Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 12:03

« Poprzedni Następny »


A piecyk wciąż dymi


Andrzej Koraszewski 2022-09-03

Michaił Gorbachow w 1987r. (Źródło zdjęcia: Wikipadia)
Michaił Gorbachow w 1987r. (Źródło zdjęcia: Wikipadia)

Opowiedz wnukowi dowcip, którego nie będzie mógł zrozumieć. Poniższy dowcip słyszałem prawie 70 lat temu i śmiałem się jak głupi:

Wyklęty powstań ludu ziemi – z krzeseł zrywają się wszyscy partyjni. 

- Powstańcie, których dręczy głód – wstają wszyscy pozostali.  

 

Śmierć Michaiła Gorbaczowa wywołała całą rzekę artykułów o wydarzeniach z ostatnich lat Związku Radzieckiego. Amerykański publicysta, zauważając, że większość komentatorów pisze o nim bardzo ciepło, stwierdza, że jego największą zasługą dla świata była niezdolność przeprowadzenia idei uratowania ZSRR. Dowodem są jego zdaniem Chiny, które uratowały swój komunizm i są dziś największym zagrożeniem świata.


Wiemy, co się stało, nie wiemy, co by było, gdyby było inaczej. Alternatywna historia jest mało inspirująca. Michaił Gorbaczow zdawał sobie sprawę z faktu, że gospodarka komunistyczna nie tylko nie jest w stanie konkurować z gospodarką kapitalistyczną, ale nie potrafi zaspokoić elementarnych potrzeb społeczeństwa. Kiedy próbujesz wyjaśniać dzisiejszym dwudziestolatkom działanie systemu, który nie potrafi dostarczyć papieru toaletowego ani sznurka do snopowiązałek, twoja opowieść zmienia się w złośliwą bajkę o Babie Jadze.      

 

Czy zastanawiając się w 1985 roku nad tym, jak uratować Związek Radziecki, Michaił Gorbaczow myślał o Nowej Polityce Ekonomicznej z 1921 roku, czy o reformach Denga zainicjowanych w 1978, czy może o jednym i drugim równocześnie? Tego nie wiemy, ale wiemy, że zmierzał do przestawienia komunistycznego systemu gospodarczego na system mający więcej swobody. Wiemy od czego chciał zacząć, a tu mamy podobieństwo zarówno do strategii zastosowanej po wprowadzeniu Nowej Polityki Ekonomicznej w 1921 roku przez Lenina, jak i strategii demontażu komunistycznego rolnictwa przez Denga. Krótko mówiąc odejście od komunistycznego zaopatrzenia ludności w żywność zaczyna się od hasła „kułaku wróć” i przyzwolenia, żeby przemysł zaczął dostarczać środki produkcji ludziom samodzielnie podejmującym decyzje o tym, co produkować. (Używanie języka marksistowskiej ekonomii ponownie powoduje trudności komunikacyjne z rozmówcami z najmłodszego pokolenia.)

 

Tak, czy inaczej Gorbaczow obiecując dwie wolności – wolność ekonomiczną i wolność słowa miał nadzieję, że taka operacja uratuje całość ZSRR.

 

Pytanie o przyczyny jego totalnej porażki może skłaniać do uproszczeń. Pierwszy i najsilniejszy opór przyszedł ze strony kołchozowego ziemiaństwa, czyli potężnej kasty zarządców radzieckiego rolnictwa, która nie tylko zaczęła sabotaż tego pomysłu za pośrednictwem aparatu partyjnego, ale uruchomiła całkiem skuteczną kampanię zastraszania wśród ludności wiejskiej i miejskiej. Przemysł ani nie umiał, ani nie palił się do obsługi indywidualnych rolników, operacja była nazbyt powolna i (w odróżnieniu od NEP-u) nie przyniosła widocznej poprawy zaopatrzenia. Aparat partyjny obawiał się utraty przywilejów, a na polu międzynarodowym Gorbaczow znalazł się pod ogromnym naciskiem ze strony prezydenta Ronalda Reagana i premier Margaret Thatcher.

 

 

Gorbaczow nie uratował Związku Radzieckiego i za to świat ma go we wdzięcznej pamięci. Czy rację ma amerykański publicysta twierdząc, że gdyby odniósł sukces, to w trwającym ZSRR nadal (podobnie jak w Chinach) panowałby komunizm, dysponując dziś mocniejszą gospodarką i sprawniejszą armią?

 

Nadmiar niewiadomych sprowadza taką dyskusję do jałowych spekulacji. Warto być może przypomnieć, że wolności ekonomiczne w Japonii, na Tajwanie i w Korei Południowej wprowadzane pod okropną dyktaturą przyniosły zupełnie inne rezultaty niż w Chinach. Nie wiemy jak mogło się to potoczyć w ZSRR, jedno pewne, utrzymanie tego tworu w całości nie mogło się obyć bez terroru i rozlewu krwi, czego pierwszy przykład widzieliśmy w działaniach Armii Czerwonej na Litwie.

 

Upadek ZSRR wydawał się kończyć nie tylko zimną wojnę, ale i spór o to, czy gospodarka centralnie planowana może konkurować z gospodarką wolnorynkową. Nadal pozostała wiara w to, że lewica może łagodzić negatywne skutki gospodarki kapitalistycznej, walczyć o poprawę warunków pracy najemnej, jak również o to, żeby zapewnić opiekę tym, którzy nie dają sobie rady sami na wolnym rynku, jednak dyskusja o tym, który system gospodarczy jest lepszy wydawała się być raz na zawsze zakończona. 

 

W miarę upływu czasu okazało się, że ani zimna wojna się nie skończyła (chociaż zmienili się aktorzy), ani nie wygasła tęsknota do likwidacji wolnego rynku i zastąpienia go przez państwo rządzone przez mądrych, wrażliwych i dobrych.          

 

Wolne społeczeństwa rozwijają się lepiej, są zamożniejsze, mniej wojownicze i zdrowsze. To nie oznacza, że są zawsze zadowolone, ani że ich wolność i demokracja to coś stabilnego, czemu nic nie zagraża. Badacze konstruują różne indeksy i próbują mierzyć poziom wolności w różnych krajach. Wolność gospodarcza jest tu zazwyczaj na pierwszym miejscu chociażby z tego względu, że niewolnictwo, różne formy pańszczyzny, gospodarczy przymus, to nie tylko przeciwieństwo wolności, ale gwarancja zastoju. Komunizm był obietnicą industrializmu opartego na pańszczyźnie, niosąc z pieśnią na ustach głód i zniszczenie.           


Waszyngtoński Cato Institute każdego roku publikuje raport o poziomie wolności ekonomicznej w różnych krajach. Zawsze te raporty są publikowane z dużym poślizgiem (obecnie mamy raport za rok 2021 oparty na danych z 2019 r. a więc zanim światem wstrząsnęła pandemia Covidu, a teraz wojna Rosji z Ukrainą, która destabilizuje gospodarkę na całym świecie), istotne są kryteria i metodologia ustalania poziomu wolności ekonomicznych.    


Wśród 165 krajów, którym przyglądano się w 2021 roku w oparciu o dane z 2019 roku nadal na szczycie były Hongkong i Singapur (uzyskując punktację 8,9 i 8,8 na 10 możliwych). Dalej była Nowa Zelandia i Szwajcaria (co specjalnie nie dziwi), zdumiewa Gruzja, Stany Zjednoczone dopiero na szóstym miejscu, za nimi Irlandia, Litwa, Australia i Dania. Rosję znajdujemy na setnej pozycji, Chiny na 116. Autorzy zwracają uwagę na fakt, że chińskie interwencje w Hongkongu będą najprawdopodobniej miały negatywne efekty.   


Nie dziwi, że kraje mające długą tradycję wolności ekonomicznych są znacznie zamożniejsze od całej reszty, ale jak czytamy w streszczeniu raportu:

Średni dochód najuboższych 10% społeczeństwa w najbardziej wolnych gospodarczo krajach jest ponad dwukrotnie wyższy od średniego dochodu na mieszkańca w krajach najmniej wolnych. Średnia długość życia wynosi 81,1 lat w górnym kwartylu w porównaniu do 65,9 lat w dolnym kwartylu.

Główne kryteria w Instytucie Cato konstruowane były w oparciu o ekonomię Adama Smitha, Friedricha Hayeka i Miltona Friedmana, a nie na pomysłach Karola Marksa, czy (nieco późniejszych) Thomasa Pikietty’ego.


Kiedy Gorbaczow rozważał swoją pierestorjkę, dzieła Hayeka należały do obowiązkowej lektury polityków (i to również tych, którzy rozstawali się z cytowaniem w co drugim akapicie Marksa i Lenina). Dysydenci w Polsce przygotowywali podziemne wydanie Konstytucji wolności Hayeka, a Gorbaczow ratował ZSRR. Ostrożnie gotów był ulegać naciskom w sprawie zwrócenia wolności krajom takim jak Polska, Czechosłowacja, czy Rumunia, bał się jak ognia kwestii NRD, ale w kwestii wolności gospodarczych gotów był przyznać Reaganowi rację.

 

Wśród różnych kryteriów wolności gospodarczej jest również uczciwość wymiany handlowej, etyka biznesu, wymuszana również przez państwo, tak aby niewidzialna ręka rynku nie okazywała się ręką gangstera. Kiedy przyglądamy się rosyjskim oligarchom widzimy inny element totalnej klęski Gorbaczowa. Jego polityczna przegrana nie wstrzymała pierestrojki. Związek Radziecki się rozpadł, Rosja odeszła od gospodarki komunistycznej, ale ideologię komunizmu zastąpił nacjonalizm i powrót do samodzierżawia. Oznacza to brutalny pseudokapitalizm, w którym szary człowiek nie ma ani wolności ekonomicznej ani pełni praw politycznych, a fachowcy mogą albo częściowo realizować swoje marzenia w charakterze dworaków, albo szukać szczęścia w wolnych krajach.  


Gorbaczow umarł, w Rosji papier toaletowy jest już powszechnie dostępny, ale piecyk wciąż dymi, bo osiołek Porfirion wyjechał do Ameryki. Piecyk wciąż dymi, a dymy stają się coraz bardziej uciążliwe dla reszty świata, o Rosjanach nie wspominając, bo Rosjan nikt nie lubi, nawet sami Rosjanie.        


Obecny prezydent  Rosji nie ma nic przeciwko wolności „służenia narodowi”, (są u nas tacy też na Nowogrodzkiej i też dbają o wolności robienia narodowych ławeczek z prywatnym zyskiem.) Nie to jednak było ideą pierestojki Gorbaczowa i chociaż wdzięczni mu jesteśmy za niepowodzenie w próbie uratowania ZSRR, to pytanie, czy rosyjski piecyk przestanie dymić, pozostaje aktualne.     


P.S. Panu ministrowi Czarnkowi proponuję wymianę w podręczniku HiT fragmentu o in vitro na Dymiący piecyk z Teatru Zielonej Gęsi Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.          


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Dlaczego Palestyńczycy nie chcą rządzić Gazą?   Abdul-Hussain   2023-11-18
Gaza, islam i Zachód   Smith   2023-11-17
Pora, żeby Biden publicznie przyznał, że jest to wojna irańskich mułłów przeciwko Izraelowi i Stanom Zjednoczonym   Rafizadeh   2023-11-15
Amerykański front   Rosenthal   2023-11-07
Antonio Guterres nie jest najgorszym sekretarzem generalnym w historii ONZ, ale jest w czołówce   Fitzgerald   2023-11-04
Normalizacja barbarzyństwa. Społeczeństwa, które rezygnują z wolności, wkrótce zobaczą, że zastąpiła ją przemoc.   O'Neill   2023-11-03
Zamknięcie granicy przez Egipt stanowi naruszenie prawa międzynarodowego   Kontorovich   2023-11-01
Po masakrze Żydów przeprowadzonej przez Hamas „GUARDIAN” nienawidzi Żydów jeszcze bardziej   Levick   2023-10-30
Egipt i Jordania odmawiają ratowania palestyńskiego życia     2023-10-28
Wielki Zderzacz Andronów   Koraszewski   2023-10-26
Lepsze pytanie: czego prawo międzynarodowe wymaga od reszty świata w sprawie Hamasu?   Amos   2023-10-25
Właśnie przeczytałem Idź i wróć człowiekiem   Kalwas   2023-10-24
Piekło wojen miejskich nie jest unikalne dla Gazy   Brincka   2023-10-23
Kto i jak współczuje Palestyńczykom?   Koraszewski   2023-10-21
Czy powinniśmy pomagać Palestyńczykom w Gazie?   Destexhe   2023-10-18
Przyzwoici liberałowie mogą wyrządzić więcej szkody niż demonstranci popierający Hamas   Tobin   2023-10-15
List otwarty do redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej” Jarosława Kurskiego   Koraszewski   2023-10-15
Najważniejsza zmiana w świecie arabskim od końca kolonializmu     2023-10-06
ONZ musi zakończyć wykluczanie Tajwanu — zanim będzie za późno   Jacoby   2023-10-05
Zakrzykiwanie cywilizowanego dialogu   Chesler   2023-10-04
Lekcje z Karabachu dla ofiar i  prześladowców   Fernandez   2023-10-04
Afryka: dzielenie kury, która znosi złote jaja   Taheri   2023-09-30
Dlaczego Palestyńczycy uciekają ze Strefy Gazy?   Tawil   2023-09-28
Nieuniknione dysproporcje   Gal   2023-09-28
Problem imigracji   Lloyd   2023-09-27
Arabscy Izraelczycy przeprowadzają się do Strefy C i rozwalają kłamstwo o „apartheidzie”     2023-09-22
Jerycho NIE jest miejscem palestyńskiego dziedzictwa   Williams   2023-09-21
Donald Tusk, „człowiek Euroislamu” w Unii Europejskiej   Lindenberg   2023-09-21
Pierwszy Sekretarz Wszystkich Narodów Świata przemówił   Koraszewski   2023-09-18
Erdoğan: ochoczy zakładnik antyzachodniej doktryny Putina   Bekdil   2023-09-16
Abbas musi ponieść realne konsekwencje swoich antysemickich uwag   Flatow   2023-09-14
Dziennikarka BBC po raz kolejny zakłada pelerynę aktywistki   Sela   2023-09-11
Kłopot z filmami idealizującymi amerykańskich komunistów   Tobin   2023-09-11
Najnowszy antyizraelski dokument prawny ONZ opiera się na kłamstwach     2023-09-07
Niewolnictwo: ostentacyjna hipokryzja BRICS wobec Czarnych Afrykanów   Trewhela   2023-09-06
Oskarżenie o islamofobię   Dawkins   2023-09-05
Kiedy Stany Zjednoczone odmawiają powiedzenia słowa „palestyński”?   Flatow   2023-09-05
Kiedy Havel spotkał Bidena   Clarke   2023-09-04
Przepływy migracyjne i prawo niezamierzonych konsekwencji   Fernandez   2023-09-02
Do dziś UNRWA nie otrzymała od Stanów Zjednoczonych 75 milionów dolarów. Zobaczymy, czy złowieszcze przewidywania się spełnią.     2023-09-02
Świat staje się wielobiegunowy   Mahjar-Barducci   2023-08-28
Sprawiedliwość wymaga uczciwych procedur   Dershowitz   2023-08-26
Krytyka porozumienia między USA a Iranem o wymianie więźniów w prasie saudyjskiej     2023-08-23
Reporter przewidział pogrom Farhud w 1939 roku     2023-08-22
Nanoracjonalizm wojen religijnych w epoce nuklearnej   Koraszewski   2023-08-21
Syndrom „Musimy coś zrobić”   Taheri   2023-08-18
Izraelskie osiedla nie są nielegalneOdpowiedź Nathanielowi Bermanowi   Kontorovich   2023-08-18
Kto rozpoczął II wojnę światową?   Jacoby   2023-08-17
Co się stało z eskalacją izraelskiej dominacji?   Pandavar   2023-08-16
List do przyjaciela i kilku innych osób   Koraszewski   2023-08-09
Barwna historia Palestyny na Twitterze   Collier   2023-08-08
Byli pracownicy Departamentu Stanu przyznają, że się myliliDlaczego więc Izrael miałby ich teraz słuchać?   Flatow   2023-08-06
„Nasz najmniej odrażający wybór”Od premiery filmu „Oppenheimer” odżyła debata na temat użycia bomby atomowej w Japonii   Jacoby   2023-08-04
Nieznośny irracjonalizm racjonalizmu   Koraszewski   2023-08-03
Robert Malley i zew Trzeciego Świata   Mansour   2023-08-01
Eskalacja agresji irańskich mułłów w Ameryce Łacińskiej i na Bliskim Wschodzie   Rafizadeh   2023-07-27
Administracja Bidena zostawia sojusznika USA na lodzie   Bryen   2023-07-27
Przywoływanie do porządku   Collins   2023-07-25
Dlaczego Palestyńczycy zawsze ogłaszają zwycięstwo, kiedy przegrywają?     2023-07-24
Każda umowa z Iranem wymaga zgody Kongresu   Kemp   2023-07-22
Administracja Bidena na nowo definiuje antysemityzm. I wyklucza najbardziej zgubną obecnie formę nienawiści do Żydów   Kontorovich   2023-07-22
Wizyta irańskiego prezydenta w Ameryce Łacińskiej     2023-07-21
Recenzja książki Andrzeja Koraszewskiego   Eyal-Fajtlowicz   2023-07-20
Czy kłamią, że nie wiedzą?   Koraszewski   2023-07-17
Czy ci się to podoba, czy nie, tożsamość ma znaczenie – ale która tożsamość?   Fernandez   2023-07-14
Biden podaje rękę antysemitomBojkot izraelskich instytucji akademickich jest tylko najnowszym przykładem tego, jak Departament Stanu USA niemal wypowiedział wojnę Izraelowi.   Bard   2023-07-13
Najwyższy czas przyjąć Ukrainę do NATO   Jacoby   2023-07-12
Czy Departament Stanu przestrzega prawa USA na terytoriach spornych?     2023-07-11
Co naprawdę powiedział Frederick Douglass w swoim wspaniałym przemówieniu z okazji Dnia Niepodległości   Jacoby   2023-07-11
Dziennikarstwo z użyciem płynów ustrojowych   Koraszewski   2023-07-10
Świat wysyła komunikat: Izrael powinien po prostu zaakceptować mordowanie Żydów     2023-07-08
Podczas gdy Stany Zjednoczone wzywają Izrael do „powściągliwości”, codziennie bombardują cele terrorystyczne na całym świecie     2023-07-05
Saudyjski publicysta niechętnie chwali Izrael i omawia „zjawisko Edy Cohena”     2023-07-04
Pochwała krytyków gender     2023-07-04
Wyburzenia domów przez Izrael i Egipt   Fitzgerald   2023-07-03
Ostatni upust żółci   Koraszewski   2023-07-03
Co arabscy darczyńcy dla amerykańskich uniwersytetów kupują za 10 miliardów dolarów?   Bard   2023-07-02
Krew, ropa i golf: Zachodnia hipokryzja wobec COP-28   Fernandez   2023-07-01
Misterium historycznego zakrętu   Koraszewski   2023-06-28
Chiny, Pakistan i Turcja sięgają po Kaszmir   Bulut   2023-06-27
Kto chce apartheidu? Palestyńczycy!     2023-06-25
Jak USA starają się związać ręce Izraela przed ogłoszeniem nowej umowy z Iranem   Doran   2023-06-24
ONZ i WHO obwiniają Izrael bardziej niż kogokolwiek innego   Bryen   2023-06-22
Problem z definicją antysemityzmu IHRA polega na tym, że nie pozostawia miejsca dla  antysemitów     2023-06-21
Groźba decywilizacji   Lloyd   2023-06-21
„To nie dowcip”: zaskakujące milczenie administracji Bidena, ONZ i UE w sprawie łamania praw człowieka w Iranie   Rafizadeh   2023-06-20
UNRWA dostarcza darmowych świadczeń 775 tysiącom osób, które nie są uchodźcami nawet według jej własnej definicji     2023-06-19
Polityka w czasach romantycznej zarazy   Koraszewski   2023-06-17
Antyzachodni klub nuklearny: Korea Północna, Chiny, Rosja i Iran niebezpiecznie atakują Zachód   Rafizadeh   2023-06-08
Polemika z izraelskimi migawkami   Koraszewski   2023-06-08
Amerykanin w Moskwie   Bawer   2023-06-07
Saudyjczycy wyłaniają się jako nowe mocarstwo Bliskiego Wschodu     2023-06-06
Czy modne bzdury przestaną być modne?   Koraszewski   2023-06-05
Amerykańska Narodowa Strategia Przeciwdziałania Antysemityzmowi jest porażką, zanim rozpoczęła działalność     2023-06-03
Głupota i podłość w służbie walki o władzę   Koraszewski   2023-06-02
Nowe media i stare problemy z dialogiem   Koraszewski   2023-05-30
Turcja: Co powiedziałby ojciec?   Taheri   2023-05-30
Wybory w Turcji: nacjonalistyczna polityka tożsamości wygrywa mimo nędzy   Bekdil   2023-05-27
Ekstremiści już planują wykorzystanie AI   Stalinsky   2023-05-23
Wywiad rzeka o seksie   Koraszewski   2023-05-22

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk