Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 17:41

« Poprzedni Następny »


Złe wiadomości


Jerry Coyne 2013-12-17


Od pewnego już czasu “Salon” publikuje artykuły miażdżąco krytyczne wobec Nowego Ateizmu, jego Jeźdźców i innych ateistów. Nie jestem pewien, dlaczego ta witryna to robi, ale zdecydowanie zostało to zauważone. Najnowszy artykuł w „Salonie” o ateizmie, What Hitchens got wrong: Abolishing religion won’t fix anything [Gdzie mylił się Hitchens: zniesienie religii niczego nie naprawi] dziennikarza Seana McElwee kontynuuje tę tradycję.

Artykuł jest okropny i ma cztery poważne wady: jest niepotrzebny (pośmiertny atak na Hitchensa – czy naprawdę potrzebujemy jeszczejednego?); nie mówi niczego nowego; jest niegodziwy i wiele jego twierdzeń jest błędnych. Z tego powodu nie będę rozprawiać się z nim szczegółowo, ale musimy zobaczyć, jakie ataki ciągle nadchodzą. Oto główne punkty (cytaty z McElwee są wcięte):

1. Nowi Ateiści uważają, że wszelkie cierpienie jest spowodowane religią.

Fundamentalnym błędem dogmatu “Nowych Ateistów” jest błąd logiczny. Podstawowa przesłanka wygląda mniej więcej tak:

1. Przyczyną wszystkich cierpień ludzkich jest irracjonalność,

2. Religia jest irracjonalna,

3. Religia jest przyczyną wszystkich cierpień ludzkich.

Ten sylogizm jest ewidentnie błędny, także logicznie, i wszyscy o tym wiemy. Ale kto wśród ateistów powiedział, że religia powoduje wszystkie cierpienia ludzkie? Wymień choćby jedno nazwisko! Naszym twierdzeniem jest oczywiście to, że powoduje bardzo dużo cierpienia ludzkiego, ale cierpienie pozostanie, nawet kiedy już nie będzie religii. Jest tak, ponieważ niektórzy ludzie są złośliwi lub niedbający, ponieważ w społeczeństwie istnieją nierówności i ponieważ niektóre „zło” jest po prostu działaniem natury. Kto jednak może zaprzeczyć, że w społeczeństwach niereligijnych, takich jak Szwecja lub Dania, jest mniej cierpienia niż, powiedzmy w Jemenie albo w Arabii Saudyjskiej?

2. Hitchens był hipokrytą, ponieważ popierał wojnę propagowaną przez religijnego prezydenta amerykańskiego. 

Ale wtedy [w wojnie w Zatoce 2003 r.] Hitchens uznał, że właściwie bombardowanie dzieci nie jest już dłużej tak potworne, ponieważ te wojny nie są już dłużej wojnami neokolonialnymi, dyktowanymi przez ekonomię i politykę, ale końcowym Armagedonem między siłami racjonalności a siłami religii. Fakt, że siłom racjonalności i cywilizacji przewodziła klika religijnych ekstremistów, Hitchensa nie obchodził.

Ile razy Hitchens będzie za to obdzierany ze skóry? To prawda, nie zgadzałem się z tą wojną i ze stanowiskiem Hitchensa, ale nie jest to jedyne stanowisko, jakie zajął w życiu. Czy musimy zgadzać się z wszystkimi opiniami ludzi, których podziwiamy? W każdym razie, nie ma sensu ciągać za to Hitchensa przez ogień raz jeszcze. A fakt, że Bush był religijny, był nieistotny przy uczuciach Hitchensa wobec Kudrów.

3. Problemy związane z wojującym islamem mają swoje źródło w polityce a nie w religii. To twierdzenie jest tak częste, że powinno otrzymać własną nazwę. Oto wersja McElweego:

Czy najlepsze wyjaśnienie Wojny Trzydziestoletniej nie jest bardziej polityczne niż religijne? Być może lepiej jest widzieć dżihad jako reakcję na zachodni kolonializm i rozbicie społeczeństwa islamskiego, niż jako produkt ekstremizmu religijnego? Celem „Nowych Ateistów” jest wyeliminowanie stuleci historii, którą Europejczycy chętnie wymazują, i przedstawienie obecnego konfliktu jako konfliktu rozumu kontra wiara, zamiast tego, czym jest: konfliktem między wyzyskiwaczem i wyzyskiwanym.

Bernard Lewis pisze,

“Dla olbrzymiej liczby mieszkańców Bliskiego Wschodu metody gospodarcze zachodnie stylu przyniosły biedę, instytucje polityczne zachodniego stylu przyniosły tyranię, także prowadzenie wojen w zachodnim stylu przyniosło porażkę. Nie jest więc zaskakujące, że tak wielu z nich chętnie słuchało głosów mówiących im, że stare islamskie sposoby były najlepsze i że ich jedyne zbawienie leży w odrzuceniu pogańskich innowacji i reform i powrócenie na Prawdziwą Drogę, którą Bóg zalecił swoim ludziom”.

Zastanawiam się, czy Hitchens, Dawkins i Harris naprawdę wierzą, że wyeliminowanie religii spowoduje także, ze świat islamski zapomni o stuleciach kolonizacji i deprywacji. Bez religii, czy wszyscy żyjący w Pakistanie wzruszą ramionami na ataki dronów i będą kontynuować swoje życie?

Przede wszystkim, eliminacja religii nie załatwi problemów na Bliskim Wschodzie, choć niewątpliwie pomoże. Te problemy wynikają nie tylko z dysfunkcjonalnych rządów teokratycznych, ale także bezlitosnych dyktatorów (np. Assada), z zinstytucjonalizowanej korupcji i tak dalej. Te czynniki często nie mają nic wspólnego z uciskiem Zachodu.

Ale takie problem wynikają także z tego, co Hitchens zawsze uważał za kluczowe w tworzeniu dysfunkcjonalnego społeczeństwa: z ekonomicznego pozbawienia praw kobiet. Jest to, oczywiście, osadzone w doktrynie muzułmańskiej. Moim zdaniem powinniśmy argumentować bezpośrednio przeciwko religii, bo można nawrócić wierzących i wątpiących; ostatecznie jednak musimy także próbować stworzyć sprawiedliwszy i mniej bezwzględny świat, brak bezpieczeństwa i dysfunkcjonalna sytuacja ludzi jest tym, co podtrzymuje wiarę religijną. Działanie zaś na obu frontach ma efekt solidnego sprzężenia zwrotnego, bowiem religia zarówno tworzy, jak wypływa ze społeczeństw dysfunkcjonalnych. Hitchens, oczywiście, rozumiał to (używał słynnego cytatu Marksa o „opium dla ludu”), dawał wkład w przeciwstawianie się dyktaturze i krzewił równość, gdzie tylko mógł.

Głównym problemem jest tu jednak to, że większość przemocy islamskiej kieruje się nie przeciwko kolonialnym ciemiężcom, ale przeciwko innym muzułmanom (np. sunnici kontra szyici). Albo przeciwko kobietom islamskim. Albo pochodzi z religijnie motywowanej nienawiści do Żydów: kolejny problem religijny. Tak, kolonializm odegrał pewną rolę, ale jeśli przeczytasz książkę Lawrence’a Wrighta The Looming Tower: Al-Qaeda and the Road to 9/11(bardzo polecana i zdobyła Nagrodę Pulitzera), zobaczysz, że początki Al-Kaidy i jej poprzednika, Bractwa Muzułmańskiego, nie zwracały się przeciw kolonializmowi mocarstw zachodnich, ale podejmowały kwestię  niezadowolenia ze „świeckiego” rządu Egiptu i pragnienia szerzenia islamu na całym świecie. Chciałbym, by więcej ludzi, którzy rozgrywają kartę „to wszystko polityka”, przeczytało tę książkę!

W rzeczywistości McElwee idzie jeszcze dalej i twierdzi, że:

4. Żadna wojna nigdy nie toczyła się o religię; wszystkie były „polityczne”.

Religia ma tendencję do odzwierciedlania rzeczywistości politycznej i ekonomicznej. Hitchens, obszernie używał tej analizy marksistowskiej, pytając ekspertów religijnych, czy to Konstantyn, czy prawda słów Chrystusa była odpowiedzialna za niezmiernie szybkie rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa. To był Konstanty i jego skłonności ukształtowały kościół. Doktryna Trójcy nie została zdecydowana wyłącznie przez dziesięciolecia wytężonej dyskusji; kaprys Konstantyna i manewry polityczne Ariusza i Atanazego miały znaczący wpływ na wynik.

Gdyby jednak nie było religii, nie byłoby konfliktu w kwestii Trójcy, niezależnie od “politycznego manewrowania”! Oczywiście nie wszystkie wojny są religijne i w każdej jest świecki element, także kiedy religia jest zaangażowana, ale zaprzeczanie tego, że przekonania religijne są motywacją do wojen i konfliktów jest zaprzeczaniem rzeczywistości.

Czasami zastanawiam się, czy istnieje cokolwiek, co przekonałoby ludzi takich jak McElwee, że przekonania religijne przykładają się do przemocy. Czy też zawsze znajdą sposób, by uznać sytuację za “polityczną”? Uważam tę taktykę za zbliżoną do teologii w odmowie zaakceptowania rzeczywistości i w obsesji wynajdywania wyjaśnień, kiedy rzeczywistość pokazuje swoje niemile widziane oblicze. Jeśli bełkoczesz wystarczająco usilnie, może nawet uznać Inkwizycję za „polityczną”.

5. Ateiści i racjonaliści nie rozumieją religii i głoszą jej uproszczoną karykaturę. McElwee cytuje w tym punkcie obrzydliwego Terry’ego Eagletona:

Także w kościele istnieją modernizatorzy i reformatorzy, pracujący nad tłumieniem ekscesów Kościoła, żaden Hitchens, Dawkins ani Harris nie są potrzebni. Terry Eagleton pisze,

“Zatwardziali racjonaliści tacy jak Dawkins, który jest najbliżej zawodowego ateisty, jakiego mieliśmy od czasów Bertranda Russella, są w jednym przynajmniej sensie najgorzej wyposażeni do zrozumienia tego, co poddają surowej krytyce, ponieważ nie wierzą, że istnieje cokolwiek, co trzeba zrozumieć, a co najmniej co warte jest zrozumienia. Dlatego nieodmiennie przedstawiają wulgarne karykatury wyznań religijnych, od których wzdrygnąłby się student pierwszego roku teologii. Jeśli poprosi się ich o osądzenie fenomenologii lub geopolityki Azji Południowej, niewątpliwie obkują się w tym temacie tak starannie, jak potrafią. Kiedy chodzi o teologię jednak nada się byle jaka, tandetna parodia.

McElwee ignoruje fakt, że wielu ateistów było kiedyś żarliwymi wierzącymi i bardzo dobrze rozumieją religię. Pomyśl o ateistach, którzy byli kiedyś kaznodziejami albo żarliwymi chrześcijanami: Dan Barker, Jerry DeWitt, Bart Ehrman, John Loftus, Eric MacDonald i tak dalej. Czy ci ludzie nie potrafią zrozumieć religii? Nie sądzę. I wielu czytelników tej strony internetowej zaświadczało o swoim dawnym głębokim zanurzeniu się w religię. (Powinienem także wspomnieć niedawne badanie, które pokazało, że chrześcijanie w Wielkiej Brytanii wiedzą mniej o swojej wierze niż brytyjscy ateiści.)

Ale dlaczego trzeba być wierzącym, żeby krytykować religię? Czy musisz być nazistą, by krytykować nazizm, albo segregacjonistą, by zrozumieć i zatrzeć zło segregacji? Wydaje mi się, że outsider ma pewną przewagę, przynajmniej jeśli chodzi o dostrzeganie i publikowanie szkód uczynionych przez religię. Przebywający w szpitalu psychiatrycznym często są ślepi na własne urojenia. A w każdym razie mamy szereg wybitnych byłych wierzących, którzy są znakomicie wyposażeni do „zrozumienia tego, co poddają surowej krytyce”.

Ta tępa wypowiedź doprowadza McElwee do jego ostatniego niedorzecznego wniosku:

6.Ateiści powinni milczeć w sprawie religii, ponieważ najlepiej, by zmiany dokonywali sami wierni. Tak, to właśnie mówi:

Oczywiście jestem w pełni świadomy problemów we współczesnym chrześcijaństwie amerykańskim. Napisałem esej ostro krytykujący to, co uważam za fałszywe chrześcijaństwo. Ale każda krytyka religii, która może być dokonana z zewnątrz (przez ateistów), może być dokonana bardziej przekonująco od środka religii. Na przykład, nie byłoby zadaniem dla teologa wskazanie, że, według “Economist”: “Zbyt wiele odkryć, które wypełniają eter akademicki, jest wynikiem niechlujnych eksperymentów i złej analizy. Praktyczną zasadą wśród przedsiębiorców biotechnologii jest to, że połowy opublikowanych badań nie daje się powtórzyć”. Jestem pewien, że naukowcy są w pełni świadomi tego problemu i pracują nad nim. Także w kościele istnieją modernizatorzy i reformatorzy, pracujący nad tłumieniem ekscesów Kościoła, żaden Hitchens, Dawkins ani Harris nie są potrzebni.

To jest nonsens. Przede wszystkim cały nacisk na reformy w kościołach jest nie z religii lub samej doktryny kościelnej, ale wychodzi z ruchów świeckich poza kościołem, które wpływają na wiernych. Jestem na przykład całkowicie przekonany, że akceptacja przez niektóre kościoły gejów i równości kobiet pochodzi z ruchów społecznych spoza kościoła. I sądzę, że niezbędny jest ten rodzaj świeckich nacisków, by jakakolwiek reforma miała miejsce.

Co najważniejsze jednak, “ludzie od wewnątrz” nie pracują nad zreformowaniem najbardziej krzywdzących form wiary. Ilu katolików w Watykanie podminowuje doktryny Watykanu o seksie, rozwodach, grzeszności gejów i zakazach środków antykoncepcyjnych? O ile mi wiadomo, ani jeden. Ilu muzułmanów w Arabii Saudyjskiej i Iranie pracuje nad demontażem groźnych doktryn islamu? Czy mamy odsunąć się i pozwolić Watykanowi na poprawienie katolicyzmu? Jeśli tak, to będziemy długo czekać!

Gdyby McElwee żył w nazistowskich Niemczech, prawdopodobnie powiedziałby nam: “Patrzcie, Rommel i von Stauffenberg pracują nad obaleniem Hitlera. Odwołajcie armie USA i brytyjską, odwołajcie francuski ruch oporu, bo każdą krytykę nazizmu z zewnątrz mogą bardziej przekonująco przedstawić członkowie partii nazistowskiej”.

Faktem jest, że “reforma” religii dokona się znacznie szybciej z naciskiem niewierzących, bo wiele postaci wiary nie ma żadnej wewnętrznej motywacji do zmiany. I nie trzeba być wierzącym, żeby widzieć ich szkodliwość. Gdyby zaoferowano mi talerz psich odchodów do zjedzenia, nie przekonałby mnie argument: „Nie możesz wiedzieć, czy to niesmaczne, dopóki nie zjesz całej masy psiego gówna”.

McElwee opowiada się następnie za rodzajem NOMA, twierdząc, że potrzebujemy religii, by powiedziała nam o znaczeniu bycia człowiekiem i o tym, jak żyć dobrym życiem, a z drugiej strony religia nie powinna ingerować w naukę. Ma rację, jeśli chodzi o to drugie, ale nie o to pierwsze. Religia nie jest bardziej wiarygodna, jeśli chodzi o sens życia i najlepszy sposób życia niż to, do czego dochodzi świecka filozofia humanistyczna. W rzeczywistości religia jest znacznie gorszym przewodnikiem życia, bo opiera się na wierze i fikcji zamiast na rozumie i faktach.

Widzę, że znowu napisałem za dużo. Ale te rzeczy ciągle przychodzą i będę chyba kontynuować jak długo będziemy pamiętać Hitchensa.

The good news and the bad news

Why Evolution Is True, 8 grudnia 2013

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
___________
Jerry A. Coyne
Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza ksiażka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nowy ateizm i krytyka religii

Znalezionych 900 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

"Chrześcijańskie dziewczyny są przeznaczone tylko do jednego – do dawania przyjemności muzułmańskim mężczyznom”   Ibrahim   2016-10-03
"Nic wspólnego z islamem"?   Bergman   2016-12-11
"Time Magazine” i zachodnie podejście do islamizmu   Mahmoud   2021-10-02
#PrayForGaza #PrayForPalestina.   Koraszewski   2018-02-07
„Szczepionkowa” hipoteza powstania religii   Ferus   2021-05-02
“Atlantic” rozważa ważką kwestię: czy wczesne homininy miały dusze?   Coyne   2015-10-05
“Hańba Pakistanu”: oskarżenia o bluźnierstwo   Saeed   2023-02-03
“New York Times” głosi fałszywą przyjaźń między nauką i religią   Coyne   2023-03-30
“Newsweek” bezkrytycznie chwali brazylijskiego chirurga fantomowego -  i wychwala inne czary-mary   Coyne   2016-03-12
“Rozum został stworzony przez Boga”   Coyne   2014-01-03
 “Islam przeżywa ostre starcie z nowoczesnością i wymaga reform”     2018-11-22
Uzdrawianie wiarą zabija dzieci   Coyne   2014-11-19
Dzisiejszy strajk i encyklika z 1968 roku   Koraszewski   2016-10-03
Kościół, nauka i próby pogodzenia wiary z życiem   Koraszewski   2016-10-07
Portret wielkiego agnostyka   Coyne   2013-12-14
Ani nie manifest, ani nie tak nowego ateizmu   Koraszewski   2019-04-26
  Egzorcyści kontra Zły (II). Czyli pozorna walka „dobra ze złem”.   Ferus   2023-11-12
(Nie)Fachowe pośrednictwo religijne.Czyli nieudana próba połączenia sprzecznych ze sobą zachowań.   Ferus   2021-08-29
(Nie)zwykła opowieść wigilijna. Czyli moja nocna, niedokończona rozmowa z psem.   Ferus   2021-12-26
Adwokat diabła II.Czyli religijna wersja ludzkich umiejętności „poszukiwania wyjścia”.   Ferus   2018-12-16
Adwokat diabła. Czyli religijne racje zastępujące prawdę.   Ferus   2018-12-09
Ameryko, obudź się!   Imani   2014-08-08
Arabia Saudyjska i jej pięć minut w mediach   Koraszewski   2015-10-02
Bańki, medycyna, islam i sport     2016-08-27
Bezbożne „Ranczo”.Czyli nie jest dobrze, iż wierni mało wiedzą o religii, czy raczej bardzo dobrze?   Ferus   2021-02-21
Bezduszna duchowość ateistów   Koraszewski   2021-08-03
Biblia źródłem moralności? Żartujesz sobie!   Coyne   2014-09-10
Bogowie popkultury.Czyli jakimi religijnymi stereotypami „karmi” nas telewizja.   Ferus   2021-09-05
Boski niebyt, nauka i patriotyzm   Koraszewski   2018-11-07
Boże słowo głoszone z ambony     2017-08-10
Cena świętego spokoju.Czyli religijny raj dla oportunistów albo też azyl ignorancji (wg Spinozy).   Ferus   2024-03-10
Chrześcijanie XXI wieku   Koraszewski   2014-01-17
Czego naucza imam w Kopenhadze     2017-06-19
Czy Bóg jest bezcielesną osobą?   Coyne   2014-03-16
Czy nasze wartości pochodzą od Boga?   Stenger   2014-07-31
Czy nauka czyni zbędną wiarę w Boga?   Stenger   2017-08-25
Czym jest wszechświat wobec chodzenia po wodzie?   Ferus   2015-01-03
Duchowa służba zdrowia. Czyli oblicze Boga zatroskanego Miłosierdziem.   Ferus   2021-04-18
Duchowość i seksualność szatana XXI wieku   Kruk   2014-04-30
Ego kontra Świadomość. Czyli lepiej żyć złudzeniami czy prawdą o rzeczywistości?   Ferus   2019-03-03
Humanizm jako alternatywa   Grayling   2016-06-12
Ignorowane ludobójstwo chrześcijan w Nigerii    Ibrahim   2020-08-25
Indyjskie czary nad słowem sekularyzacja   Ahmad   2015-11-27
Islamscy towarzysze podróży w drodze do bigoterii i masowych mordów   Fernandez   2017-04-23
Jacek Tabisz o nowym humanizmie    Tabisz   2021-12-21
Jak odpowiadać na argumenty teisty   Stenger   2016-08-25
Kiedy największa na świecie sunnicka instytucja religijne potępi swój kolonializm?    Shoaaib   2019-02-24
Koran i mowa nienawiści   Rizvi   2015-03-28
Mój racjonalny ateizm.Czyli w czym upatruję siłę areligijnych poglądów.   Ferus   2024-01-28
Miecz czy Rozum? Czyli jak uczy historia religii: na jedno wychodzi!   Ferus   2021-03-28
Moja racjonalna wiara. Czyli idea bogów/Boga dla bardziej wymagających.   Ferus   2023-12-31
Najdłużej trwająca mistyfikacja w dziejach ludzkości. Suplement „B”.   Ferus   2020-01-19
Najlepszy ze światów – Ziemia? Czyli najlepsza z możliwych marności nad marnościami.   Ferus   2023-08-06
Niechciany dar Boga. Czyli trudności z akceptacją nieuniknionego.   Ferus   2018-12-02
Nieudacznicy, tchórze? Nie, idealiści   Carmon   2017-06-02
Nieudane autodafe. Czyli: kiedy ateizm był zbrodnią.    Ferus   2023-11-19
Nocna rozmowa z biskupem o sensie życia   Koraszewski   2018-04-09
Osaczeni przez religię   Rushdie   2017-02-03
Otwarty umysł jest zaletą   Andreadis   2017-02-16
Państwo częściowo wyznaniowe   Koraszewski   2014-06-15
Pod sztandarem Niebios   Foster   2015-03-15
Pod sztandarem Niebios   Foster   2017-03-09
Podsumowanie ataków na ateistów   Coyne   2014-01-07
Poznacie ich po ich owocach   Grayling   2017-07-30
Poświąteczna refleksja. Kiedy mity traktowane są jako rzeczywistość.   Ferus   2021-04-11
Religia, “Playboy” i Frank Sinatra   Coyne   2014-08-27
Republika Ateistów odparła atak religijnych ekstremistów   Stone   2017-06-07
Rozmyślając nad sensem życia (VI)   Ferus   2019-05-12
Rozum i wiara, Część III -Czyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-12-13
Rozum i WiaraCzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-01
Sens życia   Haught   2015-11-20
Sumerowie patrzą z osłupieniem jak Bóg tworzy świat     2014-12-23
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów. Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (V)   Ferus   2022-08-28
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów.Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (II)   Ferus   2022-08-07
Szamani: antenaci współczesnych kapłanówI.Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (III)   Ferus   2022-08-14
Tako rzecze rzecznik Nycza   Koraszewski   2016-03-28
Teologia wyzwolenia diabłów                  Kruk   2014-10-24
Tęsknota za bezpiecznym miejscem (II)Czyli Królestwo Niebieskie na Ziemi.   Ferus   2018-02-18
Tęsknota za bezpiecznym miejscem. Czyli Królestwo Niebieskie na Ziemi.   Ferus   2018-02-11
Turcja: Czy z religijnego punktu widzenia pożądanie własnej córki jest w porządku?   Bekdil   2016-01-25
Uciekłaś od wojny, a oni przyjęli cię      2020-03-13
Uprowadzenie Holocaustu dla Dżihadu: Auschwitz i KnesetCzęść 5: Wbijanie noża   Pandavar   2020-06-24
Wezwanie do reformy islamu     2016-05-05
Wspólnota (niektórych) wierzących i (niektórych) ateistów   Koraszewski   2014-10-01
Zatrute ziarnoCzyli wkład chrześcijaństwa w cywilizację europejską.   Ferus   2024-02-11
Zbiorowe zmartwychwstanie, czyli jednak Halloween   Kruk   2015-04-09
Zderzenie cywilizacji czy zderzenie idei?     Koraszewski   2015-09-06
Zwrot, który zmienił świat   Koraszewski   2016-07-01
Świadkowie Jehowy i odmowatransfuzji krwi dla dziecka   Coyne   2014-09-07
Pytanie bez odpowiedzi   Łukaszewski   2021-10-18
Wierzę w Boga Ojca   Koraszewski   2016-09-09
Agnostyk czy ateista?   Koraszewski   2013-12-05
Konstytucyjni ateiści   Koraszewski   2013-12-05
Ab ovo   Kruk   2015-02-15
Abraham aresztowany po próbie złożenia ofiary z syna   Swidler   2014-09-29
Absolwent teologii mówi o naszej rzekomej potrzebie dalszych studiów teologicznych zanim zaczniemy krytykować religię   Coyne   2015-06-12
Absurdalna awersja wierzących do ateizmu   Ferus   2021-11-07
Afrykańska ateistka ujawnia, dlaczego się ukrywa   Igwe   2016-01-21
Afrykański eksport starego chrześcijańskiego barbarzyństwa   Igwe   2014-09-16
Allah mi kazał   Greenfield   2014-10-08

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk