Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 00:19

« Poprzedni Następny »


Pierwszy raport o używaniu narzędzi przez pszczoły: rodzimy gatunek używa grudek łajna, by odeprzeć drapieżne szerszenie


Jerry A. Coyne 2020-12-23


W książce Ewolucja jest faktem zaczynam rozdział o doborze naturalnym (roz. 5) od opisu, jak pszczoły w Azji bronią się przeciwko atakom drapieżnych szerszeni azjatyckich (Vespa mandarina), gatunku olbrzymich i przerażających szerszeni, które obecnie najechały Amerykę Północną. (Z pewnością słyszeliście o nich jako o “szerszeniach zabójcach” lub „szerszeniach mordercach”: są tak wielkie, złe i jadowite, że zabijają kilkudziesięciu ludzi rocznie.)

Te szerszenie potrafią całkowicie zniszczyć ul, ponieważ są nieczułe na ukąszenia i mają potężne szczęki, którymi mogą pszczołom odgryzać głowy w tempie większym niż jedna na sekundę. Po napadzie na ul i zabiciu wszystkich mieszkańców w godzinę lub dwie, szerszenie pożerają pszczeli miód, a potem zabierają cały czerw, by karmić nim własne larwy, które żarłocznie pochłaniają mięso.


Najpierw ule znajdują zwiadowcy. Zaznaczają go wraz z otaczająca roślinnością feromonem, który jakoś przyciąga inne szerszenie do ula, często prowadząc do wielkiego najazdu. (Szerszenie czasami lecą za zwiadowcą do ula.)  


Rodzime pszczoły jednak wyewoluowały sposób obrony. Czasami, kiedy szerszeń-zwiadowca ląduje przy ulu, mieszkanki zwabiają go do środka, gdzie oczekuje rój pszczół. Rzucają się na zwiadowcę i otaczają go zbitym kłębem pszczół a następnie wprawiają w drgania swoje odwłoki. To podnosi temperaturę wewnątrz kuli do 47°C, w której szerszeń w ciągu 20 minut jest upieczony, ale która nie szkodzi pszczołom. Tutaj jest krótkie wideo kuli pszczół, które zabijają szerszenia. Można go dostrzec w środku drgającej masy:



Jest to sprytna i wyewoluowana strategia pozbywania się zwiadowcy zanim ma szansę zawiadomić inne szerszenie. Groźne zachowanie szerszenia i “wyścig zbrojeń”, który doprowadził do takiego zachowania rodzimych pszczół, jest przykładem którego używam jako wprowadzenia do ilustracji doboru naturalnego.


Jak można przewidzieć, sprowadzone pszczoły, takie jak europejskie pszczoły miodne (Apis mellifera), nie były w Azji wystarczająco długo, by wyewoluować tę strategię, a więc jest znacznie bardziej prawdopodobne, że szerszenie zniszczą ich ule. Dobór naturalny zabiera dużo czasu.  


Niektóre rodzime pszczoły wyewoluowały jednak (lub nauczyły się) innej obrony przed szerszeniami, a jest to opisane w nowym artykule w PLOS ONE. Co więcej, jest to pierwsze znane użycie narzędzi przez pszczoły. Kliknij na link pod zrzutem z ekranu, żeby przeczytać artykuł (pdf jest tutaj):


[Pszczoły (Apis cerana) używają zwierzęcych odchodów jako narzędzia do obrony kolonii przeciwko olbrzymim szerszeniom (Vespa soror)]<br />https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0242668

[Pszczoły (Apis cerana) używają zwierzęcych odchodów jako narzędzia do obrony kolonii przeciwko olbrzymim szerszeniom (Vespa soror)]
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0242668



Tytuł właściwie mówi wszystko. Tutaj jest pszczoła Apis cerana, rodzimy gatunek:



I główny badany drapieżnik, Vespa soror, duży, przerażający szerszeń, który niszczy ule. Ich długość waha się od 26 do 46 mm



Badanie przeprowadzono w Wietnamie przy użyciu hodowanych pszczół w drewnianych ulach. Badacze zaobserwowali, że wiele uli miało wokół wejść drobinki łajna zwierzęcego, jak na zdjęciu A poniżej. Zaobserwowali pszczoły zbierające łajno (B; proszę zauważyć, że B jest eksperymentalnie zaznaczone) i natychmiast przenosiły je do wejścia do ula, gdzie ubijały je w małe wzgórki wokół wejścia.  


Zdjęcie C pokazuje-pszczołę robotnicę (oczywiście wszystkie są samicami) z drobiną łajna w otworze gębowym. Nie jedzą go, ale zabierają do wejść uli. D pokazuje inną pszczołę, zaznaczoną pomarańczową kropką, przeklejającą łajno w wejścia.


Ataki szerszeni i ich wyniki pokazane są na zdjęciach E (atak sześciu V. soror) i F, które pokazuje, jak szerszenie powiększają wejście przez żucie drewna, przypuszczalnie, by pozwolić na łatwiejsze wejście innym szerszeniom. Te szczęki szerszenia są naprawdę silne!



Badacze wykonali wiele manipulacyjnych i obserwacyjnych eksperymentów, by znaleźć odpowiedzi na niektóre pytania o to zachowanie. Streszczę je pokrótce: 


a.) Oznaczanie łajnem jest rozpowszechnione.
Przez dziesięć dni obserwacji liczba uli z grudkami łajna wzrosła z około 10% do między 40% a 90%. Być może było tak dlatego, że badacze pracowali w porze deszczowej, kiedy szerszenie atakują najczęściej.


b.) Ataki szerszeni wywołują więcej obklejania uli łajnem.
 Obklejanie ma miejsce albo podczas ataku, który nie niszczy ula, albo po ataku, kiedy eksperymentatorzy nie dopuścili do dalszych ataków i przez co najmniej trzy dni po ataku. Kontynuowanie obklejania po ataku jest używane jako jedna wskazówka, jak ono działa (patrz poniżej).


c.) Ataki mniej groźnych szerszeni wywoływały mniej obklejań łajnem.
 Szerszenie gatunku V. velutina nie atakują uli en masse jak V. soror, ale po prostu dopadają poszczególne pszczoły w locie. Chociaż zetknięcia się między pszczołami a tymi dwoma gatunkami były równie częste, pszczoły składały przy ulu znacznie mniej grudek łajna po zetknięciu się z V. velutina niż z V. soror. Ma to oczywiście sens, jeśli grudki łajna są składane, by zredukować śmiercionośność ataków szerszeni.


d.) Ekstrakt feromonów szerszenia skłania pszczoły do przyklejania większej liczby grudek łajna.
 Badacze przyczepili kawałki papieru nasyconego albo eterem (jako kontrolę, ale eter wyparowuje) lub ekstraktem “gruczołów van der Vechta” szerszeni, które, jak się przypuszcza, wydzielają feromony, które zostawia szerszeń-zwiadowca. (Powinni byli użyć organicznego związku chemicznego nie pochodzącego od szerszenia, który nie wyparowuje.) Ten wykres pokazuje znaczący wzrost grudek łajna wywołanych użyciem ekstraktu z gruczołów w stosunku do kontrolnego eteru; eksperyment trwał tylko sześć godzin.



To sugeruje, że samo zaznaczanie ula przez szerszenie jest głównym napędem dla pszczół do oblepiania ula łanem. Nie potrzeba szerszeni, żeby wywołać to zachowanie pszczół, wystarcza feromon.


e.) Oblepianie łajnem trzyma szerszenia V. soror z dala od wejść do ula
. Badacze podzielili ule na trzy kategorie pod względem poziomu oblepienia łajnem: lekkie, umiarkowane i ciężkie, co pokazują trzy kolory kolumn na wykresie poniżej.  Kiedy mierzyli zachowania szerszeni na kilka sposobów (długość wizyty – która obejmuje sytuacje, kiedy szerszeń nie ląduje na ulu), czas przez jaki szerszenie siedziały na ulu po wylądowaniu, czas pobytu przy wejściu i czas, podczas którego żuły wejście. Przy każdym pomiarze agresywne zachowania szerszeni malały wraz ze wzrostem oblepienia. Gwiazdki poniżej pokazują znaczące różnice między grupami, niemal z pewnością spowodowane stopniem oblepienia ula. To pokazuje, że grudki łajna mają coś wspólnego z redukcją ataków szerszeni.



Pozostaje, jak piszą autorzy wiele pytań. Zajmę się tutaj tylko trzema:


1.) Jak właściwie łajno zmniejsza wizyty szerszeni?
 Mogą być dwa sposoby. Po pierwsze, łajno może działać na szerszenie jak odstraszacz, być może z powodu zapachu. Sądzę, że badacze mogli to przetestować bezpośrednio w laboratorium, ale tego nie zrobili. Drugim sposobem może być to, że zapach łajna maskuje zapach feromonu zwiadowcy lub w jakiś sposób przeważa go, redukując przyciąganie szerszeni. W zasadzie to można przetestować przez spojrzenie na częstotliwość wizyt szerszeni w ulach, gdzie zwiadowca nie zostawił feromonu. To jednak byłoby trudno zrobić, bo wymaga to nieustannego monitorowania uli.  


Zdaniem autorów samo łajno jest odpychające, bo pszczoły nadal dodają jego grudki wokół wejścia do ula przez kilka dni po ataku. (Założeniem jest, że zapach feromonu zniknąłby do tego czasu.) Ale łajno może oczywiście służyć obu celom.


2.) Jak to zachowanie wyewoluowało?
 Zakładam, że jest to zachowanie raczej wyewoluowane niż wyuczone. Były doniesienia o tych i innych gatunkach pszczół, które rozsmarowują sok roślin wokół wejść do uli, być może używając tych roślin albo jako odstraszacza szerszeni, albo do maskowania feromonu. Jak piszą autorzy:

Oblepianie łajnem jest behawioralnie analogiczne do “smarowania roślinami” przez Acerana japonica w Japonii, które zdarza się w odpowiedzi na atak Vmandarinia. W niedawno opisanym zachowaniu robotnice przenoszą przeżuty materiał roślinny, a potem smarują jego sokami wokół wejść do uli, pozostawiając ciemne plamy. Chociaż nie badaliśmy, jak zorganizowane jest zbieranie łajna, zaobserwowaliśmy kilka robotnic wykonujących “przynaglające” tańce przed wejściami do uli, które to zachowanie rekrutuje mieszkanki ula do smarowania soku roślinnego w Japonii. Jest fascynujące, że zaobserwowano Acerana zbierające roślinny materiał w północnej części swojego zasięgu, a łajno w południowej części swojego zasięgu, by bronić ul przed atakami różnych, ale równie zabójczych drapieżników Vespa.

Jest możliwe, że zachowaniem przodków było smarowanie soku roślinnego wokół wejść do uli, szczególnie jeśli pomyślisz, że zwierzęce odchody nie występowały często w czasach zanim ludzie zaczęli trzymać pszczoły w ulach i nie żyły one w pobliżu udomowionych zwierząt. Stąd byłby tylko prosty krok do zbierania łajna zamiast roślin, co jest łatwiejsze, bo nie trzeba go przeżuwać. Nie jest jasne, czy te zachowania są genetyczne, czy nauczone, ale podejrzewam, że jest w tym przynajmniej częściowy składnik genetyczny. To samo można w zasadzie przetestować przez sprawdzenie, czy zachowanie pojawia się u wyhodowanych “naiwnie” pszczół, które nie mają szansy nauczenia się tego od innych pszczół. Nie wiem, czy to jest możliwe.  


3.) Czy to jest rzeczywiście używanie narzędzi przez pszczoły?
 Autorzy definiują “używanie narzędzi” według czterech kryteriów Benjamina Becka, opublikowanych w jego książce z 1980 roku: zwierzę używa narzędzi, jeśli używa obiektu ze środowiska (kawałki łajna); zmienia ten obiekt w sposób, który czyni go skutecznym w użyciu (pszczoły formują łajno i przyklejają je u wejścia do ula); jeśli użytkownik trzyma i manipuluje narzędziem przed użyciem (zbieranie i zanoszenie łajna do ula i umieszczanie jego grudek u wejścia); i jeśli użytkownik „efektywnie nakierowuje narzędzie” (pszczoły umieszczają   łajno niemal wyłącznie wokół wejść do uli, a tamtędy wchodzą drapieżne szerszenie). Ponieważ pszczoły robią to wszystko, autorzy wyciągają wniosek, że jest to przypadek używania narzędzi – pierwszy znany przypadek używania narzędzi u pszczół (wiele innych gatunków owadów używa narzędzi).


Nie tyle interesuje mnie, czy to zachowanie mieści się w kategorii używania narzędzi, bo kryteria tego różnią się zależnie od badacza, ile to, jak to “narzędzie” działa i jak takie zachowanie wyewoluowało.

___________________

Mattila HR, G. W. Otis, L. T. P. Nguyen, H. D. Pham, O. M. Knight et al. 2020. Honey bees (Apis cerana) use animal feces as a tool to defend colonies against group attack by giant hornets (Vespa soror). PLOS ONE 15(12): e0242668. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0242668


First report of tool using in honeybees: a native species uses dung pellets to repel predatory wasps

Why Evolution Is True, 13 grudnia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". (Jest już polskie wydanie - "Wiara vs Fakty", wydawnictwo "Stapis".) Jerry Coyne jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk