Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 14:35

« Poprzedni Następny »


O figach i osach


Athayde Tonhasca Júnior 2022-02-18


Tekst ze strony Jerrego A. Coyna, który Jerry tak wprowadza: „Dzisiaj mamy biologiczną opowieść o osach figowych zwanych bleskotkami, które są fascynującym gatunkiem. (Czy wiesz, że za każdym razem, kiedy zjadasz figę, połykasz co najmniej jedną osę?) Zdjęć nie robił czytelnik Athayde Tonhasca Júnior, ale sama opowieść jest jego.”

Kiedy ekolodzy mówią o gatunku “kluczowym” lub “wskaźnikowym”, często rozumieją przez to „mój ulubiony gatunek” lub „gatunek, nad którym pracuję”. Jest jednak grupa organizmów, które rzeczywiście zasługuje na etykietkę kluczowego gatunku: figi. Rodzaj Ficus obejmuje ponad 900 gatunków rozrzuconych na tropikalnych i subtropikalnych regionach jako krzewy, liany lub drzewa. Figowce dusiciele – które niczego nie duszą – są najlepiej znanym rodzajem drzew figowych.  


Wiele gatunków fig rodzi owoce asynchronicznie przez cały rok, więc wiele zwierząt ma stałą podaż obfitej i pożywnej żywności. Jest to szczególnie ważne w porze suchej, kiedy większość roślin nie owocuje. Zwierzęta często wolą figi, nawet kiedy inne owoce są dostępne, ponieważ figi zawierają dużo wapnia, minerału, którego na ogół brak. Tak więc figi są bardzo ważne dla wielu ptaków i ssaków, takich jak gołębie, tukany, papugi, ary, nietoperze, pekari i małpy. Ponad 1200 gatunków kręgowców żeruje na figach.   


Poniżej: Figowiec dusiciel Ficus aurea © Forest Starr and Kim Starr, (Wikipedia Creative Commons):



Poniżej: Różnorodność owoców figowców (© Lomáscolo et al. 2010. PNAS 107(33):14668-72):



Figi podtrzymują różnorodność i funkcjonowanie ekosystemów na całym świecie, ale mogą robić to tylko dzięki pewnym malutkim osom.


Poniżej: Bleskotki są olbrzymią grupą owadów zawierającą ponad 500 tysięcy gatunków. Większość z nich jest parazytoidami innych owadów, ale mała grupa należąca do rodziny Agaonidae ma jeden cel w życiu: dostać się do figi, żeby się rozmnożyć. Przez włamywanie się do owoców te osy, znane jako osy figowe, zapylają figowce.  



Ich misja jest niesłychanie skomplikowana z powodu morfologii fig. W języku botaników figa nie jest owocem, ale rodzajem owocostanu znanego jako sykonium (ze starogreckiego sykon, znaczącym „figa”, co dało źródło słowu „sykofant” czyli „ktoś, kto pokazuje figi”; słowo o ciekawej etymologii). Sykonium jest mięsistym workiem zawierającym uproszczone kwiaty i każdy z nich wyda owoc z ziarnami w środku. Figa zawiera dziesiątki do tysiąca kwiatów i owoców, zależnie od gatunku. Chrupiące kawałki figi, którą zjadamy, nie są nasionami, ale owocami.


Kwiaty wymagają zapylenia, co nie jest łatwe, kiedy są zgromadzone w bukiety i zamknięte w worku. Pierwszą przeszkodą dla bleskotki jest więc dostanie się do środka figi. Samice osy robią to przez otwór u spodu figi (ostiola), który otwiera się, kiedy figa jest gotowa na zapylenie.


Poniżej: Podłużny przekrój sykonium. Wewnętrzna ściana komory pokryta jest kwiatami, a otwór u dołu jest drzwiami dla samic os (© Gubin Olexander, Wikipedia Creative Commons):



Gotowa na zapylenie figa nie czyni życia samicy bleskotki dużo łatwiejszym. Musi ona przegryźć się przez otwór, pchać i przeciskać się, i często traci przy tym skrzydła i czułki. Znajduje kwiat, zanurza w niego swoje długie pokładełko i składa jajo. Kiedy to robi, drobinki pyłku przyczepione do jej ciała przenoszą się na pobliskie kwiaty, zapewniając ich zapylenie. Po wykonaniu zadania samica osy umiera.


Zalążki kwiatów, które otrzymują jajeczka, tworzą galasy, w których rozwija się larwa bleskotki, podczas gdy zapylone zalążki zamieniają się w owoce. Dorosłe bleskotki wygryzają się z galasów, samce pierwsze. Samce następnie wygryzają otwór w ściance figi, żeby pozwolić samicom na ucieczkę. Samce zostają: nie mogą nigdzie iść, bo nie mają ani oczu, ani skrzydeł. Po krótkim życiu spędzonym w fidze z wspaniałymi momentami, takimi jak zapładnianie samic i umożliwianie im ucieczki, samce umierają.


Poniżej: dwa samce osy Pleistodontes imperialis po lewej (bezskrzydłe, mniejsze, o czarnych głowach i bursztynowej barwie ciała) i dwie samice wewnątrz sykonium Ficus rubiginosa. Zapłodnione samice wydostały się ze swoich indywidualnych kwiatów i są gotowe do ucieczki (© W.P. Armstrong, US Forest Service):



Samica zbiera pyłek z nienaruszonych kwiatów lub gromadzi go na sobie przypadkiem przed ucieczką do świata zewnętrznego. Kieruje się szlakiem substancji chemicznych uwolnionych przez roślinę-gospodarza, żeby znaleźć inna figę gotową do zapylenia i rozpocząć cykl od nowa. Musi się jednak spieszyć: ma kilka godzin do trzech dni  życia, zależnie od gatunku. A żeby bardziej skomplikować sprawy, nie każda figa się nadaje. Każdy gatunek figowców jest zapylany przez jeden do kilku gatunków os figowych, co jest znakomitym przykładem ko-ewolucji.


Olbrzymiej większości samic nie udaje się, ale kilka poniesionych wiatrem ponad koronami drzew znajduje roślinę gospodarza ponad 10 kilometrów dalej, a jest to większa odległość niż pokonuje większości zapylaczy. Jest to niezwykłe osiągnięcie dla takiego małego, kruchego i krótko żyjącego owada.


Być może nic nie pokazuje lepiej cudów zapylania fig niż wyczyny Ceratosolen arabicus w Namibii. Ta osa zapyla afrykańskie drzewo figowe (Ficus sycomorus) nad rzeką Ugab na północy pustyni Namib. Jest to jedno z najbardziej niegościnnych i odległych zakątków naszej planety, słynne z Wybrzeża Szkieletowego, miejsca rozbitych okrętów i wyrzuconych na brzeg marynarzy. Afrykańskie drzewa figowe występują w izolowanych kępach wzdłuż brzegów rzeki, ale to nie jest przeszkodą dla samicy osy: przelatuje ona przeciętnie niemal 90 km (z maksimum 160 km), przez pustynię, nocą, w poszukiwaniu gotowej figi. Ponieważ żyje niespełna 48 godzin, jej poszukiwanie musi być bezbłędne.


Poniżej: Suche koryto rzeki Ugab, Namibia (© Theseus, Wikipedia Creative Commons):



Jaki jest związek fig i bleskotek z nami, mieszkańcami bezfigowych krajów? Ten system zapylania ma głęboki wpływ na globalną bioróżnorodność i funkcjonowanie ekosystemu, a więc wpływa i na nas, choćby pośrednio. Opowieść o figach i osach pokazuje także możliwości, energię i wytrzymałość malusieńkich, niezauważanych owadów, które są tak ważne dla nas i dla przyrody.


Można dowiedzieć się dużo więcej o figach i bleskotkach z Figweb przy Muzeum Iziko Południowej Afryki.  


Of figs and wasps

Why Evolution Is True, 12 lutego 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

Athayde Tonhasca Júnior jest brazylijskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk