Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 17:03

« Poprzedni Następny »


Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem


Athayde Tonhasca Júnior 2022-05-20

Ryc. 1. “Marsz dziesięciu tysięcy”, Bernard Granville Baker, 1901.
Ryc. 1. “Marsz dziesięciu tysięcy”, Bernard Granville Baker, 1901.

Armia greckich najemników pod dowództwem Ksenofonta wkroczyła w 401 roku p.n.e. do Anatolii (dzisiejsza Turcja), aby sięgnąć po tron perski. Ksenofont prowadził dziennik wyprawy zatytułowany Anabasis, czyli „Marsz dziesięciu tysięcy”, który dziś jest klasyczną pozycją literatury starożytnej Grecji. Wśród wielu bitew i innych przygód dowódca opisał pewien ciekawy epizod. Jego żołnierze natknęli się na zapas miodu, a niektórzy zaczęli objadać się nim z zapałem. Szybko tego pożałowali: żołnierze nie mogli ustać na nogach, mieli ciężkie wymioty i biegunkę. „Leżały ich setki, jak gdyby doszło do wielkiej klęski, byli ofiarami najokrutniejszej niemocy. Ale następnego dnia nikt nie umarł; i prawie o tej samej godzinie dnia, o której jedli, odzyskali zmysły, a trzeciego lub czwartego dnia znowu stanęli na nogach, jak rekonwalescenci po poważnej chorobie”. ( Anabasis, Księga IV).

Rzymianie też zakosztowali miodu anatolijskiego, tym razem z bardziej ponurymi konsekwencjami. W 97 roku p.n.e generał Pompejusz Wielki poprowadził armię przez Turcję w pościgu za królem Mitrydatesem z Pontu, dawnym wrogiem Rzymu. Miejscowa plemię, Heptakomitów, wycofało się. Ale zostawili prezent dla ludzi Pompejusza, prawdopodobnie na rozkaz Mitrydatesa. Geograf i historyk Strabon opowiada, co się wydarzyło: „Heptakomici ścięli trzy manipuły [około 1500 żołnierzy] armii Pompejusza, gdy przechodzili przez górzysty kraj; zmieszali bowiem wodę z miodem obłędu, który dają gałązki drzew, i umieścili ją w miskach na drogach, a potem, gdy żołnierze wypili miksturę i stracili zmysły, zaatakowali ich i łatwo się ich pozbyli”.


Ryc. 2. Gnaeus Pompeius Magnus, Pompejusz Wielki. Rzymski generał nie spodziewał się użycia miodu przeciwko jego żołnierzom © Michël Manseur, Wikimedia Commons.
Ryc. 2. Gnaeus Pompeius Magnus, Pompejusz Wielki. Rzymski generał nie spodziewał się użycia miodu przeciwko jego żołnierzom © Michël Manseur, Wikimedia Commons.

„Miód obłędu” Strabona, który obezwładnił wojska greckie i rzymskie, jest dziś znany jako „miód szaleństwa”. Pochodzi z nektaru wytwarzanego przez różanecznik pospolity (Rhododendron ponticum), który jest endemiczny i licznie występujący w północnej Turcji, w regionie Morza Czarnego. Roślina ta jest pełna grajanotoksyn, grupy toksycznych substancji, które chronią ją przed roślinożercami, ale także znajdują się w nektarze.


Ryc. 3. Różanecznik pospolity, źródło miodu szaleństwa © Rasbak, Wikipedia.
Ryc. 3. Różanecznik pospolity, źródło miodu szaleństwa © Rasbak, Wikipedia.

Pszczoły, które produkują miód szaleństwa, podgatunki pszczół miodnych rasy kaukaskiej (Apis mellifera caucasia) i anatolijskiej (Apis mellifera anatoliaca) wydają się być odporne na działanie grajanotoksyn. Ale inne podgatunki nie są: umierają lub stają się sparaliżowane, ospałe lub nieobliczalne po spożyciu nektaru R. ponticum – chociaż uczą się unikać kwiatów rododendronów. Z nieznanych dotąd przyczyn rododendron pospolity rosnący poza swoim naturalnym zasięgiem ma niższy poziom grajanotoksyn, więc miód szaleństwa nie stanowi problemu.


Miód rododendronowy jest spożywany przez miejscową ludność w niewielkich ilościach ze względu na jego właściwości lecznicze, halucynogenne lub afrodyzjakalne. Ale żądny przygód smakosz, biorąc nawet łyżkę tego miodu, ryzykuje pojawieniem się długiej listy nieprzyjemnych i niebezpiecznych objawów klinicznych. Rzeczywiście, nierzadko zdarza się, że ludzie w Turcji – niektórzy z nich to turyści – trafiają do szpitala po eksperymentach z miodem szaleństwa.


Więc jeśli znajdziesz się w Anatolii na wakacjach, nie bądź zbyt odważny w odkrywaniu egzotycznych lokalnych produktów. Możesz podzielić los żołnierzy Pompejusza.

 


Ryc. 5. Turecki miód szaleństwa, znany lokalnie jako deli bal lub tutan bal © turkishmadhoney.com.
Ryc. 5. Turecki miód szaleństwa, znany lokalnie jako deli bal lub tutan bal © turkishmadhoney.com.

Może wydawać się, że roślina, która wydziela toksyczny nektar, samookalecza się, ponieważ ta bogata w cukier substancja jest głównym bodźcem dla zapylaczy do odwiedzania jej kwiatów. Ale setki gatunków roślin wytwarza nektar z wtórnymi związkami, takimi jak alkaloidy, terpeny i fenole, które często są szkodliwe lub niesmaczne. Musi więc istnieć powód tego pozornego paradoksu. Toksyczność może być sposobem na wykluczenie nieefektywnych zapylaczy, rezerwując drogi metabolicznie nektar dla kilku specjalistów odpornych na związki wtórne. Wiele z tych związków chemicznych chroni rośliny przed patogenami i roślinożercami, więc kilka martwych zapylaczy może być akceptowalnymi szkodami ubocznymi.


Toksyczny miód może być skutkiem ubocznym nektaru o właściwościach ochronnych, ale kruszczyk szerokolistny odurza odwiedzających kwiaty dla własnej korzyści.


Ryc. 6. Kwiat kruszczyka szerokolistnego © Björn S., Wikipedia.
Ryc. 6. Kwiat kruszczyka szerokolistnego © Björn S., Wikipedia.

Ta orchidea występuje w dużej części Europy i Azji we wszystkich rodzajach siedlisk. Została wprowadzona do Ameryki, gdzie w niektórych stanach jest postrzegana jako gatunek inwazyjny. Pomimo solidnej podaży nektaru, kruszczyk szerokolistny jest często ignorowany przez owady, na co zwrócił uwagę Karol Darwin. Małe, niepozorne, zielonkawo-fioletowe kwiaty orchidei nie są dobrym sposobem na zwabienie pszczół i innych zapylaczy. Ale jedna grupa owadów odwiedza je chętnie: osy społeczne, takie jak osa europejska (Vespula germanica) i osa pospolita (V. vulgaris).


Dorosłe osy żywią się głównie węglowodanami, które pozyskują z nektaru (lub z twojego słodkiego napoju, jeśli dasz im szansę). Ale nektar kruszczyka szerokolistnego jest wyjątkowy: zawiera substancje chemiczne o właściwościach narkotycznych. Zawiera również etanol i inne alkohole, prawdopodobnie w wyniku fermentacji przez drożdże i bakterie. Ten chemiczny koktajl jest toksyczny lub odstraszający dla wielu odwiedzających, ale nie dla os: one go chłoną. Nieuchronnie mikstura pochodnych opioidów i morfiny z alkoholem, nawet w niewielkich ilościach, ma konsekwencje dla konsumentów. Osy stają się odurzone i ospałe po kilku łykach, co bardzo odpowiada orchidei. Spędzają więcej czasu na kwiatku, zataczając się i zwiększając w ten sposób szanse na zebranie pyłku (lepkiej masy ziaren pyłku), który przykleja im się do głowy. Obejrzyj podchmielone osy w pracy. Nikt nie wie, czy później osy mają kaca.

 



Orchidee są bardzo zróżnicowane: z około 25 000 opisanych gatunków stanowią około 10% wszystkich roślin kwitnących. Około jedna trzecia orchidei nie oferuje odwiedzającym nagrody żywnościowej – nektaru lub pyłku. Zamiast tego wyewoluowały różnego rodzaju sztuczki, aby zwabić owady. Niektóre kwiaty mają kształt, kolory lub zapachy roślin nagradzających żywnością; mogą zwabiać samce owadów, przypominając ich żeńskie odpowiedniki lub uwalniając zapach naśladujący ich feromony.


Nic dziwnego, że orchidee były tematem drugiej książki Darwina, opublikowanej w 1862 r. (On the Various Contrivances by Which British and Foreign Orchids Are Fertilised by Insects, oraz On the Good Effects of Intercrossing). Darwin pracował z orchideami, by przetestować niektóre ewolucyjne idee, takie jak koewolucja. Nigdy nie mógłby wyobrazić sobie, że jego studia zainspirują HG Wellsa (1866-1946) do napisania opowieści o panu Winter-Wedderburn, który kupuje niezwykłą orchideę i mówi swojej gospodyni: „Orchidee są takie dziwne. Darwin zbadał ich zapłodnienie i wykazał, że cała struktura zwykłego kwiatu orchidei została wymyślona po to, by ćmy mogły przenosić pyłek z rośliny na roślinę”. Ale nauka przeradza się w horror, gdy orchidea zakwita: wytwarza zapach, który sprawia, że Winter-Wedderburn traci przytomność. Orchidea owija korzenie wokół jego szyi, by wyssać jego krew. Na szczęście gospodyni jest pod ręką, by uratować nieszczęsnego ogrodnika przed roślinną wampirzycą. Opowiadanie Wellsa zostało przetłumaczone na wiele języków i zainspirowało wielu naśladowców do nowego gatunku science/horror fiction, który wciąż istnieje: o roślinach zabijających ludzi. Jeśli masz wystarczająco wiele lat, możesz pamiętać głodną orchideę z Little Shop of Horrors .


Ryc. 8. Herbert George Wells: The flowering of the strange orchid, The Pall Mall Budget, 1894.
Ryc. 8. Herbert George Wells: The flowering of the strange orchid, The Pall Mall Budget, 1894.

Odbiór opowieści Wellsa odzwierciedla naszą fascynację Naturą i jej tajemniczymi drogami. Z pewnością dużo więcej pozostaje do odkrycia o roślinach i ich zapylaczach, więc można jeszcze napisać wiele fantastycznych opowieści.

 

Toxic nectar!

Why Evolution Is True, 16 maja 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska


Athayde Tonhasca Júnior 
jest brytyjskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk