|
Nauka
Wielkoskrzydłe
Piotr Naskręcki
| 2014-04-02
|
Olbrzymie żuwaczki samca Corydalus (ang. dobsonfly) wyglądają jak potężna broń, ale nią nie są. Samce używają ich tylko do rytualnej walki z innymi samcami i są one zbyt słabe, by uszczypnąć lub zranić kogokolwiek (Barbilla N.P., Costa Rica).
Jako człowiek, który dorastał w Europie, domyślałem się, że idąc na studia na uniwersytecie w USA, będę miał okazję zobaczenia wielu organizmów, które są rzadkie albo całkowicie nieobecne na starym kontynencie.
I rzeczywiście, gdy tylko przyjechałem do Nowej Anglii, byłem bliski spowodowania wypadku drogowego, bo zobaczyłem mojego pierwszego dydelfa wirginijskiego, chichotałem jak mała dziewczynka na widok sępników czarnych, ucztujących na zabitym na drodze zwierzęciu (prawdopodobnie dydelfie) i niemal dostałem zawału serca z podniecenia, kiedy na plaży w Connecticut znalazłem pierwszego skrzypłocza. Nic jednak nie mogło przygotować mnie na to, co podleciało do światła domu, który dzieliłem z moją ówczesną dziewczyną. Było to stworzenie tak spektakularne i niepodobne do niczego, co widziałem wcześniej, że zabrało mi długą chwilę, zanim umieściłem je w szerszym kontekście taksonomicznym. „To jest wielkoskrzydły – Megaloptera!” – wydusiłem z siebie wreszcie. „A, tak, dobsonfly – powiedziała Kristin. – One są całkiem fajne”.
Samica dobsonfly w swoim naturalnym habitacie przy strumieniu w Parku Narodowym Tapanti na Kostaryce.
To było moje pierwsze zetknięcie z rodzajem Corydalus, olbrzymim stworzeniem, które w pełni zasługuje na to, by być członkiem rzędu ochrzczonego Megaloptera, albo wielkoskrzydłe. Z łatwością osiągają rozpiętość skrzydeł 140 mm i w locie bardziej przypominają nietoperze niż owady. Dobsonfly, który przyleciał do naszego światła, był samcem, a więc miał olbrzymie, podobne do kłów żuwaczki, co nadawało mu groźny wygląd
Jeden z niewielu barwnych członków rzędu Megaloptera, Chloronia z Kostaryki.
Podobnie jednak jak bardzo wiele pozornie niebezpiecznych bezkręgowców, samiec Corydalus nie mógłby zranić kogokolwiek, nawet gdyby usilnie próbował. Te gigantyczne żuwaczki są tylko na pokaz i zwierzę zaledwie ma dość silne mięśnie, by je otworzyć i zamknąć; ukąszenie jest całkowicie wykluczone. Samce używają tych absurdalnych narządów w zrytualizowanej walce z rywalami, powolniejszej, słabszej wersji pokazu przepychanek widzianego u chrząszczy jelonkowatych. Uważaj jednak z samicami Corydalus – podczas gdy samce noszą parę pałeczek chińskich, samice mają potężne nożyce do cięcia drutu, którymi łatwo upuszczą krew z nieostrożnego palca. Corydalus nie żyją długo jako dorosłe i poza piciem wody i okazjonalnym łykiem nektaru kwiatowego nie odżywiają się i giną w przeciągu kilku dni.
Samica dobsonfly startująca z liścia w nocy w Parku Narodowym Tapanti na Kostaryce.
Rodzaj Corydalus jest reprezentowany przez 34 gatunki, znajdowane głównie w tropikalnych regionach obu Ameryk i tylko C. cornutus sięga na północ aż do Kanady, zaś dwa dodatkowe gatunki można znaleźć w najbardziej południowych częściach USA. Żuwaczki są powiększone u samców większości gatunków tego rodzaju i blisko z nim spokrewnionego rodzaju Acanthacorydalis z Azji Wschodniej, chociaż na Kostaryce schwytałem kiedyś samca z przesadnie wielkimi cechami płciowymi, Platyneuromus soror. Na głowie miał dwie dziwne płytki, które przypominały mi płaty twarzy widziane u starych samców orangutanów. Nie wiadomo, po co je mają, bo wydaje się, że nie używają ich ani podczas zalotów, ani kopulacji.
Funkcja dużych płatów na głowie zamieszkującego Amerykę Środkową Platyneuromus soror jest całkowicie zagadkowa.
Larwy Corydalus są wodne i dobrze znane rybakom – duże wijące się owady, które stanowią doskonałą przynętę na okonia i pstrąga. Są drapieżne i żywią się innymi owadami wodnymi, takimi jak chruściki. Ciekawe, że choć większość gatunków woli duże, dobrze natlenione zbiorniki wodne (a więc są dobrym gatunkiem wskaźnikowym jakości wody), larwy niektórych gatunków wielkoskrzydłych potrafią rozwijać się w tak niezwykłym środowisku, jak woda zgromadzona w dziuplach drzew lub płyn zebrany na dnie roślin dzbaneczników. Gatunki, które żyją w wodach sezonowych, są zdolne do estywacji, zakopując się w błotnych kokonach, żeby poczekać na powrót wody (bardzo podobnie do ryb dwudysznych). Co ciekawe, wysuszone larwy Megaloptera są używane w tradycyjnej medycynie japońskiej w terapii problemów emocjonalnych u dzieci, i są także zjadane jako przekąska Zazamushi (niezbyt smaczna, zdaniem mojego przyjaciela Kenji). Wielkoskrzydłe robią wrażenie, że są pradawne i pierwotne i jest po temu dobry powód. Pochodzą z permu i są prawdopodobnie bezpośrednimi potomkami jakichś najwcześniejszych owadów holometabolicznych (owadów z przeobrażeniem zupełnym). Dawniej grupowano je z Neuroptera (sieciarkami), ale istnieją dobre dowody na to, że są monofiletyczną grupą siostrzaną dla Neuroptera.
Trzy gatunki wielkoskrzydłych występujące w Nowej Anglii.
Hugewings 25 listopada 2013 Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Piotr (Peter) Naskręcki Entomolog, fotograf, popularyzator nauki. Ukończył studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktorat na University of Connecticut, pracuje w Museum of Comparative Zoology, Harvard University. Piotr Naskręcki prowadzi znakomity blog naukowy The Smaller Majority. Jego zdjęcia owadów (i nie tylko owadów) fascynują i kuszą, żeby je sobie natychmiast ściągnąć. Nie należy tego jednak robić bez pozwolenia, gdyż zarówno zdjęcia, jak i teksty zastrzeżone są prawami autorskimi.
Znalezionych 1473 artykuły.
|
|
|
|
|
|
Uprawy GM są dobre dla środowiska |
|
|
|
2014-07-08 |
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk |
|
|
|
2017-07-22 |
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa |
|
|
|
2019-06-13 |
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych |
|
|
|
2022-05-28 |
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej |
|
|
|
2019-02-05 |
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy |
|
|
|
2014-04-23 |
Wojna domowa w ludzkim genomie |
|
|
|
2014-10-13 |
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm |
|
|
|
2022-08-03 |
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów |
|
|
|
2022-07-18 |
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi |
|
|
|
2015-11-07 |
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie |
|
|
|
2024-02-29 |
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi |
|
|
|
2016-05-15 |
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja |
|
|
|
2015-06-17 |
Chemicznie zakamuflowana żaba |
|
|
|
2015-12-12 |
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka |
|
|
|
2016-02-02 |
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady? |
|
|
|
2015-12-22 |
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników |
|
|
|
2022-07-08 |
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki |
|
|
|
2018-08-14 |
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz |
|
|
|
2018-09-20 |
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny |
|
|
|
2018-01-29 |
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny |
|
|
|
2019-06-04 |
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm |
|
|
|
2018-04-06 |
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?” |
|
|
|
2019-11-01 |
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą |
|
|
|
2017-10-23 |
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku |
|
|
|
2017-12-29 |
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją |
|
|
|
2017-05-12 |
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder |
|
|
|
2019-08-30 |
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób? |
|
|
|
2017-03-24 |
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię |
|
|
|
2018-05-18 |
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi |
|
|
|
2018-09-10 |
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA? |
|
|
|
2017-07-24 |
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka |
|
|
|
2019-07-13 |
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna |
|
|
|
2017-06-01 |
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów |
|
|
|
2020-02-11 |
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji |
|
|
|
2018-08-09 |
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce |
|
|
|
2018-12-13 |
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria! |
|
|
|
2018-05-02 |
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia” |
|
|
|
2018-09-07 |
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych |
|
|
|
2017-08-21 |
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia? |
|
|
|
2018-04-26 |
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem? |
|
|
|
2018-05-12 |
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny” |
|
|
|
2018-06-09 |
Homeopatia, wibracje i oszustwo |
|
|
|
2018-06-12 |
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu |
|
|
|
2017-03-13 |
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić |
|
|
|
2018-04-23 |
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo |
|
|
|
2018-02-14 |
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów! |
|
|
|
2017-04-28 |
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce |
|
|
|
2020-01-01 |
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie |
|
|
|
2019-05-08 |
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki |
|
|
|
2018-03-23 |
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę |
|
|
|
2018-04-11 |
Dziennik z Mozambiku: Sybilla |
|
|
|
2014-03-01 |
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce |
|
|
|
2023-05-01 |
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego |
|
|
|
2018-12-14 |
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe” |
|
|
|
2018-05-11 |
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat |
|
|
|
2019-05-31 |
Ostateczna klęska teorii ewolucji |
|
|
|
2016-02-15 |
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi |
|
|
|
2018-05-17 |
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów |
|
|
|
2022-04-30 |
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności |
|
Cobb |
|
2014-01-28 |
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami |
|
Dynesen |
|
2018-08-27 |
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III |
|
Lyon |
|
2017-07-28 |
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce |
|
Abugu |
|
2021-10-01 |
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów |
|
Abutu |
|
2023-08-14 |
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie |
|
Agaba |
|
2021-11-17 |
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji |
|
Agaba |
|
2021-12-02 |
Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem |
|
Agaba |
|
2021-12-13 |
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy? |
|
Albert Cheng i Ian Kingsbury |
|
2021-04-05 |
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie |
|
Anomaly |
|
2018-02-09 |
Skuteczny kontra patologiczny altruizm |
|
Anomaly |
|
2018-10-10 |
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu |
|
Arora |
|
2020-12-31 |
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie |
|
Baffour-Awuah |
|
2022-04-16 |
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację |
|
Bard |
|
2021-09-04 |
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha? |
|
Barnett |
|
2021-10-13 |
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych |
|
Ben Winegard |
|
2017-04-12 |
Przeddarwinowscy “darwiniści” |
|
Berry |
|
2020-10-16 |
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem |
|
Bhogal |
|
2022-08-10 |
Niebezpieczne życie antropologa |
|
Blackwell |
|
2019-10-12 |
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy |
|
Blum |
|
2018-08-07 |
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie |
|
Blum |
|
2019-11-15 |
Fałszywa pokora nie uratuje planety |
|
Boudry |
|
2020-01-09 |
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści? |
|
Boudry |
|
2022-02-21 |
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim |
|
Boutwell |
|
2017-06-14 |
Stagnacja socjologii i jej przyczyny |
|
Boutwell |
|
2017-03-21 |
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań |
|
Bretl |
|
2020-01-31 |
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi? |
|
Bruce Lyon |
|
2014-02-02 |
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci |
|
Cahill |
|
2019-04-05 |
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich |
|
Chesler |
|
2021-06-02 |
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji |
|
Chesler |
|
2021-06-24 |
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację? |
|
Christopher Bendana |
|
2017-11-03 |
A polać wielką wodą… |
|
Cipiur |
|
2019-05-18 |
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski |
|
Clarfield |
|
2019-02-28 |
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary |
|
Clark |
|
2021-03-11 |
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować? |
|
Cobb |
|
2016-09-03 |
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg |
|
Cobb |
|
2016-02-24 |
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka |
|
Cobb |
|
2016-10-31 |
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma |
|
Cobb |
|
2015-01-08 |
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka |
|
Cobb |
|
2016-09-22 |
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej? |
|
Cobb |
|
2016-12-30 |
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta |
|
Cobb |
|
2019-03-04 |
|
« Poprzednia strona Następna strona » |
| | |