Jesień na dobre już się u nas zadomowiła. Ta słoneczna, złota, na przemian z klasyczną szarugą jesienną, która jednakowoż nie odstrasza amatorów/ek jesiennych spacerów, grzybobrania i innych gier i zabaw terenowych. Osobom mniej za jesienią przepadającym i unikającym spacerów innych aniżeli te pomiędzy domem a pracą (z uwzględnieniem ewentualnych środków komunikacji) wieści z frontu przynoszą media społecznościowe przepełnione zdjęciami opadających liści, kolorowych krajobrazów, koszy pełnych grzybów oraz jesiennie przyodzianych osób epatujących swetrami, kołderkami i kubkami czekolady (ponoć słowo “jesieniara” ma szanse na sukces równy sukcesom słowa “dzban”). Na patologach jesień i opadające liście nieodmiennie kojarzą się ze śmiercią, jeśli do kogoś nie przemawiają jednak mroczne apoptotyczne bąbelki, znajdą się dlań i inne jesienne atrakcje. Żywsze i pogodniejsze.

Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/

Swędzik jesienny (Neotrombicula lub Trombicula autumnalis) to maleńkie (dorosłe osiąga 1,7-2mm), żwawe, żywo wybarwione zwierzątko jesienne spacery wprost uwielbiające. Na pewno już uważnie liczycie nóżki swędzika z sąsiedniej fotografii. Tak, jest ich osiem. To pajęczak, roztocz konkretniej. Tak, zupełnie jak nużeńce, które przecież lubicie, zupełnie jak generujące nieco mniejszy jednak entuzjazm świerzbowce, zupełnie jak wzbudzające powszechną niechęć kleszcze czy ptaszyńce. Cóż, roztocz roztoczowi nierówny. Swędzik na szczęście nie jest parazytkiem przesadnie groźnym.

Larwa swędzika; London (No. 15 Brewer Street) : F.P. Nodder & Co., 1 Septr. 1790, Wellcome Collection, CC BY 4.0, https://wellcomecollection.org/works/fjvrz7a4

Lęgnie się z jaj złożonych na glebie i pośród wilgotnych liści. Głównie późnym latem i jesienią. Swędzikowe larwy, sześcionogie zaokrąglone złocistopomarańczowe lub czerwoniutkie maluchy długości około 0,2mm, pokryte od strony grzbietowej pierzastymi ułożonymi w rządkach szczecinkami, wychodzą na zewnątrz po mniej więcej tygodniu, by udać się na wędrówkę. Znalazłszy sobie odpowiednie miejsce, na przykład źdźbło trawy, zaczajają się, oczekując na swego przyszłego gospodarza, przy czym ten zazwyczaj wcale nie będzie człowiekiem, swędziki pasożytują chętnie na najrozmaitszych ssakach, bez przesadnej wybiórczości, nie gardząc też zresztą ptakami, a całe rozdziały poświęcają im podręczniki medycyny nie tylko ludzkiej, ale też weterynaryjnej.

Złocistopomarańczowa larwa na nodze pacjenta; https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/thejournalhub/10.15570/actaapa.2017.14/actaapa.2017.14.pdf

Larwa swędzika przyssie się na chwilę, uczepi, natnie skórę ostrzami swych chelicerów (bardzo piękne słowo oznaczające po prostu szczękoczułki), napluje, nadtrawi nieco śliną powłoki, wessie poprzez wytworzony w uszkodzonych tkankach w kontakcie z larwią wydzieliną stwardniały tunelik (stylostom), “słomkę” tkankową jak gdyby, rezultat nadtrawienia – taką komórkową zupkę (nie, nie jest krwiożerczym zwierzątkiem, nie stara się nawet o kontakt z krwią, nadtrawionego płynu tkankowego też nazbyt wiele nie wypija), spędzi tak parę – trzy, cztery, pięć dni – i odpadnie. Daleko im do intymnych związków łączących nas z naszymi nużeńcami i – nie aż tak często na szczęście – świerzbowcami.

Szczeciniasta larwa z bliska; https://www.esccapuk.org.uk/page/Mites/35/

Nakarmiona larwa, syta i szczęśliwa nieco większa teraz (potrafi, żerując, nawet podwoić lub potroić swój rozmiar) i nieco bledsza (traci na kolorze) czerwoniutka czy żółtawa kuleczka, gdy już opuści swego dobroczyńcę, może się zająć w spokoju samorozwojem. Dojrzewa, znaczy. Przepoczwarza się. Jako wolno już żyjąca ośmionoga nimfa przechodzi kolejne linienia, osiągając swą dorosłą drapieżną (spokojnie, zainteresowaną raczej innymi stawonogami, wam nijak już nie zaszkodzi) formę. Z czasem samiczka złoży jaja – nawet kilkaset, ponownie rozpoczynając całą zabawę. Cały cykl zajmuje pajęczakowi jakieś 50-70 dni.

Świąd i zaczerwienienia związane z żerowaniem larw swędzika; https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/thejournalhub/10.15570/actaapa.2017.14/actaapa.2017.14.pdf

Gdzie tkwi tutaj problem medyczny? W końcu, jak już wcześniej zdążyłam zauważyć, maleństwo wielkości jednej piątej milimetra nie zuboży zanadto swego karmiciela czy karmicielki, niezależnie w sumie od zaatakowanego przez zwierzątko gatunku, prawda? Ano prawda. Nie w tym kłopot. Rzecz w tym, że nasz zwierzak, wgryzając się i rozpuszczając okolicę, przyczynia się do powstania stanu zapalnego, że składnikami swej śliny podrażnia i alarmuje nadgryzany organizm.

<span>Objawy skórne bywają nieprzyjemne; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686755

Objawy skórne bywają nieprzyjemne; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686755

Wokół miejsca żerowania pojawia się zaczerwienienie, powstają grudki, pęcherze, dokucza świąd, czasem powiększają się okoliczne węzły chłonne. Drapanie się prowadzi do powstawania mniejszych czy większych ranek, grożąc nadkażeniami i innymi przykrymi powikłaniami. Cały ten nieprzyjemny stan nazywamy trombikulozą (niekiedy możecie zetknąć się z piękniejszymi jeszcze określeniami “lądzienica”, “lądziennica” lub “świąd żniwiarzy“). Tyle dobrego, że “nasze” roztocze nie przenoszą dodatkowych, potencjalnie szkodliwych pasażerów na gapę. Co warto zresztą podkreślić, bo już ich pomieszkujących w cieplejszych rejonach świata krewniaków przyłapywano na przenoszeniu riketsji na przykład, a dur to wszak żadna przyjemność.

Udanego spaceru

Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/

Edit: Pojawiły się zastrzeżenia odnośnie poprawności oryginalnych opisów dorosłych swędzików z fotografii i sugestie, że zdjęcia mogą raczej przedstawiać lądzienie, prawdopodobnie Trombidium holosericeum.

(Przypominam też, że patologów możecie śledzić również na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)

Literatura:

Veterinary Ectoparasites: Biology, Pathology, and Control (2nd ed.). R Wall, D Shearer, 2001

Zarys parazytologii lekarskiej (wyd. VII). R Kadłubowski, A Kurnatowska (red.), 2001

Pushing the edge of dermoscopy in new directions: entomodermoscopy of Trombicula autumnalis. N di Meo, M Fadel, G Trevisan; Acta Dermatovenerologica Alpina, Pannonica et Adriatica 2017;26:45-6

What’s eating you? chiggers. ME Hohenberger, DM Elston; Cutis 2017;99(6):386-388

Trombiculiasis: an underreported ectoparasitosis in Sicily. V Caputo, F Santi, A Cascio, M Trizzino, C Colomba; Le Infezioni in Medicina 2018;1:77-80

Stylostome formation in trombiculid mites (Acariformes: Trombiculidae). AB Shatrov; Experimental & Applied Acarology 2009;49(4):261-80

Dermatozy pasożytnicze wieku dziecięcego. R Fölster-Holst, H Hamm; Dermatologia po Dyplomie 2010;1(4):64-73

Paulina Łopatniuk

Lekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce, autorka wydanej przez Wydawnictwo Poznańskie książki Patolodzy. Panie doktorze, czy to rak?

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj

Nauka

Znalezionych 1473 artykuły.

Tytuł	Autor	Opublikowany

Mózg używa geometrii hiperbolicznej	Novella	2023-01-16
O wspaniały nowy świecie	Tonhasca Júnior	2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej	Jacoby	2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?	Jacoby	2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park	Coyne	2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce	Coyne	2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad	Tonhasca Júnior	2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary	Koraszewski	2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA	Coyne	2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie	Landes	2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin	Tonhasca Júnior	2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą	Novella	2022-12-08
Geny i języki	Novella	2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu	Winegard	2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu	Novella	2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji	Koraszewski	2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne	Maina	2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów	Novella	2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę	Tonhasca Júnior	2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?	Tonhasca Júnior	2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi	Coyne	2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka	Tonhasca Júnior	2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach	Mansour	2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu	Maina	2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego	Novella	2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?	Coyne	2022-10-13
Nieokrzesani goście	Tonhasca Júnior	2022-10-11
Niezrozumienie równości	Winegard	2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami	Lomborg	2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek	Tonhasca Júnior	2022-09-30
Przeciwko autentyczności	Winegard	2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)	Coyne	2022-09-22
Mózgi neandertalczyków	Novella	2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie	Tonhasca Júnior	2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię	Coyne	2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”	Winegard	2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”	Coyne	2022-09-07
Ćmy ze złym public relations	Tonhasca Júnior	2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju	Gakpo	2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń	Coyne	2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy	Júnior	2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?	Coyne	2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii	Maina	2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne	Tonhasca Júnior	2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka	Coyne	2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość	Coyne	2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem	Bhogal	2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”	Coyne	2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow	i Anna Kryłow	2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej	Coyne	2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm		2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?	Coyne	2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność	Karavolias	2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii	i Nkechi Isaak	2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?	Coyne	2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem	Coyne	2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów		2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia	Jacoby	2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego	Coyne	2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych	Júnior	2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie	Coyne	2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników		2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera	Novella	2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi	Coyne	2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”	Coyne	2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała	Coyne	2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą	Júnior	2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem	Lomborg	2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy	Novella	2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę	Maina	2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin	Júnior	2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych	Muhumuza	2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej	Koraszewski	2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane	Novella	2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów	Novella	2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”	Júnior	2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych		2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”	Gakpo	2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?	Karavolias	2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem	Júnior	2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna	Coyne	2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne	Coyne	2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie	Junior	2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później	Winegard	2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci	Junior	2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów		2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii	Conrow	2022-04-28
Słowa w wosku zapisane	Tonhasca Junior	2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań	Koraszewski	2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście	Karavolias	2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie	Baffour-Awuah	2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa	Paranjape	2022-04-11
Metamorfozy	Júnior	2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać	Ongu	2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO	Conrow	2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem	Ridley	2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze	Ridley	2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?	Ridley	2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin	i Priyen Pillay	2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?	Boudry	2022-02-21

« Poprzednia strona Następna strona »