Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 14:11

« Poprzedni Następny »


Ulice, pomniki i gniewu nawyki


Andrzej Koraszewski 2021-10-30


Mój ojciec na ulicy Skarbka mówił mi o Skarbku, na Lubeckiego o Lubeckim, na Włodkowica o Włodkowicu, a na Ostroroga o Ostrorogu. Za cholerę nie mogę sobie przypomnieć, o czym  mówił na ulicy Armii Czerwonej, a przecież bywaliśmy na niej równie często. Matka lubiła ulicę Leśną i podobne, a na temat pomników twierdziła, że prawie wszystkie to straszydła estetyczne i historyczne. Mówiła, że to kamienne i metalowe potwory, które należy wypędzić z miasta. Nazwiska ludzi na tabliczkach ulic zazwyczaj dla przechodniów, a nawet dla mieszkańców tych ulic nic nie znaczą, pomniki częściej wywołują jakieś emocje, chociaż te reakcje rzadko bywają przemyślane, a jeszcze rzadziej racjonalne.

W naszej najnowszej historii prawdopodobnie największą radość i najmniej kontrowersji wywołało zlikwidowanie pomnika Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie, znacznie wcześniej pomniki Stalina likwidowano bez pompy, ale ich znikaniu towarzyszyło uczucie ulgi, niektórzy byli oburzeni, kiedy zaczęły znikać pomniki Lenina. Po 1989 roku rady miejskie, powiatowe i gminne poświęciły setki roboczogodzin swoich radnych na narady, kto ma zająć miejsce na ulicznych tablicach po komunistach, a taksówkarze mieli kłopot, żeby opanować chaos wynikający z niezgodności starych map i nowej rzeczywistości. Taksówkarze nierzadko łączyli stare i nowe nazwy, więc i pasażerowie czasem ułatwiali im życie prosząc na przykład, żeby ich zawieźć na ulicę Jana Pawła Marchlewskiego. Już w najnowszych czasach społeczeństwo było mocno podzielone, kiedy z inicjatywy prywatnej (bez zgody i wiedzy władz miejskich) zwalono w Gdańsku pomnik prałata Jankowskiego. Również sąd nie miał w tym przypadku łatwego zadania. Nie było wątpliwości, że nie tylko pomnik został naruszony, ale i prawo. Ponad dwa i pół roku po wydarzeniu, sprawców uniewinniono, ale skazano na karę zadośćuczynienia finansowego dla fundatorów pomnika. Znaczna część społeczeństwa uznała obalenie tego pomnika za działanie w najwyższym stopniu słuszne i chwalebne, ale protesty przeciw nałożeniu kary finansowej na sprawców były właściwie minimalne.


Inny pedofil, ksiądz Eugeniusz Maskulski, ulotnił się z pomnika w nieznanym kierunku i teraz Jan Paweł II, który wcześniej spoglądał z miłością na klęczącego u jego stóp pedofila, wygląda jakby obserwował licheńskie mrówki. 

 

Sam nie wiem, czy z nadzieją patrzeć mam teraz, czy z niepokojem. Sondaże nie wyglądają specjalnie zachęcająco, ale wielu dostrzega jakieś znaki na niebie i ziemi, że nie tylko pomniki będą znikać, ale, że i całe Prawo i Sprawiedliwość zacznie tonąć i jakaś tęcza na niebie wreszcie się pojawi.

 

Tymczasem za oceanem też z tymi pomnikami jakieś dziwne rzeczy się dzieją.  Znakomity biolog ewolucyjny, Jerry Coyne, od pewnego czasu powraca do projektu zmiany nazwy Huxley College of Environment przy Western Washington University (jak również usunięcia jego popiersia) w ramach polowania na rasistów. Czy Thomas Henry Huxley był rasistą? Opowiadał się za zniesieniem niewolnictwa, znany jest przede wszystko jako wielki obrońca teorii ewolucji, bez trudu można znaleźć jakieś jego seksistowskie uwagi, a nawet takie, które wypowiedziane dziś byłyby zasadnie uznane za rasistowskie. Jednak zdaniem Coyne’a zarzuty jakoby Huxley twierdził, że różne rasy ludzkie ewoluowały osobno, nie znajdują żadnego potwierdzenia w jego pismach, podobnie jak i twierdzenia jakoby popierał eugenikę. Jest to zatem polowanie na czarownice dla samego polowania na czarownice, co nie czyni z szalejących inkwizytorów ludzi moralnych.

 

Atak na Huxley’a to zaledwie jedna z dziesiątków podobnych akcji, które skłaniają do pytania, czy moralizatorzy są aby moralni. Gdzie mamy do czynienia z zasadną krytyką i odbrązawianiem pomnikowych postaci, a gdzie z wdrapywaniem się na ołtarze postaci nie tylko mocno podejrzanych, ale i bardzo niebezpiecznych?  

 

W pewnym sensie rozumiem spór o Kolumba, chociaż wolę na niego patrzyć przez pryzmat znakomitej książki Jareda Diamonda Strzelby, zarazki, stal, ciekawie pokazującej dlaczego rozwój (i towarzyszące mu okrucieństwo) wędrowało od żyznego półksiężyca w kierunku Azji, Afryki Północnej (ale tylko do Sahary) i Europy, a potem do Ameryki, a nie odwrotnie. Kolumb był zaledwie odkrywcą i częścią ówczesnego świata. Zasadne wydaje się twierdzenie Diamonda, że gdyby geografia była inna, kierunek byłby inny, ale okrucieństwo zapewne nie mniejsze. Również w czasach Kolumba nie brakowało ludzi głęboko przekonanych o swojej moralnej doskonałości, mamy jednak powody, by wątpić, czy mieli po temu podstawy.

 

Za oceanem wśród oskarżonych o rasizm znalazł się Thomas Jefferson, a ciekawie analizował te oskarżenia, publicysta Boston Globe, Jeff Jacoby. Autor zaczyna swój wywód tak:

Kiedy urzędnicy Nowego Jorku jednogłośnie głosowali w zeszłym tygodniu za usunięciem ogromnego posągu Thomasa Jeffersona, który stał w sali rady ratusza od 1910 roku, członkini rady Adrienne Adams zracjonalizowała ten ruch, argumentując, że trzeci prezydent kraju „ucieleśniał niektóre z najbardziej haniebnych części długiej i zróżnicowanej historii naszego kraju”.

Autor artykułu pisze dalej, że jest to oczywiste przypomnienie, iż Jefferson był właścicielem niewolników, że od dwustu lat historycy przypominają jego długoletni związek z niewolnicą Sally Hemings, z którą miał sześcioro dzieci oraz że ten pomnik Jeffersona został ufundowany przede wszystkim w podzięce za jego uporczywą obronę wolności religijnej.    

 

Rzecz interesująca, fundatorem tego pomnika, był pierwszy w historii Ameryki żydowski komandor marynarki wojennej Uriah P. Levy, dla którego ta walka Jeffersona o swobodę wyznania miała szczególne znaczenie.   


Stosunek Thomasa Jeffersona do niewolnictwa był co najmniej niespójny. Był właścicielem niewolników, ale – jak pisze Jeff Jacoby:

Jako  delegat na Kongres Konfederacji w latach 80. XIX wieku Jefferson pracował nad zakazem wprowadzania niewolnictwa na nowe amerykańskie ziemie – zakaz ten został zapisany w Rozporządzeniu Północno-Zachodnim z 1787 r., które ustanowiło region Wielkich Jezior jako pierwszy nowo zorganizowany stan. Jako prezydent 20 lat później podpisał ustawę zakazującą „importu niewolników do jakiegokolwiek portu lub miejsca w jurysdykcji Stanów Zjednoczonych”, tym samym kończąc udział USA w handlu niewolnikami na Atlantyku. Czyniąc to, spełnił swoją własną obietnicę złożoną kilka miesięcy wcześniej, kiedy w swoim szóstym dorocznym orędziu do Kongresu, (co dziś nazywamy przesłaniem o stanie Unii) obiecał „wycofać obywateli Stanów Zjednoczonych z wszelkiego dalszego udziału w tych naruszeniach praw człowieka, które tak długo praktykowane są wobec mieszkańców Afryki i które moralni, szanowani i najlepsi w naszym kraju obywatele od dawna są gotowi zdelegalizować”.

Jacoby tego nie przypomina, ale Thomasa Jeffersona łączyła długoletnia przyjaźń z Tadeuszem Kościuszką. Kościuszko był zwolennikiem natychmiastowego zniesienia niewolnictwa we wszystkich stanach Unii. Jefferson przeciwstawiał się temu. Jak wyglądały ich spory wokół tej sprawy? Czy Jefferson troszczył się wyłącznie o własne interesy, czy obawiał się o całość Unii? Dlaczego nie dał przykładu (mimo, że Kościuszko zapisał pieniądze ze sprzedaży nadanej mu w Ameryce ziemi na wykup niewolników Jeffersona)?      


W swojej książce Jefferson nazwał niewolnictwo niekończącym się despotyzmem, pisał: „lękam się o mój kraj, gdy myślę, że Bóg jest sprawiedliwy: że Jego sprawiedliwość nie może spać w nieskończoność”. Jacoby przypomina, że …

W swoim pierwotnym projekcie Deklaracji Jefferson zawarł klauzulę namiętnie potępiającą  niewolnictwo Afrykanów i był zmartwiony, gdy Kongres Kontynentalny, który wymagał jednomyślności, skreślił ją z ostatecznej wersji. Niemniej to, co pozostało — zwłaszcza stanowcze słowa otwierające Deklarację, które przygotowały scenę dla tego, co nastąpiło później, otwierało drogę do dalszej walki. Martin Luther King, Jr., w swoim słynnym wystąpieniu „I Have a Dream” w 1963 roku, odwołał się do słów Jeffersona w Deklaracji, traktując je nie jako dowód hipokryzji, ale jako uroczystą obietnicę, której Ameryka powinna dotrzymać.

Również Abraham Lincoln — na polu bitw pod Gettysburgiem przywołał słowa Jeffersona, mówiąc, że Stany Zjednoczone były pierwszą na świecie republiką „poczętą w wolności i oddaną założeniu, że wszyscy ludzie są stworzeni równi”.


Nie możemy dziś jednoznacznie odpowiedzieć, czy Jefferson, odmawiając natychmiastowego zniesienia niewolnictwa, obawiał się o całość Unii, czy o własne interesy, (czy może o jedno i drugie). To co wiemy z pewnością to, że obrońcy niewolnictwa nienawidzili go i mieli po temu powody.       


Nikt nie jest doskonały, a upraszczanie historii, dla doraźnych potrzeb politycznych przez misjonarzy mających ambony i nie potrzebujących zastanawiać się nad jakąkolwiek odpowiedzialnością za słowa, aż nazbyt często jest nie tyle walką o sprawiedliwość społeczną, co walką o rząd dusz, za którą płacą najwięcej ci, którzy dają się porwać wiecowym mówcom.


Nic nie jest proste, podejrzewam jednak, że od pomników ważniejsze są książki.   


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Wydajmy razem "Głos Rozpaczy"   Kruk   2013-12-14
Woda wyżej   Koraszewski   2013-12-15
Izraelski apartheid   Lesser   2013-12-19
W co wierzy lewica (w sprawie islamu i Izraela)   Davidson   2013-12-21
Szokująca decyzja  autobojkotu związków uniwersyteckich   Davidson   2013-12-25
Co zrobić z wszystkimi “czarownicami”?   Igwe   2013-12-26
Wesołych Świąt!   Dawkins   2013-12-26
Tragedia dzieci-uchodźców w Syrii   Raphaeli   2013-12-29
Święty Mikołaj aresztowany w Pakistanie   Khuldune Shahid   2014-01-02
Całkowity brak zainteresowania   Treppenwitz   2014-01-02
Tajemnice palestyńskiej ambasady     2014-01-05
Zabójstwa honorowe na Zachodzie   Chesler   2014-01-10
Znak czasu   Treppenwitz   2014-01-11
Przepraszamy, zabiliśmy was z powodu nieuniknionych błędów!   Bekdil   2014-01-14
Chińską politykę jednego dziecka zainspirowali zieleni z Zachodu   Ridley   2014-01-20
Ani Marks, ani Chomsky, ani Jezus, ani Mahomet   Koraszewski   2014-01-27
Precedens w świecie arabskimOficjalna impreza upamiętniająca Holocaust     2014-01-30
Lekcje Holocaustu są międzynarodowe     2014-01-30
Gniewny śpiew o kulturze gwałtu   Chesler   2014-01-30
Kocia sprawa   Hili   2014-02-01
Rada Bezpieczeństwa żąda, by Izrael przestał być tak cholernie moralny     2014-02-04
Zakaz przechodzenia przez jezdnię po lody!   Lomborg   2014-02-08
Listy z globalnej wioski   Hili   2014-02-09
Czy ludziom bardziej przeszkadza nierówność niż bieda?   Ridley   2014-02-09
Okupacyjna Olimpiada Putina   Kontorovich   2014-02-10
Przemysł, który nie będzie bojkotował Izraela   Apfel   2014-02-11
O mordowaniu zwalczających polio     2014-02-13
Abbas potrzebuje opcji zerowej   Charney   2014-02-14
Rasa & polityka: od sali wykładowej do ONZ   Valdary   2014-02-17
Kongres i Biały Dom zgadzają się: Najlepszym rozwiązaniem jest okupacja     2014-02-18
Kultura wojny   Tobin   2014-02-19
Muzułmanie szkodzą sami sobie    Al-Dżibrin   2014-02-20
Jak wytworzyć paskudny obraz Izraela za przestrzeganie porozumień     2014-02-23
W poszukiwaniu palestyńskiej tożsamości     2014-02-26
Arabia Saudyjska: prawdziwy apartheid   Greenfield   2014-03-03
Islamskie państwo Iranu i dyskryminacja płci   Rafizadeh   2014-03-04
Niewolnictwo nadal istnieje   Koraszewski   2014-03-05
Dramat syryjskich chrześcijan   Koraszewski   2014-03-06
Palenie (i regulacje europejskie) zabijają   Ridley   2014-03-06
Naród wyklęty   Koraszewski   2014-03-07
Izraelski Apartheid i jego radzieckie korzenie   Koraszewski   2014-03-08
Miss apartheidu   Koraszewski   2014-03-09
Wspaniały sposób na dobre samopoczucie za pieniądze innych ludzi   Lomborg   2014-03-09
Tragiczna farsa Rady Praw Człowieka ONZ   Cotler   2014-03-13
Akademicy milczą w sprawie imperializmu rosyjskiego: “To nie jest Izrael”     2014-03-14
Afrykańscy więźniowie sumienia   Keita   2014-03-17
Opowieść o niedźwiedziu   Koraszewski   2014-03-20
Czy Waszyngton zakochał się w Hezbollahu?     2014-03-24
Tyrania ekspertów   Ridley   2014-03-24
Demokracja islamska: skorumpowana i niedemokratyczna   Bekdil   2014-03-26
Technika i technologia zarówno tworzą, jak i likwidują miejsca pracy   Ridley   2014-03-29
Kobiety w krajach arabskich mają prawa z epoki kamienia   Akram   2014-03-31
Egipt pozwie Izrael za dziesięć plag   Al-Gamal   2014-04-01
Chochoł królem Polski   Kruk   2014-04-01
Przeciw złemu światu   Roth   2014-04-04
Światowa Wojna Środowiskowa   Greenfield   2014-04-05
Rakiety domowej roboty?   Roth   2014-04-08
Najnowszy argument przeciw nauce   Coyne   2014-04-10
Ruda nie wróci   Koraszewski   2014-04-11
Palestyńczycy muszą prosić o pokój   Dershowitz   2014-04-12
Zmierzch Czerwonych i Zielonych   Greenfield   2014-04-14
Niespodzianka! Nowe badanie Australijczyków pokazuje, że homeopatia jest bzdurą   Coyne   2014-04-15
Szariat to… szariat tamto…   Rahman   2014-04-22
Problem z Bliskim Wschodem   Tsalic   2014-04-25
Zagadka brytyjskiego zatrudnienia i wydajności   Ridley   2014-04-25
Sojusznik NATO na pół etatu   Bekdil   2014-04-26
Kultura arabskapodwójnie zdewaluowała życie ludzkie   Al-Swailem   2014-04-27
Nie dla koniny, ani dla bredni   Tsalic   2014-04-29
Paradoks gospodarczego wzrostu   Ridley   2014-05-01
Negacja Holocaustu i ludobójstwo w Ruandzie   Boteach   2014-05-05
Izrael, kraj paradoksów   Yemini   2014-05-06
Wielka barykada na drodze chorążego pokoju   Apfel   2014-05-08
Czy powinniśmy polować na krezusy?   Koraszewski   2014-05-10
Sprawdzanie moich przywilejów   Fortgang   2014-05-10
Boko Haram i gwałcenie dzieci w Dżihadzie   Chesler   2014-05-11
Pokój ma na imię Hadassah   Ahmed   2014-05-12
Religijny humanizm   Al-Harbi   2014-05-13
Światowa stolica teorii spiskowych   Totten   2014-05-14
Spóźnione olśnienie Tony Blaira   Bekdil   2014-05-15
Wyznanie obojnaka   Kruk   2014-05-16
E-papierosy wypierają tytoń   Ridley   2014-05-18
Nakba czy porażka?   Al-Mulhim   2014-05-19
Nacjonalizm, patriotyzm, humanizm   Koraszewski   2014-05-19
Magiczne myślenie Palestyńczyków   Spyer   2014-05-21
Nakba każdego narodu   Jemini   2014-05-22
EU finansuje terroryzm   Tsalic   2014-05-24
Komu pomaga UNRWA?   Roth   2014-05-25
Małżeństwa z dziećmi  powinny być karalne   Inger Stark   2014-05-26
O wyższości podboju nad okupacją   Bekdil   2014-05-28
Obraźmy się na wiecznie obrażonych muzułmanów   Sennels   2014-05-29
Czy wstrętny generał odmieni Libię?   Greenfield   2014-05-30
Zgwałcili i powiesili   Chesler   2014-06-02
Zdumiewający głos z Syrii   Winter   2014-06-03
Palestyńczycy oskarżają Izraelo gromadzenie zapasów Żydów     2014-06-04
Przepraszam, ale się stąd nie wyniesiemy!   Bekdil   2014-06-05
Wojna i (nie) pokój   Tsalic   2014-06-09
Terroryści bezskutecznie próbują zdobyć uwagę BBC     2014-06-10
Czeski prezydent o islamie i antysemityzmie   Geenfield   2014-06-12
Nielegalne osiedla   Levick   2014-06-14
Naiwność to jeszcze nie dobroć   Lawson   2014-06-21

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk