Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 15:54

« Poprzedni Następny »


Pierwszy raport o używaniu narzędzi przez pszczoły: rodzimy gatunek używa grudek łajna, by odeprzeć drapieżne szerszenie


Jerry A. Coyne 2020-12-23


W książce Ewolucja jest faktem zaczynam rozdział o doborze naturalnym (roz. 5) od opisu, jak pszczoły w Azji bronią się przeciwko atakom drapieżnych szerszeni azjatyckich (Vespa mandarina), gatunku olbrzymich i przerażających szerszeni, które obecnie najechały Amerykę Północną. (Z pewnością słyszeliście o nich jako o “szerszeniach zabójcach” lub „szerszeniach mordercach”: są tak wielkie, złe i jadowite, że zabijają kilkudziesięciu ludzi rocznie.)

Te szerszenie potrafią całkowicie zniszczyć ul, ponieważ są nieczułe na ukąszenia i mają potężne szczęki, którymi mogą pszczołom odgryzać głowy w tempie większym niż jedna na sekundę. Po napadzie na ul i zabiciu wszystkich mieszkańców w godzinę lub dwie, szerszenie pożerają pszczeli miód, a potem zabierają cały czerw, by karmić nim własne larwy, które żarłocznie pochłaniają mięso.


Najpierw ule znajdują zwiadowcy. Zaznaczają go wraz z otaczająca roślinnością feromonem, który jakoś przyciąga inne szerszenie do ula, często prowadząc do wielkiego najazdu. (Szerszenie czasami lecą za zwiadowcą do ula.)  


Rodzime pszczoły jednak wyewoluowały sposób obrony. Czasami, kiedy szerszeń-zwiadowca ląduje przy ulu, mieszkanki zwabiają go do środka, gdzie oczekuje rój pszczół. Rzucają się na zwiadowcę i otaczają go zbitym kłębem pszczół a następnie wprawiają w drgania swoje odwłoki. To podnosi temperaturę wewnątrz kuli do 47°C, w której szerszeń w ciągu 20 minut jest upieczony, ale która nie szkodzi pszczołom. Tutaj jest krótkie wideo kuli pszczół, które zabijają szerszenia. Można go dostrzec w środku drgającej masy:



Jest to sprytna i wyewoluowana strategia pozbywania się zwiadowcy zanim ma szansę zawiadomić inne szerszenie. Groźne zachowanie szerszenia i “wyścig zbrojeń”, który doprowadził do takiego zachowania rodzimych pszczół, jest przykładem którego używam jako wprowadzenia do ilustracji doboru naturalnego.


Jak można przewidzieć, sprowadzone pszczoły, takie jak europejskie pszczoły miodne (Apis mellifera), nie były w Azji wystarczająco długo, by wyewoluować tę strategię, a więc jest znacznie bardziej prawdopodobne, że szerszenie zniszczą ich ule. Dobór naturalny zabiera dużo czasu.  


Niektóre rodzime pszczoły wyewoluowały jednak (lub nauczyły się) innej obrony przed szerszeniami, a jest to opisane w nowym artykule w PLOS ONE. Co więcej, jest to pierwsze znane użycie narzędzi przez pszczoły. Kliknij na link pod zrzutem z ekranu, żeby przeczytać artykuł (pdf jest tutaj):


[Pszczoły (Apis cerana) używają zwierzęcych odchodów jako narzędzia do obrony kolonii przeciwko olbrzymim szerszeniom (Vespa soror)]<br />https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0242668

[Pszczoły (Apis cerana) używają zwierzęcych odchodów jako narzędzia do obrony kolonii przeciwko olbrzymim szerszeniom (Vespa soror)]
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0242668



Tytuł właściwie mówi wszystko. Tutaj jest pszczoła Apis cerana, rodzimy gatunek:



I główny badany drapieżnik, Vespa soror, duży, przerażający szerszeń, który niszczy ule. Ich długość waha się od 26 do 46 mm



Badanie przeprowadzono w Wietnamie przy użyciu hodowanych pszczół w drewnianych ulach. Badacze zaobserwowali, że wiele uli miało wokół wejść drobinki łajna zwierzęcego, jak na zdjęciu A poniżej. Zaobserwowali pszczoły zbierające łajno (B; proszę zauważyć, że B jest eksperymentalnie zaznaczone) i natychmiast przenosiły je do wejścia do ula, gdzie ubijały je w małe wzgórki wokół wejścia.  


Zdjęcie C pokazuje-pszczołę robotnicę (oczywiście wszystkie są samicami) z drobiną łajna w otworze gębowym. Nie jedzą go, ale zabierają do wejść uli. D pokazuje inną pszczołę, zaznaczoną pomarańczową kropką, przeklejającą łajno w wejścia.


Ataki szerszeni i ich wyniki pokazane są na zdjęciach E (atak sześciu V. soror) i F, które pokazuje, jak szerszenie powiększają wejście przez żucie drewna, przypuszczalnie, by pozwolić na łatwiejsze wejście innym szerszeniom. Te szczęki szerszenia są naprawdę silne!



Badacze wykonali wiele manipulacyjnych i obserwacyjnych eksperymentów, by znaleźć odpowiedzi na niektóre pytania o to zachowanie. Streszczę je pokrótce: 


a.) Oznaczanie łajnem jest rozpowszechnione.
Przez dziesięć dni obserwacji liczba uli z grudkami łajna wzrosła z około 10% do między 40% a 90%. Być może było tak dlatego, że badacze pracowali w porze deszczowej, kiedy szerszenie atakują najczęściej.


b.) Ataki szerszeni wywołują więcej obklejania uli łajnem.
 Obklejanie ma miejsce albo podczas ataku, który nie niszczy ula, albo po ataku, kiedy eksperymentatorzy nie dopuścili do dalszych ataków i przez co najmniej trzy dni po ataku. Kontynuowanie obklejania po ataku jest używane jako jedna wskazówka, jak ono działa (patrz poniżej).


c.) Ataki mniej groźnych szerszeni wywoływały mniej obklejań łajnem.
 Szerszenie gatunku V. velutina nie atakują uli en masse jak V. soror, ale po prostu dopadają poszczególne pszczoły w locie. Chociaż zetknięcia się między pszczołami a tymi dwoma gatunkami były równie częste, pszczoły składały przy ulu znacznie mniej grudek łajna po zetknięciu się z V. velutina niż z V. soror. Ma to oczywiście sens, jeśli grudki łajna są składane, by zredukować śmiercionośność ataków szerszeni.


d.) Ekstrakt feromonów szerszenia skłania pszczoły do przyklejania większej liczby grudek łajna.
 Badacze przyczepili kawałki papieru nasyconego albo eterem (jako kontrolę, ale eter wyparowuje) lub ekstraktem “gruczołów van der Vechta” szerszeni, które, jak się przypuszcza, wydzielają feromony, które zostawia szerszeń-zwiadowca. (Powinni byli użyć organicznego związku chemicznego nie pochodzącego od szerszenia, który nie wyparowuje.) Ten wykres pokazuje znaczący wzrost grudek łajna wywołanych użyciem ekstraktu z gruczołów w stosunku do kontrolnego eteru; eksperyment trwał tylko sześć godzin.



To sugeruje, że samo zaznaczanie ula przez szerszenie jest głównym napędem dla pszczół do oblepiania ula łanem. Nie potrzeba szerszeni, żeby wywołać to zachowanie pszczół, wystarcza feromon.


e.) Oblepianie łajnem trzyma szerszenia V. soror z dala od wejść do ula
. Badacze podzielili ule na trzy kategorie pod względem poziomu oblepienia łajnem: lekkie, umiarkowane i ciężkie, co pokazują trzy kolory kolumn na wykresie poniżej.  Kiedy mierzyli zachowania szerszeni na kilka sposobów (długość wizyty – która obejmuje sytuacje, kiedy szerszeń nie ląduje na ulu), czas przez jaki szerszenie siedziały na ulu po wylądowaniu, czas pobytu przy wejściu i czas, podczas którego żuły wejście. Przy każdym pomiarze agresywne zachowania szerszeni malały wraz ze wzrostem oblepienia. Gwiazdki poniżej pokazują znaczące różnice między grupami, niemal z pewnością spowodowane stopniem oblepienia ula. To pokazuje, że grudki łajna mają coś wspólnego z redukcją ataków szerszeni.



Pozostaje, jak piszą autorzy wiele pytań. Zajmę się tutaj tylko trzema:


1.) Jak właściwie łajno zmniejsza wizyty szerszeni?
 Mogą być dwa sposoby. Po pierwsze, łajno może działać na szerszenie jak odstraszacz, być może z powodu zapachu. Sądzę, że badacze mogli to przetestować bezpośrednio w laboratorium, ale tego nie zrobili. Drugim sposobem może być to, że zapach łajna maskuje zapach feromonu zwiadowcy lub w jakiś sposób przeważa go, redukując przyciąganie szerszeni. W zasadzie to można przetestować przez spojrzenie na częstotliwość wizyt szerszeni w ulach, gdzie zwiadowca nie zostawił feromonu. To jednak byłoby trudno zrobić, bo wymaga to nieustannego monitorowania uli.  


Zdaniem autorów samo łajno jest odpychające, bo pszczoły nadal dodają jego grudki wokół wejścia do ula przez kilka dni po ataku. (Założeniem jest, że zapach feromonu zniknąłby do tego czasu.) Ale łajno może oczywiście służyć obu celom.


2.) Jak to zachowanie wyewoluowało?
 Zakładam, że jest to zachowanie raczej wyewoluowane niż wyuczone. Były doniesienia o tych i innych gatunkach pszczół, które rozsmarowują sok roślin wokół wejść do uli, być może używając tych roślin albo jako odstraszacza szerszeni, albo do maskowania feromonu. Jak piszą autorzy:

Oblepianie łajnem jest behawioralnie analogiczne do “smarowania roślinami” przez Acerana japonica w Japonii, które zdarza się w odpowiedzi na atak Vmandarinia. W niedawno opisanym zachowaniu robotnice przenoszą przeżuty materiał roślinny, a potem smarują jego sokami wokół wejść do uli, pozostawiając ciemne plamy. Chociaż nie badaliśmy, jak zorganizowane jest zbieranie łajna, zaobserwowaliśmy kilka robotnic wykonujących “przynaglające” tańce przed wejściami do uli, które to zachowanie rekrutuje mieszkanki ula do smarowania soku roślinnego w Japonii. Jest fascynujące, że zaobserwowano Acerana zbierające roślinny materiał w północnej części swojego zasięgu, a łajno w południowej części swojego zasięgu, by bronić ul przed atakami różnych, ale równie zabójczych drapieżników Vespa.

Jest możliwe, że zachowaniem przodków było smarowanie soku roślinnego wokół wejść do uli, szczególnie jeśli pomyślisz, że zwierzęce odchody nie występowały często w czasach zanim ludzie zaczęli trzymać pszczoły w ulach i nie żyły one w pobliżu udomowionych zwierząt. Stąd byłby tylko prosty krok do zbierania łajna zamiast roślin, co jest łatwiejsze, bo nie trzeba go przeżuwać. Nie jest jasne, czy te zachowania są genetyczne, czy nauczone, ale podejrzewam, że jest w tym przynajmniej częściowy składnik genetyczny. To samo można w zasadzie przetestować przez sprawdzenie, czy zachowanie pojawia się u wyhodowanych “naiwnie” pszczół, które nie mają szansy nauczenia się tego od innych pszczół. Nie wiem, czy to jest możliwe.  


3.) Czy to jest rzeczywiście używanie narzędzi przez pszczoły?
 Autorzy definiują “używanie narzędzi” według czterech kryteriów Benjamina Becka, opublikowanych w jego książce z 1980 roku: zwierzę używa narzędzi, jeśli używa obiektu ze środowiska (kawałki łajna); zmienia ten obiekt w sposób, który czyni go skutecznym w użyciu (pszczoły formują łajno i przyklejają je u wejścia do ula); jeśli użytkownik trzyma i manipuluje narzędziem przed użyciem (zbieranie i zanoszenie łajna do ula i umieszczanie jego grudek u wejścia); i jeśli użytkownik „efektywnie nakierowuje narzędzie” (pszczoły umieszczają   łajno niemal wyłącznie wokół wejść do uli, a tamtędy wchodzą drapieżne szerszenie). Ponieważ pszczoły robią to wszystko, autorzy wyciągają wniosek, że jest to przypadek używania narzędzi – pierwszy znany przypadek używania narzędzi u pszczół (wiele innych gatunków owadów używa narzędzi).


Nie tyle interesuje mnie, czy to zachowanie mieści się w kategorii używania narzędzi, bo kryteria tego różnią się zależnie od badacza, ile to, jak to “narzędzie” działa i jak takie zachowanie wyewoluowało.

___________________

Mattila HR, G. W. Otis, L. T. P. Nguyen, H. D. Pham, O. M. Knight et al. 2020. Honey bees (Apis cerana) use animal feces as a tool to defend colonies against group attack by giant hornets (Vespa soror). PLOS ONE 15(12): e0242668. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0242668


First report of tool using in honeybees: a native species uses dung pellets to repel predatory wasps

Why Evolution Is True, 13 grudnia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". (Jest już polskie wydanie - "Wiara vs Fakty", wydawnictwo "Stapis".) Jerry Coyne jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk