Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 09:06

« Poprzedni Następny »


Twardy kwiat do zgryzienia

 


Athayde Tonhasca Júnior 2023-02-22

Mieszanka orzechów, niezbędna podczas oglądania meczu w telewizji © Melchoir, Wikimedia Commons.
Mieszanka orzechów, niezbędna podczas oglądania meczu w telewizji © Melchoir, Wikimedia Commons.

Orzechy brazylijskie znajdują się wysoko na liście superżywności, intensywnie reklamowanego, ale wysoce dochodowego rynku. Według niektórych internetowych mędrców orzechy chronią przed stanami zapalnymi, chorobami serca, cukrzycą i rakiem; i nieuchronnie, jeśli chodzi o superżywność, są one naładowane „przeciwutleniaczami, które zwalczają wolne rodniki” – to jest naukowo bezpodstawna ale komercyjnie chwytliwa etykieta. Pomijając szum medialny, orzechy brazylijskie są bardzo pożywne: są bogate w białka, węglowodany, nienasycone lipidy, witaminy i niezbędne minerały, takie jak wapń, magnez, fosfor i potas. Ale ich głównym powodem do sławy jest to, że są jednym z najlepszych źródeł selenu, niezbędnego pierwiastka dla szeregu procesów metabolicznych w naszym ciele. Orzechy te mają swoich przeciwników ze względu na mało prawdopodobne ryzyko zatrucia selenem dla tych, którzy zjadają ich przesadne ilości, oraz niebezpieczeństwo stwarzane przez aflatoksyny (substancje rakotwórcze wytwarzane przez niektóre grzyby), gdy orzechy nie są odpowiednio przechowywane. Zdrowe właściwości orzechów brazylijskich wyraźnie zdobywają popularność, ponieważ rynki europejskie i amerykańskie stale rosną. To dobra wiadomość dla głównych producentów orzechów w Boliwii (głównego światowego eksportera), Brazylii i Peru.

Te orzechy to w rzeczywistości nasiona wyekstrahowane z twardych, przypominających orzechy kokosowe owoców wytwarzanych przez brazylijską orzesznicę wyniosłą (Bertholletia excelsa). Nazwane excelsa (wysoki, wzniosły) przez przyrodników i odkrywców Alexandra von Humboldta i Aimé Bonplanda, jest to jedno z najwyższych drzew w regionie Amazonii. Niektóre okazy osiągają wysokość od 30 do 50 m, z pniami o średnicy od 1 do 2 m – u starszych okazów do 5 m. I mogą żyć długo: datowanie radiowęglowe zidentyfikowało około 800- i 1000-letnie drzewa (Camargo i in., 1994).


Orzechy brazylijskie są zbierane z owoców, które spadły na dno lasu w porze deszczowej. Praca wykonywana przez tubylców i drobnych rolników wiąże się z poważnym ryzykiem: owoce orzecha brazylijskiego o grubej skorupie mają średnicę 10-15 cm i ważą średnio 750 g. Owoc tej wielkości spadający z około 7 m generuje energię kinetyczną wystarczającą do uszkodzenia czaszki i spowodowania poważnych lub śmiertelnych obrażeń (Ideta i in., 2021).


Owoce i nasiona orzecha brazylijskiego w łupinach oraz nasiona gotowe do sprzedaży © PS Sena i Quadell, Wikimedia Commons.



Orzechy brazylijskie są zbierane prawie w całości z dzikich drzew, ponieważ uprawa drzew w dużej mierze nie udawała się. Jednym z powodów niepowodzenia w uprawie orzesznicy wyniosłej są wymagania tego drzewa dotyczące zapylania.


Orzesznica wyniosła rozmnaża się przez zapłodnienie krzyżowe, ale jej kwiat nie jest typową, przyjazną owadom zapylającym strukturą występującą u większości roślin. Ma zwinięte przedłużenie – zwane języczkiem – które tworzy kaptur nad płatkami, ściśniętymi razem jak odwrócony kubek. Języczek i płatki tworzą komorę, która ukrywa pręciki, znamię i nektarniki. Aby uzyskać dostęp do nektaru, owad musi przecisnąć się między języczkiem a ciasno upakowanymi płatkami. Jeśli się powiedzie, gość może wyjść obsypany pyłkiem i przenieść go na inny kwiat.


Kwiatostan orzesznicy wyniosłej © Scott Mori, The New York Botanical Garden, Lecythidaceae – rodzina orzechów brazylijskich:



Kwiaty orzesznicy wyniosłej odwiedza wielu gości, w tym kolibry, ćmy, motyle, chrząszcze i kilka pszczół. Ale dobranie się do nektaru w kwiatach nie jest dla smukłych lub słabych; tylko największe i najsilniejsze pszczoły mogą podnieść języczek, aby dotrzeć do narządów rozrodczych. Wśród członków tego klubu wagi ciężkiej są trzmiele (Bombus spp.), Centris spp., Epicharis spp., pszczoły storczykowate (Eulaema spp.) i pszczoły zadrzechnie (Xylocopa spp.) .


Pszczoła storczykowa 
E. meriana (L) i duża pszczoła zadrzechniowata (X. mexicanorum), dwie spośród silnych pszczół zdolnych do obsługi kwiatu orzesznicy wyniosłej © Insects Unlocked, Wikimedia Commons:



W lasach deszczowych środkowej Amazonii pszczoła storczykowata E. mocsaryi i pszczoła zadrzechnia X. frontalis są szczególnie ważnymi zapylaczami drzew orzesznicy wyniosłej ze względu na obfitość i częstotliwość odwiedzania kwiatów (Cavalcante i in., 2012). Zobacz, jak X. frontalis ciężko pracuje.


Pszczoła storczykowata E. mocsaryi wciska się między języczkiem a ciasno upakowanymi płatkami kwiatu orzesznicy wyniosłej © Cavalcante i in., Wikimedia Commons:



Duże pszczoły, które zapylają orzech brazylijski, mogą latać na duże odległości, co jest ważne dla zachowania różnorodności genetycznej drzew: drzewa zazwyczaj rosną w grupach odizolowanych od siebie w lesie. Te pszczoły są samotnikami lub półspołecznymi i żadna z nich nie została udomowiona; więc ich przetrwanie zależy od naturalnych siedlisk, które dostarczają miejsc lęgowych, pożywienia – jeden rodzaj drzewa nie wystarczy na cały sezon – oraz innych zasobów, takich jak zapachy storczyków, które są zbierane przez samce pszczół storczykowatych.


Inne zwierzęta odgrywają ważną rolę w życiu orzesznicy wyniosłej: gryzonie. Torebka owocowa jest zbyt twarda dla większości zwierząt, które mogłyby być zainteresowane pożywnymi nasionami – ale nie dla agouti (Dasyprocta spp.). Dzięki potężnym zębom mogą przegryźć skorupę i dostać się do nasion. Czasami agouti nie może zjeść wszystkich nasion naraz, więc rozważne zwierzę zabiera je na pewną odległość (do 20 m) i zakopuje jako rezerwę pokarmu na chudsze czasy. Ale tak się składa, że agouti nie ma najlepszej pamięci; często zapomina drogi powrotnej do skrytki z jedzeniem. Lub samo agouti może stać się posiłkiem dla dużego kota, zanim wróci do swoich nasion. Tak czy inaczej, zakopane nasiona kiełkują. To niezamierzone sadzenie przez agouti, paki (Cuniculusspp.) i wiewiórki amazońskie (Sciurus spadiceus) jest jedynym sposobem rozprzestrzeniania się nasion orzesznicy wyniosłej, a zatem ma kluczowe znaczenie dla jej przetrwania. Śledź wyczyny zapominalskiej agouti w lesie.


Aguti złocisty (Dasyprocta leporina) © Alastair Rae, Wikimedia Commons:



Jak można sobie wyobrazić, te wymagane interakcje z pszczołami i gryzoniami nie wróżą dobrze przyszłości brazylijskiej orzesznicy wyniosłej. Ekosystemy Amazonii zostały zniszczone przez nieustanne wylesianie i przekształcanie gruntów pod rolnictwo i pastwiska. Co gorsza dla drzewa, jego drewno jest bardzo cenne (jego wycinka jest nielegalna, ale to nie powstrzymuje nielegalnych drwali). Jedną z konsekwencji zniszczeń jest rosnący niedobór orzechów brazylijskich w Brazylii, co pomaga wyjaśnić, dlaczego Boliwia objęła prowadzenie jako główny eksporter.


Możemy uznać, że nic nie możemy zrobić w sprawie trudnej sytuacji brazylijskiej orzesznicy wyniosłej, ale nie jest to do końca prawda. Można okazać dociekliwość i wymagania w sprawie pochodzenia ładnego mebla z twardego drewna na sprzedaż lub soczystego steku w zamrażarce w restauracji lub supermarkecie (duża część eksportowanej wołowiny z Ameryki Południowej pochodzi z obszarów wylesionych). Albo moglibyśmy zaakceptować życie bez orzechów brazylijskich: w końcu są one dla nas po prostu wygodnym jedzeniem. Ale wyniszczenie tych drzew może być zapowiedzią katastrofy. W latach 80. prorok zagłady Paul Ehrlich i jego żona Anne Ehrlich porównali role gatunków w ekosystemie do nitów w skrzydle samolotu. Producenci samolotów używają więcej nitów niż to konieczne do mocowania skrzydeł, więc wypadnięcie kilku z nich niewiele by zmieniło. Ale jeśli nadal będą wypadać, w pewnym momencie wyleci krytyczny nit i samolot rozbije się. Podobnie, ile gatunków można stracić, zanim ekosystem ulegnie awarii? Nie znamy na to odpowiedzi ani nawet nie wiemy, czy model Ehrlichów jest realistyczny. Ewentualna utrata orzesznicy wyniosłej może być tylko jednym zbędnym nitem wyskakującym z różnorodności biologicznej; albo może być ostrzeżeniem przed złymi rzeczami dla pszczół, agouti, lasu i jego mieszkańców, a na końcu kolejki dla nas, wyrafinowanych przeżuwaczy orzechów brazylijskich.


Brazylijska orzesznica wyniosła jest symbolem Puszczy Amazońskiej. Jej rozmiar utrudnia uchwycenie drzewa w całości na zdjęciu © górny lewy: My Favorite Pet Sitter; lewy dolny róg: zdjęcie zrobione przez mauroguanandi; po prawej: zdjęcie zrobione przez Edsongrandisoli , Wikimedia Commons:



Jeśli orzechy brazylijskie nie są dostępne, możesz zaopatrzyć się w „przeciwutleniające” pożywienie z miski kremowego açaíJagody palmy açaí – euterpy warzywnej - (Euterpe oleracea) od wieków są podstawowym pożywieniem mieszkańców Amazonii, dzięki wysokiej kaloryczności tych owoców. W latach 90. açaí, podawane w postaci mrożonej pulpy lub soku, stało się modnym ulicznym jedzeniem w brazylijskich miastach. W mgnieniu oka purpurowa jagoda opuściła bagniste równiny Amazonii, by podbić świat: dziś açaí na tigela (açaí w misce) jest dostępna w restauracjach i lokalach ze zdrową żywnością w całej Europie, Ameryce i Japonii.


Jagody açaí
 i tradycyjna miska açaí z bananem © CostaPPPR (L) and chahayes, Wikimedia Commons:



Açaí dostarcza szacunkowo 1 miliard USD rocznie dla brazylijskiej gospodarki, a rynek rozwija się w szybkim tempie. Większość jagód zbiera się z palm rosnących dziko, a wszyscy korzystający z ich dobrodziejstw – rolnicy produkujący na własne potrzeby, handlarze, miłośnicy egzotycznej żywności i poborcy podatków – muszą być wdzięczni owadom, które zapylają kwiatostany palmy, głównie bezżądłym pszczołom sępowym.


Pszczoły sępowe Trigona pallens, wnoszące duży wkład w brazylijską gospodarkę © Nemésio i in. 2013:



Jagody açaí i orzechy brazylijskie to tylko dwa z wielu produktów zależnych od zapylania, eksportowanych z Brazylii i wielu innych krajów. Po zsumowaniu wszystkich danych szacuje się, że ponad 50% eksportowanych na świecie produktów rolnych i leśnych zależy od owadów zapylających.


Przetworzone logarytmicznie tony eksportowanych brazylijskich upraw zależnych od zapylania, 2001–2015 © Silva i in., 2021:



Wylesianie, pożary i degradacja siedlisk – w tym rozprzestrzenianie się monokulturowych upraw – zagrażają światowemu handlowi opartemu na zapylanych roślinach, co ma poważniejsze konsekwencje dla krajów rozwijających się. Możemy zbiorowo wzruszać ramionami na to, co wydaje się być problemami innych ludzi, ale musimy pamiętać, że znaczna część witamin i minerałów niezbędnych w naszej diecie pochodzi z żywności zapylonej przez owady, a większość z nich jest importowana. Wiele rodzajów jabłek, gruszek, awokado, owoców cytrusowych (np. pomarańczy, mandarynek, limonek, grejpfrutów), dyniowatych (takich jak melon, cukinia, ogórek, kabaczek), grochu i fasoli korzysta z owadów zapylających lub jest od nich w dużym stopniu zależnych, chociaż niektóre odmiany są samopłodne i nie potrzebują zapylania. Większość warzyw spożywanych w Wielkiej Brytanii nie wymaga zapylania w celu uzyskania plonów, ale wiele z nich może potrzebować zapylaczy do produkcji nasion; wśród nich są kapustowate (brokuły, brukselka, kalafior, kapusta, kale itd.), marchew, koper włoski i pietruszka.


Zapylanie jest ważne dla naszych potrzeb żywieniowych, a także dla niektórych naszych przyjemności w dogadzaniu sobie. Możemy przejść przez życie bez miski açaí lub paczki orzechów brazylijskich, ale będziemy znacznie mniej szczęśliwi bez kawy lub kakao (a więc bez czekolady), które potrzebują zapylaczy dla odpowiednio dużych i wysokiej jakości plonów. Domowe przyjęcia są bardziej satysfakcjonujące, gdy są zaopatrzone w migdały i orzechy nerkowca, z których żadne nie byłoby dostępne bez owadów zapylających. Gdyby nie pszczoły, nie byłoby na stole obiadowym sosu Worcestershire, przynajmniej w obecnej wersji. Przyprawa zawiera ekstrakt z tamaryndowca, a drzewo tamaryndowca potrzebuje pszczół do zapylania. Lista przykładów może być dość długa.


Pandemia Covid wyostrzyła naszą uwagę na bezpieczeństwo żywnościowe, więc być może zapylanie, które jest ważne dla naszej diety, zdrowia, dobrego samopoczucia i gospodarki, znajdzie się w ostrzejszym świetle. Ale podobnie jak zmiany klimatyczne, zagrożenia dla tej usługi ekologicznej nie jest zamknięte granicami krajów. Wylesianie, zanieczyszczenie, pożary i utrata różnorodności biologicznej mogą najpierw zaszkodzić odległym miejscom, ale ich skutki będą spadać na nas. Bardziej niż kiedykolwiek nadszedł czas, aby „myśleć globalnie, działać globalnie”.

 

Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 14 lutego 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

*Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk