pytano, który z naszych prezydentów po 1989 roku był najlepszy. Po raz kolejny niekwestionowanym zwycięzcą okazał się Aleksander Kwaśniewski, którego wskazało 37,6 procent badanych. To niesłychanie interesujące. Wiemy, że wskazywali na niego głównie ludzie powyżej 50 roku życia i z wykształceniem powyżej średniego. Kwaśniewski zakończył swoją drugą kadencję w 2005 roku, więc jakby nie było, 15 lat temu. Dla ludzi młodych to już odległa historia. Żaden inny prezydent nie sprawował urzędu przez dwie kadencje i możemy się zastanawiać, jakie kryteria stosowali ludzie wskazujący Aleksandra Kwaśniewskiego jako najlepszego prezydenta? Czy jego wizję, czy właśnie jego wysiłki zachowania ponadpartyjnej neutralności i strażnika procedur. Leszek Miller nie miał ciepłych uczuć do prezydenta Kwaśniewskiego, ponieważ ten systematycznie odmawiał faworyzowania partii politycznej, która wysunęła jego kandydaturę.

Wspaniały związkowy przywódca, którego zasług w walce z komunizmem nikt nie kwestionował (przynajmniej póki nie wyrzucił Kaczyńskich za drzwi), przeraził swoich najbliższych współpracowników, kiedy zażądał posady prezydenta. Lech Wałęsa miał wizję, chciał rządzić dekretami, falandyzować prawo. Tadeusz Mazowiecki wysunął swoją kontrkandydaturę, bojąc się tego, że Lech Wałęsa może nie rozumieć podstawowych zasad demokracji. Po latach możemy powiedzieć, że to był błąd, Lech Wałęsa został prezydentem, ale Mazowiecki przestał być premierem, a czas względnie uporządkowanej transformacji został dramatycznie skrócony. O tym, że był to błąd, dowiedzieliśmy się jednak dopiero, kiedy wyskoczył czarny koń z czarną teczką. Nikomu nieznany przedsiębiorca z Peru, Stanisław Tymiński przeszedł do drugiej tury i wszyscy głosujący wcześniej na Mazowieckiego pospiesznie przerzucili swoje głosy na Lecha Wałęsę.

Po czterech latach prezydentury Lecha Wałęsy kandydatura Aleksandra Kwaśniewskiego wielu ludzi przerażała perspektywą jakiegoś powrotu do władzy komunistów. Już podczas jego kampanii wyborczej w 1995 roku można się było zorientować, że jego wizja prezydentury nie jest wizją prezydenta wspierającego jedną opcję polityczną. Jak to dziś pamiętają pytani o to, dlaczego jest postrzegany jako najlepszy z dotychczasowych prezydentów, pokonując o ponad 13 punktów procentowych urzędującego prezydenta? Te kryteria wyboru są bodaj równie interesujące, jak fakt jego popularności. Na ile (świadomie lub podświadomie) waży tu jego zdolność ubiegania się o urząd prezydenta, a potem sprawowania tego urzędu rozumianego przede wszystkim jako strażnika praworządności?

Stanisław Tyminski, ów czarny koń z czarną teczką dziś już nikogo nie interesuje, ale przez lata wielu ludzi fascynowało pytanie, jakim cudem ten człowiek znikąd zdobył taką popularność. W swojej kampanii podkreślał, że jest spoza układu, klepiąc swoją nieodłączną teczkę, dawał do zrozumienia, że ma haki na wszystkich, krytykował „terapię szokową”, przekonując, że jego rządy zapewnią wszystkim dobrobyt i szczęśliwość. Dlaczego ludzie w to wierzyli? Chętnych na powrót do komunistycznych czasów nie było. Zapotrzebowanie na cudotwórcę, który z dnia na dzień zmieni Polskę w Szwajcarię, było ogromne.

Oczywiście, nie ma cienia porównania między Stanisławem Tymińskim, a Szymonem Hołownią. Do roli czarnego konia w wyborach prezydenckich aspirował Andrzej Lepper i Paweł Kukiz, obaj podkreślający, że są spoza układu. (Przy czym pojęcie „układu” jest tu nieodmiennie dość dowolnie definiowane, i szermował nim również obficie Jarosław Kaczyński.) Szymon Hołownia, jest człowiekiem spoza sceny politycznej i jest kandydatem, którego nie interesują partyjne swary. Wydaje się startować raczej w konkursie „Mam talent”. Czy może zaskoczyć? Oczywiście, że może. Chwilowo, podobnie jak inni kandydaci prezentuje swoją wizję Polski, nie precyzując dokładniej swojej wizji roli prezydenta. Pod tym względem niewiele różni się od innych kandydatów, a dziennikarze specjalnie ich nie naciskają. Pytanie, o  jaką pracę się pan/pani stara, właściwie nie pada.

P.S. Amerykanie też będą w tym roku wybierać prezydenta. W systemie prezydenckim rola prezydenta jest zupełnie inna. Mam wrażenie, że ich dylematy są zgoła poważniejsze niż nasze.  Przyjaciel napisał, że niezależnie kto nim będzie, on będzie głosował na kandydata Demokratów. Tylko jeden z jego czytelników wyłamał się z szeregu i napisał, że jeśli tym kandydatem będzie Bernie Sanders, to on będzie głosował na Trumpa. Zacząłem się zastanawiać w jakiej sytuacji głosowałbym na Andrzeja Dudę? Wbrew pozorom umiem to sobie wyobrazić. Gdyby Krzysztof Bosak przeszedł do drugiej tury, obawiam się, że nie miałbym innego wyboru jak głosować na Dudę. Czarne konie zaskakują, ale chwilowo aż taką niespodziankę wykluczam.