Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 12:04

« Poprzedni Następny »


Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad


Athayde Tonhasca Júnior 2022-12-28

Królowa trzmieli ziemnych © Holger Casselmann, Wikimedia Commons.
Królowa trzmieli ziemnych © Holger Casselmann, Wikimedia Commons.

W kwietniu 2016 r. obserwator ptaków na holenderskim wybrzeżu zauważył królową trzmieli ziemnych (Bombus terrestris) lecącą od strony morza. Potem kolejnego trzmiela i kolejnego, potem chmarę trzmieli. W sumie na holenderskie wybrzeże przybyło kilkaset trzmieli (Fijen, 2020). Tym, co prawdopodobnie sprawiło, że obserwator przestał obserwować ptaki, by policzyć trzmiele, był fakt, że najbliższym lądem na wschód, kierunku, z którego nadlatywały trzmiele, jest Anglia, z wybrzeżem w odległości 160 km po drugiej stronie Morza Północnego.

Zaobserwowano trzmiele latające między Estonią a Finlandią (80 km), Anglią a Jersey (28,4 km) oraz Skye i Hebrydami Zewnętrznymi (24 km). Tak więc skok z Anglii do Holandii jest godny uwagi, ale nie jest nieprawdopodobny. W rzeczywistości sezonowe przybywanie królowych trzmieli wzdłuż holenderskiego wybrzeża nie jest niczym niezwykłym.


Wielki skok dla ludzkości, mały krok dla trzmieli © Visible Earth, NASA:



Niewiele wiemy o rozprzestrzenianiu się owadów, więc okazjonalna przypadkowa obserwacja ich długich podróży wprawia nas w zdumienie. Pewnej bezksiężycowej nocy 2014 roku brazylijski statek do badań hydrograficznych pływający po południowym Atlantyku zatrzymał się nad podwodną górą Montague, aby pobrać próbki. Włączono światła na kadłubie i pokładzie, aby pomóc załodze w jej zadaniu: znajdowali się 389 km od wybrzeża i 764 km od wyspy Trindade, a w pobliżu nie było żadnych innych statków. Wkrótce po włączeniu świateł owady ze wszystkich stron leciały w kierunku statku. Większość z nich zderzyła się z kadłubem i wpadła do morza, ale badacze na pokładzie schwytali 13 pluskwiaków (Hemiptera), trzy ćmy i jedną ważkę (Alves et al., 2019). Można tylko zgadywać, w jaki sposób te owady dotarły nocą tak daleko w morze i w jakim celu.


Góra podwodna Montague, miejsce kotwiczenia statku Cruzeiro do Sul (20°21′57,60″S, 36°38′46,80″W). ES: stan Espírito Santo ; RJ: Stan Rio de Janeiro © Alves i in ., 2019 .:



Co ciekawe, często zauważano trzmiele przelatujące nad zbiornikami wodnymi, ponieważ podążały za promami, statkami lub żaglowcami. Nikt nie wie, dlaczego to robią: mogą używać statków lub kilwateru jako pomocy nawigacyjnych. W każdym razie obserwacje te mówią nam, że trzmiele podróżują na duże odległości, co sugeruje, że migrują.


Ściśle mówiąc, „migracja zwierząt” odnosi się do osobników podróżujących na duże odległości tam i z powrotem, tak jak robi to wiele ptaków i ssaków. Nigdy nie zostało to udokumentowane w przypadku owadów, ponieważ żaden pojedynczy osobnik nie kończy całego cyklu. Zamiast tego owady łączą się w pary i rozmnażają po drodze lub na końcu podróży w jedną stronę; tylko ich potomstwo podróżuje z powrotem. Ale nawet jeśli odbywa się to etapami i przez różne pokolenia, wiele owadów migruje, czasem na imponujące odległości. Motyl danaid wędrowny (monarcha) (Danaus plexippus) może latać nad wodą bez przerwy przez około 16 godzin ze średnią prędkością 37,5 km/godz., a jego trasa migracji rozciąga się na prawie 5000 km.


Mapa migracji motyli danaidów wędrownych © US National Park Service, Wikimedia Commons:



Jeśli trzmiele migrują, konsekwencje są poważne. Możliwość rozproszenia się na duże odległości pomogłaby rozwiązać problem lokalnych niedoborów pożywienia lub miejsc lęgowych, lub niekorzystnych zmian, takich jak degradacja siedlisk. Pomogłoby to również trzmielom w ucieczce przed pasożytami lub innymi wrogami. Ale wyruszanie w drogę może nie mieć nic wspólnego z trudnym sąsiedztwem: może to być mechanizm zwiększający różnorodność genetyczną populacji. Jeśli nowa królowa pozostanie w pobliżu gniazda, ma duże szanse na skojarzenie z blisko spokrewnionym samcem.


Niezależnie od tego, co powoduje migrację, jest ona potężną taktyką przetrwania. Może to wyjaśniać, dlaczego niektóre gatunki trzmieli utrzymują się na nieprzyjaznych, intensywnie uprawianych obszarach. Te trzmiele mogą w rzeczywistości nie przetrwać długo, ale ich liczba może być okresowo uzupełniana przez nowych migrantów.


Właśnie zaczęliśmy rozumieć podróżnicze plany naszych futrzastych zapylaczy.


Niektóre trzmiele mogą podróżować od czasu do czasu, ale muchówka bzyg prążkowany (Epsyrphus balteatus) jest niepokonanym częstym podróżnikiem.


Jeśli spacerowałeś po ogrodzie lub lokalnym parku w Europie, na pewno widziałeś wiele muchówek w pomarańczowe i czarne paski, unoszących się nad kwiatami jak małe helikoptery. Są to muchy bzygi prążkowane (rodzina Syrphidae, inaczej bzygowiec marmoladowy), które są szeroko rozpowszechnione w całej Europie, Azji Północnej i Afryce Północnej.


Samica bzyga prążkowanego © Charles J. Sharp, Wikimedia Commons:



Dorosłe osobniki żywią się pyłkiem, nektarem i spadzią z szeregu roślin, a larwy żywią się mszycami – entomolodzy twierdzą, że są to mszycojady. Samice znajdują kolonie mszyc kierując się zapachem i składają w nich jaja. Larwy wykluwają się natychmiast, a każda z nich zjada do 300 mszyc dziennie aż do przepoczwarzenia. Można więc powiedzieć, że te latające kęsy marmolady są ważnymi sprzymierzeńcami ogrodników i rolników.


Niektórzy ludzie będą zaskoczeni, gdy dowiedzą się, że te delikatne owady wyruszają na migracje, które mogą rozciągać się na tysiące kilometrów. Każdej jesieni bzygi prążkowane i inne wędrowne bzygowce opuszczają Wielką Brytanię, aby spędzić zimę w południowej Europie i w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Ich potomstwo przemieszcza się wiosną na północ, składa jaja, a nowe pokolenie ponownie rozpoczyna cykl. Aby przetrwać te niebezpieczne podróże, latające muchówki wznoszą się na duże wysokości, gdzie silny tylny wiatr przenosi je do zamierzonego celu.


Są lata, kiedy podróżują w dużych ilościach. A „duże” to mało powiedziane. Wykorzystując wyspecjalizowany radar przeznaczony do monitorowania owadów (radary pionowe lub VLR), Wotton i in. (2019) badacze oszacowali, że nawet cztery miliardy bzyg prążkowanych wraz z  bzygiem nadobnym (Eupeodes corollae) co roku przekraczają kanał La Manche do i z Wielkiej Brytanii. Odpowiada to 80 tonom biomasy. Jeśli jesteś pod wrażeniem tych liczb, powinieneś wiedzieć, że bzygowce stanowią tylko ułamek równoleżnikowych migracji owadów, znanych jako „przepływy biologiczne” - około 3,5 biliona owadów lub 3200 ton biomasy - migruje do południowej Wielkiej Brytanii rocznie. Bioprzepływy owadów wprowadzają do brytyjskich ekosystemów ogromne ilości składników odżywczych (zwłaszcza azotu i fosforu), energii, ofiar, drapieżników, pasożytów, roślinożerców i zapylaczy. Ale mamy tylko mgliste pojęcie o ich wpływie na sieci pokarmowe i lokalne gatunki (bioprzepływy są również zagrożeniem dla lotnictwa: migrujące owady doprowadzały do katastrof lotniczych).


Bzyg prążkowany nie wyróżnia się jako szczególnie wydajny zapylacz. Jest mały i niezbyt owłosiony, co jest negatywną cechą dla członka klubu zapylaczy, ponieważ transport pyłku zależy od obfitego owłosienia. Mimo to każdy bzyg prążkowany i bzyg nadobny niosą średnio 10 ziaren pyłku z maksymalnie trzech gatunków roślin podczas swojej podróży do Wielkiej Brytanii. Nie są to imponujące liczby w porównaniu z trzmielami, które wracają do swoich gniazd obładowane pyłkiem. Ale biorąc pod uwagę ogromną liczbę bzygowców i szeroką gamę kwiatów, które odwiedzają, ziarnka pyłku osadzone tu i ówdzie na kwiatach muszą szybko się sumować. Wiadomo, że bzyg prążkowany poprawia plony truskawek, ale po prostu nie zwracaliśmy zbytniej uwagi na tych bezpretensjonalnych pielgrzymów.


Nie leć ze mną, nie lećmy, nie odlatujmy


Owady po raz pierwszy pojawiły się na tej planecie między 450 a 500 milionów lat temu. Ale naprawdę wystartowały ewolucyjnie – i dosłownie – jakieś 80 milionów lat później, kiedy uzyskały zdolność latania. Odtąd owady mogły badać trójwymiarowy świat, by zająć każdy zakamarek siedliska, uciekać przed drapieżnikami, rozprzestrzeniać się szeroko i skuteczniej szukać pożywienia. Owady wkrótce stały się dominującymi stworzeniami na Ziemi.


Skamieniała Meganeura monyi
, jeden z największych zarejestrowanych owadów latających (rozpiętość skrzydeł 65-70 cm) © Didier Descouens , Muséum de Toulouse. Creative Commons Wikipedii:



Zdolność latania dawała owadom tak wiele korzyści i możliwości, że rezygnacja z lotu może wydawać się nie do pomyślenia. A jednak wiele gatunków właśnie to zrobiło. Brachyptery (redukcja skrzydeł) lub aptery (utrata skrzydeł) są szeroko rozpowszechnione wśród owadów. Łatwo zrozumieć bezużyteczność, a nawet przeszkodę, jaką stanowią skrzydła dla pluskiew, pcheł, wszy i innych osiadłych stworzeń. Ale brak skrzydeł wydaje się dziwny w przypadku owadów, które często latają, takich jak osy, chrząszcze i motyle.


W przypadku tych owadów redukcja lub utrata skrzydeł prawie zawsze zdarza się samicom: samce zwykle zachowują w pełni sprawne skrzydła. Przykładem jest duża żronka europejska (Mutilla europaea); samiec jest skrzydlaty i zdolny do latania, podczas gdy samica jest bezskrzydła, co sprawia, że wygląda jak mrówka. Ale w rzeczywistości to stworzenie jest osą, która pasożytuje na kilku gatunkach trzmieli.


Samica żronki europejskiej © Tiia Monto, Wikimedia Commons:



Przyczyny utraty zdolności lotu u owadów od dawna wprawiają naukowców w zakłopotanie, a Karol Darwin był jednym z pierwszych, którzy wymyślili teorię wyjaśniającą ten problem. Zaintrygowany niezwykłą liczbą bezskrzydłych chrząszczy na Maderze Darwin zasugerował, że nielotność jest strategią przetrwania. Aby uniknąć zdmuchnięcia nad ocean przez silne wiatry, które wieją przez cały rok na wyspie, lokalna fauna owadów przystosowała się, tracąc skrzydła i twardo stąpając po ziemi.


Teorię Darwina przetestowali niedawno Leihy i Chown (2020) na podstawie danych zebranych z 28 wysp Oceanu Południowego, zbioru odizolowanych, smaganych wiatrem plamek lądu w południowych regionach Oceanu Atlantyckiego, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego. Około połowa rodzimych gatunków na wyspach nie jest w stanie latać, co stanowi prawie dziesięciokrotność globalnej częstości występowania nielotności wśród owadów.


Liczba gatunków owadów nielotnych (pomarańczowe) i latających (niebieskie) na wyspach Oceanu Południowego © Leihy & Chown, 2020:



Analizując zmienne, takie jak prędkość wiatru, temperatura, ciśnienie powietrza, fragmentacja siedlisk oraz obecność drapieżników lub konkurentów, naukowcy potwierdzili hipotezę Darwina: prędkość wiatru była głównym środowiskowym czynnikiem powodującym nielotność owadów. Ale Darwin nie do końca dobrze to ujął: ryzyko zdmuchnięcia nie jest głównym czynnikiem napędzającym ewolucję – w końcu nawet mała wyspa to dla owada ogromna masa lądu. Zamiast tego, przyczyną wydaje się być ogromny koszt energetyczny latania.


Rzeczywiście, owady o zredukowanych skrzydłach lub bezskrzydłe są bardziej powszechne na obszarach, gdzie do lotu wymagana jest znaczna ilość energii, takich jak regiony arktyczne, góry i pustynie; lub w stabilnych siedliskach, w których rozprzestrzenianie się nie jest niezbędne do przetrwania, takich jak jaskinie, gniazda termitów i mrówek oraz na kręgowcach-żywicielach. Mięśnie służące do latania stanowią 10-20% masy ciała owada, a ciągłe loty pochłaniają dużo zasobów. Jeśli latanie nie przynosi znaczących korzyści, energię można spożytkować na inną funkcję – na przykład składanie większej liczby jaj.


Produkcja jaj wyjaśnia, dlaczego brak skrzydeł występuje znacznie częściej u samic. Wolna od kosztów latania samica może wyprodukować dużo jaj, które są znacznie droższe energetycznie niż plemniki. Istotnie, odwłok wielu nielotnych samic jest znacznie powiększony, aby pomieścić jak najwięcej jaj. Lot pozostaje u samców prawdopodobnie dlatego, że jest ważny dla znalezienia samic.


W Wielkiej Brytanii ćma włochacz pasiak (Lycia zonaria), ćma piędzik przedzimek (Operphthera brumata) i ćma znamionówka starka (Orgyia antiqua) to trzy z lepiej znanych gatunków z bezskrzydłymi samicami. Włochacz pasiak jest gatunkiem rzadkim, ograniczonym do obszarów przybrzeżnych, ale pozostałe dwa występują licznie i są szeroko rozpowszechnione; ćma piędzik przedzimek jest gatunkiem inwazyjnym w Ameryce Północnej


Samiec i samica włochacza pasiaka © Harald Süpfle, Wikimedia Commons.



Skrzydła były cechą morfologiczną, która zapewniła owadom sukces na Ziemi, ale wiele gatunków zawróciło na swojej ewolucyjnej drodze. Dla nich nielotność była najlepszą strategią życiową. Ten pozorny powrót do przeszłości jest kolejnym dowodem na to, że ewolucja nie jest teleologiczna, to znaczy nie ma celów ani „celów doskonalenia”. Po prostu zapewnia gatunkowi najlepsze sposoby na przystosowanie się i przetrwanie.

 

To boldly go where no insects has gone before

Why Evolution Is True, 20 grudnia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk